യഹോ​വ​യ്‌ക്ക്‌ എല്ലാം സാധ്യ​മാണ്‌

ദിവസം മുഴുവൻ നീളുന്ന ജോലി

1937-ൽ കിർഗി​സ്ഥാ​നി​ലെ തൊക്‌മാ​കി​ന​ടു​ത്തുള്ള ഒരു കൂട്ടു​കൃ​ഷി​ഫാ​മി​ലാ​ണു (കാൽഖൊസ്‌) ഞാൻ ജനിച്ചത്‌. കിർഗിസ്‌ ഭാഷ സംസാ​രി​ക്കുന്ന കിർഗിസ്‌ വംശജ​രാ​ണു ഞങ്ങൾ. എന്റെ മാതാ​പി​താ​ക്ക​ളു​ടെ ജോലി കൃഷി​പ്പ​ണി​യാ​യി​രു​ന്നു. അവർ പകലന്തി​യോ​ളം കാൽഖൊ​സു​ക​ളിൽ പണി​യെ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു. പണിക്കാർക്ക്‌ അവി​ടെ​നിന്ന്‌ ഭക്ഷ്യവ​സ്‌തു​ക്കൾ കിട്ടി​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും വേതന​മാ​യി പണം ആണ്ടി​ലൊ​രി​ക്കലേ കിട്ടി​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. എന്നെയും എന്റെ അനിയ​ത്തി​യെ​യും പോറ്റാ​നാ​യി അമ്മ എല്ലുമു​റി​യെ പണി​യെ​ടു​ത്തു. വെറും അഞ്ചു വർഷത്തെ സ്‌കൂൾവി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​ത്തി​നു ശേഷം ഞാനും കാൽഖൊ​സിൽ പണിക്കു​പോ​യി​ത്തു​ടങ്ങി.

കടുത്ത ദാരി​ദ്ര്യ​ത്തി​ന്റെ പിടി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു ഞങ്ങളുടെ നാട്‌. രണ്ടറ്റവും കൂട്ടി​മു​ട്ടി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ പെടാ​പ്പാ​ടു​പെട്ടു. ചെറു​പ്പ​കാ​ലത്ത്‌ ജീവി​ത​ത്തി​ന്റെ ഉദ്ദേശ്യ​ത്തെ​യോ ഭാവി​യെ​യോ കുറിച്ച്‌ ഞാൻ കാര്യ​മാ​യി ചിന്തി​ച്ചി​രു​ന്നില്ല. യഹോ​വ​യെ​യും യഹോ​വ​യു​ടെ ഉദ്ദേശ്യ​ത്തെ​യും കുറി​ച്ചുള്ള വിസ്‌മ​യ​ക​ര​മായ സത്യങ്ങൾ എന്റെ ജീവി​ത​ത്തിന്‌ ഇത്രയ​ധി​കം മാറ്റം​വ​രു​ത്തു​മെന്നു ഞാൻ സ്വപ്‌ന​ത്തിൽപ്പോ​ലും കരുതി​യി​രു​ന്ന​തു​മില്ല. ബൈബിൾസ​ന്ദേശം കിർഗി​സ്ഥാ​നി​ലെ​ത്തി​യ​തും അത്‌ അവിടെ വ്യാപി​ച്ച​തും ത്രസി​പ്പി​ക്കുന്ന ഒരു കഥയാണ്‌. അതിന്റെ തുടക്ക​മോ, വടക്കൻ കിർഗി​സ്ഥാ​നി​ലെ എന്റെ ജന്മനാ​ട്ടി​ലും!

നാടു​ക​ട​ത്ത​പ്പെ​ട്ടവർ സത്യവു​മാ​യി തിരി​ച്ചു​വ​രു​ന്നു

1950-കളിലാ​ണു ദൈവ​മായ യഹോ​വ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള സത്യം കിർഗി​സ്ഥാ​നിൽ വേരു​പി​ടി​ച്ചു തുടങ്ങി​യത്‌. പക്ഷേ ശക്തമായ കമ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ പ്രത്യ​യ​ശാ​സ്‌ത്രം ഉയർത്തിയ പ്രതി​ബ​ന്ധങ്ങൾ അതിനു തടസ്സമാ​യി​രു​ന്നു. എന്തു​കൊണ്ട്‌? ഇന്നു കിർഗി​സ്ഥാൻ എന്ന്‌ അറിയ​പ്പെ​ടുന്ന പ്രദേശം അന്നു സോവി​യറ്റ്‌ യൂണി​യന്റെ (യുഎസ്‌എ​സ്‌ആർ) കീഴി​ലാ​യി​രു​ന്നു. സോവി​യറ്റ്‌ യൂണി​യ​നി​ലെ​മ്പാ​ടു​മുള്ള യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ രാഷ്‌ട്രീ​യ​കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ നിഷ്‌പക്ഷത പാലിച്ചു. (യോഹ. 18:36) അതു​കൊണ്ട്‌ അവരെ കമ്മ്യൂ​ണിസ്റ്റ്‌ രാഷ്‌ട്ര​ത്തി​ന്റെ ശത്രു​ക്ക​ളാ​യി മുദ്ര​കു​ത്തി പീഡി​പ്പി​ച്ചു. പക്ഷേ ആത്മാർഥ​ത​യുള്ള ആളുക​ളു​ടെ ഹൃദയ​ങ്ങ​ളിൽ സത്യത്തി​ന്റെ വിത്ത്‌ എത്തിക്കു​ന്ന​തി​നു തടയി​ടാൻ ഒരു പ്രത്യ​യ​ശാ​സ്‌ത്ര​ത്തി​നും കഴിഞ്ഞില്ല. എന്റെ ഇത്രയും കാലത്തെ ജീവി​ത​ത്തിൽനിന്ന്‌ ഞാൻ പഠിച്ച അമൂല്യ​മായ പാഠങ്ങ​ളിൽ ഒന്ന്‌ യഹോ​വ​യ്‌ക്ക്‌ “എല്ലാം സാധ്യം” എന്നതാണ്‌.​—മർക്കോ. 10:27.

യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്കെ​തി​രെ​യുള്ള പീഡനങ്ങൾ കിർഗി​സ്ഥാ​നി​ലെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ വളർച്ച​യ്‌ക്കു കാരണ​മാ​യി. എങ്ങനെ? യുഎസ്‌എ​സ്‌ആ​റി​ന്റെ ഭാഗമാ​യി​രുന്ന സൈബീ​രി​യ​യി​ലേ​ക്കാ​യി​രു​ന്നു രാജ്യ​ത്തി​ന്റെ ശത്രു​ക്കളെ നാടു​ക​ട​ത്തി​യി​രു​ന്നത്‌. നാടു​ക​ട​ത്ത​പ്പെ​ട്ട​വരെ മോചി​പ്പി​ച്ച​പ്പോൾ അവരിൽ പലരും കിർഗി​സ്ഥാ​നി​ലേക്കു വന്നു, ചിലർ വന്നതു രാജ്യ​സ​ന്ദേ​ശ​വു​മാ​യി​ട്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതി​ലൊ​രാ​ളാ​യി​രു​ന്നു എമിൽ യാൻസെൻ. അദ്ദേഹം 1919-ൽ കിർഗി​സ്ഥാ​നി​ലാ​ണു ജനിച്ചത്‌. എമിലി​നെ അയച്ച തൊഴിൽപ്പാ​ള​യ​ത്തിൽവെച്ച്‌ അദ്ദേഹം യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കളെ കണ്ടുമു​ട്ടി. സത്യം പഠിച്ച അദ്ദേഹം 1956-ൽ കിർഗി​സ്ഥാ​നി​ലേക്കു തിരി​ച്ചു​വന്നു. എന്റെ സ്വദേ​ശ​മായ സൊകു​ലു​കി​നു സമീപം എമിൽ താമസ​മാ​ക്കി. സൊകു​ലു​കി​ലാ​ണു കിർഗി​സ്ഥാ​നി​ലെ ആദ്യത്തെ സഭ രൂപം​കൊ​ള്ളു​ന്നത്‌, 1958-ൽ.

ഏകദേശം ഒരു വർഷത്തി​നു ശേഷം വിക്‌ടർ വിന്റർ എന്ന സഹോ​ദരൻ സൊകു​ലു​കിൽ വന്നു. പലപല ബുദ്ധി​മു​ട്ടു​ക​ളി​ലൂ​ടെ കടന്നു​പോയ ഒരാളാ​യി​രു​ന്നു ഈ വിശ്വ​സ്‌ത​സ​ഹോ​ദരൻ. നിഷ്‌പക്ഷത കാത്തു​സൂ​ക്ഷി​ച്ച​തിന്‌ അദ്ദേഹത്തെ രണ്ടു പ്രാവ​ശ്യം മൂന്നു വർഷത്തെ തടവു​ശി​ക്ഷ​യ്‌ക്കു വിധിച്ചു. പിന്നീട്‌ പത്തു വർഷം​കൂ​ടി അദ്ദേഹ​ത്തി​നു തടവിൽ കഴി​യേ​ണ്ടി​വന്നു, അഞ്ചു വർഷ​ത്തേക്ക്‌ അദ്ദേഹത്തെ നാടു​ക​ട​ത്തു​ക​യും ചെയ്‌തു. പക്ഷേ സത്യാ​രാ​ധ​ന​യു​ടെ വളർച്ചയെ തടയാൻ ഉപദ്ര​വ​ങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞില്ല.

സത്യം വീടിന്‌ അടു​ത്തേക്ക്‌

1963-ൽ കിർഗി​സ്ഥാ​നിൽ ഏകദേശം 160 സാക്ഷി​ക​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, അവരിൽ പലരും ജർമനി, യു​ക്രെ​യിൻ, റഷ്യ എന്നീ ദേശങ്ങ​ളിൽനി​ന്നു​ള്ള​വ​രാ​യി​രു​ന്നു. അതിൽ ഒരാളാ​യി​രു​ന്നു എഡ്വേർഡ്‌ വാർട്ടർ. 1924-ൽ ജർമനി​യിൽവെച്ച്‌ സ്‌നാ​ന​മേറ്റ ഈ സഹോ​ദ​രനെ സൈബീ​രി​യ​യി​ലേക്കു നാടു​ക​ടത്തി. 1940-കളിൽ നാസികൾ അദ്ദേഹത്തെ ഒരു തടങ്കൽപ്പാ​ള​യ​ത്തി​ലേക്ക്‌ അയച്ചു. ഏതാനും വർഷങ്ങൾ കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ യുഎസ്‌എ​സ്‌ആ​റി​ലെ കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു​കാർ അദ്ദേഹത്തെ നാടു​ക​ടത്തി. 1961-ൽ ഞങ്ങളുടെ അടുത്തുള്ള പട്ടണമായ കാന്റി​ലേക്കു വിശ്വ​സ്‌ത​നായ ഈ സഹോ​ദരൻ താമസം മാറി​വന്നു.

