It-​Tobba Jikkunsidraw mill-​Ġdid il-​Kirurġija Mingħajr Demm

JANET, mara Kanadiża, spjegat lil binha għala kellha l-​AIDS. Kienet ħadet il-​marda mingħand ir-​raġel tagħha qabel ma miet. Min-​naħa tiegħu, ir-​raġel tagħha, li kien ibati bl-​emofilja, x’aktarx li kien ħa l-​AIDS meta ngħata element mid-​demm. Esperjenzi tal-​biżaʼ bħal din huma biss wieħed mill-​fatturi li qanqlu lill-​komunità medika biex tikkunsidra mill-​ġdid l-​għoti taʼ trasfużjonijiet tad-​demm bħala prattika stabbilita. Tabilħaqq, din is-​sena, titlu ewlieni fil-​gazzetta The New York Times iddikjara: “Il-​Kirurġija ‘Mingħajr Demm’ Tikseb Approvazzjoni Ġdida.”

Diversi konferenzi mediċi enfasizzaw iż-​żjieda fl-​interess fil-​kirurġija mingħajr demm. Fost dawk li nżammu s-​sena l-​oħra kien hemm tnejn fl-​Istati Uniti (Boston u Atlanta), waħda fil-​Kanada (Winnipeg), u waħda fil-​Latvja (Riga), li kienet konferenza internazzjonali għall-​Ewropa tal-​Lvant.

Wara iktar minn 50 sena taʼ dipendenza fuq it-​trasfużjonijiet tad-​demm, għala kien hemm iktar minn 1,400 professjonist minn 12-il pajjiż li attendew għal dawn l-​erbaʼ konferenzi u pproklamaw il-​kirurġija mingħajr demm bħala “l-​metodu tal-​futur,” skond kif ġiet espressa f’titlu ewlieni f’gazzetta? Dawn il-​konferenzi x’enfasizzaw rigward mediċini, apparat, u tekniki ġodda li jistgħu jeffettwaw il-​kura li hija disponibbli għall-​familja tiegħek?

Għala Din it-​Tfittxija għall-​Alternattivi?

Motivazzjoni ewlenija hi l-​inabbiltà li l-​provvisti tad-​demm jiġu mħarsin mill-​kontaminazzjoni. Per eżempju, il-​gazzetta taʼ Toronto Globe and Mail, tal-​31 taʼ Jannar, 1998, tagħmel dan il-​kumment dwar “it-​traġedja tad-​demm ikkontaminat” fil-​Kanada fis-​snin 80: “L-​Epatite Ċ hija marda tal-​fwied li tistaʼ ddgħajjef il-​ġisem u li għaliha m’hemmx kura. . . . Daqs 60,000 persuna Kanadiża għandhom mnejn ġew infettati permezz taʼ demm ikkontaminat, u dan ifisser li daqs 12,000 jistgħu jmutu bħala riżultat taʼ l-​epatite li tinġarr mid-​demm.”

Għalkemm proċeduri iktar ġodda taʼ ttestjar naqqsu ħafna mill-​periklu, l-​Imħallef Horace Krever qal fil-​konferenza li nżammet f’Winnipeg: “Il-​provvista tad-​demm fil-​Kanada qatt ma kienet ħielsa għalkollox mill-​periklu, u lanqas qatt ma tistaʼ tkun. B’mod inevitabbli, l-​użu tad-​demm jinvolvi r-​riskji.” U r-​riskji taʼ li jiġi trasmess il-​mard jew li tiġi kkaġunata reazzjoni qawwija fil-​ġisem jiżdiedu maʼ kull unit ieħor taʼ demm li jingħata.

Ġewwa Riga, Dr. Jean-Marc Debue, mill-​Clinique des Maussins, f’Pariġi, ikkonkluda: “Aħna t-​tobba kellna nikkunsidraw mill-​ġdid il-​proċeduri terapewtiċi li nużaw is-​soltu. . . . It-​trasfużjonijiet tad-​demm tawlu l-​ħajjiet taʼ ħafna pazjenti, imma flimkien maʼ dan, ivvelenaw il-​ħajjiet t’oħrajn billi tawhom marda li ma tistax tiġi mfejqa.”

