യുദ്ധം കുട്ടി​കളെ നശിപ്പി​ക്കുന്ന വിധം

സി യെറാ ലിയോ​ണിൽ നടന്ന നിരവധി ആഭ്യന്ത​ര​യു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളി​ലൊന്ന്‌ അരങ്ങേ​റി​യത്‌ 1995-ന്റെ ആരംഭ​ത്തി​ലാണ്‌. തോക്കു​ക​ളു​ടെ ഗർജനം നിലയ്‌ക്കവേ നാലു വയസ്സു​കാ​രി ടെന മുറി​വേറ്റു വീണു​കി​ടന്നു. അവളുടെ മാതാ​പി​താ​ക്കൾ അതി​നോ​ടകം യുദ്ധത്തിൽ കൊല്ല​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. അവളുടെ തലയിൽ, വലതു കണ്ണിനു പുറകി​ലാ​യി​ട്ടാ​യി​രു​ന്നു വെടി​യേ​റ്റത്‌. അതുമൂ​ലം ഉണ്ടാ​യേ​ക്കാ​വുന്ന അണുബാധ തലച്ചോ​റി​നെ ബാധിച്ച്‌ അവൾ മരിക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള സാധ്യ​ത​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

പതിനാ​റു മാസങ്ങൾക്കു​ശേഷം ബ്രിട്ടീ​ഷു​കാ​രായ ഒരു ദമ്പതികൾ ടെനയെ ശസ്‌ത്ര​ക്രി​യ​യ്‌ക്കാ​യി ഇംഗ്ലണ്ടി​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​കാൻവേണ്ട ഏർപ്പാ​ടു​കൾ ചെയ്‌തു. ഒരു സംഘം ശസ്‌ത്ര​ക്രി​യാ​വി​ദ​ഗ്‌ധർ ചേർന്ന്‌ വെടി​യുണ്ട നീക്കം ചെയ്‌തു. ശസ്‌ത്ര​ക്രിയ വിജയി​ച്ച​തിൽ, ഒരു കുരുന്നു ജീവൻ രക്ഷപ്പെ​ട്ട​തിൽ ആളുകൾ സന്തോ​ഷി​ച്ചു. എങ്കിലും, ഒരിക്ക​ലും വെടി​യേൽക്ക​രു​താ​യി​രുന്ന ടെന അനാഥ​യാ​യി ജീവി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നത്‌ ഒരു ദുഃഖ​സ​ത്യ​മാ​യി അവശേ​ഷി​ച്ചു.

ആയുധങ്ങൾ, പട്ടിണി, രോഗം

ടെനയ്‌ക്കു വെടി​യേ​റ്റത്‌ യാദൃ​ച്ഛി​ക​മാ​യി​ട്ടാ​ണെ​ങ്കി​ലും എല്ലാ കുട്ടി​ക​ളു​ടെ​യും കാര്യ​ത്തിൽ അത്‌ അങ്ങനെയല്ല. കുട്ടി​കൾക്കു നേരേ​യുള്ള അക്രമങ്ങൾ വർധി​ച്ചു​വ​രു​ന്നു. വംശീയ കലാപം പൊട്ടി​പ്പു​റ​പ്പെ​ടു​മ്പോൾ മുതിർന്ന​വരെ കൊന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു​മാ​ത്രം ശത്രുക്കൾ തൃപ്‌ത​രാ​കു​ന്നില്ല; ശത്രു​വി​ന്റെ മക്കൾ ഭാവി ശത്രു​ക്ക​ളാ​യി​ട്ടാ​ണു വീക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നത്‌. 1994-ൽ, ഒരു റേഡി​യോ പരിപാ​ടി​യിൽ റുവാ​ണ്ട​യി​ലെ ഒരു രാഷ്‌ട്രീയ നിരൂ​പകൻ പറഞ്ഞത്‌ ഇങ്ങനെ​യാണ്‌: “വലിയ എലികളെ കൊല്ലാൻ ആദ്യം ചെറിയ എലിക​ളെ​ത്തന്നെ കൊ​ല്ലേ​ണ്ട​തുണ്ട്‌.”

