ഒരു യുഗാ​ന്ത്യം—ഭാവി​ക്കുള്ള പ്രത്യാ​ശ​യോ?

ജർമനിയിലെ ഉണരുക! ലേഖകൻ

റിക്ടർ സ്‌കെ​യി​ലിൽ 6.9-ഓ അതില​ധി​ക​മോ അളവുള്ള ഭൂകമ്പങ്ങൾ 1987-നും 1990-നും ഇടയിൽ അർമേ​നിയ, ഇക്വ​ഡോർ, ഇറാൻ, ഐക്യ​നാ​ടു​കൾ, ചൈന, ഫിലി​പ്പീൻസ്‌ എന്നിവ​യു​ടെ ഭാഗങ്ങളെ പിടി​ച്ചു​ലച്ചു. ഏതാണ്ട്‌ 70,000 ആളുകൾ കൊല്ല​പ്പെ​ടു​ക​യും പതിനാ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​നാ​ളു​കൾക്കു പരി​ക്കേൽക്കു​ക​യും ലക്ഷങ്ങൾ ഭവനര​ഹി​ത​രാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തു. ശതകോ​ടി​ക​ളു​ടെ നാശന​ഷ്ട​മു​ണ്ടാ​യി.

എന്നാൽ ഈ ഭൂകമ്പ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും, അതേ സമയത്തു​തന്നെ ലോകത്തെ പിടി​ച്ചു​കു​ലു​ക്കിയ മറ്റൊരു ഭൂകമ്പ​ത്തി​ന്റെ​യ​ത്ര​യും ആളുക​ളിൽ ഞെട്ടലു​ള​വാ​ക്കു​ക​യോ ശക്തമാ​യി​രി​ക്കു​ക​യോ ചെയ്‌തില്ല. ഒരു യുഗത്തി​നു സമാപ്‌തി​കു​റിച്ച ഒരു രാഷ്ട്രീയ ഭൂകമ്പ​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. എന്നാൽ അങ്ങനെ ചെയ്യു​ക​വഴി അതു കോടി​ക​ളു​ടെ ഭാവിയെ മാറ്റി​മ​റി​ച്ചു.

അത്തര​മൊ​രു പ്രമുഖ സംഭവ​ത്തി​ലേക്കു നയിച്ചത്‌ എന്താണ്‌? അതിന്റെ പ്രത്യാ​ഘാ​തങ്ങൾ എന്തായി​രി​ക്കും?

ഗ്ലാസ്‌നോ​സ്‌തും പെരി​സ്‌​ത്രോ​യി​ക്ക​യും

മിഖാ​യെൽ ഗോർബ​ച്ചേവ്‌ 1985 മാർച്ച്‌ 11-ന്‌ സോവി​യറ്റ്‌ യൂണി​യ​നി​ലെ കമ്മ്യു​ണിസ്റ്റ്‌ പാർട്ടി​യു​ടെ ജനറൽ സെക്ര​ട്ട​റി​യാ​യി നാമക​രണം ചെയ്യ​പ്പെട്ടു. സോവി​യറ്റ്‌ പൗരൻമാ​രും മിക്ക ലോക​നി​രീ​ക്ഷ​ക​രും അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഭരണകാ​ലത്തു പ്രമു​ഖ​മായ രാഷ്ട്രീയ മാറ്റങ്ങ​ളൊ​ന്നും പ്രതീ​ക്ഷി​ച്ചില്ല.

അതുക​ഴിഞ്ഞ്‌ ഒരു വർഷമാ​കു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌, സോവി​യറ്റ്‌ വിദേശ മന്ത്രി​യു​ടെ ഒരു മുൻ രാഷ്ട്രീയ ഉപദേ​ശ​ക​നും അഞ്ചുവർഷം ഐക്യ​രാ​ഷ്ട​ങ്ങ​ളു​ടെ ഉപ സെക്ര​ട്ടറി-ജനറലു​മാ​യി​രുന്ന അർക്കാഡ്യ ഷെവ്‌ചെ​ങ്കൊ പിൻവ​രുന്ന പ്രകാരം എഴുതി​യ​പ്പോൾ പ്രത്യേക ഉൾക്കാ​ഴ്‌ച​യോ​ടെ സംസാ​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു: “യു.എസ്‌.എസ്‌.ആർ. ഒരു വഴിത്തി​രി​വി​ലാണ്‌. സമ്മർദ​ജ​ന​ക​മായ സാമ്പത്തിക-സാമൂ​ഹിക പ്രശ്‌നങ്ങൾ സമീപ​ഭാ​വി​യിൽ ലഘൂക​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ അതിന്റെ സാമ്പത്തിക വ്യവസ്ഥ​യി​ലെ കൂടു​ത​ലായ ശോഷണം തടയാ​നാ​വാ​ത്ത​താണ്‌, അങ്ങനെ ദീർഘ​കാ​ലം​കൊണ്ട്‌ അതിന്റെ അതിജീ​വനം തന്നെ അപകട​ത്തി​ലാ​കു​ന്നു. . . . ഗോർബ​ച്ചേവ്‌ നിശ്ചയ​മാ​യും ഒരു പുതിയ ശൈലി​ക്കു തുടക്ക​മി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു . . . എന്നാൽ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ കാര്യാ​ധീ​ശ​ത്വം യു.എസ്‌.എസ്‌.ആർ.-ന്‌ ഒരു പുതിയ യുഗം തുറന്നു​കൊ​ടു​ക്കു​മോ​യെന്നു കാണേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. . . . ഏറെക്കു​റെ അജയ്യമായ പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളാണ്‌ അദ്ദേഹം അഭിമു​ഖീ​ക​രി​ക്കു​ന്നത്‌.”