Il-proċeduri biex id-​demm jiġi ttestjat għal affarijiet li jikkontaminawh għandhom it-​tendenza li ma jlaħħqux mal-​perikli ġodda taʼ mard li jitfaċċaw, u b’hekk jistgħu ma jkunux taʼ protezzjoni kontriehom. Per eżempju, Dr. Paul Gully, minn Ottawa, f’Ontario, il-​Kanada, osserva: “L-​Epatite Ġ huwa virus ġdid taʼ l-​RNA; diġà ġie trasmess permezz tat-​trasfużjonijiet imma r-​riskju kurrenti għadna ma nafuhx.”

Periklu ieħor ġie rrapportat fil-​ħarġa speċjali medika tar-​rivista Time: “It-​trasfużjonijiet jistgħu ma jħallux lis-​sistema taʼ l-​immunità tiffunzjona, . . . u b’hekk iħallu l-​pazjent espost għall-​infezzjoni, iġagħluh ifiq iktar bil-​mod, u jieħu iktar fit-​tul biex jirkupra.”

Fattur ieħor huwa l-​flus li jiġu ffrankati. Skond ir-​rivista Time, fl-​Istati Uniti kull trasfużjoni tad-​demm tistaʼ tiswa $500 [Lm192]. U f’xi postijiet, il-​provvista tad-​demm qed tonqos sewwa minħabba li hemm inqas donaturi.

Il-pazjenti jiffrankaw iktar flus anki minħabba li jkollhom rata iktar baxxa taʼ infezzjoni u li jdumu inqas fl-​isptar. Meta tkellem f’Winnipeg, Durhane Wong-Rieger, mill-​Canadian Hemophilia Society, qal dan dwar il-​kirurġija mingħajr demm: “Aħna nħossu li din hi essenzjali. Hija ekonomika u m’hemm ebda dubju li se ttejjeb is-​saħħa tal-​pazjenti.”

Hemm ukoll żjieda fid-​domanda għall-​kirurġija mingħajr demm, u din qed tiġi mingħand kostitwenza iktar vasta taʼ pazjenti. Dr. David Rosencrantz, mil-​Legacy Portland Hospitals (taʼ Oregon, fl-​Istati Uniti), stqarr li għall-​bidu, “100% taʼ dawk li ġew għandna għamlu hekk fuq bażi reliġjuża.” Madankollu, issa mill-​inqas 15 fil-​mija jippreferu alternattivi mediċi mit-​trasfużjonijiet tad-​demm, imma mhux minħabba kuxjenza reliġjuża.

Varjetà t’Opinjonijiet

Fl-​erbaʼ konferenzi, punt ewlieni li kien hemm qbil dwaru kien, li meta jintuża d-​demm taʼ l-​individwu stess, dan ikun ferm inqas taʼ periklu milli meta jintuża demm mogħti minn nies oħrajn. Minħabba f’dan, xi wħud jirrikkmandaw li wieħed jaħżen id-​demm tiegħu stess qabel l-​operazzjoni. Madankollu, ħafna osservaw li ma jkunx hemm ċans biex jiġi maħżun id-​demm f’każi t’emerġenza. Barra minn hekk, wieħed irid iqis l-​oġġezzjoni reliġjuża tax-​Xhieda taʼ Jehovah rigward l-​użu taʼ kwalunkwe demm maħżun.a

Dr. Bruce Leone, mid-​Duke University, taʼ North Carolina, fl-​Istati Uniti, qal fil-​konferenza Kanadiża: “L-​għoti tad-​demm [taʼ l-​individwu stess] qabel l-​operazzjoni jiswa ħafna flus, jinvolvi ħafna xogħol, ma jeliminax l-​iktar kaġun komuni taʼ mard assoċjat mat-​trasfużjonijiet [li huwa żball klerikali​—jiġifieri taʼ l-​uffiċċju jew proċedurali] u jirrikjedi ammont taʼ ħin mhux ħażin qabel il-​kirurġija.”

