അഗ്നിപർവ​തങ്ങൾ—നിങ്ങൾ അപകട​ത്തി​ലാ​ണോ?

ചൂടു ചാരവും ധവളോ​ജ്ജ്വ​ല​മായ ലാവാ പ്രവാ​ഹ​ങ്ങ​ളും തുപ്പുന്ന അഗ്നിപർവത സ്‌ഫോ​ട​നങ്ങൾ ഭൂമി​യി​ലെ പ്രകൃ​തി​ജന്യ ഊർജ​ത്തി​ന്റെ ഏറ്റവും പകിട്ടാർന്ന പ്രദർശ​ന​ങ്ങ​ളിൽ ചിലതു കാഴ്‌ച​വ​യ്‌ക്കു​ന്നു. ഒരുപക്ഷേ നിങ്ങൾ ആ സംഭവം നേരിട്ടു നിരീ​ക്ഷി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​വില്ല. എങ്കിലും അഗ്നിപർവത ചൂടു​റ​വ​ക​ളിൽ നീരാ​ടു​ന്ന​തി​ന്റെ സുഖം നിങ്ങൾ അനുഭ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​വാം. അല്ലെങ്കിൽ അഗ്നിപർവ​ത​ചാ​രം കലർന്ന ഫലഭൂ​യി​ഷ്‌ഠ​മായ മണ്ണിലു​ണ്ടായ ആഹാരം നിങ്ങൾ ആസ്വദി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​വാം. ചിലർക്കു ഭൗമതാ​പോർജ​ത്തി​ന്റെ പ്രയോ​ജ​നങ്ങൾ വീടു​ക​ളിൽ ലഭിക്കു​ക​പോ​ലും ചെയ്യുന്നു.

എന്നാൽ അടുത്ത​കാ​ലത്ത്‌, സജീവ അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങൾക്കു സമീപം പാർക്കുന്ന അനേകർ അഗ്നിപർവത വിപത്തു​കൾ വരുത്തി​വച്ച മരണത്തി​നും വിനാ​ശ​ത്തി​നും ദൃക്‌സാ​ക്ഷി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടുണ്ട്‌. 1980 മേയ്‌ 18-ന്‌ യു.എസ്‌.എ.-യിലെ തെക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റൻ വാഷി​ങ്‌ടൻ സംസ്ഥാ​ന​ത്തി​ലെ സെൻറ്‌ ഹെലൻസ്‌ പർവത​ത്തി​ന്റെ ഉഗ്രമായ സ്‌ഫോ​ട​ന​ത്തി​നു​ശേഷം ലോക​ത്തി​ന്റെ വിവി​ധ​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലും നിരന്ത​ര​മെന്നു തോന്നിയ, മാരക​മായ അഗ്നിപർവത സ്‌ഫോ​ട​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്രളയം​തന്നെ ഉണ്ടായി​ട്ടുണ്ട്‌. ഈ കാലഘ​ട്ട​ത്തി​ലു​ണ്ടായ ജീവാ​പാ​യം അതിനു മുമ്പത്തെ ഏഴു ദശകങ്ങ​ളിൽ രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ മൊത്തം ജീവാ​പാ​യ​ത്തെ​യും കടത്തി​വെട്ടി. കോടി​ക്ക​ണ​ക്കി​നു ഡോള​റി​ന്റെ വസ്‌തു നാശവും സംഭവി​ച്ചു. വായു​വി​ലൂ​ടെ വ്യാപിച്ച അഗ്നിപർവ​ത​ചാ​രം വിമാ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ നിയ​ന്ത്രണം കെടുത്തി അടിയ​ന്തി​ര​മാ​യി താഴെ​യി​റ​ങ്ങാൻ അവയെ നിർബ​ന്ധി​ത​മാ​ക്കി​യ​പ്പോൾ വിപത്തു​ക​ളു​ടെ വക്കി​ലെ​ത്തി​യി​രു​ന്നു.

ദശസഹ​സ്ര​ക്ക​ണ​ക്കി​നു ഭവനങ്ങൾ തുടച്ചു​നീ​ക്കിയ, ഫിലി​പ്പീൻസി​ലെ പിനറ്റ്യൂ​ബോ പർവത​ത്തി​ന്റെ സ്‌ഫോ​ട​ന​ങ്ങ​ളും അവയെ​ത്തു​ടർന്നു​ണ്ടായ ചെളി​പ്ര​വാ​ഹ​ങ്ങ​ളും അതു​പോ​ലെ​തന്നെ, 22,000-ത്തിലധി​കം ആളുകളെ കൊ​ന്നൊ​ടു​ക്കിയ കൊളം​ബി​യ​യി​ലെ നെവേ​ഡൊ ഡെൽ റുയി​സും ഏറ്റവും വിനാ​ശ​ക​ര​മാ​യ​വ​യാ​യി​രു​ന്നു. കൂടുതൽ വിപത്തു​കൾക്കുള്ള സാധ്യ​ത​യുണ്ട്‌. “2000-ാമാണ്ട്‌ ആകു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും, അഗ്നിപർവത ആപത്തു​കൾമൂ​ലം അപകടം സംഭവി​ക്കാൻ സാധ്യ​ത​യു​ള്ള​വ​രു​ടെ എണ്ണം കുറഞ്ഞത്‌ 50 കോടി​യാ​യി​ട്ടെ​ങ്കി​ലും വർധി​ക്കാൻ സാധ്യ​ത​യുണ്ട്‌” എന്ന്‌ യു.എസ്‌. ഭൂഗർഭ​ശാ​സ്‌ത്ര സർവെ​യി​ലെ അഗ്നിപർവത വിദഗ്‌ധ​രായ റോ​ബെർട്ട്‌ റ്റിലി​ങ്ങും പീറ്റർ ലിപ്‌മാ​നും പ്രസ്‌താ​വി​ക്കു​ന്നു.