എലിസ​ബത്ത്‌ ഫോട്ട്‌ എന്ന വിശ്വ​സ്‌ത​യായ സഹോ​ദ​രി​യും കാന്റി​ലാ​ണു താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. തയ്യലാ​യി​രു​ന്നു ആ സഹോ​ദ​രി​യു​ടെ ജോലി. നല്ല തയ്യൽക്കാ​രി​യാ​യ​തു​കൊണ്ട്‌ ഡോക്‌ടർമാ​രും അധ്യാ​പ​ക​രും ഒക്കെ ആ സഹോ​ദ​രി​യു​ടെ അടുത്തു​നിന്ന്‌ വസ്‌ത്രങ്ങൾ വാങ്ങു​മാ​യി​രു​ന്നു. അതി​ലൊ​രാ​ളാ​യി​രു​ന്നു അക്‌സമ സുൽറ്റാ​നാ​ലേ​യെവ. പബ്ലിക്‌ പ്രോ​സി​ക്യൂ​ട്ട​റു​ടെ ഓഫീ​സിൽ ജോലി ചെയ്‌തി​രുന്ന ഒരു ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നാ​യി​രു​ന്നു അവരുടെ ഭർത്താവ്‌. അക്‌സമ ചില വസ്‌ത്രങ്ങൾ വാങ്ങാ​നാ​യി എലിസ​ബ​ത്തി​ന്റെ അടുത്ത്‌ വന്നപ്പോൾ, ജീവി​ത​ത്തി​ന്റെ അർഥ​ത്തെ​യും മരിച്ച​വ​രു​ടെ അവസ്ഥ​യെ​യും കുറിച്ച്‌ ചില ചോദ്യ​ങ്ങൾ എലിസ​ബ​ത്തി​നോ​ടു ചോദി​ച്ചു. ബൈബി​ളിൽനിന്ന്‌ എലിസ​ബത്ത്‌ അതിനുള്ള ഉത്തരങ്ങൾ കൊടു​ത്തു. വൈകാ​തെ അക്‌സമ ഒരു പ്രചാ​ര​ക​യാ​യി, സന്തോ​ഷ​വാർത്ത ഉത്സാഹ​ത്തോ​ടെ പ്രസം​ഗി​ക്കാൻതു​ടങ്ങി.

ഏതാണ്ട്‌ ആ കാലത്താ​ണു മൊൾഡോ​വ​യിൽനി​ന്നുള്ള നിക്കലായ്‌ ഷീം​പെഷ്‌ സഹോ​ദരൻ സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നാ​യി അവിടെ എത്തിയത്‌. അദ്ദേഹം 30-ഓളം വർഷം ആ നിയമ​ന​ത്തിൽ തുടർന്നു. സഭകൾ സന്ദർശി​ക്കുക മാത്രമല്ല സഹോ​ദരൻ ചെയ്‌തത്‌. അദ്ദേഹം നമ്മുടെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ പകർപ്പു​ണ്ടാ​ക്ക​ലി​ന്റെ​യും വിതര​ണ​ത്തി​ന്റെ​യും മേൽനോ​ട്ട​വും വഹിച്ചു. നിക്കലായ്‌ സഹോ​ദ​രന്റെ പ്രവർത്തനം അധികാ​രി​ക​ളു​ടെ ശ്രദ്ധയിൽപ്പെ​ടാ​തെ​പോ​യില്ല. അതു​കൊണ്ട്‌ എഡ്വേർഡ്‌ വാർട്ടർ സഹോ​ദരൻ പ്രോ​ത്സാ​ഹനം നിറഞ്ഞ ഈ ഉപദേശം കൊടു​ത്തു: “അധികാ​രി​കൾ ചോദ്യം ചെയ്‌താൽ നമ്മുടെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ വരുന്നതു ബ്രൂക്‌ലി​നി​ലെ ആസ്ഥാന​ത്തു​നി​ന്നാണ്‌ എന്ന്‌ തുറന്നു​പ​റ​ഞ്ഞേക്ക്‌. അതു കെജിബി ഏജന്റിന്റെ മുഖത്ത്‌ നോക്കി​ത്തന്നെ പറയണം. ഒന്നും പേടി​ക്കാ​നില്ല.”​—മത്താ. 10:19.