Ħafna tobba huma favur li jkomplu jiġu żviluppati trattamenti mediċi u tekniki li jnaqqsu drastikament l-​użu tat-​trasfużjonijiet tad-​demm. Huma jinsistu li t-​trasfużjonijiet tad-​demm għandhom jintużaw biss f’sitwazzjonijiet t’emerġenza. Mill-​banda l-​oħra, oħrajn issa essenzjalment jeliminaw għalkollox it-​trasfużjonijiet tad-​demm mill-​prattika tagħhom. Huma jsemmu operazzjonijiet estremament diffiċli​—hip replacement, kirurġija newroloġika komplessa, u kirurġija tal-​qalb fuq it-​tfal u l-​adulti—​li saru mingħajr demm, fejn il-​pazjenti rkupraw fi żmien qasir.

Sal-lum, hemm iktar minn 100 sptar madwar id-​dinja li joffru programmi taʼ kura mingħajr demm, u li iktar minn 70 minnhom jinsabu fl-​Istati Uniti. Fil-​fatt, issa hemm iktar minn 88,000 tabib madwar id-​dinja li qegħdin jikkooperaw maʼ pazjenti li ma jridux demm.

Tekniki Ġodda

Fil-​konferenza li saret f’Atlanta, il-​kelliema, wieħed wara l-​ieħor, ammettew li huma kienu żviluppaw teknika partikulari għall-​ewwel darba meta kkuraw lix-​Xhieda taʼ Jehovah.b Ħafna rriflettew is-​sentimenti taʼ Dr. James Schick, mill-​Encino-Tarzana Regional Medical Center, f’Los Angeles, li osserva li minħabba l-​proċeduri ġodda li ġew żviluppati waqt li kien qed jikkura trabi prematuri tax-​Xhieda taʼ Jehovah, issa qed juża 50 fil-​mija inqas demm f’kull każ li jinvolvi pazjenti ċkejknin. M’għandniex xi ngħidu, proċeduri ġodda bħal dawn urew kemm kienu taʼ siwi kbir anki f’każi taʼ pazjenti adulti.

Dr. Jean-François Hardy, mill-​Montreal Heart Institute, osserva: “Il-​kirurġija mingħajr demm ma tistax issir bil-​għajnuna taʼ xi intervent terapewtiku wieħed . . . Pjuttost, dan l-​objettiv jistaʼ jintlaħaq biss billi ngħaqqdu flimkien diversi strateġiji.”

Fost it-​tekniki l-​ġodda hemm (1) il-​preparazzjoni qabel l-​operazzjoni, (2) il-​prevenzjoni tat-​telf taʼ demm waqt il-​kirurġija, u (3) l-​kura wara l-​operazzjoni. Ovvjament, il-​proċeduri kirurġiċi kollha huma effettwati bil-​kbir mill-​fattur tal-​ħin, jiġifieri, jekk ikunx hemm żmien qabel l-​operazzjoni biex il-​pazjent jilħaq jissaħħaħ ħalli jkun jiflaħ għall-​operazzjoni, jew ikunx hemm żmien għal dan għax tkun meħtieġa kirurġija t’emerġenza.

Il-mod ideali kif wieħed jipprepara ruħu għall-​kirurġija mingħajr demm huwa billi qabel l-​operazzjoni jieħu kura biex iżid il-​livell taċ-​ċelloli fid-​demm u jtejjeb is-​saħħa ġenerali. Dan jinkludi supplimenti qawwijin tal-​ħadid u vitamini, kif ukoll, jekk dan ikun taʼ ġid, dożi taʼ erythropoietin sintetiku, droga li tistimula l-​mudullun tal-​pazjent biex jipproduċi ċ-​ċelloli ħomor tad-​demm b’rata iktar mgħaġġla. It-​teknoloġija li tippermetti li ssir mikroanaliżi tagħmilha possibbli li jittieħed inqas demm biex jiġi ttestjat, u madankollu jinkisbu riżultati aħjar mid-​demm li jkun inġibed. Dan huwa vitali għal trabi prematuri u pazjenti akbar fl-​età li jkunu tilfu ammont konsiderevoli taʼ demm.

