Vɩɩm Kũum Poorã: Bõe La Biiblã Yet Rẽ Zugu?
“Fo yaa tẽng tom, la fo na n le lebga tẽng tom yɛsa.”—SƖNGRE 3:19.
1, 2. a) Tagsa toɛ-toɛ bʋs n be Laasrã wɛɛngẽ? b) Bõe la d segd n vaees sẽn na yɩl n bãng Biiblã sẽn zãmsd bũmb ning sɩɩgã wɛɛngẽ?
“WAKAT sẽn-kõn-sa namsgã zãmsg yaa bũmb sẽn ka zems ne tẽeb ne Wẽnnaam nonglmã ne bũmb nins b sẽn naanã. . . . Tall tẽeb ne sɩɩgã wakat sẽn-kõn-sa sɩbgr yʋʋm a wãn tudgr yĩnga, tɩ b pa kõ-a segb t’a maan demsgã, yaa kɩɩs tagsg tõogã noy fãa,” woto la filozof sẽn yaa Ẽndu a Nikhilananda togs-yã.
2 Wala a Nikhilananda, wakat sẽn-kõn-sa sɩbgrã zãmsg ka noom neb wʋsg rũndã-rũndã ye. Bʋʋm a woto yĩng me, yaa toog ne neb a taab tɩ b wʋm zãmsg a woto võor wala Nirvana paoong bɩ yembr yɩɩb ne ãndũni wã sẽn gũbg tõndã. Baa neb nins sẽn yet tɩ b yẽbga b tẽebã Biiblã zugã sʋka, b tagsa wã yaa toɛ-toɛ ne sɩɩgã sẽn ya a soaba, la bũmb ning sẽn paamd-a, d sã n wa ki wã. La bõe la Biiblã sɩd zãmsd sɩɩgã wɛɛngẽ? Sẽn na yɩl n bãnge, d segd n vaeesa Hebre la Gerɛk gom-biis nins b sẽn lebg tɩ “sɩɩga” Biiblã pʋgẽ.
Sɩɩgã sã n yaa ne Biiblã
3. a) Gom-bi-bʋg la b lebgd ne “sɩɩga” Hebre Gʋlsgã pʋgẽ, la a pipi võorã yaa bõe? b) Wãn-wãn la Sɩngre 2:7, NW wilgd tɩ gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩga” tõe n dat n yeelame tɩ nedã tõre?
3 Hebre gom-biig ning b sẽn lebg tɩ “sɩɩga” yaa nèphèsh, la a pukda naoor 754 Hebre Gʋlsgã pʋgẽ. Nèphèsh rat n yeelame tɩ bõe? Sã n yaa ne sebr a yembre (The Dictionary of Bible and Religion), “a nong n tɩ loee ne bõn-vɩɩg tõre, nedã gilli.” Yaa Biiblã bilgr sẽn tɩ loe ne sɩɩgã Sɩngre 2:7, NW pʋgẽ wã n wilgd rẽnda: “A Zeova Wẽnnaam yaga ninsaal ne tẽngã tom la a fʋʋs a yõ-bogdẽ wã vɩɩm vʋʋsem, la ninsaal lebga sɩ-vɩɩga.” Ges-y tɩ pipi rao wã “lebga” sɩɩga. Woto rat n yeelame t’a Ãdem pa paam sɩɩg ye. A ra yaa sɩɩga, wala ned sẽn lebgd logtor sẽn yaa logtorã. Rẽnd ka wã, gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩgã,” bilgda nedã tõre.