അധികം വൈകാ​തെ കാന്റി​ലുള്ള കെജി​ബി​യു​ടെ ആസ്ഥാന​ത്തേക്കു നിക്കലായ്‌ സഹോ​ദ​രനെ വിളി​പ്പി​ച്ചു. പിന്നീട്‌ എന്തു സംഭവി​ച്ചെന്ന്‌ അദ്ദേഹം പറയുന്നു: “നമുക്കു പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ കിട്ടു​ന്നത്‌ എവി​ടെ​നി​ന്നാ​ണെന്ന്‌ ഏജന്റ്‌ എന്നോടു ചോദി​ച്ചു. ബ്രൂക്‌ലി​നിൽനി​ന്നാ​ണെന്നു ഞാൻ പറഞ്ഞു. അതിനു തിരിച്ച്‌ എന്തു പറയണ​മെന്ന്‌ ഏജന്റിന്‌ അറിയി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. എന്നെ വെറുതേ വിട്ടു, പിന്നെ ഒരിക്ക​ലും വിളി​പ്പി​ച്ച​തു​മില്ല.” ധീരരായ അത്തരം സാക്ഷികൾ വടക്കൻ കിർഗി​സ്ഥാ​നി​ലെ ഞങ്ങളുടെ പ്രദേ​ശത്ത്‌ ജാഗ്ര​ത​യോ​ടെ സന്തോ​ഷ​വാർത്ത പ്രചരി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തിൽ തുടർന്നു. വർഷങ്ങൾ കഴിഞ്ഞ്‌ 1980-കളിലാ​ണു ഞങ്ങളുടെ കുടും​ബം സത്യം കേൾക്കു​ന്നത്‌, ആദ്യം അറിഞ്ഞത്‌ എന്റെ ഭാര്യ മെയ്‌രം​ബു​ബു​വാണ്‌.

എന്റെ ഭാര്യ സത്യം മനസ്സി​ലാ​ക്കു​ന്നു

കിർഗി​സ്ഥാ​നി​ലെ നാൺ പ്രദേ​ശ​ത്താ​ണു മെയ്‌രം​ബു​ബു​വി​ന്റെ വീട്‌. 1974 ആഗസ്റ്റിൽ, ഒരു ദിവസം അവൾ എന്റെ അനിയ​ത്തി​യു​ടെ വീട്ടിൽ വന്നു. അവി​ടെ​വെ​ച്ചാ​ണു ഞാൻ ആദ്യമാ​യി മെയ്‌രം​ബു​ബു​വി​നെ കാണു​ന്നത്‌. ആദ്യകാ​ഴ്‌ച​യിൽത്തന്നെ എനിക്ക്‌ അവളെ ഇഷ്ടപ്പെട്ടു. അന്നുതന്നെ ഞങ്ങൾ വിവാ​ഹി​ത​രാ​യി.

1981 ജനുവ​രി​യിൽ മെയ്‌രം​ബു​ബു ബസ്സിൽ ചന്തയി​ലേക്കു പോകു​മ്പോ​ഴാ​ണു തുടക്ക​ത്തിൽ പറഞ്ഞ സംഭാ​ഷണം അവൾ കേൾക്കാ​നി​ട​യാ​യത്‌. എന്റെ ഭാര്യക്കു കൂടുതൽ അറിയ​ണ​മെന്ന്‌ ആഗ്രഹം തോന്നി. അതു​കൊണ്ട്‌ അവൾ ആ സ്‌ത്രീ​യോ​ടു പേരും മേൽവി​ലാ​സ​വും ചോദി​ച്ചു. തന്റെ പേര്‌ ആപൂൻ എന്നാ​ണെന്ന്‌ ആ സ്‌ത്രീ പറഞ്ഞു. പക്ഷേ ആ കാലത്തും, അതായത്‌ 1980-കളിലും, യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​നു നിരോ​ധനം ഉണ്ടായി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ ആ സ്‌ത്രീ വളരെ ജാഗ്ര​ത​യോ​ടെ​യാണ്‌ ഇടപെ​ട്ടത്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ ആപൂൻ മേൽവി​ലാ​സം തന്നില്ല, പകരം ഞങ്ങളുടെ അഡ്രസ്സ്‌ വാങ്ങി. ആവേശ​ഭ​രി​ത​യാ​യാണ്‌ എന്റെ ഭാര്യ വീട്ടിൽ വന്നത്‌.

അവൾ എന്നോടു പറഞ്ഞു: “ഞാൻ എന്താ കേട്ട​തെന്നു പറയട്ടെ! മനുഷ്യർ ആരും മരിക്കി​ല്ലാത്ത ഒരു കാലം ഉടനെ വരാൻപോ​കു​ന്നെന്ന്‌ ഒരു സ്‌ത്രീ പറഞ്ഞു. കാട്ടു​മൃ​ഗ​ങ്ങൾപോ​ലും മനുഷ്യ​നോട്‌ ഇണങ്ങു​മെന്ന്‌!” സത്യം പറഞ്ഞാൽ, അതെല്ലാം വെറും കെട്ടു​ക​ഥ​യാ​യേ എനിക്കു തോന്നി​യു​ള്ളൂ. അതു​കൊണ്ട്‌ ഞാൻ പറഞ്ഞു: “അവർ വന്ന്‌ കാര്യ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ പറയട്ടെ, എന്നിട്ട്‌ നോക്കാം.”