എങ്കിലും യുദ്ധത്തിൽ കൊല്ല​പ്പെ​ടുന്ന മിക്ക കുട്ടി​ക​ളും ബോം​ബി​നാ​ലോ വെടി​യു​ണ്ട​ക​ളാ​ലോ അല്ല കൊല്ല​പ്പെ​ടു​ന്നത്‌, പിന്നെ​യോ, പട്ടിണി​യാ​ലും രോഗ​ങ്ങ​ളാ​ലു​മാണ്‌. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, ആഫ്രിക്കൻ യുദ്ധങ്ങ​ളിൽ ആഹാര​ത്തി​ന്റെ​യും വൈദ്യ​സ​ഹാ​യ​ത്തി​ന്റെ​യും അഭാവം​മൂ​ലം യഥാർഥ പോരാ​ട്ട​ത്തിൽ കൊല്ല​പ്പെ​ട്ട​തി​ന്റെ 20 ഇരട്ടി ആളുകൾ മരിച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. അവശ്യ വസ്‌തു​ക്കൾ ലഭ്യമാ​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ ആധുനിക കാലത്ത്‌ നിഷ്‌ഠു​ര​മാ​യി നടപ്പി​ലാ​ക്ക​പ്പെ​ടുന്ന ഒരു യുദ്ധത​ന്ത്ര​മാണ്‌. സൈന്യ​ങ്ങൾ, ഭക്ഷ്യവി​ളകൾ ഉത്‌പാ​ദി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ടേണ്ട വലിയ പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ കുഴി​ബോം​ബു​കൾ പാകി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ധാന്യ​ശേ​ഖ​ര​ങ്ങ​ളും ജലവി​തരണ വ്യവസ്ഥ​ക​ളും അവർ നശിപ്പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു, ദുരി​താ​ശ്വാ​സ സാമ​ഗ്രി​കൾ പിടി​ച്ചു​വാ​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. അവർ ആരോഗ്യ ചികി​ത്സാ​ല​യങ്ങൾ തകർത്ത്‌ ചികി​ത്സ​കരെ നാലു​പാ​ടും ചിതറി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

അത്തരം കാര്യങ്ങൾ ഏറ്റവും പ്രതി​കൂ​ല​മാ​യി ബാധി​ക്കു​ന്നത്‌ കുട്ടി​ക​ളെ​യാണ്‌. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, 1980-നും 1988-നും ഇടയ്‌ക്ക്‌ യുദ്ധസം​ബ​ന്ധ​മായ കാരണ​ങ്ങ​ളാൽ അംഗോ​ള​യിൽ 3,30,000 കുട്ടി​ക​ളും മൊസാ​മ്പി​ക്കിൽ 4,90,000 കുട്ടി​ക​ളും മരണമ​ടഞ്ഞു.

വീടില്ല, വീട്ടു​കാ​രി​ല്ല

യുദ്ധത്തിൽ മാതാ​പി​താ​ക്കൾ കൊല്ല​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു മാത്രമല്ല കുട്ടികൾ അനാഥ​രാ​കു​ന്നത്‌. പിന്നെ​യോ, കുടും​ബാം​ഗങ്ങൾ ചിതറി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു​കൂ​ടെ​യാണ്‌. ലോക​വ്യാ​പ​ക​മാ​യി, ഏതാണ്ട്‌ 5.3 കോടി ആളുകൾ അക്രമം ഭയന്ന്‌ തങ്ങളുടെ ഭവനങ്ങൾ വിട്ട്‌ പലായനം ചെയ്‌തി​ട്ടുണ്ട്‌. അതായത്‌ ഭൂമി​യി​ലെ ഓരോ 115 ആളുക​ളി​ലും ഒരാൾ വീതം എന്നർഥം! ഇവരിൽ പകുതി​യോ​ള​മെ​ങ്കി​ലും കുട്ടി​ക​ളാണ്‌. പരി​ഭ്രാ​ന്തി​പൂണ്ട്‌ പലായനം ചെയ്യു​ന്ന​തി​നി​ട​യിൽ കുട്ടികൾ മിക്ക​പ്പോ​ഴും കൂട്ടം​തെ​റ്റി​പ്പോ​കു​ന്നു.