4. Gom-bi-bʋg la b lebg ne “sɩɩga” kiris-neb Gerɛk Gʋlsgã pʋgẽ, la gom-bi-kãngã pipi võorã yaa bõe?
4 Gom-biig ning b sẽn lebg tɩ “sɩɩgã” (psukhê) pukda sẽn yɩɩd naoor koabg kiris-neb Gerɛk Gʋlsgã pʋgẽ. Wala nèphèsh, gom-bi-kãngã nong n tɩ loee ne nedã tõrã. Wala makre, ges-y togsg ning sẽn pʋgdã: “Mam sɩɩgã bee yɩɩr pʋgẽ.” (Zã 12:27, NW ) “Rabeem sɩngame n yõkd sɩɩg fãa.” (Tʋʋma 2:43, NW ) Bɩ sɩɩg fãa sak zu-soben dãmb sẽn yɩɩdã.” (Rom dãmba 13:1, NW ) “Tall-y belsg goam ne sɩɩs nins sẽn be yam-ka-m-meng pʋgẽ wã.” (1 Tesalonik rãmba 5:14, NW ) “Neb a wãnã, sẽn dat n yeel tɩ sɩɩs a nii, la b tall n pasg koomã tɩ b põse.” (1 Pɛɛr 3:20, NW ) Vẽenega, wala nèphèsh, psukhê tɩ loee ne nedã tõre. Sã n yaa ne bãngd a Nigel Turner, gom-bi-kãngã “rat n yeela bũmb sẽn tɩ loe zall ne ninsaala, nedã mengã, yĩngã sẽn paam tɩ b fʋʋs Wẽnnaam rouaḥ wã [vʋʋsmã] a pʋgẽ wã. . . . B gomd n tadgda mengã tõr zugu.”
5. Rũmsã yaa sɩɩs bɩ? Wilg-y-yã.
5 Bũmb sẽn nekd ratem yaa tɩ Biiblã pʋgẽ, gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩga” pa tɩ loe ne ninsaalb bal ye, la yaa ne rũms me. Wala makre, a sẽn bilgd mogrã bõn-vɩɩs naanegã, Sɩngre 1:20, NW yetame tɩ Wẽnnaam kõo noor woto: “Bɩ koomã yĩg ne sɩ-vɩɩs yĩgbu.” La naaneg daar ning sẽn pʋgdã Wẽnnaam yeelame: “Bɩ tẽngã yiis sɩ-vɩɩs sẽn zems ne b buudu, yir dũms la rũm-saagds ne tẽngã we-rũms sẽn zems ne b buudu.”—Sɩngre 1:24, NW; mak-y ne Sõdbo 31:28, NW.
6. Bõe la b tõe n yeel Biiblã rɩk-n-tʋm ne gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩga” wɛɛngẽ?
6 Woto, gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩgã” b sẽn dɩk n tʋm Biiblã pʋgẽ wã tɩ loee ne ned bɩ rũng bɩ vɩɩm ned bɩ rũng sẽn tare. (Ges-y zĩ-gũbrã sẽn be yĩngrã.) Biiblã sẽn wilgd sɩɩg võor to-to wã võor-wʋmb yaa nana, n pa toeemdẽ, la a pa zɩsg ne ninsaalbã filozofi rãmb la b zɩɩlem kisg ye. Sẽn yaa woto wã yĩnga, yãgdem sʋkr b sẽn segd n maan masã la woto: Sã n yaa ne Biiblã, yaa bõe n paamd sɩɩgã kũumẽ wã?
Sẽn ki-bã pa mi bũmb ye
7, 8. a) Bõe la Gʋlsgã wilgd sẽn ki-bã halhaal wɛɛngẽ? b) Kõ-y makr sẽn yit Biiblã pʋgẽ sẽn wilgd tɩ sɩɩg tõe n kiimi.
7 B wilga sẽn ki-bã halhaal vẽeneg Koɛɛg Soaba 9:5, 10 pʋgẽ d sẽn karemdẽ tɩ: “Sẽn ki-bã pa mi baa fɩ ye . . . Tʋʋmde, magbo, bãngr bɩ yam-vẽenem pa be yaoogẽ ye.” (Moffatt) Woto yĩnga kũum yaa belem kaalem halhaale. Yɩɩl-gʋlsdã gʋlsame tɩ ned sã n ki, “a lebda a tẽng tomẽ; baraare a tagsa wã satame.” (Yɩɩl Sõamyã 146:4, NW ) Sẽn ki-bã pa mi baa fɩ ye, b pa tõe n tʋm ye.