ഗോർബ​ച്ചേ​വി​ന്റെ ഇപ്പോ​ഴത്തെ സ്ഥാനം, 1971-ൽത്തന്നെ അദ്ദേഹം സംസാ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന ഒരു നയം സോവി​യറ്റ്‌ സമൂഹ​ത്തിൽ കൊണ്ടു​വ​രു​ന്ന​തിന്‌ അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ ആവശ്യ​മാ​യി​രി​ക്കുന്ന രാഷ്ട്രീയ സ്വാധീ​നം പ്രദാനം ചെയ്‌തു. “പൊതു​ജന വിജ്ഞാനം” എന്നർഥ​മുള്ള ഗ്ലാസ്‌നോ​സ്‌ത്‌ ആണ്‌ അത്‌. അത്‌ സോവി​യറ്റ്‌ പ്രശ്‌നങ്ങൾ സംബന്ധിച്ച ഔദ്യോ​ഗിക നിഷ്‌പ​ക്ഷതാ നയത്തെ പ്രതി​നി​ധീ​ക​രി​ച്ചു. സോവി​യറ്റ്‌ പൗരൻമാർക്കും പത്ര​പ്ര​വർത്ത​കർക്കും കൂടു​ത​ലായ അഭി​പ്രാ​യ​പ്ര​കടന സ്വാത​ന്ത്ര്യം ഉണ്ടായി​രി​ക്കുന്ന കൂടുതൽ തുറന്ന ഒരു സമൂഹ​മാണ്‌ അതു ശുപാർശ​ചെ​യ്‌തത്‌. ഒടുവിൽ, ഗ്ലാസ്‌നോ​സ്‌ത്‌ ഗവൺമെൻറി​ന്റെ​യും അതിന്റെ ചില നടപടി​ക​ളു​ടെ​യും പൊതു വിമർശ​ന​ത്തി​നു വഴിതു​റ​ന്നു​കൊ​ടു​ത്തു.

ഗോർബ​ച്ചേവ്‌ ദീർഘ​നാ​ളാ​യി ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രുന്ന മറ്റൊരു പദമാ​യി​രു​ന്നു “പുനഃ​നിർമാ​ണം” എന്ന്‌ അർഥമുള്ള “പെരി​സ്‌​ത്രോ​യിക്ക.” കാർഷിക മേഖല​യിൽ “ഉചിത​മായ മനഃശാ​സ്‌ത്ര പുനഃ​നിർമാ​ണം വരു​ത്തേ​ണ്ട​തി​ന്റെ ആവശ്യത്തെ”ക്കുറിച്ച്‌ 1982-ൽ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രിച്ച ഒരു ഉപന്യാ​സ​ത്തിൽ അദ്ദേഹം സംസാ​രി​ച്ചു.