അതു​കൊണ്ട്‌ ഇങ്ങനെ ചോദി​ക്കു​ന്നതു ബുദ്ധി​യാ​യി നിങ്ങൾ കണ്ടേക്കാം: ‘സജീവ​മാ​യ​തോ സജീവ​മാ​കാൻ സാധ്യ​ത​യു​ള്ള​തോ ആയ ഒരു അഗ്നിപർവ​ത​ത്തി​ന്റെ സമീപ​ത്താ​ണോ ഞാൻ പാർക്കു​ന്നത്‌? ഏതെല്ലാം തരങ്ങളി​ലുള്ള സ്‌ഫോ​ട​ന​ങ്ങ​ളാണ്‌ ഏറ്റവും അപകട​കരം, അവയ്‌ക്ക്‌ കൂടുതൽ മാരക​മായ മറ്റിന​ങ്ങ​ളി​ലുള്ള സ്‌ഫോ​ടന ഭീഷണി​ക​ളി​ലേക്കു നയിക്കാൻ കഴിയു​മോ? അഗ്നിപർവത ആപത്‌സാ​ധ്യ​ത​യുള്ള ഒരു പ്രദേ​ശ​ത്താ​ണു ഞാൻ പാർക്കു​ന്ന​തെ​ങ്കിൽ ആപത്തു കുറയ്‌ക്കാ​നാ​യി എനിക്ക്‌ എന്തു ചെയ്യാൻ കഴിയും?’

സജീവ അഗ്നിപർവ​തങ്ങൾ—അവയെ​വി​ടെ​യാണ്‌?

നിദ്രാ​വ​സ്ഥ​യി​ലുള്ള ഒരു അഗ്നിപർവ​ത​ത്തി​ന്റെ അടുത്താ​ണു നിങ്ങൾ പാർക്കു​ന്ന​തെ​ന്നും അതു വീണ്ടും സജീവ​മാ​കുന്ന പക്ഷം നിങ്ങളെ തീർച്ച​യാ​യും ബാധി​ക്കു​മെ​ന്നും മനസ്സി​ലാ​ക്കു​ന്നെ​ങ്കിൽ നിങ്ങൾ അമ്പരന്നു​പോ​യേ​ക്കാം. സജീവ​വും നിദ്രാ​വ​സ്ഥ​യി​ലു​ള്ള​തു​മായ അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങളെ തിരി​ച്ച​റി​യു​ന്ന​തിൽ മാത്രമല്ല, ചില സ്ഥലങ്ങളിൽ അഗ്നിപർവ​തങ്ങൾ ഉണ്ടാകാൻ പ്രവണ​ത​യു​ള്ള​തെ​ന്തു​കൊ​ണ്ടെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കു​ന്ന​തി​ലും അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു പഠിക്കുന്ന (അഗ്നിപർവ​ത​ശാ​സ്‌ത്ര​ജ്ഞൻമാർ എന്നറി​യ​പ്പെ​ടുന്ന) ശാസ്‌ത്ര​ജ്ഞൻമാർ അടുത്ത ദശകങ്ങ​ളിൽ വിജയം വരിച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

സജീവ​മെ​ന്നു രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്ത​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കുന്ന 500-ലധികം അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങ​ളിൽ ചിലവ​യു​ടെ സ്ഥാനങ്ങൾ കാണി​ക്കുന്ന (പേജ്‌ 17-ലെ) ഭൂപട​ത്തിൽ ഒന്നു കണ്ണോ​ടി​ക്കൂ. നിങ്ങൾ അതി​ലൊ​ന്നി​ന്റെ സമീപ​ത്താ​ണോ പാർക്കു​ന്നത്‌? മറ്റുചി​ല​ട​ങ്ങ​ളിൽ, ഉഷ്‌ണജല ധാരക​ളും പുകദ്വാ​ര​ങ്ങ​ളും ചൂടു​റ​വു​ക​ളും നിദ്രാ​വ​സ്ഥ​യി​ലുള്ള മറ്റ്‌ അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങ​ളു​ടെ സാന്നി​ധ്യം വിളി​ച്ച​റി​യി​ക്കു​ന്നു; ഇവയ്‌ക്ക്‌ ഭാവി​യിൽ സജീവ​മാ​കാ​നുള്ള പ്രാപ്‌തി​യു​മുണ്ട്‌. സജീവ അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങ​ളു​ടെ പകുതി​യി​ല​ധി​ക​വും അഗ്നിവ​ലയം എന്നറി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നു രൂപം​കൊ​ടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടു പസഫി​ക്കി​ന്റെ ഓരങ്ങ​ളിൽ അണിനി​ര​ന്നി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌. ഈ അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങ​ളിൽ ചിലതു ഭൂഖണ്ഡ​ങ്ങ​ളി​ലാണ്‌ ഉണ്ടാകു​ന്നത്‌. വടക്കേ അമേരി​ക്ക​യി​ലെ കാസ്‌കേഡ്‌ പർവത​ങ്ങ​ളും തെക്കേ അമേരി​ക്ക​യി​ലെ ആൻഡിസ്‌ പർവത​ങ്ങ​ളും ഉദാഹ​ര​ണ​ങ്ങ​ളാണ്‌. അതേസ​മയം മറ്റുചി​ലതു സമു​ദ്ര​ത്തിൽ ദ്വീപ ശൃംഖ​ല​കൾക്കു രൂപം​കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു. അലൂഷൻ ദ്വീപു​കൾ, ജപ്പാൻ, ഫിലി​പ്പീൻസ്‌, ദക്ഷിണ ഇൻഡോ​നേഷ്യ തുടങ്ങി​യവ ഉദാഹ​ര​ണ​ങ്ങ​ളാണ്‌. കൂടാതെ, മെഡി​റ്റ​റേ​നി​യ​നി​ലും അതിന്റെ സമീപ​ത്തും അഗ്നിപർവ​തങ്ങൾ സാധാ​ര​ണ​മാണ്‌.