8 A sẽn wa n togsd bʋ-kaoorã a Ãdem zugã, Wẽnnaam yeelame: “Fo yaa tẽng tom, la fo na n le lebga tẽng tom yɛsa.” (Sɩngre 3:19) Nand tɩ Wẽnnaam naan-a ne tẽngã tom n kõ-a vɩɩm, a Ãdem da ka be ye. A sẽn ki wã, a leba halhaal kãng pʋgẽ. A sɩbgrã ra yaa kũum, pa toeeng dũniyã a to pʋgẽ ye. Dẽnd bõe n paam a sɩɩgã? Sẽn mik tɩ Biiblã pʋgẽ, naoor wʋsgo, gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩga” tɩ loee ne neda, d sã n yetẽ t’a Ãdem kiimi, d yetame tɩ sɩɩg ning yʋʋr sẽn boond t’a Ãdmã kiimi. Woto tõe n wõnega bõn-sãang ne ned ning sẽn tẽed sɩɩg pa kiidã. Baasg zãnga, Biiblã yetame: “Sɩɩg ning sẽn maand yel-wẽnde, yaa yẽ meng n na n ki.” (Ezekɩɛll 18:4, NW ) Maankʋʋre 21:1, NW gomda “sɩɩg sẽn ki” (“dɩgre,” Bible de Jérusalem) yelle. La b yeela Nazireẽ rãmbã tɩ b ra pẽneg “sɩɩg sẽn ki ba a ye” (“yĩn-kɩɩnga,” Lamsa) ye.—Sõdbo 6:6, NW.
9. Bõe la Biiblã rat n yeel a sẽn yet t’a Rasɛll “sɩɩgã sẽn da waa n yitã”?
9 Yaa wãn to yẽ ne togsg ning sẽn be Sɩngre 35:18, NW pʋgẽ sẽn tɩ loe ne a Rasɛll kũumã sẽn yaa musakã, sẽn zĩnd a sẽn wa n dogd a yiib-n-soab biriblã? D karemda be tɩ: “La a sɩɩgã sẽn da wa n yitã (bala a kiimi) a pʋda a yʋʋrã tɩ Ben-Oni; la a ba wã bool-a lame t’a Bẽnzame.” Verse kãngã wilgdame t’a Rasɛll da tara bũmb sẽn vɩ a pʋgẽ wã sẽn yi a kũumã poor bɩ? Abada. Tẽeg-y tɩ gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩga” tõeeme n tɩ loe ne vɩɩmã ned sẽn tarã me. Woto yel-kãngã pʋgẽ wã, a Rasɛll “sɩɩgã” ra ya a “vɩɩmã” bala. Yaa rẽ yĩng la Biiblã lebgr a taab sẽn lebgd gomd ning sẽn ya “a sɩɩgã sẽn da waa n yitã” tɩ ya “a vɩɩmã sẽn da waa n satẽ wã” (Knox), “a vʋʋsa a yaoolem” (JB), la “a vɩɩmã sẽn yi a pʋgẽ wã” (Bible in Basic English). Bũmb ba a ye pa wilgd t’a Rasɛll babg sẽn yaa yel-solemd n vɩɩmd a kũumã poor ye.