സാമ്പത്തിക നടത്തി​പ്പി​ന്റെ പുനഃ​നിർമാ​ണ​വും ഒരു അത്യാ​വശ്യ സംഗതി​യാ​ണെന്നു സോവി​യറ്റ്‌ യൂണി​യന്റെ നേതാ​വാ​യി കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ ഗോർബ​ച്ചേ​വി​നു ബോധ്യ​മാ​യി. അതു നിർവ​ഹി​ക്കുക എളുപ്പ​മാ​യി​രി​ക്കു​ക​യി​ല്ലെ​ന്നും രാഷ്ട്രീയ പരിവർത്തനം കൂടെ നടത്താ​ത്ത​പക്ഷം ഒരുപക്ഷേ അസാധ്യം​പോ​ലു​മാ​ണെ​ന്നും അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഗ്ലാസ്‌നോ​സ്‌തി​ന്റെ​യും പെരി​സ്‌​ത്രോ​യി​ക്ക​യു​ടെ​യും നയങ്ങൾ നടപ്പാ​ക്കു​ന്ന​തിൽ ഗോർബ​ച്ചേവ്‌ തീക്ഷ്‌ണത കാണി​ച്ച​തു​കൊണ്ട്‌ അദ്ദേഹ​ത്തി​നു കമ്മ്യു​ണി​സത്തെ നശിപ്പി​ക്കാൻ ഉദ്ദേശ്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെന്ന്‌ അർഥമില്ല. സംഗതി നേരെ മറിച്ചാണ്‌. ദി എൻ​സൈ​ക്ലോ​പീ​ഡിയ ബ്രിട്ടാ​നിക്ക ഇപ്രകാ​രം വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു: “മുകളിൽനി​ന്നു നിയ​ന്ത്രി​ക്ക​പ്പെ​ടുന്ന ഒരു വിപ്ലവം തുടങ്ങ​ണ​മെ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ലക്ഷ്യം. സോവി​യറ്റ്‌ വ്യവസ്ഥ​യ്‌ക്കു തുരങ്കം വെക്കാൻ അദ്ദേഹം ആഗ്രഹി​ച്ചില്ല, അതിനെ കൂടുതൽ ഫലപ്ര​ദ​മാ​ക്കാ​നേ അദ്ദേഹം ആഗ്രഹി​ച്ചു​ള്ളൂ.”

ഈ നയങ്ങളു​ടെ ഫലമായി നിയ​ന്ത്ര​ണ​ങ്ങ​ളി​ലു​ണ്ടായ അയവ്‌ ചില സോവി​യറ്റ്‌ യൂണിയൻ നേതാ​ക്ക​ളു​ടെ​യി​ട​യിൽ അസ്വാ​സ്ഥ്യ​മു​ള​വാ​ക്കി. ചില പൗരസ്‌ത്യ സഖ്യരാ​ഷ്ട്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ നേതാ​ക്ക​ളു​ടെ കാര്യ​ത്തി​ലും അതുതന്നെ സത്യമാ​യി​രു​ന്നു. സാമ്പത്തിക പുനഃ​നിർമാ​ണ​ത്തി​ന്റെ ആവശ്യം അവരിൽ പലരും അംഗീ​ക​രി​ച്ച​പ്പോൾ രാഷ്ട്രീയ മാറ്റങ്ങൾ അത്യാ​വ​ശ്യ​മോ അഭില​ഷ​ണീ​യ​മോ ആണെന്ന്‌ എല്ലാവ​രും സമ്മതി​ച്ചില്ല.

എന്നിരു​ന്നാ​ലും, പെരി​സ്‌​ത്രോ​യിക്ക പരിപാ​ടി​കൾ സ്വന്തമാ​യി പരീക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കാൻ അവർ സ്വാത​ന്ത്ര്യ​മു​ള്ള​വ​രാ​ണെന്നു ഗോർബ​ച്ചേവ്‌, പൗരസ്‌ത്യ യൂറോ​പ്പി​ലുള്ള അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ സഖ്യക​ക്ഷി​കളെ അറിയി​ച്ചു. അതേസ​മയം, പരിഷ്‌ക​ര​ണങ്ങൾ ആവശ്യ​മാ​യി​രി​ക്കു​മ്പോൾത്തന്നെ കമ്മ്യു​ണിസ്റ്റ്‌ പാർട്ടി​യു​ടെ ആധിപ​ത്യ​പ​ര​മായ പങ്കു കുറയ്‌ക്കാ​തി​രി​ക്കാൻ ശ്രദ്ധി​ക്ക​ണ​മെന്നു ഗോർബ​ച്ചേവ്‌ ബൾഗേ​റി​യ​യ്‌ക്കും വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ മറ്റെല്ലാ പൗരസ്‌ത്യ സഖ്യരാ​ഷ്ട്ര​ങ്ങൾക്കും മുന്നറി​യി​പ്പു നൽകി.