ഈ അഗ്നിപർവ​തങ്ങൾ ചലിച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കുന്ന, ഭീമാ​കാ​ര​മായ ഭൂവൽക്ക പാളി​ക​ളു​ടെ അഥവാ ഫലകങ്ങ​ളു​ടെ അതിർത്തി​ക​ളിൽ ഉണ്ടാകു​ന്ന​താ​യി ശാസ്‌ത്ര​ജ്ഞൻമാർ നിർണ​യി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു, പ്രത്യേ​കി​ച്ചും ഒരു സമുദ്ര ഫലകം ഒരു ഭൂഖണ്ഡ ഫലകത്തി​ന​ടി​യി​ലേക്കു നിപതി​ക്കു​ന്നി​ടത്ത്‌. ഈ പ്രക്രി​യയെ ഫലകനി​പ​തനം (subduction) എന്നു വിളി​ക്കു​ന്നു. ഈ പ്രക്രി​യ​യു​ടെ ഫലമാ​യു​ണ്ടാ​കുന്ന താപം മൂലം മാഗ്‌മ (ദ്രാവക ശില) ഉണ്ടാകു​ക​യും അത്‌ ഉപരി​ത​ല​ത്തി​ലേക്ക്‌ ഉയരു​ക​യും ചെയ്യുന്നു. കൂടാതെ, ഫലകങ്ങൾക്കി​ട​യ്‌ക്കു പൊടു​ന്നനെ ഉണ്ടാകുന്ന ചലനങ്ങൾ മൂലം, അഗ്നിപർവ​ത​സ്‌ഫോ​ട​ന​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​കുന്ന പല പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലും ശക്തമായ ഭൂകമ്പ​ങ്ങ​ളും ഉണ്ടാകു​ന്നു.

സമുദ്ര ഫലകങ്ങൾ പരന്നക​ലു​ന്നി​ട​ങ്ങ​ളി​ലും അഗ്നിപർവ​തങ്ങൾ ഉണ്ടാകാ​വു​ന്ന​താണ്‌. ഈ സ്‌ഫോ​ട​ന​ങ്ങ​ളിൽ പലതും സമു​ദ്ര​ത്തി​ന്റെ അടിത്ത​ട്ടിൽ സംഭവി​ക്കു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ മനുഷ്യർ കാണാ​റില്ല. എന്നാൽ നിങ്ങൾ ദ്വീപ രാജ്യ​മായ ഐസ്‌ലൻഡി​ലാ​ണു പാർക്കു​ന്ന​തെ​ങ്കിൽ മധ്യ-അറ്റ്‌ലാൻറിക്‌ പർവത​നി​ര​യു​മാ​യി ബന്ധപ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കുന്ന റേക്യാ​നെസ്‌ പർവത​നി​ര​യു​ടെ മുകളി​ലാ​ണു നിങ്ങൾ ഇരിക്കു​ന്നത്‌. മധ്യ-അറ്റ്‌ലാൻറിക്‌ പർവത​നി​ര​യിൽ, ഉത്തര, ദക്ഷിണ അമേരി​ക്കകൾ ഉൾപ്പെ​ടുന്ന ഫലകങ്ങൾ യൂറോ​പ്പും ആഫ്രി​ക്ക​യും ഉൾപ്പെ​ടുന്ന ഫലകങ്ങ​ളിൽനിന്ന്‌ അകന്നു​പൊ​യ്‌ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌. മറ്റു ചില ഉദാഹ​ര​ണ​ങ്ങ​ളെ​ടു​ത്താൽ, ഭൂവൽക്ക ഫലകങ്ങൾക്കു കീഴെ​യുള്ള ഒറ്റപ്പെട്ട ഉഷ്‌ണ സ്ഥാനങ്ങൾ ഹവായി​യി​ലും ആഫ്രിക്കൻ ഭൂഖണ്ഡ​ത്തി​ലും വലിയ അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങൾക്കു കാരണ​മാ​യി​ട്ടുണ്ട്‌.

അപകടങ്ങൾ എന്തെല്ലാം?

