ഗ്രീക്കു​ഭാ​ഷ​ക്കാ​രായ ജൂതന്മാർക്കുള്ള തിയോ​ഡോ​ട്ടസ്‌ ലിഖിതം

ഇവിടെ കാണുന്ന തിയോ​ഡോ​ട്ടസ്‌ ലിഖിതം 72 സെ.മീ. (28 ഇഞ്ച്‌) നീളവും 42 സെ.മീ. (17 ഇഞ്ച്‌) വീതി​യും ഉള്ള ഒരു ചുണ്ണാ​മ്പു​ക​ല്ലിൽ കൊത്തി​യു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​താണ്‌. 20-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ തുടക്ക​ത്തിൽ, യരുശ​ലേ​മി​ലെ ഓഫേൽ കുന്നിൽനി​ന്നാണ്‌ ഇതു കണ്ടെടു​ത്തത്‌. ഗ്രീക്കു ഭാഷയി​ലുള്ള ഈ ലിഖി​ത​ത്തിൽ, “(മോശ​യു​ടെ) നിയമം വായി​ക്കാ​നും ദൈവ​ക​ല്‌പ​നകൾ പഠിപ്പി​ക്കാ​നും വേണ്ടി​യുള്ള ഒരു സിന​ഗോഗ്‌ പണിത” തിയോ​ഡോ​ട്ടസ്‌ എന്നൊരു പുരോ​ഹി​ത​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയു​ന്നുണ്ട്‌. എ.ഡി. 70-ൽ യരുശ​ലേം നശിപ്പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നു മുമ്പുള്ള കാല​ത്തേ​താണ്‌ ഈ ലിഖി​ത​മെന്നു കരുത​പ്പെ​ടു​ന്നു. എ.ഡി. ഒന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടിൽ, ഗ്രീക്കു ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കുന്ന ജൂതന്മാർ യരുശ​ലേ​മി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നാണ്‌ ഇതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌. (പ്രവൃ 6:1) ഈ ലിഖി​ത​ത്തിൽ “സിന​ഗോഗ്‌” എന്നു പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നതു ‘വിമോ​ചി​ത​രു​ടെ സിന​ഗോ​ഗി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണെന്നു’ ചിലർ കരുതു​ന്നു. (പ്രവൃ 6:9) ഇനി, തിയോ​ഡോ​ട്ട​സി​നും അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ പിതാ​വി​നും മുത്തശ്ശ​നും ആർഖീ സുന​ഗോ​ഗൊസ്‌ (‘സിന​ഗോ​ഗി​ലെ അധ്യക്ഷൻ’) എന്ന സ്ഥാന​പ്പേര്‌ ഉണ്ടായി​രു​ന്ന​താ​യി ഈ ലിഖി​ത​ത്തിൽ പറഞ്ഞി​ട്ടുണ്ട്‌. ക്രിസ്‌തീയ ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ പല തവണ കാണുന്ന ഒരു സ്ഥാന​പ്പേ​രാണ്‌ ഇത്‌. (മർ 5:35; ലൂക്ക 8:49; പ്രവൃ 13:15; 18:8, 17) പുറം​നാ​ടു​ക​ളിൽനിന്ന്‌ യരുശ​ലേം സന്ദർശി​ക്കാൻ വരുന്ന​വർക്കാ​യി തിയോ​ഡോ​ട്ടസ്‌ താമസ​സ്ഥ​ലങ്ങൾ പണിത​താ​യും ലിഖിതം പറയുന്നു. യരുശ​ലേം സന്ദർശി​ക്കാൻ വന്നിരുന്ന ജൂതന്മാർ, പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ വാർഷി​കോ​ത്സ​വ​ങ്ങൾക്കാ​യി അവി​ടേക്കു വന്നിരു​ന്നവർ, ഈ താമസ​സ്ഥ​ലങ്ങൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നി​രി​ക്കാം.—പ്രവൃ 2:5.