പാളിച്ച തുടങ്ങു​ന്നു

സോവി​യറ്റ്‌ യൂണി​യ​നി​ലെ​യും പൗരസ്‌ത്യ സഖ്യരാ​ഷ്ട്ര​ങ്ങ​ളി​ലെ​യും കമ്മ്യു​ണി​സ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള വിമർശനം വർഷങ്ങൾക്കൊ​ണ്ടു വർധി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. ഹംഗറി​യി​ലെ വാരം​തോ​റു​മുള്ള വാർത്താ​മാ​സി​ക​യായ എച്ച്‌വി​ജി (ഹിറ്റി വില്ലാ​ഗ്ഗ​സ്‌ഡ​ഷാഗ്‌) കമ്മ്യു​ണി​സ്റ്റു പാർട്ടി​യെ നേരിട്ടു വിമർശി​ച്ചി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും 1980-കളുടെ തുടക്കം​മു​തൽ യാഥാ​സ്ഥി​തിക കമ്മ്യു​ണിസ്റ്റ്‌ വീക്ഷണ​ങ്ങളെ ആക്രമ​ണ​പ​ര​മാ​യി വെല്ലു​വി​ളി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

പൗരസ്‌ത്യ സഖ്യത്തി​ലെ ആദ്യത്തെ സ്വതന്ത്ര തൊഴി​ലാ​ളി യൂണി​യ​നായ സോളി​ഡാ​രി​റ്റി 1980-ൽ പോള​ണ്ടിൽ സ്ഥാപി​ക്ക​പ്പെട്ടു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, ഒരു കൂട്ടം വിമതർ തൊഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ ഒരു പ്രതി​രോധ കമ്മിറ്റി രൂപീ​ക​രിച്ച 1976-ലായി​രു​ന്നു അതിന്റെ ഉത്ഭവം. 1981-ന്റെ തുടക്ക​മാ​യ​പ്പോൾ സോളി​ഡാ​രി​റ്റി​യിൽ അംഗങ്ങ​ളാ​യി ഏതാണ്ട്‌ ഒരു കോടി തൊഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ആവശ്യ​ങ്ങൾക്കു പിൻബ​ല​മാ​യി ചില​പ്പോൾ സമരങ്ങൾ നടത്തി​ക്കൊണ്ട്‌, അതു സാമ്പത്തിക പരിഷ്‌കാ​ര​ങ്ങൾക്കും സ്വതന്ത്ര തിര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു​കൾക്കും​വേണ്ടി ഉത്സാഹി​ച്ചു. സോവി​യറ്റ്‌ ഇടപെ​ട്ടേ​ക്കാ​മെന്ന ഭീഷണി ഭയന്നു പോള​ണ്ടി​ലെ ഗവൺമെൻറ്‌ ഒടുവിൽ യൂണി​യനെ വിഘടി​പ്പി​ച്ചു, എങ്കിലും അതു രഹസ്യ​മാ​യി പ്രവർത്തനം തുടർന്നു. ഗവൺമെൻറ്‌ അംഗീ​കാ​രം ആവശ്യ​പ്പെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടുള്ള സമരങ്ങ​ളു​ടെ ഫലമായി 1989-ൽ യൂണിയൻ വീണ്ടും നിയമാ​നു​സൃ​ത​മാ​ക്ക​പ്പെട്ടു. 1989 ജൂണിൽ സ്വതന്ത്ര തിര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു​കൾ നടത്തു​ക​യും അനേകം സോളി​ഡാ​രി​റ്റി സ്ഥാനാർഥി​കൾ തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തു. കമ്മ്യു​ണി​സ്റ്റു​കാ​ര​ന​ല്ലാത്ത ഒരു പ്രധാ​ന​മ​ന്ത്രി ആഗസ്റ്റിൽ സേവനം ആരംഭി​ച്ചു, പോള​ണ്ടിൽ ഏതാണ്ട്‌ 40 വർഷത്തി​ലാ​ദ്യ​മാ​യുള്ള സംഭവ​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌.

ഗ്ലാസ്‌നോ​സ്‌തും പെരി​സ്‌​ത്രോ​യി​ക്ക​യും അതോ​ടൊ​പ്പം കമ്മ്യു​ണി​സ്റ്റു ലോകത്തു നേരിട്ട പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളും വ്യക്തമാ​യും മുഴു പൗരസ്‌ത്യ സഖ്യ​ത്തെ​യും വീണ്ടും രൂപ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