റുവാ​ണ്ട​യി​ലെ കലാപ​ത്തി​ന്റെ ഫലമായി 1994-ന്റെ അവസാ​ന​ത്തോ​ടെ 1,14,000 കുട്ടികൾ കൂട്ടം​തെ​റ്റി​പ്പോ​യി​ട്ടുണ്ട്‌. 1995-ലെ ഒരു സർവേ അനുസ​രിച്ച്‌ അംഗോ​ള​യിൽ 5 കുട്ടി​ക​ളിൽ ഒരാൾക്കു​വീ​തം സമാന​മായ അനുഭവം ഉണ്ടായി​രി​ക്കു​ന്നു. പല കുട്ടി​ക​ളെ​യും—പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ നന്നേ ചെറിയ കുട്ടി​കളെ—സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം മാതാ​പി​താ​ക്ക​ളിൽനിന്ന്‌ അകന്നു​പോ​യ​തി​ന്റെ ഫലമാ​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​കുന്ന മാനസി​ക​ക്ഷതം യുദ്ധത്തി​ന്റെ വിക്ഷു​ബ്ധ​ത​യെ​ക്കാൾ വേദനാ​ജ​ന​ക​മാണ്‌.

കുഴി​ബോം​ബു​ക​ളാൽ കൊല്ല​പ്പെ​ടു​ന്നു

ലോക​മൊ​ട്ടാ​കെ, കളിക്കാ​നും കന്നുകാ​ലി​കളെ മേയ്‌ക്കാ​നും വിറകു പെറു​ക്കാ​നും അല്ലെങ്കിൽ വിളകൾ നടാനു​മാ​യി വീടിനു വെളി​യിൽ പോയ ലക്ഷക്കണ​ക്കി​നു കുട്ടികൾ കുഴി​ബോം​ബു​കൾ പൊട്ടി​ത്തെ​റിച്ച്‌ കൊല്ല​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടുണ്ട്‌. കുഴി​ബോം​ബു​കൾ മാസം​തോ​റും 800 ആളുകളെ വീതം കൊല്ലു​ന്നു. 64 രാജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി ഏതാണ്ട്‌ 11 കോടി കുഴി​ബോം​ബു​കൾ പാകി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. കംബോ​ഡി​യ​യിൽ മാത്ര​മാ​യി അത്തരം 70 ലക്ഷം മൈനു​കൾ—അതായത്‌ ഓരോ കുട്ടി​ക്കും രണ്ടെണ്ണം വീതം—കുഴി​ച്ചി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.

40-ലേറെ രാജ്യങ്ങൾ വിവിധ ആകൃതി​യി​ലും നിറങ്ങ​ളി​ലു​മുള്ള ഏതാണ്ട്‌ 340 തരത്തി​ലുള്ള മൈനു​കൾ നിർമി​ക്കു​ന്നു. ചിലത്‌ കല്ലു​പോ​ലെ തോന്നി​ക്കും. മറ്റു ചിലതാ​കട്ടെ കൈത​ച്ച​ക്ക​കൾപോ​ലെ​യും. ഇനിയും ചിലതാ​കട്ടെ ഹെലി​ക്കോ​പ്‌റ്റ​റു​ക​ളിൽനി​ന്നു നില​ത്തേക്കു മന്ദമായി പറന്നി​റ​ങ്ങുന്ന പച്ച നിറത്തി​ലുള്ള കൊച്ചു ചിത്ര​ശ​ല​ഭ​ങ്ങ​ളാ​ണെന്നേ തോന്നൂ. കളിപ്പാ​ട്ട​ങ്ങൾപോ​ലെ തോന്നി​ക്കുന്ന ചില കുഴി​ബോം​ബു​കൾ സ്‌ത്രീ​കൾക്കും കുട്ടി​കൾക്കും കണ്ടെത്താ​വുന്ന തരത്തിൽ സ്‌കൂ​ളു​കൾക്കും കളിക്ക​ള​ങ്ങൾക്കും അരികിൽ വെക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​താ​യി റിപ്പോർട്ടു​കൾ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു.

