Sɩɩg sẽn ya a soab sã n yaa ne Biiblã
“Ninsaal lebga sɩ-vɩɩga.”—SƖNGRE 2:7, NW.
1. Bõe la d segd n vaees sẽn na yɩl n bãng bũmb ning Biiblã sẽn zãmsd sɩɩgã wɛɛngẽ wã?
WALA d sẽn yã wã, tẽebã sɩɩgã wɛɛngẽ yaa wʋsg la toɛ-toɛya. Baa b rãmb nins sẽn yet tɩ b tikda b tẽeb zãmsgã Biiblã zugã sʋka, tagsa n be be sẽn yaa toɛ-toɛ ne taab sã n yaa ne sɩɩg sẽn ya a soab la bũmb ning sẽn paamd-a d sã n ki wã. La bõe meng la Biiblã zãmsd sɩɩgã wɛɛngẽ? Sẽn na yɩl n bãng rẽ, d segd n vaeesa Hebre la Gerɛk gom-biis nins b sẽn lebg tɩ “sɩɩgã” Biiblã pʋgẽ wã võore.
“Sɩɩgã” wala bõn-naandg sẽn vɩ
2, 3. a) Ne gom-bi-bʋg la b lebg tɩ “sɩɩgã” Hebre Gʋlsgã pʋgẽ, la gom-bi-kãng võor meng-meng yaa bõe? b) Wãn-wãn la Sɩngre 2:7, NW sɩd wilgd tɩ gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩgã” tõe n dat n bilga nedã tõre?
2 Hebre gom-biig ning b sẽn lebg tɩ “sɩɩgã” yaa nèphèsh, la a bee Hebre Gʋlsgã (b sẽn nong n boond tɩ Kãab Kʋdgã) pʋgẽ naoor 754. La nèphèsh võor yaa bõe? Sã n yaa ne Dictionnaire des religions, gom-bi-kãngã tɩ loee ne “nedã tõre.”
3 Wala makre, Sɩngre 2:7, NW yetame: “A Zeova Wẽnnaam yaga ninsaal ne tẽngã tom la a fʋʋs a yõ-bogdẽ wã vɩɩm vʋʋsem, la ninsaal lebga sɩ-vɩɩga.” Ges-y t’a Ãdem ra ka tar sɩɩg ye, a ra yaa sɩɩga, wala ned sẽn lebgd logtor sẽn yaa logtorã. Dẽ, gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩgã” tõe n bilga neda tõre.
4, 5. a) Kõ-y magsa sẽn wilgd tɩ gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩgã” tɩ loee ne nedã tõre. b) Wãn-wãn la The Dictionary of Bible and Religion teend võor wʋmb ning sẽn yet tɩ ned yaa sɩɩgã?
4 Võor wʋmb kãngã paamda teelg Hebre Gʋlsgã tõr fãa pʋgẽ, zĩig ning d sẽn yãt goam wala “sɩɩg sã n maan yel-wẽnd[e]” (Maankʋʋre 5:1, NW), “sɩɩg ning fãa sẽn na n maan tʋʋmd buud fãa” (Maankʋʋre 23:30, NW), “b sã n yãa ned t’a zuud sɩɩg[a]” (Tõodo 24:7, NW), “a sɩɩgã wa n yãgdame” (Bʋkaoodba 16:16, NW), “roapa, hal tɩ ta rabʋr la yãmb na n ket n kãbgd mam sɩɩgã sũuri?” (Zoob 19:2, NW), la “sũ-sãang yĩnga mam sɩɩgã ka gũs ye.”—Yɩɩl Sõamyã 119:28, NW.
5 Bũmb ka be verse kãensã pʋsẽ sẽn wilgd tɩ sɩɩgã yaa sulinsuk buud sẽn ket n vɩ kũum poor ye. “Yeel ne tõnd sẽn tagsd to-to wã tɩ nin-nongrã ‘sɩɩg’ loogame n tɩ be ne Soaalã bɩ gom ‘sɩɩg sẽn pa kiidã’ yell yaa bũmb b sẽn ka na n wʋm a võor bal Kãab Kʋdgã buud minim pʋgẽ,” woto la The Dictionary of Bible and Religion yeel-yã.
6, 7. Ne gom-bi-bʋg la b lebg “sɩɩgã” Kiris-neb Gerɛk Gʋlsgã pʋgẽ, la gom-bi-kãng võor meng-meng yaa bõe?
6 Gom-biig ning b sẽn lebg tɩ “sɩɩgã” sẽn yɩɩd naoor koabg Kiris-neb Gerɛk Gʋlsgã (b sẽn nong n boond tɩ Kãab Paalgã) pʋgẽ wã yaa psukhê. Wala nèphèsh, naoor wʋsgo gom-bi-kãngã tɩ loee ne neda tõre. Wala makre, ges-y goam nins sẽn pʋgdã: “Mam sɩɩgã bee yɩɩr pʋgẽ.” (Zã 12:27, NW) “Rabeem sɩng n yõkda sɩɩg fãa.” (Tʋʋma 2:43, NW) “Bɩ sɩɩg fãa sak zu-soben dãmb sẽn yɩɩdã.” (Rom dãmba 13:1, NW) “Tall-y belsg goam ne sɩɩs nins sẽn be yam-ka-m-meng pʋgẽ wã.” (1 Tesalonik rãmba 5:14, NW) “B sẽn dɩk neb a wãnã, sẽn dat n yeel tɩ sɩɩs a nii, n põsg ne koomã.”—1 Pɩɛɛr 3:20, NW.