രാഷ്‌ട്രീയ പെരി​സ്‌​ത്രോ​യിക്ക വിപ്ലവ​ത്തി​ലേക്കു നയിക്കു​ന്നു

“1987 ജൂ​ലൈ​വരെ എല്ലാം മിഖാ​യേൽ ഗോർബ​ച്ചേ​വി​ന്റെ വിധത്തിൽ നീങ്ങു​ന്ന​താ​യി കാണ​പ്പെട്ടു” എന്ന്‌ ലണ്ടൻ യൂണി​വേ​ഴ്‌സി​റ്റി​യി​ലെ മാർട്ടിൻ മകോളി എഴുതു​ന്നു. മോസ്‌കോ​യി​ലെ 19-ാം കമ്മ്യു​ണിസ്റ്റ്‌ പാർട്ടി സമ്മേളനം നടന്ന 1988 ജൂൺവരെ ഗോർബ​ച്ചേ​വിന്‌ “തന്റെ പരിപാ​ടി​കൾക്കു വിപു​ല​മാ​യ​തോ ഇടയ്‌ക്കി​ട​യ്‌ക്ക്‌ ഇടത്തര​മോ ആയ അംഗീ​കാ​രം” ലഭിച്ചി​രു​ന്ന​താ​യി റിപ്പോർട്ടു​ചെ​യ്യ​പ്പെട്ടു. എന്നാൽ, കമ്മ്യു​ണിസ്റ്റ്‌ പാർട്ടി​യെ​യും സോവി​യറ്റ്‌ ഗവൺമെൻറി​നെ​യും പുനഃ​നിർമി​ക്കു​ന്ന​തിൽ അദ്ദേഹം വൈഷ​മ്യ​ങ്ങളെ നേരി​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നതു സ്‌പഷ്ട​മാ​യി​രു​ന്നു.

1988-ൽ, നിലവി​ലുള്ള പരമോ​ന്നത സോവി​യ​റ്റി​നു​പ​കരം യു.എസ്‌.എസ്‌.ആർ കോൺഗ്രസ്‌ ഓഫ്‌ പീപ്പിൾസ്‌ ഡെപ്യൂ​ട്ടീസ്‌ കൊണ്ടു​വ​രു​ന്ന​തി​നു ഭരണഘ​ട​നാ​പ​ര​മായ മാറ്റങ്ങൾ അനുമതി നൽകി. അതിന്റെ 2,250 അംഗങ്ങൾ ഒരു വർഷത്തി​നു​ശേഷം സ്വതന്ത്ര തിര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു​കൾവഴി തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​പ്പെട്ടു. ക്രമത്തിൽ ഈ ഡെപ്യൂ​ട്ടി​മാർ 271 അംഗങ്ങൾ വീതമുള്ള രണ്ടു ചേമ്പറു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ഒരു നിയമ​നിർമാ​ണ​സ​മി​തി അവരു​ടെ​യി​ട​യിൽനി​ന്നു​തന്നെ തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്തു. ബോറിസ്‌ യെൽറ്റ്‌സിൻ ഈ നിയമ​നിർമാ​ണ​സ​മി​തി​യി​ലെ ഒരു പ്രമുഖ അംഗമാ​യി​ത്തീർന്നു. പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ അദ്ദേഹം പെരി​സ്‌​ത്രോ​യി​ക്ക​യു​ടെ വിജയ​ത്തി​ന്റെ അഭാവം ചൂണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കു​ക​യും അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ ആവശ്യ​മാ​യി തോന്നിയ പരിഷ്‌കാ​ര​ങ്ങ​ളി​ലേക്കു ശ്രദ്ധതി​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അങ്ങനെ, പുതു​ക്കാ​നും ശക്തി​പ്പെ​ടു​ത്താ​നും ഗോർബ​ച്ചേവ്‌ ആഗ്രഹിച്ച ഒരു സ്ഥാനമായ പ്രസി​ഡ​ന്റു​സ്ഥാ​ന​ത്തേക്ക്‌ അദ്ദേഹം 1988-ൽ അവരോ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടെ​ങ്കി​ലും അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടുള്ള എതിർപ്പു വളർന്നു​കൊ​ണ്ടേ​യി​രു​ന്നു.

അതേസ​മ​യം, രണ്ടു വൻശക്തി​ക​ളായ സോവി​യറ്റ്‌ യൂണി​യ​നും ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളും സൈനി​ക​ശക്തി കുറയ്‌ക്കു​ന്ന​തി​ലും ആണവ ഭീഷണി ലഘൂക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും പ്രമു​ഖ​മായ മുന്നേ​റ്റങ്ങൾ കൈവ​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ചെയ്‌ത ഓരോ കരാറും ലോക​സ​മാ​ധാ​നം നേടാൻ കഴിയു​മെ​ന്നുള്ള പുതു​ക്ക​പ്പെട്ട പ്രത്യാശ ഉണർത്തി—എഴുത്തു​കാ​ര​നായ ജോൺ എൽസൺ 1989 സെപ്‌റ്റം​ബ​റിൽ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെട്ട അളവോ​ളം തന്നെ: “80-കളുടെ അവസാന ദിവസങ്ങൾ പല വ്യാഖ്യാ​താ​ക്കൾക്കും ആയുധ​ങ്ങ​ളോ​ടുള്ള ഒരു തരം വിട​ചൊ​ല്ല​ലി​നെ പ്രതി​നി​ധീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു. ശീതസ​മരം മിക്കവാ​റും അവസാ​നി​ച്ച​താ​യി കാണുന്നു; ലോക​ത്തി​ന്റെ പല ഭാഗങ്ങ​ളി​ലും സമാധാ​നം ഉദയം​ചെ​യ്യു​ന്ന​താ​യി തോന്നു​ന്നു.”

