“ദൈവം ആരുടെ പക്ഷത്താണ്‌”?

ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്ന്‌ 1942 മെയ്‌ 30-ാം തീയതി വൈകു​ന്നേരം ഒരായി​രം ബോം​ബ​റു​കൾ പുറ​പ്പെട്ടു. ആ സമയം​വ​രെ​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ള്ള​തി​ലേ​ക്കും ഏറ്റവും വലിയ വ്യോ​മാ​ക്ര​മ​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ഞാൻ നാലു എഞ്ചിനു​ക​ളുള്ള ലങ്കാസ്‌റ്റർ ബോം​ബ​റി​ലെ സേനാ​വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ സിഗ്നലു​ക​ളു​ടെ ലീഡറാ​യി​രു​ന്നു. ഓരോ വിമാ​ന​വും ഒരു വലിയ ഫാക്ടറി​യോ ഒരു തെരു​വി​ന്റെ പല ബ്ലോക്കു​ക​ളോ നശിപ്പി​ക്കാൻ കഴിവുള്ള ഒരു 8,000 പൗണ്ട്‌ (3,600 കി. ഗ്രാം.) ബോംബ്‌ വഹിച്ചി​രു​ന്നു.

ഞങ്ങൾ 20,000 അടിa ഉയർന്നു​കൊണ്ട്‌ ജർമ്മൻ നഗരമായ കോ​ളോ​ണി​ലേ​ക്കുള്ള വഴിയെ തിരിഞ്ഞു. വിമാ​ന​ജോ​ലി​ക്കാർ, എഞ്ചിനു​കൾ, ഇന്ധനം, റേഡി​യോ, വ്യോ​മ​യാ​നം മുതലാ​യവ പരി​ശോ​ധി​ക്കു​ന്ന​തിൽ തിരക്കു​ള്ള​വ​രാ​യി​രു​ന്നു. മൂന്നു പീരങ്കി​പ​ട​യാ​ളി​കൾ തങ്ങളുടെ യന്ത്ര​ത്തോ​ക്കു​കൾ പരി​ശോ​ധി​ക്കു​ന്ന​തി​നും വെടി​വെ​ക്കു​ന്ന​തി​നും ക്യാപ്‌റ്റ​നോട്‌ അനുവാ​ദം ചോദി​ച്ചു. എല്ലാം ഇപ്പോൾ ശത്രു​വി​ന്റെ പ്രദേ​ശത്ത്‌ പ്രവേ​ശി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾക്കു​വേണ്ടി തയ്യാറാ​യി​രു​ന്നു.

ഞങ്ങൾ ഡച്ച്‌ തീരരേഖ കടക്കവെ ഞാൻ വിമാ​ന​ത്തി​ന്റെ മേൽക്കൂ​ര​ക്കു​ള്ളിൽ നിരീക്ഷണ സ്ഥാനത്ത്‌ നിലയു​റ​പ്പി​ച്ചു. അവിടെ നിന്ന്‌ എല്ലാദി​ശ​യി​ലേ​ക്കും എനിക്കു കാണാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അവിടെ ഞാൻ ശത്രു​വി​ന്റെ രാത്രി​യിൽ സഞ്ചരി​ക്കുന്ന പോർ വിമാ​ന​ങ്ങളെ നിരീ​ക്ഷിച്ച്‌ ഒഴിഞ്ഞു​മാ​റു​ന്ന​തി​നുള്ള പ്രവർത്ത​നങ്ങൾ ചെയ്യു​ന്ന​തി​നും തോക്കു ധാരി​കൾക്ക്‌ നിർദ്ദേ​ശങ്ങൾ നൽകു​ന്ന​തി​നും സൂക്ഷ്‌മ നിരീ​ക്ഷണം ചെയ്‌തു​കൊണ്ട്‌ നിന്നു. ദൂരെ, ആകാശ​ത്തോ​ളം ജ്വലി​ക്കുന്ന ചുവന്ന തുണ്ടു​ഭൂ​മി​കൾ എനിക്കു കാണാൻ കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നു, എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ ബോംബർ വിമാ​ന​ങ്ങ​ളിൽ ഭൂരി​പ​ക്ഷ​വും കോ​ളോൺ നഗരത്തെ അഗ്നിക്കി​ര​യാ​ക്കി കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നു.

ബോം​ബി​ടു​ന്ന​തി​നുള്ള ഞങ്ങളുടെ ഊഴം

ഇപ്പോൾ ലക്ഷ്യത്തി​ലേ​ക്കുള്ള ഞങ്ങളുടെ ഓട്ടത്തിന്‌ ഞങ്ങൾ തയ്യാറാ​യി​രു​ന്നു. ജർമ്മൻ പോർവി​മാ​നങ്ങൾ ബോം​ബിട്ട പ്രദേ​ശത്ത്‌ ഞങ്ങളെ ആക്രമി​ക്കാൻ തയ്യാറാ​യി ചുറ്റി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ആ രാത്രി​യിൽ കോ​ളോ​ണി​നെ ആക്രമിച്ച ആയിരം ബോം​ബ​റു​ക​ളിൽ അവസാ​നത്തെ ബാച്ചാ​യി​രു​ന്നു ഞങ്ങളു​ടേത്‌, നഗരം ഒരറ്റം മുതൽ മറ്റേ അറ്റം വരെ കത്തി നശിക്ക​യും ചെയ്‌തു. അതുവരെ കത്താത്ത​തും ഞങ്ങൾ ബോം​ബി​ടേ​ണ്ട​തു​മായ പ്രദേശം തിരയു​ന്ന​തിന്‌ ഞങ്ങൾക്ക്‌ 10,000 അടി താഴേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു.