അഗ്നിപർവത സ്‌ഫോ​ട​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ അളവും ബന്ധപ്പെട്ട ആപത്തു​ക​ളും ഉൾപ്പെടെ, ഒരു അഗ്നിപർവ​ത​ത്തി​ന്റെ അടുത്ത​കാ​ലത്തെ പ്രവർത്തന ചരി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ അടിസ്ഥാ​ന​ത്തി​ലാണ്‌ ആ അഗ്നിപർവ​ത​ത്തി​ന്റെ അപകട നില നിർണ​യി​ക്കു​ന്നത്‌. അപകടം, ഒരു അപകട മേഖല​യിൽ താമസി​ക്കുന്ന ജനങ്ങളു​ടെ എണ്ണത്തെ​യും തയ്യാ​റെ​ടു​പ്പി​നെ​യും ആശ്രയി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ഒന്നാമ​താ​യി, നമുക്ക്‌ ആപത്തുകൾ പരി​ശോ​ധി​ക്കാം.

സിലിക്ക സമൃദ്ധ​മാ​യി അടങ്ങി​യി​ട്ടുള്ള മാഗ്‌മ​യാ​ണു സാധാ​ര​ണ​ഗ​തി​യിൽ അപകട​മേ​റിയ സ്‌ഫോ​ട​നാ​ത്മക ഉത്സർജ​നങ്ങൾ ഉളവാ​ക്കു​ന്നത്‌. ഇത്തരത്തി​ലുള്ള മാഗ്‌മ​യ്‌ക്കു മുറു​ക്ക​മുള്ള ഘടനയാ​ണു​ള്ളത്‌. അതിന്‌, അഗ്നിപർവത സ്‌ഫോ​ടനം ഉണ്ടാകു​ന്ന​തി​നാ​വ​ശ്യ​മായ സമ്മർദം വാതകങ്ങൾ ഉളവാ​ക്കു​ന്ന​തു​വരെ അഗ്നിപർവ​തത്തെ താത്‌കാ​ലി​ക​മാ​യി അടച്ചു​വ​യ്‌ക്കാൻ കഴിയും. സിലിക്ക സമൃദ്ധ​മാ​യി അടങ്ങി​യി​ട്ടുള്ള മാഗ്‌മ ഉറച്ചു​ക​ട്ടി​യാ​കു​ന്നത്‌ ഇളം നിറമുള്ള പാറക​ളാ​യി​ട്ടാണ്‌. ഫലകങ്ങ​ളു​ടെ അരികു​ക​ളി​ലു​ണ്ടാ​കുന്ന അഗ്നിപർവ​തങ്ങൾ സാധാ​ര​ണ​മാ​യി ഇത്തരം മാഗ്‌മ​യാണ്‌ ഉത്‌പാ​ദി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌. ഉയർന്നു​വ​രുന്ന മാഗ്‌മ വെള്ളവു​മാ​യി സമ്പർക്ക​ത്തി​ലാ​യിട്ട്‌ അതിനെ നീരാ​വി​യാ​യി നിർഗ​മി​പ്പി​ക്കു​മ്പോ​ഴും സ്‌ഫോ​ട​നങ്ങൾ ഉണ്ടാകാം. സ്‌ഫോ​ട​നാ​ത്മ​ക​മായ ഉത്സർജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ഫലമാ​യു​ണ്ടാ​കുന്ന ചൂടു ചാരം മാരക​മാ​യി​രി​ക്കാ​വു​ന്ന​താണ്‌—കരീബി​യൻ-മധ്യ അമേരി​ക്ക​യു​ടെ പ്രദേ​ശ​ത്തു​ണ്ടായ മൂന്ന്‌ അഗ്നിപർവ​തങ്ങൾ 1902-ൽ ആറു മാസം​കൊണ്ട്‌ 36,000-ത്തിലധി​കം ആളുകളെ കൊ​ന്നൊ​ടു​ക്കി.

നേരേ​മ​റിച്ച്‌, സമു​ദ്ര​ത്തി​ലെ ഉഷ്‌ണ സ്ഥാനത്തു​നി​ന്നുള്ള അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങ​ളി​ലും ഫലകങ്ങൾ പരന്നക​ലു​ന്ന​തി​ന്റെ ഫലമാ​യു​ണ്ടാ​കുന്ന അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങ​ളി​ലും മറ്റു പലവയി​ലും സിലിക്ക കുറവു​ള്ള​തും ഇരുമ്പും മഗ്നീഷ്യ​വും സമൃദ്ധ​മാ​യി അടങ്ങി​യി​ട്ടു​ള്ള​തു​മായ ഇരുണ്ട ബസാൾട്ടാണ്‌ കൂടു​ത​ലാ​യും അടങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ബസാൾട്ട്‌ മാഗ്‌മ​യ്‌ക്ക്‌ ദ്രാവ​ക​രൂ​പ​മാണ്‌. സാധാ​ര​ണ​ഗ​തി​യിൽ അത്‌, മിതമായ തോതിൽ സ്‌ഫോ​ട​നാ​ത്മ​ക​മായ അല്ലെങ്കിൽ സ്‌ഫോ​ട​നാ​ത്മ​ക​മ​ല്ലാത്ത ഉത്സർജ​ന​ങ്ങ​ളും ആളുകൾക്ക്‌ ഒഴിവാ​ക്കാൻ താരത​മ്യേന എളുപ്പ​മായ, സാവധാ​നം നീങ്ങുന്ന ലാവാ പ്രവാ​ഹ​ങ്ങ​ളു​മാണ്‌ ഉളവാ​ക്കു​ന്നത്‌. എങ്കിലും ഈ സ്‌ഫോ​ട​നങ്ങൾ ദീർഘ​നാൾ നിന്നേ​ക്കാം—ഹവായി ദ്വീപി​ലെ കിലൗ​വേയ അഗ്നിപർവ​ത​ത്തിൽ 1983 ജനുവ​രി​മു​തൽ തുടർച്ച​യാ​യി സ്‌ഫോ​ടനം നടന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌. അത്തരം സ്‌ഫോ​ട​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ഫലമായി വ്യാപ​ക​മായ വസ്‌തു നാശം ഉണ്ടായി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും, അവ പരിക്കോ ജീവാ​പാ​യ​മോ വിരള​മാ​യേ ഉണ്ടാക്കു​ന്നു​ള്ളൂ.