മൂന്നു മാസം കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ ആപൂൻ വന്നു. പിന്നീടു മറ്റു സഹോ​ദ​രി​മാർ ഞങ്ങളെ പല തവണ സന്ദർശി​ച്ചു. അങ്ങനെ ഞങ്ങൾക്കു കിർഗിസ്‌ വംശജ​രിൽപ്പെട്ട ആദ്യത്തെ ചില സാക്ഷി​കളെ പരിച​യ​പ്പെ​ടാൻ കഴിഞ്ഞു. ഈ സഹോ​ദ​രി​മാർ ബൈബി​ളി​ലെ മഹത്തായ സത്യങ്ങ​ളി​ലേക്കു ഞങ്ങളുടെ കണ്ണുകൾ തുറന്നു. യഹോ​വ​യെ​യും മനുഷ്യ​വർഗ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ യഹോ​വ​യ്‌ക്കുള്ള ഉദ്ദേശ്യ​ത്തെ​യും കുറിച്ച്‌ ഞങ്ങൾ മനസ്സി​ലാ​ക്കി. നഷ്ടപ്പെട്ട പറുദീ​സ​യിൽനിന്ന്‌ തിരി​ച്ചു​കി​ട്ടിയ പറുദീ​സ​യി​ലേക്ക്‌ (ഇംഗ്ലീഷ്‌)a എന്ന പുസ്‌തകം ഉപയോ​ഗി​ച്ചാണ്‌ അവർ ഞങ്ങളെ ബൈബിൾ പഠിപ്പി​ച്ചത്‌. തൊക്‌മാക്‌ പട്ടണത്തിൽ ഈ പുസ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ ഒരു കോപ്പി​യേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. അതു​കൊണ്ട്‌ ഞങ്ങൾക്കുള്ള പകർപ്പു​കൾ ഞങ്ങൾതന്നെ എഴുതി​യു​ണ്ടാ​ക്കി.

ഉൽപത്തി 3:15-ലെ പ്രവച​ന​മാ​ണു ഞങ്ങൾ ആദ്യം പഠിച്ച കാര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഒന്ന്‌. ദൈവ​ത്തി​ന്റെ മിശി​ഹൈ​ക​രാ​ജാ​വായ യേശു​വി​ലൂ​ടെ ഈ പ്രവചനം നിവൃ​ത്തി​യേ​റു​മെന്നു ഞങ്ങൾ മനസ്സി​ലാ​ക്കി. തീർച്ച​യാ​യും എല്ലാവ​രും കേൾക്കേണ്ട ഒരു സന്ദേശം​തന്നെ! സന്തോ​ഷ​വാർത്ത​യെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്ത​ന​ത്തിൽ ഞങ്ങളും പങ്കു​ചേ​രേ​ണ്ട​തി​ന്റെ പ്രാധാ​ന്യം ഇത്‌ എടുത്തു​കാ​ട്ടി. (മത്താ. 24:14) പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ ബൈബിൾസ​ത്യം ഞങ്ങളുടെ ജീവി​ത​ത്തിൽ പരിവർത്തനം വരുത്താൻ തുടങ്ങി.

നിരോ​ധ​ന​ത്തിൻകീ​ഴി​ലെ മീറ്റി​ങ്ങു​ക​ളും സ്‌നാ​ന​വും

തൊക്‌മാ​കി​ലെ ഒരു സഹോ​ദരൻ ഞങ്ങളെ ഒരു വിവാ​ഹ​ത്തി​നു ക്ഷണിച്ചു. അവിടെ ചെന്ന​പ്പോൾ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ തികച്ചും വ്യത്യ​സ്‌ത​രാ​ണെന്ന കാര്യം ഞങ്ങൾ ശ്രദ്ധിച്ചു. വിവാ​ഹ​ച്ച​ട​ങ്ങിൽ മദ്യം വിളമ്പി​യി​രു​ന്നില്ല, അതു​പോ​ലെ പരിപാ​ടി​ക​ളെ​ല്ലാം അടു​ക്കോ​ടും ചിട്ട​യോ​ടും കൂടെ​യാ​ണു നടന്നത്‌. ഞങ്ങൾ പോയ മറ്റു വിവാ​ഹ​ച്ച​ട​ങ്ങു​ക​ളി​ലാ​കട്ടെ, അതിഥി​കൾ കുടിച്ച്‌ മത്തരാ​കു​ക​യും അസഭ്യം പറയു​ക​യും മോശ​മാ​യി പെരു​മാ​റു​ക​യും ഒക്കെ ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ഇവിടെ അങ്ങനെ​യൊ​ന്നു​മു​ണ്ടാ​യില്ല.