ലക്ഷ്യസ്ഥാ​നം മുഖ്യ പോസ്‌റ്റാ​ഫീസ്‌ ആണെന്ന്‌ ഞങ്ങൾക്ക്‌ നിർദ്ദേശം നൽകി​യി​രു​ന്നു. “ആ തെരു​വിൽ വെടി​ക്കോ​പ്പു നിർമ്മാ​ണ​ശാ​ലകൾ ഉണ്ട്‌” എന്നു ഞങ്ങളോ​ടു പറഞ്ഞി​രു​ന്നു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും ഞങ്ങൾ ബോംബു ചെയ്യു​ന്നത്‌ സാധാരണ പൗരജ​ന​ത്തെ​യാ​ണെന്ന്‌ ഞങ്ങളിൽ പലരും വിശ്വ​സി​ച്ചി​രു​ന്നു, എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ മിക്ക നഗരങ്ങ​ളി​ലും മുഖ്യ പോസ്‌റ്റാ​ഫീ​സി​നു ചുറ്റും ഫാക്ടറി​കൾ ഉണ്ടായി​രി​ക്ക​യില്ല.

പൈല​റ്റ്‌ ബോം​ബി​രി​ക്കു​ന്നി​ട​ത്തേ​ക്കുള്ള കതകുകൾ തുറന്ന​പ്പോൾ സംഘർഷം വർദ്ധിച്ചു. വിമാ​ന​ത്തി​നു​ള്ളി​ലെ ശബ്ദം തീവ്ര​മാ​യി​ത്തീർന്നു. ഇതു ഞങ്ങളുടെ ഏറ്റവും വഷളായ നിമി​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു. നാല്‌ എഞ്ചിനു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ വിമാ​ന​ത്തോ​ളം തന്നെ നീളം തോന്നി​ക്കുന്ന ഞങ്ങളുടെ ബോംബ്‌ ഇപ്പോൾ വെളി​യിൽ ഇറക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. നിറം കലർന്ന ചലിക്കുന്ന വെടി​യു​ണ്ടകൾ ആകാശ​ത്തി​ലൂ​ടെ വട്ടം വെച്ച്‌ പാഞ്ഞു. ആ ബോം​ബിൽ ഏന്തെങ്കി​ലും തട്ടിയി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ, ഞങ്ങളുടെ കഥകഴി​യു​മാ​യി​രു​ന്നു!

ബോം​ബി​ന്റെ ലക്ഷ്യം നോക്കു​ന്ന​യാൾ വിമാ​ന​ത്തി​ന്റെ നിയ​ന്ത്ര​ണ​മേ​റ്റെ​ടു​ത്തു. ലക്ഷ്യസ്ഥാ​ന​ത്തേക്ക്‌ തന്റെ നോട്ടം കേന്ദ്രീ​ക​രി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ അയാൾ പൈല​റ്റി​നു നിർദ്ദേ​ശങ്ങൾ നൽകി: “ഇടത്ത്‌—ഇടത്ത്‌; വലത്ത്‌—വലത്ത്‌—നിശ്ചല​മാ​യി; അല്‌പം ഇടത്ത്‌—അങ്ങനെ നിർത്തുക—നിശ്ചലം—ലക്ത്യത്തിൽ. ബോംബ്‌ മുന്നോട്ട്‌!” വിമാനം കമ്പനം കൊള്ളു​ക​യും നാലു—ടൺ ബോംബ്‌ വിമാ​ന​ത്തിൽ നിന്ന്‌ താഴോട്ട്‌ വീണ​പ്പോ​ഴുള്ള “വൂഷ്‌” ശബ്ദം ഞാൻ കേൾക്ക​യും ചെയ്‌തു. ഒരു അനന്തമായ മിനിട്ട്‌ പിന്നിട്ടു, ബോം​ബിട്ട പ്രദേ​ശത്തെ ഒരു ഫോട്ടോ ഫ്‌ളാഷ്‌ പ്രകാ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു​വരെ ഞങ്ങൾ കാത്തു നിന്നു. നാശം സംഭവി​ച്ച​തി​ന്റെ ഫോട്ടോ ഒരിക്കൽ എടുത്ത​ശേഷം ഞങ്ങൾ സ്വദേ​ശ​ത്തേക്കു മടങ്ങി.

മനസ്സാ​ക്ഷി​യു​ടെ അതി​വേ​ദന

ഞങ്ങൾ കുത്തനെ ചരിഞ്ഞ്‌ തിരിഞ്ഞു പോകവെ എനിക്കു താഴെ എരിഞ്ഞ​ട​ങ്ങുന്ന കോ​ളോൺ നഗരം മുഴു​വ​നാ​യും കാണാൻ കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നു. തങ്ങളുടെ ജീവൻ നഷ്ടപ്പെട്ട പുരു​ഷൻമാ​രെ​യും സ്‌ത്രീ​ക​ളെ​യും കുട്ടി​ക​ളെ​യും സംബന്ധിച്ച്‌ ഞാൻ ചിന്തിച്ചു. ‘ഈ വൻ നഗരത്തി​ലെ നിരപ​രാ​ധി​ക​ളായ പൗരൻമാ​രു​ടെ കൂട്ട​ക്കൊ​ല​യിൽ ഞാൻ പങ്കെടു​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്തി​നാണ്‌?’ എന്ന്‌ ഞാൻ സ്വയം ചോദി​ച്ചു. അത്‌ അഡോൾഫ്‌ ഹിറ്റ്‌ല​റു​ടെ ദുഷ്ട ഭരണത്തി​നെ​തി​രെ​യുള്ള ഒരു പോരാ​ട്ട​മാ​യി​രു​ന്നു എന്ന വിചാ​ര​ത്തിൽ എന്നെത്തന്നെ ആശ്വസി​പ്പി​ക്കാൻ ഞാൻ പരി​ശ്ര​മി​ച്ചു.