1989 നവംബർ 9. ഭൗതി​ക​മാ​യി അപ്പോ​ഴും കേടു​ത​ട്ടാ​ത്ത​താ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, ബർലിൻ മതിൽ ഏതാണ്ട്‌ 28 വർഷങ്ങൾക്കു​ശേഷം തുറക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ പൗരസ്‌ത്യർക്കും പാശ്ചാ​ത്യർക്കു​മി​ട​യി​ലെ ഒരു പ്രതീ​കാ​ത്മക പ്രതി​ബന്ധം അല്ലാതാ​യി​ത്തീ​രു​ക​യും ചെയ്‌തു. പൗരസ്‌ത്യ യൂറോ​പ്യൻ രാഷ്ട്രങ്ങൾ ഒന്നിനു പുറകെ ഒന്നായി വേഗത്തിൽ സോഷ്യ​ലിസ്റ്റ്‌ ഭരണം ഉപേക്ഷി​ച്ചു. “ചരി​ത്ര​പ്ര​ധാ​ന​മായ ഏറ്റവും വലിയ വിപ്ലവ​ങ്ങ​ളി​ലൊന്ന്‌: പ്രവർത്ത​ക​രു​ടെ കാല​ശേഷം വളരെ​നാ​ള​ത്തേ​ക്കും നിരീ​ക്ഷകർ രംഗത്തു​നിന്ന്‌ അപ്രത്യ​ക്ഷ​മാ​യ​ശേ​ഷ​വും തുടരുന്ന ഫലങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ജനാധി​പ​ത്യ​പ​ര​വും തീർച്ച​യാ​യും സോഷ്യ​ലിസ്റ്റ്‌ വിരു​ദ്ധ​വു​മായ ഒരു വിപ്ലവം” എന്ന്‌ കറുത്ത വീരന്റെ ചരമം—പൗരസ്‌ത്യ യൂറോപ്പ്‌, 1987-90 (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന തന്റെ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ ഡേവിഡ്‌ സെൽബോൺ അതിനെ വിളിച്ചു.

സമാധാന വിപ്ലവം കൊടു​മ്പി​രി​കൊ​ണ്ട​ശേഷം പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ അവസാ​നി​ച്ചു. ചെക്കോ​സ്ലോ​വാ​ക്യ​യി​ലെ പ്രാഗി​ലുള്ള സൂചക​പലക അതിനെ പിൻവ​രുന്ന പ്രകാരം സംക്ഷേ​പി​ച്ചു: “പോളണ്ട്‌—10 വർഷം; ഹംഗറി—10 മാസം; പൂർവ ജർമനി—10 ആഴ്‌ച; ചെക്കോ​സ്ലോ​വാ​ക്യ—10 ദിവസം. ഒരാഴ്‌ചത്തെ ഭീതി​ക്കു​ശേഷം, റൊമാ​നിയ—10 മണിക്കൂർ.”

ശീതസ​മരം അവസാ​നി​പ്പി​ക്കു​ന്നു

ഗ്രന്ഥകാ​ര​നായ സെൽബോൺ ഇപ്രകാ​രം പറയുന്നു: “പൂർവ യൂറോ​പ്യൻ വ്യവസ്ഥ​യു​ടെ പതന രീതി അസാധാ​ര​ണ​മാം​വി​ധം ഐകരൂ​പ്യ​മു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്നു.” എന്നിട്ട്‌ അദ്ദേഹം ഇപ്രകാ​രം കൂട്ടി​ച്ചേർക്കു​ന്നു: “വ്യക്തമാ​യും, സാധാ​ര​ണ​മായ ജനകീയ വിപ്ലവ​ങ്ങ​ളു​ടെ സമയത്തു പൂർവ​യൂ​റോ​പ്യൻ ഭരണകൂ​ട​ങ്ങൾക്കു സോവി​യറ്റ്‌ സഹായ​വും ഇടപെ​ട​ലും സംബന്ധി​ച്ചു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ഉറപ്പ്‌ വിനാ​ശ​ക​ര​മാം​വി​ധം ഇല്ലാതാ​ക്കിയ, 1985 മാർച്ചി​ലെ മോസ്‌കോ​യിൽവെ​ച്ചുള്ള ഗോർബ​ച്ചേ​വി​ന്റെ അധികാര കയ്യേറ്റ​വും ‘ബ്രെഷ്‌നെവ്‌ സിദ്ധാന്ത’ത്തിന്റെ അവസാ​നി​പ്പി​ക്ക​ലു​മാ​യി​രു​ന്നു ഉൽ​പ്രേ​രകം.”