ഞങ്ങൾ ചില ക്രിസ്‌തീ​യ​യോ​ഗ​ങ്ങൾക്കും പോയി. വനപ്ര​ദേ​ശ​ത്താ​ണു തൊക്‌മാക്‌ സഭയുടെ മീറ്റി​ങ്ങു​കൾ നടന്നി​രു​ന്നത്‌. പോലീസ്‌ എപ്പോൾ വേണ​മെ​ങ്കി​ലും വരാൻ സാധ്യ​ത​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ മുന്നറി​യി​പ്പു തരാനാ​യി ഒരു സഹോ​ദ​രനെ കാവൽ ഏർപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നു. തണുപ്പു​കാ​ലത്ത്‌ ഒരു സഹോ​ദ​രന്റെ വീട്ടി​ലാ​ണു മീറ്റി​ങ്ങു​കൾ നടന്നി​രു​ന്നത്‌. ഒന്നുരണ്ടു വട്ടം പോലീസ്‌ ആ വീട്ടിൽ വന്ന്‌, അവിടെ എന്താണു നടക്കു​ന്ന​തെന്ന്‌ അന്വേ​ഷണം നടത്തി. 1982 ജൂ​ലൈ​യിൽ മെയ്‌രം​ബു​ബു​വും ഞാനും ചുയി നദിയിൽ സ്‌നാ​ന​മേറ്റു. അതീവ ജാഗ്ര​ത​യോ​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു സ്‌നാനം. (മത്താ. 10:16) കൂട്ടം ചേരാ​തെ​യാ​ണു സഹോ​ദ​രങ്ങൾ വനത്തിലെ യോഗ​സ്ഥ​ലത്ത്‌ എത്തിയത്‌. ഞങ്ങൾ ഒരു രാജ്യ​ഗീ​തം പാടി, പിന്നെ സ്‌നാ​ന​പ്ര​സം​ഗം കേട്ടു.

ശുശ്രൂഷ വികസി​പ്പി​ക്കു​ന്നു

1987-ൽ ബാലിക്ഷി പട്ടണത്തിൽ താമസി​ക്കുന്ന ഒരു താത്‌പ​ര്യ​ക്കാ​രനെ സന്ദർശി​ക്കാൻ ഒരു സഹോ​ദരൻ എന്നോട്‌ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. അവി​ടെ​യെ​ത്താൻ ഞങ്ങളുടെ വീട്ടിൽനിന്ന്‌ നാലു മണിക്കൂർ ട്രെയി​നിൽ സഞ്ചരി​ക്ക​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്ത​ന​ത്തി​നാ​യി ബാലി​ക്ഷി​യിൽ പല തവണ പോയി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ അവിടെ താത്‌പ​ര്യ​മുള്ള ധാരാളം ആളുക​ളു​ണ്ടെന്നു ഞങ്ങൾക്കു മനസ്സി​ലാ​യി. ഇതു ശുശ്രൂഷ വികസി​പ്പി​ക്കാ​നുള്ള നല്ല അവസര​മാ​ണെന്നു ഞങ്ങൾ തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു.

മെയ്‌രം​ബു​ബു​വും ഞാനും മിക്ക​പ്പോ​ഴും ബാലി​ക്ഷി​യി​ലേക്കു പോയി. ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ ഏർപ്പെ​ടു​ക​യും യോഗങ്ങൾ നടത്തു​ക​യും ചെയ്‌തു​കൊണ്ട്‌ മിക്ക വാരാ​ന്ത​ങ്ങ​ളും ഞങ്ങൾ അവിടെ ചെലവ​ഴി​ച്ചു. നമ്മുടെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങൾക്കു ധാരാളം ആവശ്യ​ക്കാ​രു​ണ്ടാ​യി. തൊക്‌മാ​കിൽനി​ന്നും മിഷോ​ക്കിൽ, അതായത്‌ ഉരുള​ക്കി​ഴങ്ങ്‌ നിറയ്‌ക്കാ​നുള്ള ചാക്കിൽ, ആണ്‌ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ കൊണ്ടു​പോ​യി​രു​ന്നത്‌. മാസത്തിൽ രണ്ടു ചാക്കു നിറയെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ കൊണ്ടു​പോ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും കഷ്ടിച്ചേ തികഞ്ഞി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ബാലി​ക്ഷി​യി​ലേ​ക്കും തിരി​ച്ചും ഉള്ള ട്രെയിൻയാ​ത്ര​യിൽ യാത്ര​ക്കാ​രോ​ടും ഞങ്ങൾക്കു സാക്ഷീ​ക​രി​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞു.

1995-ൽ ബാലി​ക്ഷി​യിൽ ഒരു സഭ രൂപം​കൊ​ണ്ടു, ഞങ്ങൾ ആദ്യം ആ പട്ടണത്തിൽ ചെന്നിട്ട്‌ എട്ടു വർഷത്തി​നു ശേഷം. അത്രയും വർഷങ്ങൾ തൊക്‌മാ​കിൽനിന്ന്‌ ബാലി​ക്ഷി​യി​ലേ​ക്കും തിരി​ച്ചും ഉള്ള യാത്ര​യ്‌ക്കു ധാരാളം പണം ആവശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങളുടെ വരുമാ​നം വളരെ തുച്ഛമാ​യി​രു​ന്നു. പിന്നെ എങ്ങനെ​യാ​ണു കാര്യ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ നടന്നു​പോ​യത്‌? കുറവ്‌ വരുന്ന പണം ഒരു സഹോ​ദരൻ ക്രമമാ​യി ഞങ്ങൾക്കു തരുമാ​യി​രു​ന്നു. ശുശ്രൂഷ വികസി​പ്പി​ക്കാ​നുള്ള ഞങ്ങളുടെ ആഗ്രഹം യഹോവ കണ്ടു. “ആകാശ​ത്തി​ന്റെ പ്രളയ​വാ​തി​ലു​കൾ” യഹോവ ഞങ്ങൾക്കാ​യി തുറന്നു. (മലാ. 3:10) തീർച്ച​യാ​യും യഹോ​വ​യ്‌ക്ക്‌ എല്ലാം സാധ്യ​മാണ്‌!