സൈനി​കർക്കു​നേരേ പ്രയോ​ഗി​ക്കാ​വുന്ന ഒരു മൈൻ ഉണ്ടാക്കാൻ വരുന്ന ചെലവ്‌ 3 ഡോളർ മാത്രം. എന്നാൽ അതു കണ്ടുപി​ടിച്ച്‌ നിലത്തു​നി​ന്നു നീക്കം ചെയ്യാൻ 300 ഡോള​റി​നും 1,000 ഡോള​റി​നും ഇടയ്‌ക്കു ചെലവു​വ​രും. 1993-ൽ 1,00,000 മൈനു​കൾ കണ്ടെത്തി നീക്കം ചെയ്‌തു. എന്നാൽ 20 ലക്ഷം പുതിയ മൈനു​കൾ പാകു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. എല്ലാ കുഴി​ബോം​ബു​ക​ളും ഇരയെ കാത്ത്‌ പതുങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കുന്ന കൊല​യാ​ളി​ക​ളാണ്‌. ഒരു ഭടനെ​യോ കുട്ടി​യെ​യോ വേർതി​രി​ച്ച​റി​യാ​നും സമാധാന ഉടമ്പടി മനസ്സി​ലാ​ക്കാ​നു​മുള്ള കഴി​വൊ​ന്നും അവയ്‌ക്കില്ല. 50 വർഷം​വരെ അവ ക്രിയാ​ത്മ​ക​മാ​യി​രി​ക്കും.

1996 മേയിൽ സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡി​ലെ ജനീവ​യിൽ നടത്തിയ രണ്ടു വർഷത്തെ ചർച്ചയ്‌ക്കു​ശേ​ഷ​വും അന്താരാ​ഷ്‌ട്ര ഒത്തുതീർപ്പു​കാർക്ക്‌ ആഗോ​ള​വ്യാ​പ​ക​മാ​യി കുഴി​ബോം​ബു​കൾ നിരോ​ധി​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞി​ട്ടില്ല. അവർ ചില പ്രത്യേ​ക​തരം മൈനു​കൾ റദ്ദാക്കു​ക​യും മറ്റു ചിലതി​ന്മേൽ വിലക്കു​കൾ കൽപ്പി​ക്കു​ക​യു​മൊ​ക്കെ ചെയ്‌തി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും കുഴി​ബോം​ബു​കൾ പൂർണ​മാ​യും നിരോ​ധി​ക്കു​ന്നത്‌ 2001-ാം ആണ്ടിൽ നടത്താ​നി​രി​ക്കുന്ന അടുത്ത പുനര​വ​ലോ​കന സമ്മേള​നം​വരെ പുനർവി​ചി​ന്തനം ചെയ്യ​പ്പെ​ടാൻ പോകു​ന്നില്ല. ഈ കാലയ​ള​വി​നു​ള്ളിൽ കുഴി​ബോം​ബു​കൾ 50,000 ആളുകളെ കൊല്ലു​ക​യും 80,000 ആളുകളെ വികലാം​ഗ​രാ​ക്കു​ക​യും ചെയ്യും. ഇവരിൽ പലരും കുട്ടി​ക​ളാ​യി​രി​ക്കും.

പീഡന​വും ബലാൽസം​ഗ​വും

അടുത്ത കാലത്തു നടന്ന യുദ്ധങ്ങ​ളിൽ കുട്ടികൾ പീഡി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടുണ്ട്‌, ഒന്നുകിൽ മാതാ​പി​താ​ക്കളെ ശിക്ഷി​ക്കാൻ അല്ലെങ്കിൽ അവരെ​പ്പ​റ്റി​യുള്ള വിവരങ്ങൾ ചോർത്തി​യെ​ടു​ക്കാൻ. സംഘർഷം നിറഞ്ഞ ഇന്നത്തെ ദുഷിച്ച ലോകത്ത്‌ കുട്ടി​കളെ പീഡി​പ്പി​ക്കാൻ പ്രത്യേക കാരണ​മൊ​ന്നും വേണ​മെ​ന്നില്ല. വെറും വിനോ​ദ​ത്തി​നാ​യി​രി​ക്കും അവർ പീഡി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നത്‌.