“യൂറോ​പ്പി​ന്റെ രാഷ്ട്രീയ ചട്ടക്കൂ​ടി​ന്റെ രൂപം മാറ്റു​ക​യും ശീതസ​മ​ര​ത്തി​ന്റെ അവസാ​ന​ത്തി​നു തുടക്കം കുറി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌ത, 1989-ന്റെ അവസാ​ന​ത്തി​ലെ​യും 1990-ലെയും സംഭവ പരമ്പര​ക​ളു​ടെ ഏറ്റവും പ്രധാ​ന​പ്പെട്ട ഏക തുടക്ക​ക്കാ​രൻ” എന്ന്‌ ദ ന്യൂ എൻ​സൈ​ക്ലോ​പീ​ഡിയ ബ്രിട്ടാ​നിക്ക ഗോർബ​ച്ചേ​വി​നെ വിളി​ക്കു​ന്നു.

തീർച്ച​യാ​യും, ഗോർബ​ച്ചേ​വിന്‌ ശീതസ​മരം ഒറ്റയ്‌ക്ക്‌ അവസാ​നി​പ്പി​ക്കാൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. ഉടൻതന്നെ എന്തു സംഭവി​ക്കു​മെ​ന്ന​തി​ന്റെ സൂചന​യെ​ന്നോ​ണം, ബ്രിട്ടീഷ്‌ പ്രധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യായ മാർഗ​രറ്റ്‌ താച്ചർ അദ്ദേഹത്തെ ആദ്യമാ​യി കണ്ടുമു​ട്ടി​യ​ശേഷം ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “എനിക്ക്‌ ശ്രീ. ഗോർബ​ച്ചേ​വി​നെ ഇഷ്ടമാണ്‌. ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരുമി​ച്ചു പ്രവർത്തി​ക്കാൻ കഴിയും.” മാത്രമല്ല, താച്ചറും അമേരി​ക്കൻ പ്രസി​ഡ​ന്റായ റെയ്‌ഗ​നും തമ്മിൽ ആസ്വദിച്ച അസാധാ​ര​ണ​മായ വ്യക്തി​ബന്ധം, ഗോർബ​ച്ചേ​വി​നോ​ടു സഹകരി​ക്കു​ന്ന​താണ്‌ ജ്ഞാനമാർഗ​മെന്ന്‌ അദ്ദേഹത്തെ ബോധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ അവരെ പ്രാപ്‌ത​യാ​ക്കി. ഗോർബ​ച്ചേവ്‌—ലോകത്തെ പിടി​ച്ചു​ലച്ച മനുഷ്യ​നെ രൂപ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യത്‌ (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന പുസ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ ഗ്രന്ഥകാ​ര​നായ ഗേയിൽ ഷീഹി ഇപ്രകാ​രം നിഗമനം ചെയ്യുന്നു: “‘വളരെ യഥാർഥ​മായ ഒരു അർഥത്തിൽ, റെയ്‌ഗൻ-ഗോർബ​ച്ചേവ്‌ ബന്ധത്തിന്റെ തലതൊ​ട്ടമ്മ’യായി​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ താച്ചറിന്‌ സ്വയം അഭിന​ന്ദി​ക്കാൻ കഴിയും.”

ചരി​ത്ര​ത്തിൽ പലപ്പോ​ഴും സംഭവി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തു​പോ​ലെ, മാറ്റങ്ങൾ വരുത്താൻ തക്കവണ്ണം പ്രധാ​ന​പ്പെട്ട ആളുക​ളൊ​ക്കെ തക്കസമ​യത്തു വേണ്ടപ്പെട്ട സ്ഥാനത്ത്‌ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. അല്ലാത്ത​പക്ഷം ഈ മാറ്റങ്ങ​ളൊ​ക്കെ സംഭവി​ക്കു​ക​യി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കാം.