കുടും​ബം, ശുശ്രൂഷ തിര​ക്കോ​ടു തിരക്ക്‌!

1992-ൽ രാജ്യത്തെ കിർഗിസ്‌ ഭാഷക്കാ​ര​നായ ആദ്യത്തെ മൂപ്പനാ​യി എന്നെ നിയമി​ച്ചു. തൊക്‌മാ​കി​ലെ ഞങ്ങളുടെ മാതൃ​സ​ഭ​യിൽ സേവന​ത്തി​ന്റെ പുതിയ മേഖലകൾ തുറക്ക​പ്പെട്ടു. ടെക്‌നി​ക്കൽ സ്‌കൂ​ളു​കൾ പോലുള്ള വിദ്യാ​ഭ്യാ​സ​സ്ഥാ​പ​ന​ങ്ങ​ളി​ലെ കിർഗിസ്‌ ഭാഷക്കാ​രായ അനേകം വിദ്യാർഥി​ക​ളു​മാ​യി ഞങ്ങൾ ബൈബിൾപ​ഠ​നങ്ങൾ നടത്തി. അവരിൽ ഒരാൾ ഇന്ന്‌ ബ്രാഞ്ച്‌ കമ്മിറ്റി​യി​ലെ അംഗമാണ്‌, രണ്ടു പേർ പ്രത്യേക മുൻനി​ര​സേ​വ​ക​രും. മീറ്റി​ങ്ങു​ക​ളി​ലും ഞങ്ങൾ ആളുകളെ സഹായി​ച്ചു, എങ്ങനെ​യെ​ന്നോ? 1990-കളുടെ തുടക്ക​ത്തിൽ നമ്മുടെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ അച്ചടി​ച്ചി​രു​ന്ന​തും മീറ്റി​ങ്ങു​കൾ നടത്തി​യി​രു​ന്ന​തും റഷ്യൻ ഭാഷയി​ലാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ സഭയിലെ മിക്കവ​രു​ടെ​യും മാതൃ​ഭാഷ കിർഗി​സാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ കുറച്ചു​കൂ​ടെ എളുപ്പ​ത്തിൽ അവർക്കു സത്യം മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ കഴി​യേ​ണ്ട​തി​നു ഞാൻ പരിപാ​ടി​കൾ കിർഗി​സി​ലേക്കു പരിഭാഷ ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു.

മെയ്‌രം​ബു​ബു​വി​നും എനിക്കും ഞങ്ങളുടെ മക്കളെ പരിപാ​ലി​ക്കാ​നും സമയം കണ്ടെത്ത​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. ശുശ്രൂ​ഷ​യ്‌ക്കും മീറ്റി​ങ്ങു​കൾക്കും ഞങ്ങൾ കുട്ടി​കളെ കൂടെ കൊണ്ടു​പോ​യി. ഞങ്ങളുടെ മകൾ ഗുൽസി​രാ വെറും 12 വയസ്സു​ള്ള​പ്പോൾത്തന്നെ വഴി​പോ​ക്ക​രോട്‌ ഉത്സാഹ​ത്തോ​ടെ ബൈബി​ളി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ സംസാ​രി​ച്ചി​രു​ന്നു. തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ മനഃപാ​ഠ​മാ​ക്കു​ന്നതു മക്കൾക്ക്‌ എന്ത്‌ ഇഷ്ടമാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നോ! സന്തോ​ഷ​ക​ര​മെന്നു പറയട്ടെ, ഞങ്ങളുടെ മക്കളും പിന്നീടു കൊച്ചു​മ​ക്ക​ളും സഭാ​പ്ര​വർത്ത​ന​ങ്ങ​ളിൽ നന്നായി ഏർപ്പെട്ടു. എന്റെ 9 മക്കളും 11 കൊച്ചു​മ​ക്ക​ളും ഇപ്പോൾ ജീവി​ച്ചി​രി​പ്പുണ്ട്‌. അതിൽ 16 പേർ യഹോ​വയെ സേവി​ക്കു​ന്ന​വ​രോ മാതാ​പി​താ​ക്ക​ളു​ടെ​കൂ​ടെ മീറ്റി​ങ്ങു​കൾക്കു പോകു​ന്ന​വ​രോ ആണ്‌.

ശ്രദ്ധേ​യ​മായ മാറ്റങ്ങൾ

ഞങ്ങളുടെ പ്രദേ​ശത്ത്‌ 1950-കളിലാ​ണു പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്തനം ആരംഭി​ച്ചത്‌. അന്നത്തെ പ്രിയ​ങ്ക​ര​രായ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ഇപ്പോ​ഴത്തെ മാറ്റങ്ങൾ കണ്ടാൽ അത്ഭുത​സ്‌ത​ബ്ധ​രാ​യി​പ്പോ​കും. 1990-കൾമുതൽ കൂടുതൽ സ്വാത​ന്ത്ര്യ​ത്തോ​ടെ സന്തോ​ഷ​വാർത്ത പ്രസം​ഗി​ക്കാ​നും വലിയ കൂട്ടങ്ങ​ളാ​യി കൂടി​വ​രാ​നും ഞങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു.