സ്വദേ​ശ​ത്തേ​ക്കു​ള്ള ഞങ്ങളുടെ വഴിയിൽ എന്റെ 60 ബോം​ബിംഗ്‌ നിയോ​ഗ​ത്തി​നി​ട​യിൽ എന്നെ ആവർത്തിച്ച്‌ അശക്തനാ​ക്കിയ ഒരു സ്‌മരണ ഒഴിവാ​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നില്ല. യുദ്ധാ​രം​ഭ​ത്തിൽ ഒരു ഒറ്റപ്പെട്ട ജർമ്മൻ വിമാനം ഇംഗ്ലണ്ടി​ലെ ലിങ്കണി​നു സമീപ​മുള്ള വ്യോ​മാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​നെ​തി​രെ​യുള്ള ഒരു അഭയസ്ഥാ​നത്ത്‌ ബോം​ബി​ട്ടു. ഇവിടെ അഭയം പ്രാപി​ച്ചി​രുന്ന സ്‌ത്രീ​ക​ളു​ടെ ചിന്തി​ക്കീ​റിയ ശരീരങ്ങൾ വെളി​യി​ലേക്കു നീക്കം ചെയ്യു​ന്ന​തിന്‌ ഞാൻ സഹായി​ച്ചി​രു​ന്നു. മാസങ്ങൾക്കു​ശേ​ഷ​വും എനിക്ക്‌ അതി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ദുഃസ്വ​പ്‌നങ്ങൾ ഉണ്ടാകാ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഇപ്പോൾ ഞാൻ ഇപ്രകാ​രം അതിശ​യി​ച്ചു: ‘ആളുകൾ തിങ്ങി​പ്പാർക്കുന്ന കോ​ളോൺ നഗരത്തിൽ ഒരു ആയിരം ബോം​ബ​റു​കൾ സ്‌ഫോ​ടനം നടത്തി​യ​തി​ന്റെ ഫലമായി ഈ രാത്രി അത്തരം ഭീകര​ത​യു​ടെ എത്രമാ​ത്രം വർദ്ധിച്ച തരത്തി​ലു​ള്ളത്‌ ആവർത്തി​ച്ചി​രു​ന്നി​രി​ക്കും? അത്തരം ഭീകര പ്രവർത്ത​ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ദൈവം എന്തു വിചാ​രി​ക്ക​യും ചെയ്യും?’

ഞാൻ മിക്ക​പ്പോ​ഴും ഇതി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ചിന്തി​ക്കാ​റുണ്ട്‌, എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ ഞാൻ സ്‌കോ​ട്ട്‌ലൻഡി​ലെ ഇൻവെർന​സ്സി​ലെ മതപര​മായ പശ്ചാത്ത​ല​ത്തിൽ നിന്നു വന്നതാ​യി​രു​ന്നു. എന്റെ കുടും​ബം സ്‌കോ​ട്ട്‌ലൻഡി​ലെ പള്ളിയി​ലെ ദീർഘ​കാല അംഗങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ ഒരു സണ്ടേസ്‌കൂൾ അദ്ധ്യാ​പ​ക​നും പള്ളിയു​ടെ യുവകൂ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ പ്രസി​ഡൻറു​മാ​യി​രു​ന്നു. ശനിയാഴ്‌ച വൈകു​ന്നേ​ര​ങ്ങ​ളിൽ ഞങ്ങളുടെ ഒരു സംഘം ഇൻവെർനസ്സ്‌ ടൗൺ ഹാളിന്റെ മൂലയിൽ നിൽക്ക​യും ഞങ്ങളുടെ വിശ്വാ​സ​ത്തി​ന്റെ പരസ്യ പ്രഖ്യാ​പനം നടത്തു​ക​യും ചെയ്യുക പതിവാ​യി​രു​ന്നു. അത്തരം സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളിൽ ഞാൻ അതിയായ മത ഭക്തിയാ​ലും ഒരു ശുശ്രൂ​ഷ​ക​നാ​യി​ത്തീ​ര​ണ​മെ​ന്നുള്ള ആഗ്രഹ​ത്താ​ലും നിറയു​മാ​യി​രു​ന്നു.

“ദൈവം ആരുടെ പക്ഷത്താണ്‌?”

യുദ്ധത്തി​ന്റെ ആറു വർഷങ്ങ​ളി​ലും (1939-45) ഞാൻ മിക്ക​പ്പോ​ഴും പുരോ​ഹി​തൻമാ​രോട്‌ സംസാ​രി​ച്ചി​രു​ന്നു. “ഈ യുദ്ധത്തിൽ ദൈവം ആരുടെ പക്ഷത്താണ്‌?” എന്ന്‌ ഞാൻ അവരോട്‌ ചോദി​ക്ക​യും ചെയ്‌തു. സംശയ​ലേ​ശ​മെ​ന്യേ അവർ മറുപടി പറഞ്ഞു, “തീർച്ച​യാ​യും അവൻ നമ്മുടെ പക്ഷത്താണ്‌! ലോകാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി​യുള്ള ഒരു ദുഷ്ട സ്വേച്ഛാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​നെ​തി​രാ​യി​ട്ടാണ്‌ നാം യുദ്ധം ചെയ്യു​ന്നത്‌, നമ്മുടെ ക്രിസ്‌ത്യൻ സൈന്യ​ങ്ങൾക്കു മാത്രമേ അതിനെ നശിപ്പി​ക്കാൻ കഴിയൂ!” എന്നിരു​ന്നാ​ലും അത്‌ എന്നെ തൃപ്‌തി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യില്ല.