Il-volume expanders, likwidi li jiġu injettati fil-​vini biex jespandu l-​volum tad-​demm, huma wkoll t’għajnuna. F’xi faċilitajiet, jintuża anki l-​hyperbaric oxygen chamber biex jingħata iktar ossiġnu lil pazjent li jkollu bżonnu minħabba li jkun tilef ħafna demm. Fil-​konferenza t’Atlanta, Dr. Robert Bartlett spjega li l-​oxygen chamber huwa utli ferm imma jrid jintuża b’attenzjoni għax jekk l-​ossiġnu jingħata f’dożi qawwijin, dan ikun tossiku.

Għat-tieni pass, il-​prevenzjoni tat-​telf taʼ demm waqt l-​operazzjoni, hemm għażla taʼ strumenti u teknoloġiji ġodda. Dawn jgħinu biex jimminimizzaw it-​telf taʼ demm; jirrikjedu inqas inċiżjonijiet u inserzjonijiet taʼ strumenti fil-​ġisem, u b’hekk jiġu mminimizzati kemm it-​telf taʼ demm u kemm it-​trawma; jew jgħinu immedjatament biex jinġabar u jerġaʼ jintuża dak id-​demm li l-​pazjent kieku jitlef waqt l-​operazzjoni. Ikkunsidra biss ftit mit-​tekniki ġodda.

◼ L-​electric cautery device juża s-​sħana biex iwaqqaf id-​demm milli joħroġ mill-​vini.

◼ L-​argon beam coagulator jgħin biex ma jintilifx demm waqt il-​kirurġija.

◼ Il-​harmonic scalpel juża l-​vibrazzjoni u l-​frizzjoni biex jaqtaʼ u jġiegħel lid-​demm jagħqad tistaʼ tgħid fl-​istess ħin.

◼ Waqt ċerti tipi taʼ operazzjonijiet, taʼ spiss jintużaw drogi bħalma huma t-​tranexamic acid u d-​desmopressin biex iġagħlu lid-​demm jagħqad iktar malajr u jnaqqsu t-​telf taʼ demm.

◼ L-​anestesija ipotensiva (hypotensive anesthesia) tnaqqas it-​telf taʼ demm billi tbaxxi l-​pressjoni tad-​demm.

It-titjib fl-​apparat li jsalva d-​demm, li jintuża waqt l-​operazzjonijiet, ukoll huwa sinjifikanti. Waqt operazzjoni, dan l-​apparat jiġbor u jerġaʼ juża immedjatament id-​demm tal-​pazjent stess, mingħajr ma jkun hemm għalfejn jiġi maħżun.c Apparat iktar modern, fil-​waqt li jibqaʼ kkonnettjat mal-​pazjent, jistaʼ saħansitra jissepara d-​demm f’komponenti u jerġaʼ juża dawk li jkun hemm bżonn minnhom.

Wara l-​konferenza ġewwa Riga u malli semgħu bil-​bżonn li kien hemm fil-​Latvja, ix-​Xhieda taʼ Jehovah fl-​Isvezja rregalaw żewġ apparati li jsalvaw iċ-​ċelloli lil-​Latvja. Il-​wasla taʼ l-​ewwel apparat u l-​benefiċċji tal-​kirurġija mingħajr demm tant ħolqu entużjażmu fil-​Latvja li din il-​ġrajja ntweriet fuq l-​istazzjon televiżiv nazzjonali t’hemmhekk.