1991-ൽ ഭാര്യ​യും ഞാനും കസാഖ്‌സ്‌ഥാ​നി​ലെ അൽമോ-അറ്റയിൽ, ഇപ്പോ​ഴത്തെ അൽമോ​റ്റീ​യിൽ, ഞങ്ങളുടെ ആദ്യത്തെ കൺ​വെൻ​ഷനു കൂടി​വന്നു. 1993-ൽ കിർഗി​സ്ഥാ​നിൽ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ആദ്യമാ​യി ഒരു കൺ​വെൻ​ഷൻ സംഘടി​പ്പി​ച്ചു. ബിഷ്‌കെ​കി​ലെ സ്‌പാർടക്‌ സ്റ്റേഡി​യ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. കൺ​വെൻ​ഷനു മുമ്പ്‌ ഒരാഴ്‌ച​കൊണ്ട്‌ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ സ്റ്റേഡിയം വൃത്തി​യാ​ക്കി. മതിപ്പു​തോ​ന്നിയ ഡയറക്‌ടർ സ്റ്റേഡിയം സൗജന്യ​മാ​യി ഉപയോ​ഗി​ക്കാ​നുള്ള അനുമതി നൽകി.

1994-ൽ ആദ്യമാ​യി കിർഗിസ്‌ ഭാഷയി​ലേക്കു നമ്മുടെ ഒരു പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രണം പരിഭാഷ ചെയ്‌തു​കൊണ്ട്‌ നമ്മൾ മറ്റൊരു നാഴി​ക​ക്കല്ലു കുറിച്ചു. ബിഷ്‌കെ​കി​ലെ ബ്രാ​ഞ്ചോ​ഫീ​സിൽ പ്രവർത്തി​ക്കുന്ന ഒരു പരിഭാ​ഷാ​സം​ഘം ഇപ്പോൾ ക്രമമാ​യി കിർഗി​സി​ലേക്കു പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ തർജമ ചെയ്യു​ന്നുണ്ട്‌. 1998-ൽ കിർഗി​സ്ഥാ​നി​ലെ നമ്മുടെ പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​നു നിയമാം​ഗീ​കാ​രം ലഭിച്ചു. വേല പുരോ​ഗ​മി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌, ഇപ്പോൾ ഇവിടെ 5,000-ത്തിലധി​കം പ്രചാ​ര​ക​രുണ്ട്‌. നമുക്ക്‌ ഇന്ന്‌ ഇംഗ്ലീഷ്‌, ഉയ്‌ഗൂർ, ഉസ്‌ബെക്‌, കിർഗിസ്‌, ചൈനീസ്‌, ടർക്കിഷ്‌, റഷ്യൻ, റഷ്യൻ ആംഗ്യ​ഭാഷ എന്നീ ഭാഷക​ളി​ലാ​യി 83 സഭകളും 25 ഗ്രൂപ്പു​ക​ളും ഉണ്ട്‌. വ്യത്യസ്‌ത പശ്ചാത്ത​ല​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നുള്ള പ്രിയ​ങ്ക​ര​രായ ഈ സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ യഹോ​വയെ ഐക്യ​ത്തോ​ടെ സേവി​ക്കു​ന്നു. ശ്രദ്ധേ​യ​മായ ഈ വളർച്ച സാധ്യ​മാ​ക്കി​യത്‌ യഹോ​വ​യാണ്‌.

യഹോവ എന്റെ ജീവി​ത​ത്തി​ലും മാറ്റങ്ങൾ വരുത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ഒരു എളിയ കർഷക​കു​ടും​ബ​ത്തിൽ ജനിച്ച എനിക്കു വെറും അഞ്ചു വർഷത്തെ സ്‌കൂൾവി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സമേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. എങ്കിലും യഹോവ എനിക്ക്‌ ഒരു മൂപ്പനാ​യി സേവി​ക്കാ​നുള്ള പദവി തന്നു. എന്നെക്കാൾ വിദ്യാ​ഭ്യാ​സ​മുള്ള ആളുകളെ ബൈബി​ളി​ലെ അമൂല്യ​സ​ത്യ​ങ്ങൾ പഠിപ്പി​ക്കാ​നാ​യി എന്നെ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​രി​ക്കു​ന്നു. തീർച്ച​യാ​യും, തികച്ചും അസാധ്യ​മെന്നു കരുതിയ കാര്യങ്ങൾ യഹോവ സാധ്യ​മാ​ക്കി. എന്റെ അനുഭ​വങ്ങൾ യഹോ​വ​യ്‌ക്കു വിശ്വ​സ്‌ത​മാ​യി സാക്ഷ്യം വഹിക്കാൻ എന്നെ പ്രേരി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. അതെ, യഹോ​വ​യ്‌ക്ക്‌ “എല്ലാം സാധ്യം.”​—മത്താ. 19:26.