ഒരു ദിവസം ഞാൻ സൈന്യ വ്യൂഹ​ത്തി​ലെ കത്തോ​ലി​ക്കാ പാതി​രി​യോ​ടു​കൂ​ടെ ഓഫീ​സ​റൻമാ​രു​ടെ മെസ്സിൽ ഇരുന്നു​കൊണ്ട്‌ ഇങ്ങനെ ചോദി​ച്ചു: “അല്ലയോ പാതിരി ഞങ്ങളുടെ വിമാ​ന​ത്തി​ലെ ഒരു ജോലി​ക്കാ​രൻ ഒരു കത്തോ​ലി​ക്ക​നാണ്‌. ഞങ്ങൾ ജർമ്മനി​യു​ടെ മുകളിൽ ബോം​ബി​ടു​ന്ന​തി​നുള്ള നിയോ​ഗ​ത്തിൽ അങ്ങോ​ട്ടു​പോ​കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പ്‌ താങ്കൾ അയാളെ അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്ക​യും ചെയ്‌തു. ജർമ്മനി​യി​ലെ ഇതേ കത്തോ​ലി​ക്കാ​മതം നമ്മുടെ നഗരങ്ങൾക്കു മീതെ വന്ന്‌ നശിപ്പി​ക്കുന്ന ജർമ്മൻ യുദ്ധ വിമാ​ന​ത്തി​ലെ കത്തോ​ലി​ക്ക​നായ ഒരു ജോലി​ക്കാ​രനെ അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ ഞാൻ ചോദി​ക്കുന്ന ചോദ്യ​മി​താണ്‌; ‘ദൈവം ആരുടെ പക്ഷത്താണ്‌?’”

“കൊള്ളാം, അത്‌ പ്രയാ​സ​മുള്ള ഒന്നാണ്‌,” എന്ന്‌ അദ്ദേഹം മറുപടി നൽകി. “ഹിറ്റ്‌ലർ ലോകത്തെ ഭരിക്കാൻ നാം അനുവ​ദി​ച്ചാൽ അതിൽ താങ്കൾക്കൊ എനിക്കൊ മറ്റേ​തെ​ങ്കി​ലും ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​ക്കൊ ആ കാര്യ​ത്തിൽ ഒരു സ്ഥാനവും ഉണ്ടായി​രി​ക്ക​യില്ല എന്നതാണ്‌ എനിക്ക്‌ ആകെ അറിയാ​വു​ന്നത്‌.” പറഞ്ഞിട്ടു കാര്യ​മില്ല; ഇത്‌ എന്റെ ചോദ്യ​ത്തിന്‌ ഉത്തരം നല്‌കി​യില്ല, എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ എനിക്കു സഹായം ലഭിക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം ഞാൻ ഇപ്രകാ​രം സ്വയം ചോദി​ച്ചു: ‘അപ്പോൾ ജർമ്മനി​യി​ലെ കത്തോ​ലി​ക്ക​രും അവരുടെ പള്ളിയും ഹിറ്റ്‌ലർക്കുള്ള തങ്ങളുടെ പിന്തുണ എന്തു​കൊണ്ട്‌ പിൻവ​ലി​ക്കു​ന്നില്ല?’ യുദ്ധം തീരു​ന്ന​തു​വരെ എന്റെ ചോദ്യ​ങ്ങൾക്കുള്ള ഉത്തരങ്ങൾ ലഭിച്ചില്ല.

യൂറോ​പ്പി​ലെ ഏറ്റവും കനത്ത പ്രതി​രോ​ധ​മു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ചില വ്യാവ​സാ​യിക ലക്ഷ്യസ്ഥാ​ന​ങ്ങൾക്കും നഗരങ്ങൾക്കും മീതെ 60 നിയോ​ഗങ്ങൾ പൂർത്തി​യാ​ക്കി​യ​തിന്‌ 1945 മെയ്‌ 18-ാം തീയതി ഞാൻ ലണ്ടനിലെ ബക്കിം​ഗ്‌ഹാം കൊട്ടാ​ര​ത്തിൽ ജോർജ്ജു VI-ാമൻ രാജാ​വി​ന്റെ മുമ്പിൽ നിൽക്കു​ക​യും ബഹുമതി ചിഹ്നമായ പറക്കും കുരിശ്‌ ലഭിക്ക​യും ചെയ്‌തു. നഗരങ്ങ​ളെ​യും പട്ടണങ്ങ​ളെ​യും ജീവി​ക​ളെ​യും നശിപ്പി​ച്ച​തി​നുള്ള ഒരു മെഡൽ! രണ്ടാമത്തെ നിയോ​ഗ​ത്തിൽ നിന്ന്‌ തിരിച്ചു വന്ന പട്ടാള​വ്യൂ​ഹ​ത്തി​ലെ 13 അംഗങ്ങ​ളിൽ ഞാൻ മാത്രമേ പരിക്കു പറ്റാതെ തിരിച്ചു വന്നുള്ളു.

ആ വർഷാ​വ​സാ​നം ഞാൻ പിരി​യു​ക​യും ഇംഗ്ലണ്ടി​ലെ ഡോൺകാ​സ്‌റ്റർ എന്ന പട്ടണത്തിൽ എന്റെ ഭാര്യ ബാർബ​റാ​യോ​ടും ഞങ്ങളുടെ കൊച്ചു മകനോ​ടു​മൊത്ത്‌ താമസ​മാ​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഈ കാലയ​ള​വി​ലാണ്‌ ഞാൻ വളരെ​യ​ധി​കം സമ്മർദ്ദ വിധേ​യ​നാ​യത്‌; എന്റെ വീര്യം തകർക്ക​പ്പെട്ടു. ജർമ്മനി​യി​ലെ​യും ഇറ്റലി​യി​ലെ​യും ഞങ്ങളുടെ ബോം​ബാ​ക്ര​മ​ണ​ത്താൽ ആളുകളെ കൊല​ചെ​യ്‌ത​തിൽ എല്ലാം എനിക്കു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന പങ്കിൽ എനിക്കു കൊടും ഭീതി തോന്നി. ‘ദൈവം എന്നോടു ക്ഷമിക്കു​മോ?’ എന്ന്‌ ഞാൻ എന്നോ​ടു​തന്നെ ആവർത്തി​ച്ചു ചോദി​ച്ചു. ഞാൻ മിക്ക​പ്പോ​ഴും ക്ഷമക്കു​വേണ്ടി പ്രാർത്ഥി​ച്ചി​രു​ന്നു.