Il-kura taʼ wara l-​operazzjoni taʼ spiss tkun tinkludi ħafna mill-​istess metodi li jintużaw biex isaħħu d-​demm li jkunu ntużaw fil-​preparazzjoni taʼ qabel l-​operazzjoni. Madankollu, il-​kura li tingħata wara l-​operazzjoni lil pazjenti li ma jkunux ħadu trasfużjoni taʼ spiss tkun iktar faċli minn dik li tingħata lil dawk li jkunu ħadu trasfużjoni. Għala?

Riżultati Impressjonanti

Fil-​waqt li t-​tekniki li jeliminaw l-​użu tad-​demm taʼ spiss ikunu jirrikjedu iktar xogħol qabel u waqt l-​operazzjoni, il-​kirurgi osservaw li l-​pazjenti jibbenefikaw minħabba li wara l-​operazzjoni jirkupraw iktar malajr. Huma ma jsofrux mill-​komplikazzjonijiet li taʼ spiss iġibu magħhom it-​trasfużjonijiet. Ir-​rekords juru li pazjenti li ma jkunux ħadu demm idumu inqas fl-​isptar.

Dr. Todd Rosengart, minn The New York Hospital-Cornell University Medical Center, osserva li l-​istrateġija tagħhom biex jiġi kkonservat id-​demm, li tinvolvi tmien stadji, ippermettiet li jsiru operazzjonijiet tal-​qalb mingħajr demm bla biżaʼ taʼ xejn. Dr. Manuel Estioko, mill-​Good Samaritan Hospital f’Los Angeles, tkellem dwar ‘l-​esperjenza vasta tagħhom taʼ mijiet taʼ operazzjonijiet tal-​qalb mingħajr demm.’ Dr. S. Subramanian irrapporta dwar is-​suċċess li kellhom fil-​kirurġija tal-​qalb mingħajr demm fuq it-​tfal fil-​Miami Children’s Hospital.

Il-kirurġija ortopedika, b’mod partikulari dik tal-​hip replacement, hija qasam li hu verament taʼ sfida. Madankollu, fil-​konferenza taʼ Riga, Dr. Olle Hägg, mill-​Uddevalla Hospital fl-​Isvezja, irrapporta li billi għaqqdu flimkien “l-​istrateġija kirurġika u l-​preċiżjoni”, dan ippermettielhom li jnaqqsu sewwa t-​telf taʼ demm fil-​każi taʼ pazjenti li huma Xhieda taʼ Jehovah. Tabilħaqq, Mr. Richard R. R. H. Coombs, mill-​Imperial College School of Medicine, taʼ Londra, qal li “99.9 fil-​mija tal-​kirurġija ortopedika kollha tistaʼ ssir mingħajr . . . trasfużjonijiet tad-​demm.”

Il-​Futur

L-​għadd taʼ sptarijiet u tobba li jużaw metodi mingħajr demm ikompli jiżdied. U konferenzi fejn dan l-​għarfien jaqsmuh flimkien kienu taʼ għajnuna kbira ferm, minħabba li t-​tobba jsiru jafu b’alternattivi li jkunu ġew ipprovati b’suċċess u jkunu qed jintużaw regolarment.

Dr. Richard Nalick, mill-​University of Southern California School of Medicine, qal: “Hemm għadd li dejjem jiżdied taʼ nies li jixtiequ kura medika u kirurġika mingħajr demm . . . Il-​mediċina u l-​kirurġija mingħajr demm jirrappreżentaw proċedura modernissima u m’għandhomx jiġu kkunsidrati b’mod żbaljat bħala ‘terapija alternattiva’ inqas effettiva.”

Hekk kif il-​problemi relatati mat-​trasfużjonijiet tad-​demm ikomplu u d-​domanda pubblika għall-​alternattivi tiżdied, il-​futur tal-​kirurġija mingħajr demm jidher li huwa wieħed promettenti.

[Noti taʼ taħt]

[Stampa f’paġna 21]

Iktar u iktar tobba qegħdin jonoraw ix-​xewqa tal-​pazjenti tagħhom rigward il-​kirurġija mingħajr demm