ബലാൽസം​ഗം ഉൾപ്പെ​ടെ​യുള്ള ലൈം​ഗിക അക്രമങ്ങൾ യുദ്ധത്തിൽ സർവസാ​ധാ​ര​ണ​മാണ്‌. ബാൾക്കൺ യുദ്ധകാ​ലത്ത്‌ കൗമാ​ര​പ്രാ​യ​ത്തി​ലുള്ള പെൺകു​ട്ടി​കളെ ബലാൽസം​ഗം ചെയ്‌ത്‌ അവരെ​ക്കൊണ്ട്‌ ശത്രു​വി​ന്റെ കുട്ടിയെ ഗർഭത്തിൽ വഹിപ്പി​ക്കുന്ന സമ്പ്രദാ​യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. സമാന​മാ​യി, റുവാ​ണ്ട​യി​ലെ ഭടന്മാ​രും കുടും​ബ​ബ​ന്ധങ്ങൾ തകർക്കാ​നുള്ള ഒരു ഉപാധി​യാ​യി ഉപയോ​ഗി​ച്ചത്‌ ബലാൽസം​ഗ​ത്തെ​യാ​യി​രു​ന്നു. ചില അക്രമ​ങ്ങ​ളിൽ അർധ​സൈ​നിക വിഭാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ ആക്രമ​ണത്തെ അതിജീ​വിച്ച ഏതാണ്ട്‌ എല്ലാ പെൺകു​ട്ടി​ക​ളും​തന്നെ ബലാൽസം​ഗ​ത്തിന്‌ ഇരയാ​യ​വ​രാ​യി​രു​ന്നു. ഗർഭി​ണി​ക​ളായ പല പെൺകു​ട്ടി​ക​ളെ​യും വീട്ടു​കാ​രും സമുദാ​യ​വും പുറന്തള്ളി. ചില പെൺകു​ട്ടി​കൾ തങ്ങൾക്കു പിറന്ന കുഞ്ഞു​ങ്ങളെ ഉപേക്ഷി​ച്ചു; മറ്റു ചിലരാ​കട്ടെ ആത്മഹത്യ ചെയ്‌തു.

വൈകാ​രിക വേദന

യുദ്ധത്തിൽ അകപ്പെ​ടുന്ന കുട്ടികൾ മിക്ക​പ്പോ​ഴും പല മുതിർന്ന ആളുക​ളും ഭയപ്പെ​ടു​ന്ന​വ​യെ​ക്കാൾ ഏറ്റവും നീചമായ കാര്യങ്ങൾ സഹി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്നു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌ സാരെ​യെ​വോ​യിൽ 1,505 കുട്ടി​കളെ ഉൾക്കൊ​ള്ളിച്ച്‌ ഒരു സർവേ നടത്തി​യ​പ്പോൾ അവരിൽ ഏതാണ്ട്‌ എല്ലാവ​രും​തന്നെ ഷെൽവർഷം അനുഭ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​താ​യി വെളി​പ്പെട്ടു. ഇവരിൽ പകുതി പേർക്ക്‌ നേരിട്ട്‌ വെടി​യേ​റ്റി​രു​ന്നു, മൂന്നിൽ രണ്ടു ഭാഗം കൊല്ല​പ്പെ​ട്ടേ​ക്കാ​വുന്ന സാഹച​ര്യ​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി​രു​ന്നു.

റുവാ​ണ്ട​യി​ലെ 3,000 കുട്ടി​കളെ ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തി നടത്തിയ ഒരു സർവേ​യിൽ, 95 ശതമാനം വംശഹ​ത്യ​യു​ടെ സമയത്തു​ണ്ടായ അക്രമ​ത്തി​നും കൂട്ട​ക്കൊ​ല​യ്‌ക്കും ദൃക്‌സാ​ക്ഷി​ക​ളാ​യി​രു​ന്ന​താ​യും ഏതാണ്ട്‌ 80 ശതമാ​ന​ത്തിന്‌ തങ്ങളുടെ കുടും​ബാം​ഗ​ങ്ങളെ നഷ്ടപ്പെ​ട്ട​താ​യും വെളി​വാ​യി. ഇവരിൽ ഏതാണ്ട്‌ മൂന്നി​ലൊ​രു ഭാഗം ബലാൽസം​ഗ​ത്തിന്‌ അഥവാ ലൈം​ഗിക അക്രമ​ത്തിന്‌ ദൃക്‌സാ​ക്ഷി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു. മൂന്നി​ലൊ​രു ഭാഗത്തി​ലേറെ പേർ, മറ്റു കുട്ടികൾ കൊല ചെയ്യു​ന്ന​തി​ലോ പ്രഹരി​ക്കു​ന്ന​തി​ലോ പങ്കു ചേരു​ന്നതു കണ്ടിരു​ന്നു. അത്തരം അനുഭ​വങ്ങൾ കുരുന്നു ഹൃദയ​ങ്ങളെ തകർക്കു​ന്നു. മാനസി​ക​ക്ഷ​ത​മേറ്റ കുട്ടി​ക​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ മുൻയു​ഗോ​സ്ലാ​വി​യ​യിൽനി​ന്നുള്ള ഒരു റിപ്പോർട്ട്‌ പറയുന്നു: “സംഭവിച്ച കാര്യങ്ങൾ അവരുടെ ഓർമ​യിൽ തങ്ങിനിൽക്കു​ന്നു . . . അവർ പേക്കി​നാ​വു​കൾ കാണുന്നു, കറുത്ത ഓർമകൾ ദിവസ​വും ആഗ്രഹി​ക്കാ​തെ​തന്നെ ഓടി​യെ​ത്തു​ന്നു. അവർക്ക്‌ ഭയവും അരക്ഷി​ത​ബോ​ധ​വും ദേഷ്യ​വും തോന്നു​ന്നു.” റുവാ​ണ്ട​യി​ലെ വംശഹ​ത്യ​യെ തുടർന്ന്‌ നാഷനൽ ട്രോമ റിക്കവറി സെന്ററി​ലെ ഒരു മനശ്ശാ​സ്‌ത്രജ്ഞൻ പറഞ്ഞു: “പേടി​സ്വ​പ്‌നങ്ങൾ, കാര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ലുള്ള ബുദ്ധി​മുട്ട്‌, വിഷാദം, ഭാവി​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പ്രത്യാ​ശ​യി​ല്ലായ്‌മ എന്നിവ​യെ​ല്ലാം കുട്ടി​ക​ളു​ടെ രോഗ​ല​ക്ഷ​ണ​ങ്ങ​ളിൽ ഉൾപ്പെ​ടു​ന്നു.”