ഒരു ഉച്ചഭക്ഷ​ണ​ത്തി​നു വിഘ്‌ന​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു

ഒരു ദിവസം പതിവു​പോ​ലെ ഞാൻ ഉച്ചഭക്ഷണം കഴിച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​പ്പോൾ ആരോ കതകിൽ മണിയ​ടി​ച്ചു, ഭാര്യ അങ്ങോ​ട്ടു​പോ​യി. അവർ കുറേ നേരം വാതുക്കൽ ചെലവ​ഴി​ച്ചു, ഞാൻ രണ്ടാമതു ഭക്ഷണം ലഭിക്കാൻ അക്ഷമനാ​യി​ത്തീ​രു​ക​യും ചെയ്‌തു. അതു​കൊണ്ട്‌ മേശക്ക​രി​കിൽനിന്ന്‌ കോപ​ത്തോ​ടെ എഴു​ന്നേ​റ്റ്‌, അവൾ ഒരു പുരു​ഷ​നു​മാ​യി സംസാ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​തി​നി​ട​യിൽ കയറി, “ഇതെല്ലാം എന്താണ്‌?” എന്നു രൂക്ഷമാ​യി ചോദി​ച്ചു.

ആ മനുഷ്യൻ ദയയോ​ടെ, “താങ്കളു​ടെ ഭാര്യ ദൈവം സത്യവാൻ എന്ന ഈ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ തല്‌പ​ര​യാണ്‌” എന്നു മറുപടി പറഞ്ഞു. “ഞാൻ ഈ അടുത്ത പ്രദേ​ശങ്ങൾ സന്ദർശി​ച്ചു വരുന്ന യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളി​ലൊ​രു​വ​നാണ്‌.”

“വേണ്ടാ, നന്ദി!” ഞാൻ പിന്തി​രി​ഞ്ഞു. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ എന്ന പരാമർശം തന്നേ എന്നെ ചൊടി​പ്പി​ച്ചു. “ഞങ്ങളുടെ യുദ്ധത്തിൽ പങ്കുപ​റ്റാ​തി​രി​ക്ക​യും ഞങ്ങളുടെ നാവികർ വലിയ വിപൽസാ​ദ്ധ്യ​തകൾ സഹിച്ച്‌ കൊണ്ടു​വ​രുന്ന ആഹാരം സംതൃ​പ്‌തി​യോ​ടെ കഴിക്ക​യും ചെയ്യുന്ന ഈ ആളുക​ളിൽ ഞങ്ങൾക്കു താല്‌പ​ര്യ​മില്ല!”

വാതുക്കൽ വന്ന ആൾ വളരെ ശാന്തമായ സ്വരത്തിൽ ഇപ്രകാ​രം മറുപടി പറഞ്ഞു, “സാർ, കൊള്ളാം, യുദ്ധകാ​ലത്ത്‌ ഏതു സ്ഥലത്തു വസിക്കു​ന്ന​വ​രാ​യാ​ലും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ നിഷ്‌പ​ക്ഷ​രും അതിൽ പങ്കെടു​ക്കാ​ത്ത​വ​രു​മാണ്‌ എന്നു പറയാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹി​ക്കു​ന്നു. എന്നാൽ താങ്കൾക്ക​റി​യാ​വു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ഒരു തരത്തി​ലു​മുള്ള മനസ്സാ​ക്ഷി​ക്കു​ത്തി​ല്ലാ​തെ ഒരേ യുദ്ധത്തിൽ പ്രൊ​ട്ട​സ്‌റ്റൻറു​കാർ പ്രൊ​ട്ട​സ്‌റ്റൻറു​കാ​രെ കൊന്നു, കത്തോ​ലി​ക്കർ കത്തോ​ലി​ക്ക​രെ​യും കൊന്നു. എന്നാൽ ആ സംഗതി​യാൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ തമ്മിൽ തമ്മിലോ മറ്റാ​രെ​യെ​ങ്കി​ലു​മോ കൊന്നില്ല.”

ദൈവം ആയിരി​ക്കുന്ന പക്ഷം

അയാളു​ടെ ഉത്തരം യുദ്ധാ​വ​സാ​ന​ത്തിൽ ഞാൻ ചോദിച്ച, “ദൈവം ആരുടെ പക്ഷത്താണ്‌?” എന്ന ചോദ്യ​ത്തി​ലേക്ക്‌ എന്റെ മനസ്സ്‌ തിരി​ച്ചു​പോ​കാൻ ഇടയാക്കി. അതു​കൊണ്ട്‌ ഞാൻ ആ ചോദ്യം അയാൾക്കു നേരെ തൊടു​ത്തു വിട്ടു.