ചില സ്‌ഫോ​ട​നങ്ങൾ അഗ്നിപർവ​ത​ത്തി​ന്റെ ഓരത്ത്‌ വലിയ അളവിൽ ഇളക്കമുള്ള ചാരം നിക്ഷേ​പി​ക്കു​ന്നു. അത്‌ ഉരുൾപൊ​ട്ട​ലു​കൾക്കു കാരണ​മാ​യേ​ക്കാം. അല്ലെങ്കിൽ അതു വളരെ​യ​ധി​കം ഹിമവും മഞ്ഞുക​ട്ട​യും ജലവു​മാ​യി ചേർന്നു കട്ടിയുള്ള ചെളി ഉണ്ടാകു​ക​യും താഴ്‌വാ​ര​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ വേഗത്തിൽ ഒഴുകി​നീ​ങ്ങു​ക​യും ചെയ്യുന്നു. അത്തരം ചെളി​പ്ര​വാ​ഹ​ങ്ങൾക്ക്‌ (ലാഹാ​റു​കൾ എന്നും അറിയ​പ്പെ​ടു​ന്നു, ലാവാ​യ്‌ക്കുള്ള ഇൻഡോ​നേ​ഷ്യൻ പദത്തിൽനി​ന്നാണ്‌ ഈ പേര്‌ ഉണ്ടായത്‌) ഒരു അഗ്നിപർവ​ത​ത്തിൽനിന്ന്‌ അനേകം കിലോ​മീ​റ്റർ ദൂരം എത്താൻ കഴിയും, ഒരുപക്ഷേ സ്‌ഫോ​ട​നങ്ങൾ നിന്നതി​നു​ശേഷം ദീർഘ​സ​മ​യ​ത്തേക്കു പോലും.

പ്രത്യേ​കാൽ വിദൂര വ്യാപ​ക​വും എന്നാൽ ചരി​ത്ര​പ​ര​മാ​യി വിരള​വു​മാണ്‌ സുനാ​മി​കൾ. സമു​ദ്ര​ത്തി​ലെ സ്‌ഫോ​ട​ന​ത്തി​ന്റെ ഫലമാ​യോ ജലാന്തർഭാ​ഗത്തു തള്ളിനിൽക്കുന്ന ഒരു അഗ്നിപർവ​ത​ത്തി​ന്റെ വശത്തു​ണ്ടായ ഉരുൾപൊ​ട്ടൽ നിമി​ത്ത​മോ ഉണ്ടാകുന്ന സമു​ദ്ര​ത്തി​ലെ വൻ തിരമാ​ല​ക​ളാണ്‌ അവ. ശക്തിമ​ത്തായ ഈ തിരമാ​ല​കൾക്കു മണിക്കൂ​റിൽ നൂറു​ക​ണ​ക്കി​നു കിലോ​മീ​റ്റർ വേഗത​യിൽ സഞ്ചരി​ക്കാൻ കഴിയും. ആഴക്കട​ലിൽ ഉയരം തീരെ കുറവായ സുനാ​മി​കൾ, കടന്നു​പോ​കുന്ന കപ്പലു​കൾക്കു വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ ഭീഷണി​യു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും തീര​ത്തോ​ട​ടു​ക്കു​മ്പോൾ അവയുടെ ഉയരം പെട്ടെന്നു വർധി​ക്കു​ന്നു. ഈ തിരമാ​ലകൾ വീടു​ക​ളു​ടെ​യും പല കെട്ടി​ട​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും മേൽഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളെ​ക്കാൾ ഉയരത്തിൽ പൊങ്ങു​ന്നു. 1883-ൽ ക്രാക്ക​റ്റോവ പൊട്ടി​ത്തെ​റി​ച്ച​പ്പോൾ സുനാ​മി​കൾ ജാവയു​ടെ​യും സുമാ​ട്ര​യു​ടെ​യും കടൽത്തീ​ര​ങ്ങ​ളിൽ വന്നലച്ച​തു​മൂ​ലം 36,000 പേർക്ക്‌ ജീവഹാ​നി സംഭവി​ച്ചു.