ചക്രവാ​ള​ത്തിൽ ഇരുണ്ട മേഘങ്ങൾ

ശീതസ​മരം അവസാ​നി​ക്കാ​റാ​യെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞു പൗരസ്‌ത്യ-പാശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങൾ സന്തോ​ഷി​ച്ച​പ്പോൾ ഭീഷണി​പ്പെ​ടു​ത്തുന്ന മേഘങ്ങൾ മറ്റുള്ളി​ട​ങ്ങ​ളിൽ പ്രത്യ​ക്ഷ​മാ​കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. 1988-ൽ വംശീയ അക്രമ​ത്തി​ന്റെ പൊട്ടി​പ്പു​റ​പ്പെ​ട​ലിൽ ബുറു​ണ്ടി​യിൽ അനേകാ​യി​രങ്ങൾ മരി​ച്ചെ​ന്നുള്ള വാർത്ത ആഫ്രി​ക്ക​യിൽനി​ന്നു കേട്ട​പ്പോൾ ലോകം അതു കാര്യ​മാ​യി എടുത്തില്ല. 1945-നു ശേഷം നടന്നി​ട്ടുള്ള ഏറ്റവും വലിയ വംശീയ അക്രമ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള റിപ്പോർട്ടു​കൾ യൂഗോ​സ്ലാ​വി​യ​യിൽനി​ന്നു വന്നപ്പോൾ അവയ്‌ക്കു കാര്യ​മായ ശ്രദ്ധയും കൊടു​ത്തില്ല. അതേസ​മയം, സോവി​യറ്റ്‌ യൂണി​യ​നിൽ പ്രകട​മാ​യി​രുന്ന കൂടു​ത​ലായ സ്വാത​ന്ത്ര്യം വ്യാപ​ക​മായ ആഭ്യന്തര പ്രക്ഷോ​ഭ​ത്തിന്‌ ഇടയാക്കി. ചില റിപ്പബ്ലി​ക്കു​കൾ സ്വാത​ന്ത്യം നേടാ​നുള്ള ശ്രമങ്ങൾ തുടങ്ങു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു.

1990 ആഗസ്റ്റിൽ കു​വൈ​റ്റി​ലേക്കു നീങ്ങിയ ഇറാക്ക്‌ സേനകൾ 12 മണിക്കൂർക്കൊണ്ട്‌ അതു പിടി​ച്ചെ​ടു​ത്തു. ബർലിൻ മതിലി​ന്റെ പതനത്തി​നു​ശേഷം ഒരു വർഷം ആകുന്ന​തി​നു​മു​മ്പു ജർമൻകാർ ജർമൻ ഏകീക​രണം ആഘോ​ഷി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​പ്പോൾ ഇറാക്ക്‌ പ്രസി​ഡൻറ്‌ ഇപ്രകാ​രം വീമ്പി​ളി​ക്കി: “കു​വൈറ്റ്‌ ഇറാക്കി​ന്റേ​താണ്‌, അതിനു​വേണ്ടി 1,000 വർഷം യുദ്ധം ചെയ്യേ​ണ്ടി​വ​ന്നാ​ലും ഞങ്ങൾ അത്‌ ഒരിക്ക​ലും വിട്ടു​കൊ​ടു​ക്കില്ല.” ഐക്യ​രാ​ഷ്ട്രങ്ങൾ നവംബ​റിൽ രംഗത്തി​റ​ങ്ങു​ക​യും ഇറാക്ക്‌ കു​വൈ​റ്റിൽനി​ന്നു പിൻമാ​റി​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ സൈനിക നടപടി സ്വീക​രി​ക്കു​മെന്നു ഭീഷണി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും ചെയ്‌തു. ലോകം ഒരിക്കൽക്കൂ​ടി സാധ്യ​ത​യുള്ള ഒരു വിപത്തി​ന്റെ വക്കി​ലെ​ത്തി​യി​രു​ന്നു. എണ്ണ ശേഖര​ങ്ങ​ളു​ടെ നിയ​ന്ത്ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു അടിസ്ഥാന പ്രശ്‌നം.

അതു​കൊണ്ട്‌, ശീതസ​മരം അവസാ​നി​ച്ച​പ്പോൾ ഉണർത്ത​പ്പെട്ട, സമാധാ​ന​ത്തെ​യും സുരക്ഷി​ത​ത്വ​ത്തെ​യും സംബന്ധിച്ച പ്രത്യാ​ശകൾ സഫലീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ടും​മുമ്പ്‌ അണയു​ക​യാ​യി​രു​ന്നോ? ഇതി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു ഞങ്ങളുടെ അടുത്ത​ല​ക്ക​ത്തി​ലെ “‘പുതിയ ലോക​ക്രമം’—ദുർബ​ല​മായ ഒരു തുടക്ക​ത്തോ​ടെ ആരംഭി​ക്കു​ന്നു” എന്ന ലേഖന​ത്തിൽ വായി​ക്കുക.

[15-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ബർലിൻ മതിൽ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ പൗരസ്‌ത്യർക്കും പാശ്ചാ​ത്യർക്കു​മി​ട​യി​ലെ ഒരു പ്രതീ​കാ​ത്മക പ്രതി​ബന്ധം അല്ലാതാ​യി​ത്തീർന്നു

[12-ാം പേജിലെ ചിത്ര​ത്തിന്‌ കടപ്പാട്‌]

Gorbachev (left) and Reagan: Robert/Sipa Press