“കൊള്ളാം, അത്‌ എളുപ്പ​മായ ഒന്നാണ്‌,” എന്ന്‌ അയാൾ മറുപടി പറഞ്ഞു. അയാൾ എന്നെ യോഹ​ന്നാൻ 13:34, 35 കാണി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ വായിച്ചു: “നിങ്ങൾ തമ്മിൽ തമ്മിൽ സ്‌നേ​ഹി​ക്കേണം എന്ന പുതിയ ഒരു കല്‌പന ഞാൻ നിങ്ങൾക്കു തരുന്നു; ഞാൻ നിങ്ങളെ സ്‌നേ​ഹി​ച്ച​തു​പോ​ലെ തന്നേ നിങ്ങളും തമ്മിൽ തമ്മിൽ സ്‌നേ​ഹി​ക്കേണം. നിങ്ങൾക്കു തമ്മിൽ തമ്മിൽ സ്‌നേഹം ഉണ്ടെങ്കിൽ, അതിനാൽ നിങ്ങൾ എന്റെ ശിഷ്യൻമാർ ആണ്‌ എന്ന്‌ എല്ലാവ​രും അറിയും.”

അദ്ദേഹം തുടർന്നു, “സ്‌പഷ്ട​മാ​യും, നാം യഥാർത്ഥ​ത്തിൽ അന്യോ​ന്യം സ്‌നേ​ഹി​ക്കു​ന്നെ​ങ്കിൽ, നാം എവിടെ വസിച്ചാ​ലും ഏതു ഭരണാ​ധി​പൻ അതി​നെ​തി​രെ പറഞ്ഞാ​ലും തീച്ചയാ​യും നാം അന്യോ​ന്യം കൊല്ലു​ക​യില്ല. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ നിഷ്‌പ​ക്ഷ​രാ​യി​രു​ന്ന​തി​നു ജർമ്മനി​യി​ലെ കോൺസൻ​ട്രേഷൻ ക്യാമ്പു​ക​ളിൽ വെച്ച്‌ അനേക​രും മരിക്ക​യും എന്നെ​പ്പോ​ലെ മറ്റു പലരും ഈ രാജ്യത്ത്‌ ജയിലി​ലാ​ക​യും ചെയ്‌തി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും അവർ യേശു​വി​ന്റെ ഈ കല്‌പന കാക്കുന്നു. ദൈവം യഥാർത്ഥ​ത്തിൽ പരസ്‌പരം സ്‌നേ​ഹി​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ പക്ഷത്താ​കു​ന്നു എന്ന്‌ ഞങ്ങൾ വിശ്വ​സി​ക്കു​ന്നു.”

അദ്ദേഹം ബോധ്യ​മു​ള്ള​വ​നാ​യി​രു​ന്നു, അതു​കൊണ്ട്‌ ആ പുസ്‌തകം സ്വീക​രി​ച്ചു. എന്റെ ഭാര്യ​യും ഞാനും ആ പുസ്‌തകം വായി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടും തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ പരി​ശോ​ധി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടും കിടക്ക​യിൽ പ്രഭാ​ത​യാ​മം വരെ ഇരുന്നു. ഞാൻ പോരാ​ടി​യി​രുന്ന ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധം പോലുള്ള യുദ്ധങ്ങൾ പെട്ടെന്നു തന്നേ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ഗവൺമെൻറ്‌ എല്ലാ നിഷ്‌ഠൂര ഭരണങ്ങ​ളെ​യും അവസാ​നി​പ്പി​ക്ക​യും ഭൂമിയെ ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾക്ക്‌ സമാധാ​ന​ത്തിൽ ജീവി​ക്കാൻ കഴിയുന്ന ഒരു സ്ഥലമാ​ക്കി​ത്തീർക്ക​യും ചെയ്യു​മെന്നു തെളി​യി​ക്കുന്ന “അടയാള”ത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗമാ​യി​രു​ന്ന​തെ​ങ്ങ​നെ​യെന്ന്‌ ഞങ്ങൾ മനസ്സി​ലാ​ക്കി.—മത്തായി 24:3-14.

ഒരാഴ്‌ച കഴിഞ്ഞ്‌, ആ പുസ്‌ത​ക​വും തന്റെ മേൽ വിലാ​സ​വും ഞങ്ങൾക്കു നൽകിയ ആ മനുഷ്യന്‌ ഞങ്ങളെ സന്ദർശി​ക്കാൻ ആവശ്യ​പ്പെ​ട്ടു​കൊണ്ട്‌ എഴുതി. ഞങ്ങൾക്ക്‌ അദ്ദേഹ​ത്തോട്‌ ചോദി​ക്കാൻ അനേകം ചോദ്യ​ങ്ങൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. പല ദിവസ​ങ്ങൾക്കു​ശേഷം അദ്ദേഹം മടങ്ങി​വ​രി​ക​യും ഞങ്ങൾ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടൊ​ന്നിച്ച്‌ ബൈബിൾ പഠിക്കാൻ ആരംഭി​ക്ക​യും ചെയ്‌തു. രണ്ടാമത്തെ പഠനത്തി​നു​ശേഷം യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ തദ്ദേശ രാജ്യ​ഹോ​ളിൽ ഞങ്ങൾ യോഗ​ങ്ങ​ളിൽ ഹാജരാ​കാൻ തുടങ്ങി; പിന്നീട്‌ എന്റെ ഭാര്യ​യും ഞാനും 1948-ൽ സ്‌നാ​ന​മേ​റ്റു.