നിപതി​ക്കു​ന്ന അഗ്നിപർവത ചാരവും കഷണങ്ങ​ളും, സ്‌ഫോ​ട​നാ​ത്മ​ക​മായ പൊട്ടി​ത്തെ​റി​ക​ളു​ടെ ഫലമാ​യു​ണ്ടാ​കുന്ന അന്തരീ​ക്ഷ​ത്തി​ലെ പ്രഘാത തരംഗങ്ങൾ (shock waves), വിഷ പുകകൾ, ആസിഡ്‌ മഴ, ഭൂകമ്പങ്ങൾ എന്നിവ ജീവനു ഹാനി​വ​രു​ത്തു​ക​യോ അതിനെ നശിപ്പി​ക്കു​ക​യോ ചെയ്യുന്ന മറ്റ്‌ അഗ്നിപർവത ആപത്തു​ക​ളിൽ ഉൾപ്പെ​ടു​ന്നു. ലോക​മെ​മ്പാ​ടും, ഉയർന്ന അപകട​സാ​ധ്യ​ത​യു​ള്ള​താ​യി അസംഖ്യം അഗ്നിപർവ​തങ്ങൾ തിരി​ച്ച​റി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​ലും ആയിര​ക്ക​ണ​ക്കിന്‌ അപകട സാധ്യ​തകൾ ഉള്ളതി​നാ​ലും അഗ്നിപർവത ആപത്തു​ക​ളു​ടെ അർഥവ​ത്തായ വിലയി​രു​ത്തൽ തീർച്ച​യാ​യും സങ്കീർണ​വും വെല്ലു​വി​ളി​പൂർവ​ക​വു​മായ ഒരു കൃത്യ​മാണ്‌.

നിങ്ങൾക്ക്‌ അപകടം കുറയ്‌ക്കാൻ കഴിയു​മോ?

ലോക​ജ​ന​സം​ഖ്യ വർധി​ക്കു​ന്ന​ത​നു​സ​രിച്ച്‌, അപകട​സാ​ധ്യ​ത​യുള്ള അഗ്നിപർവത പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ താമസി​ക്കുന്ന ആളുക​ളു​ടെ എണ്ണം കൂടി​ക്കൂ​ടി വരുക​യാണ്‌. ഇക്കാര​ണ​ത്താ​ലും ലോക​വ്യാ​പ​ക​മാ​യി അടുത്ത​കാ​ലത്ത്‌ അഗ്നിപർവത പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​ലു​ണ്ടായ വർധനവു നിമി​ത്ത​വും അഗ്നിപർവ​ത​ശാ​സ്‌ത്ര​ജ്ഞൻമാർ, അഗ്നിപർവ​താ​പ​കടം കുറയ്‌ക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള തങ്ങളുടെ ശ്രമങ്ങൾ ഊർജി​ത​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌. ചില കേസു​ക​ളിൽ, സ്‌ഫോ​ടനം സംബന്ധിച്ച മുന്നറി​യി​പ്പു​ക​ളും പ്രവച​ന​ങ്ങ​ളും വിജയ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടുണ്ട്‌, ജീവൻ രക്ഷപ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തി​ട്ടുണ്ട്‌. എന്തടി​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ലാണ്‌ ഇത്തരം മുന്നറി​യി​പ്പു​കൾ നടത്തു​ന്നത്‌?

മാഗ്‌മ​യു​ടെ മേൽപ്പോ​ട്ടുള്ള നീക്കത്തെ സൂചി​പ്പി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ സ്‌ഫോ​ട​ന​ങ്ങൾക്കു മുമ്പു സാധാ​ര​ണ​മാ​യി അഗ്നിപർവ​ത​ത്തി​നു​ള്ളി​ലോ അതിന്റെ അടിയി​ലോ ഉള്ള പ്ലംബിങ്‌ സംവി​ധാ​ന​ത്തിൽ ഭൂകമ്പ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​കു​ന്നു. ഒരു അഗ്നിപർവ​ത​ത്തിൽ ഉയർന്ന അളവിൽ മാഗ്‌മ സ്വരൂ​പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​മ്പോൾ സമ്മർദം വർധി​ക്കു​ന്നു. വാതകങ്ങൾ നിർഗ​മി​ക്കു​ക​യും ഭൂഗർഭ​ജ​ല​ത്തി​ന്റെ താപനി​ല​യും അമ്ലതയും വർധി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്നു. ഒരു വലിയ സ്‌ഫോ​ട​ന​ത്തി​നു​മുമ്പ്‌ നിസ്സാ​ര​മായ സ്‌ഫോ​ട​ന​ങ്ങ​ളും ഉണ്ടാ​യേ​ക്കാം. ഈ പ്രവർത്ത​ന​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം നിരീ​ക്ഷി​ക്കാ​വു​ന്ന​താണ്‌.

ശിലാ​രേഖ പരി​ശോ​ധി​ക്കു​ന്ന​തു​വഴി സാധ്യ​ത​യുള്ള അപകട​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ സ്‌ഫോ​ട​ന​ത്തി​നു വളരെ മുമ്പ്‌ ഭൂഗർഭ​ശാ​സ്‌ത്ര​ജ്ഞൻമാർക്കു വിവരം ലഭി​ച്ചേ​ക്കാം. അഗ്നിപർവത പ്രവാ​ഹ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ദ്വിതീയ ആപത്തു​ക​ളു​ടെ​യും രീതികൾ പലപ്രാ​വ​ശ്യം ആവർത്തി​ക്കാ​റുണ്ട്‌, അഥവാ സ്‌ഫോ​ട​നങ്ങൾ പഠന വിധേ​യ​മായ മറ്റ്‌ അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങ​ളു​ടേ​തു​പോ​ലെ ഉണ്ടാകു​ന്നു. അത്തരം വിവര​ങ്ങളെ ആധാര​മാ​ക്കി ഏറ്റവു​മ​ധി​കം അപകട​സാ​ധ്യ​ത​യുള്ള പ്രദേ​ശങ്ങൾ കാണി​ക്കുന്ന അനേകം അഗ്നിപർവത ഭൂപടങ്ങൾ വരച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌.