കുട്ടി​കളെ എങ്ങനെ സഹായി​ക്കാം?

കുട്ടികൾ തങ്ങളുടെ തോന്ന​ലു​ക​ളും സ്‌മര​ണ​ക​ളും അടക്കി​വെ​ച്ചാൽ മാനസി​ക​ക്ഷതം മാഞ്ഞു​പോ​കു​ക​യി​ല്ലെന്നു പല ഗവേഷ​ക​രും വിശ്വ​സി​ക്കു​ന്നു. മിക്ക​പ്പോ​ഴും, സംഭവിച്ച കാര്യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള കയ്‌പേ​റിയ ഓർമകൾ അനുക​മ്പ​യും അറിവു​മുള്ള മുതിർന്ന ഒരാളു​മാ​യി കുട്ടി പങ്കു​വെ​ക്കു​മ്പോൾത്തന്നെ സുഖം​പ്രാ​പി​ക്കൽ ആരംഭി​ക്കു​ന്നു. “വേദന​യ​നു​ഭ​വി​ക്കുന്ന കുട്ടി​ക​ളെ​ക്കൊണ്ട്‌ കാര്യ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം തുറന്നു പറയി​ക്കാൻ സാധി​ച്ചാൽ പകുതി ജോലി തീർന്നു,” പശ്ചിമാ​ഫ്രി​ക്ക​യി​ലെ ഒരു സാമൂ​ഹിക പ്രവർത്തക പറഞ്ഞു.

വൈകാ​രി​ക വേദന ശമിപ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള മറ്റൊരു പ്രധാന സഹായ​മാണ്‌ കുടും​ബ​ത്തി​ലും സമുദാ​യ​ത്തി​ലു​മുള്ള ശക്തമായ ഐകമ​ത്യ​വും അവ നൽകുന്ന പിന്തു​ണ​യും. മറ്റേ​തൊ​രു കുട്ടി​യെ​യും​പോ​ലെ യുദ്ധത്തി​നി​ര​യായ കുട്ടി​ക്കും സ്‌നേ​ഹ​വും പരിഗ​ണ​ന​യും സമാനു​ഭാ​വ​വും ആവശ്യ​മാണ്‌. എങ്കിലും എല്ലാ കുട്ടി​കൾക്കും ശോഭ​ന​മായ ഒരു ഭാവി ആസ്വദി​ക്കാൻ സാധി​ക്കു​മെന്ന്‌ വിശ്വ​സി​ക്കാൻ യഥാർഥ കാരണ​മു​ണ്ടോ?