വ്യത്യ​സ്‌ത​മായ ഒരു ഉന്നത-തല സേവനം

കഴിഞ്ഞ​വർഷ​ങ്ങ​ളിൽ എന്റെ ഭാര്യ​യും ഞാനും മുഴു സമയ ശുശ്രൂ​ഷ​ക​രാ​യി സേവി​ക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള ഞങ്ങളുടെ ആഗ്രഹം കാത്തു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്നു, ഞങ്ങളുടെ മകൻ ദക്ഷിണ അമേരി​ക്ക​യിൽ ഒരു മിഷന​റി​യാ​യി​ത്തീർന്ന​പ്പോൾ ആ ആഗ്രഹം കൂടുതൽ ശക്തമാ​യി​ത്തീർന്നു. എന്നാൽ അതു ഒരു വലിയ തീരു​മാ​ന​മെ​ടു​ക്കേണ്ട കാര്യ​മാ​യി​രു​ന്നു, എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ ഇപ്രാ​വ​ശ്യം ഞങ്ങൾ പൂർണ്ണ​മാ​യും സുഖ​പ്ര​ദ​മാ​യി കഴിയു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു; ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരു നല്ല ഭവനമു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, എനിക്കു നല്ല ശംമ്പള​മുള്ള ഒരു ജോലി​യു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ മേലാൽ ചെറു​പ്പ​ക്കാ​രാ​യി​രു​ന്നില്ല, ഞങ്ങൾക്കു രണ്ടു​പേർക്കും പങ്കിടേണ്ട ആരോഗ്യ പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും ഞങ്ങൾക്ക്‌ യഥാർത്ഥ​ത്തിൽ വളരെ​യ​ധി​കം കൂടി ചെയ്യാൻ കഴിയു​മെന്ന്‌ എനിക്ക​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

പ്രാർത്ഥ​നാ​പൂർവ്വ​ക​മായ വളരെ ചിന്തക്കു​ശേഷം തീരു​മാ​ന​ത്തി​ലെത്തി. വീട്‌ വിറ്റു, ഞങ്ങൾ ആ വീട്ടിൽ 20 വർഷത്തി​ല​ധി​കം പാർത്തി​രു​ന്ന​തി​നാൽ കണ്ണുനീർ ഉതിർന്നു വീണു. അങ്ങനെ ഞങ്ങൾ 1973 ജൂണിൽ ബൊളീ​വി​യാ​യു​ടെ തരിശായ ഉന്നത തലത്തിനു മുകളി​ലൂ​ടെ ലാപാസ്‌ വിമാ​ന​ത്താ​വ​ള​ത്തി​ലേക്കു പറന്നു.

എന്റെ മകനും അവന്റെ ഭാര്യ​യും ഞങ്ങളെ സ്വീക​രി​ക്കാൻ കാത്തു നിൽക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. വിമാ​ന​ത്താ​വളം വിട്ട്‌ ഏതാനും മിനി​റ്റു​കൾ കഴിഞ്ഞ്‌ ഞങ്ങൾ നിന്നു, ഞങ്ങൾക്കു മുമ്പിൽ ഞാൻ കണ്ടിട്ടു​ള്ള​തി​ലേ​ക്കും ഏറ്റവും മനോ​ഹ​ര​മായ കാഴ്‌ച​ക​ളിൽ ഒന്ന്‌ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. പരന്ന ഉന്നത തലത്തിനു 1000 അടി താഴെ ചന്ദ്രക​ള​ങ്ക​ത്തോട്‌ ഏകദേശം സാമ്യ​മുള്ള ആഴമേ​റിയ തളിക സമാന​മായ കുഴി​യിൽ തലസ്ഥാന നഗരമായ ലാപാസ്‌ കിടക്കു​ന്നു. അത്‌ സായം സന്ധ്യാ​നേ​ര​മാ​യി​രു​ന്നു, ഞങ്ങൾക്ക്‌ മുഴു നഗരത്തി​ലെ​യും ലൈറ്റു​കൾ താഴെ മിന്നി​ത്തി​ള​ങ്ങു​ന്നത്‌ കാണാൻ കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നു. അകലെ, മഞ്ഞു പുതഞ്ഞ ഇല്ലിമാ​നി പർവ്വതം സായാഹ്ന സൂര്യന്റെ അന്ത്യകി​ര​ണങ്ങൾ പ്രതി​ഫ​ലി​പ്പി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ നിന്നി​രു​ന്നു.

ഞാൻ റോയൽ എയർ ഫോഴ്‌സിൽ ആയിരു​ന്ന​പ്പോൾ 10000 അടിയിൽ അധികം ഉയരത്തിൽ പറക്കു​മ്പോ​ഴൊ​ക്കെ​യും ഓക്‌സി​ജൻ ഉപയോ​ഗി​ക്ക​ണ​മെന്ന്‌ എന്നെ പഠിപ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഇവിടെ ഞങ്ങൾ ഏകദേശം 12000 അടി ഉയരത്തി​ലാണ്‌ താമസി​ക്കാൻ പോയി​രു​ന്നത്‌—ഓക്‌സി​ജൻ മാസ്‌ക കൂടാതെ! ഞങ്ങൾ വീടു​തോ​റും സന്ദർശി​ക്കു​മ്പോൾ സാന്ദ്രത കുറഞ്ഞ അന്തരീ​ക്ഷ​ത്തിൽ ഞങ്ങൾ പ്രാണ​വാ​യു​വി​നു​വേണ്ടി വീർപ്പു​മു​ട്ടി​ക്കൊണ്ട്‌ ലാപാ​സി​ലെ കുത്ത​നെ​യുള്ള കുന്നു​ക​ളിൽ കൂടി കയറു​ന്നത്‌ എത്ര കഠിനാ​ദ്ധ്വാ​ന​മാ​യി​രി​ക്കും! എന്നാൽ മിക്കവാ​റും സ്ഥിരമായ സൂര്യ​പ്ര​കാ​ശ​ത്തിൽ ആൻഡീ​സി​ന്റെ മഞ്ഞു പുതഞ്ഞ ഗോപുര സമാന​മായ ശൃംഖങ്ങൾ എപ്പോ​ഴും വീക്ഷി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ നടക്കു​ന്നത്‌ എത്ര ആസ്വാ​ദ്യ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു!