അതു​കൊണ്ട്‌ അഗ്നിപർവ​ത​ശാ​സ്‌ത്ര​ജ്ഞൻമാർ ആപത്തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു വിലയി​രു​ത്തു​ന്ന​തും അഗ്നിപർവ​തത്തെ നിരീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തും അതു​പോ​ലെ​തന്നെ പ്രാ​ദേ​ശിക അധികാ​രി​കൾ ആസന്നമായ വിപത്തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു നേരത്തെ മുന്നറി​യി​പ്പു നൽകു​ന്ന​തും അഗ്നിപർവത ആപത്തു​ക​ളിൽനി​ന്നു ജീവൻ രക്ഷിക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള നിർണാ​യക സംഗതി​ക​ളിൽ ഉൾപ്പെ​ടു​ന്നു. സ്‌ഫോ​ടനം സംഭവി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കുന്ന പല അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങ​ളും അവയെ​ക്കാൾ പ്രവച​നാ​തീ​ത​മായ ഭൂകമ്പ​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നു വ്യത്യ​സ്‌ത​മാണ്‌. എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ ഹാനി സംഭവി​ക്കാൻ സാധ്യ​ത​യുള്ള ആളുകളെ വിനാ​ശ​ത്തി​നു​മുമ്പ്‌ അവി​ടെ​നിന്ന്‌ ഒഴിപ്പി​ക്കാൻ കഴി​ഞ്ഞേ​ക്കാ​വു​ന്ന​വണ്ണം സ്‌ഫോ​ടനം സംഭവി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കുന്ന അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങളെ കൃത്യ​മാ​യി നിരീ​ക്ഷി​ക്കാൻ കഴിയും. അപകട മേഖല വിട്ടു​പോ​കുക എന്നത്‌ അടിയ​ന്തി​ര​മാണ്‌. എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ അഗ്നിപർവത പ്രവാ​ഹ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും സ്‌ഫോ​ട​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ഉഗ്രത, ചൂട്‌, ഉരുൾപൊ​ട്ട​ലു​ക​ളു​ടെ​യും ചെളി​പ്ര​വാ​ഹ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും സുനാ​മി​ക​ളു​ടെ​യും വിനാ​ശ​ക​ര​മായ ശക്തികൾ എന്നിവ​യ്‌ക്കെ​തി​രെ മനുഷ്യ നിർമിത ഘടനകൾ പൊതു​വേ തീരെ​കു​റഞ്ഞ സംരക്ഷ​ണമേ നൽകു​ന്നു​ള്ളൂ, അല്ലെങ്കിൽ ഒട്ടും​തന്നെ സംരക്ഷണം നൽകു​ന്നില്ല.

അഗ്നിപർവത സ്‌ഫോ​ട​ന​ങ്ങ​ളും ബന്ധപ്പെട്ട ആപത്തു​ക​ളും മനുഷ്യ​നു​ണ്ടാ​ക്കുന്ന അപായം കുറയ്‌ക്കാൻ പ്രശം​സാർഹ​മായ ശ്രമങ്ങൾ നടത്തു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും, അഗ്നിപർവത ആപത്തു​ക​ളിൽനി​ന്നു സമ്പൂർണ സുരക്ഷി​ത​ത്വം ഉറപ്പു​വ​രു​ത്താൻ തക്കവണ്ണം സ്‌ഫോ​ട​ന​ങ്ങ​ളെ​യും അവയു​മാ​യി ബന്ധപ്പെട്ട വിപത്‌ക​ര​മായ പ്രവർത്ത​ന​ത്തെ​യും പൂർണ​മായ കൃത്യ​ത​യോ​ടെ പ്രവചി​ക്കാൻ മനുഷ്യൻ അപ്രാ​പ്‌തൻ തന്നെയാണ്‌. അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങളെ നിരീ​ക്ഷി​ക്കുന്ന ചിലർ പോലും അപ്രതീ​ക്ഷിത സ്‌ഫോ​ട​ന​ത്തിൽ കൊല്ല​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടുണ്ട്‌. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, സജീവ​മാ​കാൻ സാധ്യ​ത​യുള്ള ഒരു അഗ്നിപർവ​ത​ത്തി​ന്റെ സമീപ​ത്താ​ണു നിങ്ങൾ താമസി​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്കിൽ പ്രാ​ദേ​ശിക അധികാ​രി​കൾ നടത്തുന്ന ഏതു മുന്നറി​യി​പ്പു​ക​ളും നിങ്ങൾ അനുസ​രി​ക്കേ​ണ്ട​തുണ്ട്‌. അങ്ങനെ ചെയ്യുക വഴി, ഒരു അഗ്നിപർവത വിപത്തി​നെ അതിജീ​വി​ക്കാ​നുള്ള സാധ്യ​തകൾ നിങ്ങൾ വൻ തോതിൽ വർധി​പ്പി​ക്കും.—ഒരു ജ്യോ​തി​ഭൂ​ഗർഭ​ശാ​സ്‌ത്രജ്ഞൻ സംഭാ​വ​ന​ചെ​യ്‌തത്‌.