[8-ാം പേജിലെ ചതുരം/ചിത്രം]

അതൊരു പന്തു​പോ​ലെ തോന്നി​ച്ചു

ലവോ​സിൽ ഒരു പെൺകു​ട്ടി​യും അവളുടെ സഹോ​ദ​ര​നും എരുമയെ തീറ്റാൻ കൊണ്ടു​പോ​കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. പന്തു​പോ​ലെ​യുള്ള ഒരു സാധനം ഒരു കുഴി​യിൽ കിടക്കു​ന്നത്‌ പെൺകു​ട്ടി​യു​ടെ കണ്ണിൽപ്പെട്ടു. അവൾ അതു കുനി​ഞ്ഞെ​ടുത്ത്‌ സഹോ​ദ​രന്‌ എറിഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്തു. അതു നിലത്തു​വീണ്‌ പൊട്ടി​ത്തെ​റി​ച്ചു. അവളുടെ സഹോ​ദരൻ തത്‌ക്ഷണം കൊല്ല​പ്പെട്ടു.

[9-ാം പേജിലെ ചതുരം]

ആയിരങ്ങളിൽ ഒരാൾ മാത്രം

അംഗോ​ള​യിൽ യുദ്ധമാ​രം​ഭി​ച്ച​പ്പോൾ, അനാഥ​യായ 12 വയസ്സു​കാ​രി മരിയ ബലാൽസം​ഗ​ത്തിന്‌ ഇരയാ​കു​ക​യും ഗർഭി​ണി​യാ​കു​ക​യും ചെയ്‌തു. യുദ്ധം കൊടു​മ്പി​രി കൊണ്ട​പ്പോൾ അവി​ടെ​നി​ന്നു പലായനം ചെയ്‌ത മരിയ 330 കിലോ​മീ​റ്റർ നടന്ന്‌ ഒരു സുരക്ഷിത സ്ഥലത്ത്‌ എത്തി​ച്ചേർന്നു. അവിടെ അവൾ ഭവനങ്ങ​ളിൽനി​ന്നു വേർപെ​ട്ടു​പോയ കുട്ടി​കളെ താമസി​പ്പി​ക്കുന്ന ഒരു കേന്ദ്ര​ത്തിൽ ചെന്നു. നന്നേ ചെറു​പ്പ​മാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ മാസം തികയു​ന്ന​തി​നു​മു​മ്പേ അവൾ പ്രസവി​ച്ചു. പ്രസവം വളരെ വിഷമ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. കുഞ്ഞ്‌ രണ്ടാഴ്‌ചയേ ജീവി​ച്ചി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ഒരാഴ്‌ച കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ മരിയ​യും മരിച്ചു. അടുത്ത കാലത്ത്‌ നടന്ന യുദ്ധങ്ങ​ളിൽ പീഡന​ത്തി​നും ബലാൽസം​ഗ​ത്തി​നും ഇരയായ അനേകാ​യി​ര​ങ്ങ​ളിൽ ഒരാൾ മാത്ര​മാണ്‌ മരിയ.

[9-ാം പേജിലെ ചതുരം]

കലങ്ങിയ മനസ്സും ഹൃദയ​വും

അക്രമം മിക്ക​പ്പോ​ഴും കുട്ടി​കളെ എങ്ങനെ​യാണ്‌ ബാധി​ക്കു​ന്ന​തെന്ന്‌ ഇന്ത്യയി​ലെ എട്ടു വയസ്സു​കാ​രി ഷബാന​യു​ടെ അനുഭവം ദൃഷ്ടാ​ന്തീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു. ഒരു കൂട്ടമാ​ളു​കൾ ബാപ്പായെ അടിച്ചു​കൊ​ല്ലു​ന്ന​തും ഉമ്മായു​ടെ കഴുത്ത​റ​ക്കു​ന്ന​തും അവൾ കണ്ടുനി​ന്നു. ഈ ഭീകര​സം​ഭ​വ​വും നഷ്ടവു​മൊ​ന്നും അവളെ ബാധി​ക്കു​ന്നില്ല. കാരണം അവളുടെ മനസ്സും ഹൃദയ​വും മരവി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. “എനിക്ക്‌ എന്റെ മാതാ​പി​താ​ക്ക​ളു​ടെ അഭാവം അനുഭ​വ​പ്പെ​ടു​ന്നില്ല,” നിർവി​കാ​ര​യാ​യി അവൾ പറയുന്നു. “ഞാൻ അവരെ​പ്പറ്റി ചിന്തി​ക്കാ​റില്ല.”