10. Wãn-wãn la pʋg-kõorã biribl sẽn vʋʋgã sɩɩg “lebg n wa a pʋgẽ”?
10 Yaa woto me ne pʋg-kõor a yembr biribl vʋʋgr kɩbar sẽn be 1 Rĩm dãmb sak 17 pʋgẽ wã. Verse 22, NW pʋgẽ, d karemdame t’a Eli sẽn pʋʋs biriblã zugã: “A Zeova . . . kelga a Eli koɛɛgã, dẽ biigã sɩɩg lebg n waa a pʋgẽ t’a wa vɩɩm pʋgẽ.” Ka yɛsa, gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩga” võor yaa “vɩɩm.” Woto, d karemda sebr a yembr (New American Standard Bible) pʋgẽ tɩ: “Biigã vɩɩm lebg n waa a pʋgẽ t’a vɩɩmd yɛsa.” N-yẽe, ra yaa vɩɩmã, la pa bũmb sẽn wõnd ned maasmã la sẽn leb biriblã pʋgẽ wã ye. Woto zemsa ne bũmb ning a Eli sẽn yeel biriblã ma wã: “Gese, fo biriblã [nedã tõre] vɩɩme.”—1 Rĩm dãmba 17:23, NW.
Yaa wãn to ne vʋʋsmã?
11. Bõe yĩng tɩ gom-biig ning sẽn yaa “vʋʋsmã” pa tɩ loe ne kɩɩm sẽn vɩ kũumã poore?
11 Biiblã yetame tɩ ned sã n ki, “a vʋʋsmã yitame, a lebda a tẽng tomẽ.” (Yɩɩl Sõamyã 146:4, NW ) Woto rat n yeelame tɩ kɩɩm sẽn yit yĩngã n sɩd yit n vɩɩmd ned kũum poor bɩ? Pa tõe n yɩ woto ye, bala yɩɩl-gʋlsdã yeelame n paase: “Baraare a tagsa wã satame” (“a tagsa wã fãa satame,” The New English Bible). Rẽ, vʋʋsmã yaa bõe, la wãn-wãn la a ‘yit’ nedẽ kũumã wakate?
12. Hebre la Gerɛk gom-biig ning b sẽn lebg ne “vʋʋsmã” Biiblã pʋgẽ wã wilgda bõe?
12 Biiblã pʋgẽ, gom-biis nins b sẽn lebg tɩ yaa “vʋʋsma” (Hebre, rouah; Gerɛk, pneuma) pipi võor yaa “vʋʋsem.” Woto, wall t’a yeel tɩ “a vʋʋsmã yitame,” a R. A. Knox lebgrã tũnugda ne gomd ning sẽn yaa “vʋʋsgã yita a yĩngẽ wã.” (Yɩɩl Sõamyã 145:4) La gom-biig ning sẽn yaa “vʋʋsma” tɩ loee ne bũmb sẽn yɩɩd vʋʋsem bal hal wʋsgo. Wala makre, a sẽn bilgd ninsaalbã la rũmsã sãoong dũni gill Sa-kãsengã sasa, Sɩngre 7:22, NW yetame: “Bũmb ning fãa pʋgẽ vɩɩm pãngã [bɩ vʋʋsem, Hebre yaa rouah] fʋʋsem sẽn da tʋmd a yõ-bogdẽ wã, sẽn dat n yeele, tɩ bũmb nins fãa sẽn da be tẽn-koɛɛngã zugã, kiimi.” Woto “vʋʋsem” tõe n tɩ loee ne vɩɩm pãng ning sẽn tʋmd bõn-naands vɩɩsã, ninsaalb ne rũms fãa pʋsẽ wã, tɩ vʋʋsgã teend-a wã.
13. Vʋʋsmã sẽn lebd Wẽnnaam nengẽ, nedã sã n ki wã võor yaa bõe?
13 Rẽnd rat n yeelame tɩ bõe, Koɛɛg Soaba 12:7, NW sẽn yet tɩ ned sã n ki “vʋʋsmã leb[da] sɩd Wẽnnaamã sẽn da kɩs-a wã nengẽ” wã? Woto rat n yeelame tɩ vʋʋsmã sɩd togda sor n pasg vɩʋʋgã n kẽng Wẽnnaam nengẽ bɩ? B pa gom baa fɩ sẽn wõnd woto yell be ye. Vʋʋsmã sẽn yaa vɩɩm pãngã yĩnga, a ‘lebda sɩd Wẽnnaamã nengẽ,’ sẽn dat n yeel tɩ nin-kãngã beoog-daar vɩɩm saagr buud fãa masã bee ne Wẽnnaam bala. Yaa Wẽnnaam bal n ye tõe n kõ vʋʋsmã, bɩ vɩɩm pãngã, n kɩt tɩ nedã wa vɩɩm pʋgẽ. (Yɩɩl Sõamyã 104:30) La Wẽnnaam yãka yam n na n maan woto bɩ?