എന്നിരു​ന്നാ​ലും ആളുകൾക്ക്‌ ദൈവ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ സുവാർത്ത​യോ​ടുള്ള വലിയ താല്‌പ​ര്യ​മാ​യി​രു​ന്നു ഏറ്റവും ആസ്വാ​ദ്യ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നത്‌. ആദ്യ​മൊ​ക്കെ സ്‌പാ​നിഷ്‌ ഭാഷയിൽ എന്തു പറയണ​മെന്ന്‌ ഓർക്കാൻ വേണ്ടി ഞാൻ പറയാൻ ആഗ്രഹിച്ച ദൂത്‌ ഒരു കാർഡിൽ എഴുതി​യി​രു​ന്നു. തീർച്ച​യാ​യും ചില​പ്പോൾ ഭാഷ ഒരു പ്രയാ​സ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടുണ്ട്‌. എന്നാൽ 12 വർഷങ്ങൾക്കു​ശേഷം എനിക്കു സ്‌പാ​നിഷ്‌ ഭാഷയിൽ പരസ്യ​പ്ര​സം​ഗങ്ങൾ നടത്തു​ന്ന​തി​നും ഒരു സഭയിൽ മൂപ്പനാ​യി സേവി​ക്കു​ന്ന​തി​നും കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നു. ആ വർഷങ്ങ​ളിൽ സ്‌നാ​ന​മേൽക്കാൻ തക്കവണ്ണം 20 ആളുക​ളു​മാ​യി അദ്ധ്യയ​നങ്ങൾ നടത്തി​ക്കൊണ്ട്‌ ഞങ്ങൾക്ക്‌ സന്തോ​ഷ​ക​ര​മായ അനുഭ​വങ്ങൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും അനാ​രോ​ഗ്യം നിമിത്തം എന്റെ ഭാര്യ​ക്കും എനിക്കും ഇംഗ്ലണ്ടി​ലേക്കു മടങ്ങി​പ്പോ​കേണ്ടി വന്നു. ഇവിടെ ഞങ്ങൾ ദൈവ​രാ​ജ്യ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ മറ്റു​ള്ള​വ​രോട്‌ പറയു​ന്ന​തിൽ തുടരു​ന്നു.

ഞങ്ങൾ കോ​ളോ​ണിൽ ബോം​ബിട്ട ആ ഭയാനക രാവി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ചിന്തി​ക്കു​മ്പോൾ ഞാൻ വരുത്തിയ നാശവും ക്ലേശവും സംബന്ധിച്ച്‌ എന്നെ ഇപ്പോ​ഴും അസ്വസ്ഥ​നാ​ക്കു​ന്നു. ‘യുദ്ധത്തിൽ പോരാ​ടു​ന്ന​വരെ ദൈവം യഥാർത്ഥ​ത്തിൽ അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടോ?’ ഞാൻ മിക്ക​പ്പോ​ഴും ചോദി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. രാഷ്‌ട്രങ്ങൾ യുദ്ധത്തി​നു​പോ​കു​മ്പോൾ ദൈവം ആരു​ടെ​യും പക്ഷത്താ​യി​രി​ക്കു​ന്നില്ല എന്ന്‌ അറിയാ​നി​ട​യാ​യ​തിൽ ഞാൻ എത്ര നന്ദിയു​ള്ള​വ​നാണ്‌. പകരം, ആ സാക്ഷി എന്നോട്‌ വിശദീ​ക​രിച്ച പ്രകാരം: “ദൈവം യഥാർത്ഥ​ത്തിൽ പരസ്‌പരം സ്‌നേ​ഹി​ക്കുന്ന മനുഷ്യ​രു​ടെ പക്ഷത്താണ്‌.” (യോഹ​ന്നാൻ 13:34, 35)—ഡേവിഡ്‌ വാക്കർ. (g85 12/8)

[അടിക്കു​റി​പ്പു​കൾ]

[19-ാം പേജിലെ ആകർഷ​ക​വാ​ക്യം]

വിമാനം കമ്പനം കൊള്ളു​ക​യും നാലു-ടൺ ബോംബ്‌ വിമാ​ന​ത്തിൽ നിന്നു താഴോട്ട്‌ വീണ​പ്പോ​ഴുള്ള “വൂഷ്‌” ശബ്ദം ഞാൻ കേൾക്ക​യും ചെയ്‌തു

[20-ാം പേജിലെ ആകർഷ​ക​വാ​ക്യം]

ഞാൻ സ്വയം ഇങ്ങനെ ചോദി​ച്ചു, ‘ഈ വൻ നഗരത്തി​ലെ ആയിര​ക്ക​ണ​ക്കി​നു നിരപ​രാ​ധി​ക​ളായ പൗരൻമാ​രെ കൊല ചെയ്യു​ന്ന​തിൽ ഞാൻ പങ്കു​കൊ​ള്ളു​ന്ന​തെ​ന്തി​നാണ്‌?’

[19-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ആയിരം ബോം​ബ​റു​കൾ കോ​ളോ​ണി​ലേക്ക്‌ മുന്നേറി

[കടപ്പാട്‌]

RAF Museums, London

[20-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

എന്റെ 60 ബോം​ബിംഗ്‌ നിയോ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ ഒരു ലക്ഷ്യമായ കോ​ളോൺ

[കടപ്പാട്‌]

U.S. Army photo

[21-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

രണ്ടാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധ​കാ​ലത്ത്‌ വാക്കറും ഭാര്യ ബാർബ​റാ​യും മകനും

[കടപ്പാട്‌]

“Topical” Press Agency, LTD., London

[22-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഡേവിഡ്‌ വാക്കറും ഭാര്യ​യും ഒരു ബൊളീ​വി​യാ​ക്കാ​ര​നോട്‌ ദൈവ​രാ​ജ്യ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ സംസാ​രി​ക്കു​ന്നു