7 Wala nèphèsh, psukhê tɩ loee vẽeneg ne nedã tõre. Sã n yaa ne bãngd a Nigel Turner, gom-bi-kãngã “rat n yeela bũmb sẽn tɩ loe zall ne ninsaala, nedã mengã, yĩngã sẽn paam tɩ b fʋʋs Wẽnnaam rouaḥ wã [vʋʋsmã] a pʋgẽ wã. . . . B gomd n tadgda mengã tõr zugu.”
8. Rũmsã yaa sɩɩs bɩ? Wilg-y a võore.
8 Biiblã pʋgẽ gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩgã” võor tɩ loee ne rũmsã me, ka ne ninsaalbã bal ye. Wala makre, a sẽn bilgd mogrã pʋgẽ bõn-naandsã naanegã, Sɩngre 1:20, NW yetame tɩ Wẽnnaam kõo noor woto: “Bɩ ko-rãmbã yĩg ne sɩ-vɩɩs yĩgbu.” La naaneg raar ning sẽn pʋglã, Wẽnnaam yeelame: “Bɩ tẽngã yiis sɩ-vɩɩs sẽn zems ne b buudu, yir dũms la rũm-saagds ne tẽngã we-rũms sẽn zems ne b buudu.” (Sɩngre 1:24, NW; mak-y ne Sõdbo 31:28, NW.) Woto yĩnga, “sɩɩgã” tõe n tɩ loee ne bõn-vɩɩga, a yaa ninsaal t’a yaa rũng me.
“Sɩɩgã” wala bõn-naandg vɩɩm
9. a) Võor wʋmb sẽn yalg bʋg la b tõe n kõ gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩgã”? b) Rẽ kɩɩsda tagsg ning sẽn yet tɩ sɩɩgã yaa neda mengã bɩ?
9 Wakat ninga, gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩgã” tɩ loee ne vɩɩm ning ned bɩ rũng sẽn tarã. Rẽ pa toeemd Biiblã sẽn bilgd sɩɩg võor wala ned bɩ rũngã ye. D rɩk makre: Tõnd yetame tɩ ned yaa vɩɩga, tɩ rat n yeel t’a yaa ned sẽn vɩ. D tõeem me n yeel t’a tara vɩɩm. Woto me, ned sẽn vɩ yaa sɩɩga. La a sẽn ket n vɩ wakatã, b tõe n goma “sɩɩg” yell wala bũmb a sẽn tara.
10. Kõ-y magsa sẽn wilgd tɩ gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩgã” tõe n tɩ loee ne vɩɩm ning ned bɩ rũng sẽn tarã.
10 Wala makre, Wẽnnaam yeela a Moiizi: “Neb nins fãa sẽn da baood fo sɩɩgã kiimi.” (Yikri 4:19, NW) Vẽenega, a Moiiz bɛɛbã ra baood n na n yãka a yõorã. D nee “sɩɩgã” rɩk-n-tʋm ne manesem a woto goam nins sẽn pʋgdã pʋsẽ. “Rabeem yõka tõnd wʋsg d sɩɩsã yĩnga.” (Zozue 9:24, NW) “B kell n talla zoees b sɩɩsã yĩnga.” (2 Rĩm dãmba 7:7, NW) “Nin-tɩrg geta a yir rũng sɩɩg yelle.” (Yelbũna 12:10, NW) “Ninsaal Biriblã sẽn wa . . . sẽn na yɩl n kõ a sɩɩgã tɩ yɩ yao-n-dɛɛk n tek ne neb wʋsgã.” (Matɩe 20:28, NW) “A kolga kũum wʋsgo, n ning a sɩɩgã yell pʋgẽ.” (Filip rãmba 2:30, NW) Gom-kãensa fãa pʋsẽ, gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩgã” rat n yeelame tɩ “vɩɩm.”a
11. Bõe la b tõe n yeel ne manesem ning Biiblã sẽn dɩkd gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩgã” n tʋmdẽ wã wɛɛngẽ?
11 Woto gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩgã” b sẽn tũnug ne Biiblã pʋgẽ wã gomda neda bɩ rũnga bɩ vɩɩm ning ned bɩ rũng sẽn tarã yelle. Biiblã sẽn bilgd sɩɩgã võor to-to wã yaa nana, ka toeemda, la a ka gaam ne filozofi rãmb võor sẽn toe bɩ ninsaalb zɩɩlem tẽeb ye. La bõe n paamd sɩɩgã kũumẽ wã? Sẽn na yɩl n leok sʋk-kãngã, dɩlla d reng n bãng bũmb ning sẽn kɩtd tɩ d kiidẽ wã.
[Tẽngr not rãmbã]
a Matɩe 10:28 tũnugda ne gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩgã” n dat n wilg tɩ “vɩɩm.”
[Foto, seb-neng 20]
B fãa yaa sɩɩse