‘A na n vʋʋgame’
14. Bõe la a Zezi yeelẽ la a maan n wa ne yolsg la belsg n kõ a Lazaar tãopã, b tão a Lazaar kũumã poore?
14 Betani galʋ-tẽn-bilẽ wã, sẽn zems kɩlometr a 3 Zerizalɛm yaangã, a Maari ne a Mart ra yãbda b tão a Lazaar sẽn ki pẽbrã. A Zezi naag-b-la b sũ-sãoongã pʋgẽ, bala a ra nonga a Lazaar ne a tãopã wʋsgo. Wãn-wãn la a Zezi ra tõe n bels a Lazaar tãopã? Ra pa a sẽn da na n togs-b kɩbar võor-wʋmb sẽn yaa toog ye, la ra ya a sẽn da na n togs-b sɩda. A Zezi yeelame bala: “Fo tão wã na n vʋʋgame.” Rẽ poore, a Zezi kẽnga yaoogẽ wã, la a vʋʋga a Lazaare, n kõ rao sẽn da ki tɩ rasem a naas vɩɩm!—Zã 11:18-23, 38-44.
15. A Mart manesem yɩɩ wãn-wãn ne a Zezi sẽn yeel la a maana taoore?
15 A Zezi togsg ning sẽn yet t’a Lazaar da na n “vʋʋgame” wã linga a Mart bɩ? Wõnda pa yɩ woto ye, bala a Mart leokame: “Mam miimi tɩ yẽ na n vʋʋga kũum vʋʋgr wakate sẽn yaa yaoolem daarã.” A ra zoe n tara tẽeb ne vʋʋgrã saagre. Rẽ poore a Zezi yeel-a lame: “Mam yaa vʋʋgre la vɩɩm. Ned ninga sẽn tẽed maam, baa yẽ sã n ki, a na paam vɩɩm.” (Zã 11:23-25) B sẽn maan yel-solemd ning n wa ne a Lazaar vɩɩm pʋgẽ wã kenga a Mart tẽebã la neb a taabã tẽebo. (Zã 11:45) La gom-biig ning sẽn yaa “vʋʋgrã” rat n yeelame tɩ bõe takɩ?
16. Bõe la gom-biig ning sẽn yaa “vʋʋgrã” rat n yeele?
16 Gom-biig ning b sẽn lebg tɩ “vʋʋgrã” yita Gerɛk gom-biig sẽn yaa anastasis wã pʋgẽ, sẽn dat n yeel sɩdgem-sɩdgem tɩ “yik n yals yɛsa.” Hebre lɛbgdb nins sẽn lebg Gerɛkã lebga anastasis ne gomd ning sẽn dat n yeel tɩ “kɩt tɩ sẽn ki-bã lebs n vɩɩmde” (Hebre, tehiyath hamméthim).a Woto, vʋʋgrã baoodame tɩ b yik nedã kũumẽ, sẽn yaa halhaal sẽn ka tar vɩɩm, n lebs n lugl la a lebs n kõ nedã vɩɩm ne a yalẽ wã fãa.
17. a) Bõe yĩng tɩ nebã vʋʋgr pa yell ne a Zeova Wẽnnaam la a Zezi Kirista? b) Kãab-bʋg la a Zezi maan sẽn tɩ loe ne neb nins sẽn be tẽegr yaadẽ wã?