[18-ാം പേജിലെ ചതുരം]

ബഹിരാകാശത്തുനിന്ന്‌ അഗ്നിപർവത സ്‌ഫോ​ട​ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു പ്രവചി​ക്കു​ന്നെ​ന്നോ?

ഭൂമി​യിൽനി​ന്നും 20,000 കിലോ​മീ​റ്റർ മുകളിൽക്കൂ​ടി സെക്കൻഡിൽ അഞ്ചു കിലോ​മീ​റ്റർ വേഗത​യിൽ ഒട്ടും കുറയാ​തെ സഞ്ചരി​ക്കുന്ന ഉപഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളിൽനിന്ന്‌ അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങ​ളു​ടെ ഉപരിതല ചലനങ്ങൾ ഒരു സെൻറീ​മീ​റ്റ​റി​ന്റെ​വരെ കൃത്യ​ത​യോ​ടെ അളക്കു​ന്നത്‌ ഒന്നു സങ്കൽപ്പി​ക്കുക! ഭൂമി​യിൽ വിദഗ്‌ധ​മാ​യി സ്ഥാപി​ച്ചി​ട്ടുള്ള റേഡി​യോ റിസീ​വ​റു​കൾക്കു പുറമെ ഒരു കൂട്ടം ഉപഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളും ഉൾപ്പെ​ടുന്ന ആഗോള സ്ഥാന​ക്ര​മീ​കരണ വ്യവസ്ഥ വഴിയാണ്‌ (ജിപി​എസ്‌) ഇതു സാധ്യ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ഓരോ അളവും എടുക്കു​ന്ന​തി​നു കുറഞ്ഞത്‌ നാല്‌ ഉപഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും സ്ഥാനങ്ങൾ കൃത്യ​മാ​യി നിരീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു. അങ്ങേയറ്റം കൃത്യ​മായ ആണവ ഘടികാ​ര​ങ്ങ​ളു​പ​യോ​ഗി​ച്ചാ​ണു സമയം അളക്കു​ന്നത്‌. മിക്ക കാലാ​വ​സ്ഥ​ക​ളി​ലും സാധ്യ​മായ ഈ അളവെ​ടു​ക്കൽ രീതി​കൾക്കു ഭൂതല​ത്തിൽ വച്ചുള്ള സർവേ രീതി​കൾക്കി​ല്ലാത്ത അനേകം നേട്ടങ്ങ​ളുണ്ട്‌. അഗ്നിപർവത സ്‌ഫോ​ട​ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള പ്രവചി​ക്ക​ലി​നെ ജിപി​എസ്‌ അളവെ​ടു​ക്ക​ലു​കൾ കാര്യ​മാ​യി മെച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തി​യേ​ക്കാം. ഒരുപക്ഷേ അഗ്നിപർവ​ത​ത്തി​ന്റെ വികസ​ന​ത്തി​നു വർഷങ്ങൾക്കു മുമ്പു​തന്നെ ഈ പ്രവച​നങ്ങൾ നടത്താൻ കഴി​ഞ്ഞേ​ക്കും. ഈ സാങ്കേ​തി​ക​വി​ദ്യ ഇറ്റലി, ഐക്യ​നാ​ടു​കൾ, ഐസ്‌ലൻഡ്‌, ജപ്പാൻ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളി​ലെ അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങ​ളു​ടെ കാര്യ​ത്തിൽ ഇപ്പോൾത്തന്നെ ബാധക​മാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

[17-ാം പേജിലെ ഭൂപടം]

(പൂർണ​രൂ​പ​ത്തിൽ കാണു​ന്ന​തി​നു പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രണം നോക്കുക.)

ലോകത്തിലെ സജീവ അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങ​ളും ഭൂവൽക്ക ഫലകങ്ങ​ളും

സജീവ അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങൾ

ഫലകാതിർത്തികൾ

500-ലധികം വരുന്ന സജീവ അഗ്നിപർവ​ത​ങ്ങ​ളിൽ ചിലവ മുകളിൽ പ്രതി​നി​ധാ​നം ചെയ്‌തി​രി​ക്കു​ന്നു

[കടപ്പാട്‌]

Mountain High Maps™ copyright © 1993 Digital Wisdom, Inc.

[16-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ജപ്പാനിലെ ഉൻസെൻ അഗ്നിപർവ​ത​ത്തിൽനി​ന്നുള്ള ചാരം ഒരു താമസ​സ്ഥ​ല​ത്തേക്കു നിപതി​ക്കു​ന്നു

[കടപ്പാട്‌]

Orion Press-Sipa Press

[16-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

1980 ജൂലൈ 22-ന്‌ സെൻറ്‌ ഹെലൻസ്‌ പർവത​ത്തിൽ സ്‌ഫോ​ടനം നടക്കുന്നു

[കടപ്പാട്‌]

USGS, David A. Johnston, Cascades Volcano Observatory

[16-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

സിസിലിയിലെ എറ്റ്‌നാ പർവതം അടുത്ത​കാ​ലത്ത്‌ 15 മാസം ലാവാ പുറന്തള്ളി

[കടപ്പാട്‌]

Jacques Durieux/Sipa Press

[17-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഹവായിയിലെ കിലൗ​വേയ പർവതം, ദ്വീപി​ന്റെ വിസ്‌തൃ​തി ഏതാണ്ട്‌ 500 ഏക്കർ വർധി​പ്പി​ച്ചു

[കടപ്പാട്‌]

©Soames Summerhays/Photo Researchers