17 A yamã sẽn ka koak t’a pʋ-tẽerã zems zãngã yĩngã, a Zeova Wẽnnaam tõe n vʋʋga ned nana-nana. Tẽeg sẽn ki-bã vɩɩm yalẽ, sẽn yaa b nedemdã zʋg-zẽngdse, b mensã kʋdemde, la yel-bõonesã fãa sẽn tɩ loe ne b sẽn yaa neb nins buudã, pa yell ne-a ye. (Zoob 12:13; mak-y ne Ezai 40:26.) Sẽn paase, wala a Lazaar sẽn vɩɩmd bũmb ningã sẽn wilgdã, a Zezi Kirist ratame la a tõeeme n vʋʋg sẽn ki-bã. (Mak-y ne Luk 7:11-17; 8:40-56.) Sɩda, a Zezi Kirist yeelame: “Wakat watame tɩ sasa kãng bɩ b rãmb nins fãa sẽn be tẽegr yaad pʋsẽ wã na n wʋm a [Zezi] koɛɛgã n yi.” (Zã 5:28, 29, NW ) N-yẽe, a Zezi Kirist kãabame tɩ b rãmb nins fãa sẽn be a Zeova pʋ-tẽerẽ wã na n paama vʋʋgre. Vẽenega, sã n yaa ne Biiblã, sɩɩg kiidame, la kũum tɩɩm yaa vʋʋgrã. La neb milyaar dãmb n vɩɩmd n ki. Bãmb sʋkã, bʋs n be Wẽnnaam pʋ-tẽerẽ n gũud vʋʋgre?
18. Ãnd dãmb n na n paam vʋʋgre?
18 B rãmb nins sẽn tall vɩɩm sẽn yaa tɩrg n yɩ a Zeova sõgen dãmbã na n vʋʋgame. La neb milyõ rãmb a taab kiimi n pa wilg b sã n da na n saka Wẽnnaam no-tɩrsã bɩ b pa na n sak ye. B ra pa mi Wẽnnaam sẽn baood tɩ b maanã bɩ b ra pa paam sẽk tɩ sek sẽn na yɩl n maan toeeng nins sẽn yaa tɩlae wã ye. Neb a taab kãensã me bee Wẽnnaam pʋ-tẽerẽ wã, tɩ woto yĩng bɩ b na n paam vʋʋgre, bala Biiblã kãabdame: “Nin-tɩrsã la sẽn pa-b nin-tɩrsã me vʋʋgr na n zĩndame.”—Tʋʋma 24:15, NW.
19. a) Yãab bʋg la tʋm-tʋmd a Zã paam vʋʋgrã wɛɛngẽ? b) Bõe la b ‘lob bugum mogrã pʋgẽ,’ la gom-kãngã võor yaa bõe?
19 Tʋm-tʋmd a Zã ra paama yãab sẽn sidgd yĩng sẽn wilgd neb sẽn vʋʋg n yas Wẽnnaam geerã taoore. A sẽn bilgd rẽ a gʋlsame: “Ko-kãsenga basa kũum fãa sẽn be a pʋgẽ tɩ b yi. Kũum ne kɩɩm-kulg [“Hadɛs,” NW ] basa kũum sẽn be bãmb pʋsẽ; la bãmb bʋʋd kaoome tɩ zems ned kam fãa tʋʋmde. La b loba kũum ne kɩɩm-kulg bugum mogr pʋgẽ. Yõ wã yaa kũum a yiib soaba.” (Wilgri 20:12-14) Tags-y woto sẽn dat n yɛɛlga! B rãmb nins fãa sẽn be Wẽnnaam pʋ-tẽerẽ wã na n paama fãagr ne Hadɛs, bɩ Seolle, sẽn yaa ãdem-biisã fãa yaoogã. (Yɩɩl Sõamyã 16:10, NW; Tʋʋma 2:31, NW ) Rẽ poore b na n loba “kũum ne kɩɩm-kulg [“Hadɛs,” NW ]” bũmb ning b sẽn boond tɩ “bugum mogr[ã]” pʋgẽ, sẽn makd sãoong zãng-zãngã. Ãdem-biisã fãa yaoogã pa na n le zĩnd ye.
Saagr sẽn pa wõnd a taaba!
20. Neb milyõ rãmb sẽn ki masã na n vʋʋg n zĩnda zĩig sẽn wõnd bõe pʋgẽ?
20 B sã n wa vʋʋg neb milyõ rãmbã, b pa na n wa vɩɩm pʋgẽ tẽn-vɩʋʋg zug ye. (Ezai 45:18) B na n neka zĩig sẽn be rasãnd zugu, la b na n mikame tɩ yaa zĩig sẽn maneg n yaa neere, tɩ yaa zĩis vɩɩmã sẽn sakdẽ, la tɩ fut la rɩɩb wʋsg la b segl b yĩnga. (Yɩɩl Sõamyã 67:7; 72:16; Ezai 65:21, 22) Ãnd dãmb n na n maan segl-kãensa fãa? Vẽenega, yaa tɩlae tɩ neb reng n vɩɩmd dũni paalg kãng pʋgẽ tɩ tẽng zug vʋʋgrã yaool n zĩndi. La yaa ãnd dãmba?
21, 22. Saagr bʋg sẽn pa wõnd a taab n be n kõ neb nins sẽn vɩ “yaoolem dayã” pʋsẽ?
21 Biiblã bãngr-goam pidsg wilgdame tɩ d vɩɩ yɛl siglg kãngã “yaoolem dayã” pʋsẽ.b (2 Tɩmotɩ 3:1, NW ) Ka la bilf bala, a Zeova Wẽnnaam na n kẽesa a toog ninsaalbã yɛlẽ n yẽes wẽnemã tẽngã zugu. (Yɩɩl Sõamyã 37:10, 11; Yelbũna 2:21, 22) Wakat kãnga, bõe n na n paam neb nins sẽn sõgend Wẽnnaam ne kɩs-sɩdã?
22 A Zeova pa na n lagem nin-tɩrg ne nin-wẽng n sãam ye. (Yɩɩl Sõamyã 145:20) A zɩ n maan bũmb a woto ye, la a pa na n maan woto, a sã n wa yɩlgd tẽngã ne wẽngã fãa ye. (Mak-y ne Sɩngre 18:22, 23, 26.) Sɩda, Biiblã yaoolem sebr gomda “kʋʋng [kãsengã, NW ] . . . tɩ ned ka tõe n sõd n sɛ ye, sẽn yi soolem fãa, la buud fãa, la neb sẽn gomd goam toɛ-toɛya fãa,” sẽn yit “to-kãsenga pʋgẽ” yelle. (Wilgri 7:9-14) N-yẽe, kʋʋng kẽeng n na n põs to-kãseng ning pʋgẽ masã dũni wẽngã sẽn na n sa wã, n kẽ Wẽnnaam dũni paalgã pʋgẽ. Beenẽ, ãdem-bi-sakdbã na n dɩɩ Wẽnnaam segl-kãsemsã a sẽn dɩk n na n kõ ãdem-biisã paam-m-meng ne yel-wẽnd la kũumã nafa tɩ pidi. (Wilgri 22:1, 2) Woto, “kʋʋng kãsengã” tõeeme n pa tol n ki ye. Ad sɩd yaa saagr sẽn pa wõnd a taabã!
Vɩɩm sẽn pa tar kũum
23, 24. Bõe la yãmb segd n maane, y sã n dat n paam vɩɩm sẽn pa tar kũum tẽng zug Arzãnã pʋgẽ?
23 D tõe n talla bas-yard ne saagr kãseng kãngã bɩ? Vẽeneg fasɩ! A Zezi Kirist mengã wilgame tɩ wakat n da na n zĩnd tɩ nebã ra na n vɩɩmd n pa tol n ki ye. Sẽn deng bilf bal t’a vʋʋg a zoa a Lazaare, a Zezi yeela a Mart: “Ned ninga fãa sẽn vɩ n tẽed maam, a kõn ki abada ye.”—Zã 11:26.
24 Yãmb rat n vɩɩmda wakat sẽn-kõn-sa tẽng zug Arzãnẽ bɩ? Yãmb gũuda ne yãgb n na n yã y nin-nongdsã yɛs bɩ? “Dũniyã ne a ratem wẽnga me loogdame, la ned ninga sẽn maand Wẽnnaam daab paada wakat sẽn-ka-sɛta,” woto la tʋm-tʋmd a Zã yeel-yã. (1 Zã 2:17) Yaa masã la wakat ning d sẽn na n zãms n bãng Wẽnnaam daabã sẽn ya a soabã, la d rɩk sard kãn-kãe n vɩɩmd tɩ zems ne-a wã. Rẽnd yãmb ne neb milyõ rãmb a taabã sẽn zoe n maand Wẽnnaam daabã, tõe n vɩɩmda wakat sẽn-kõn-sa tẽng zug Arzãnẽ.
[Footnotes]
a Baa ne gom-biig ning sẽn yaa “vʋʋgrã” sẽn pa be Hebre Gʋlsgã pʋgẽ wã, b wilga vʋʋgrã saagr vẽeneg Zoob 14:13, Daniɛll 12:13, NW, la Oze 13:14 pʋgẽ.
b Ges-y Bãngr Sẽn Tar n Debd Vɩɩm Sẽn-Kõn-Saẽ Wã sebr Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. sẽn yiisã, seb-vã-neng 98-107.
Yãmb tẽrame bɩ?
◻ Sɩngr gom-biig ning b sẽn lebg tɩ “sɩɩga” pipi võorã yaa bõe?
◻ Bõe n paamd sɩɩgã kũumẽ wã?
◻ Sã n yaa ne Biiblã, kũum tɩɩm yaa bõe?
◻ Saag-bʋg sẽn pa wõnd a taabã n gũud kɩs-sɩd dãmbã rũndã-rũndã?
[Box on page 25]
“Sɩɩg” yaa bõn-naandg vɩɩm
Wakat ninga, gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩga” tɩ loee ne vɩɩm ned bɩ rũng sẽn tarã. Rẽ pa toeemd Biiblã võor-wilgr sẽn tɩ loe ne sɩɩgã sẽn yaa ned bɩ rũngã ye. D rɩk makre: D yetame tɩ ned vɩɩme, sẽn dat n yeel t’a yaa ned sẽn vɩ. D tõeeme me n yeel t’a tara vɩɩm. Woto me, ned sẽn vɩ yaa sɩɩga. La a sẽn ket n vɩyã, b tõe n goma “sɩɩga” yell n yeel tɩ yaa bũmb a sẽn tare.
Wala makre, Wẽnnaam yeela a Moiizi: “Neb nins fãa sẽn da baood fo sɩɩgã kiimi.” Vẽenega, a Moiiz bɛɛbã ra baoodame n na n yãk a yõorã. (Yikri 4:19, NW; mak-y ne Zozue 9:24, NW; Yelbũna 12:10, NW.) A Zezi rɩka gom-biigã n tʋm woto, a sẽn waa n yeel tɩ: ‘Ninsaal Biriblã waame sẽn na yɩl n kõ a sɩɩgã tɩ yɩ yao-n-dɛɛk n tek ne neb wʋsgã.’ (Matɩe 20:28, NW; mak-y ne 10:28, NW ) Verse kãens fãa pʋsẽ, gom-biig ning sẽn yaa “sɩɩga” võor yaa “bõn-naandg vɩɩmã.”
[Picture on page 25]
B fãa yaa sɩɩse
[Picture on page 25]
Hummingbird: U.S. Fish and Wildlife Service, Washinton, D.C./Dean Biggins
[Picture on page 27]
A Zezi wilgame tɩ kũumã tɩɩm yaa vʋʋgrã
[Picture on page 28]
“Ned ninga fãa sẽn vɩ n tẽed maam, a kõn ki abada ye.”—Zã 11:26