Dwettisti li jgħaxxquk

MINN KORRISPONDENT TAʼ STENBAĦ! FIL-​KENJA

IŻ-​ŻEWĠ kantanti ħarsu lejn xulxin, lesti biex jibdew il-​wirja tagħhom. Il-​kantant prinċipali baxxa ftit rasu u pproduċa nota ħelwa u ċara li tant kienet mużikali u intonata li fl-​arja bikrija taʼ fil-​għodu dwiet għal distanza twila. It-​tieni kantant imbagħad bil-​grazzja kollha baxxa rasu u fil-​ħin eżatt ipproduċa nota fluwida, ottava ogħla. Hekk kif id-​dwett beda jżid fil-​qawwa u fl-​intensità, iż-​żewġ ilħna bdew jinstemgħu bħallikieku kienu leħen wieħed. Jien qgħadt nismaʼ, mgħaġġeb u maħkum bl-​eċċitament għas-​sengħa tagħhom hekk żviluppata tajjeb u għall-​kwalità tal-​vuċi tagħhom.

Dan il-​kant virtuoso ma ġiex kantat f’xi teatru ppakkjat. Minflok, din il-​wirja ngħatat minn fuq fergħa taʼ siġra qrib id-​dar tiegħi hawn fil-​Kenja—minn żewġ għasafar. Meta l-​għanja tagħhom kienet spiċċat, dawn il-​kantanti kollhom rix waqqfu dritti, fetħu ġwinħajhom, u taru ’l hemm.

Xi għasafar li jkunu taʼ l-​istess razza mhux biss iħobbu jkunu flimkien imma, xi ħaġa taʼ l-​iskantament, iħobbu jkantaw flimkien—u dan jagħmluh bl-​akbar preċiżjoni. Jekk ma jkunx qed jarahom b’għajnejh stess, dwetti bħal dawn tant huma armonjużi li, spiss tkun xi ħaġa impossibbli biex is-​semmiegħ jinduna li huma żewġ għasafar differenti li qegħdin joħolqu din il-​mużika! Saħansitra xjenzati ġew imqarrqin. B’hekk, kien biss fi żmien reċenti li l-​għana tad-​dwetti ġie rikonoxxut bħala forma taʼ mġiba fost l-​għasafar.

L-​Għasfur b’Għanja Ħoss taʼ Qanpiena

Per eżempju, il-​boubou tropikali huwa kantant li jispikka. Issibu fil-​kontinent Afrikan u għandu għanja unika bħal taʼ flawt, li taʼ spiss tixbah il-​ħoss vibranti li joħroġ meta tħabbat biċċtejn metall flimkien. B’hekk, taʼ spiss jissejjaħ l-​għasfur b’għanja ħoss taʼ qanpiena. Il-​boubou huwa mlibbes b’mod mill-​isbaħ, bi ġwinħajh, il-​qorriegħa u wara għonqu iswed bellusi. Ir-​rix abjad silġ taʼ fuq sidru u l-​faxx abjad fuq ġwinħajh jagħmlu kuntrast qawwi. Il-​boubous issibhom dejjem f’pari, u kemm ir-​raġel kif ukoll il-​mara tistaʼ tgħid li għandhom l-​istess marki u kuluri.

Kulmin ikun għaddej minn xi foresta jew xi bosk jinduna bil-​preżenza tal-​boubous ħafna qabel ma jarahom. Ir-​raġel taʼ spiss ilissen f’ħin qasir tliet noti qishom taʼ qanpiena. Dawn immedjatament jiġu mwieġba bl-​għajta kwiii mill-​mara. Xi drabi wieħed mill-​għasafar jgħanni sekwenza kontinwa taʼ noti waqt li l-​ieħor ikompli, b’ton armonjuż wieħed​—nota melodjuża li tkompli maʼ l-​għanja mingħajr l-​ebda waqfa li wieħed jistaʼ jinduna biha.

Il-mod kif tintlaħaq eżatt din il-​koordinazzjoni m’huwiex mifhum eżatt mix-​xjenzati. Xi wħud jaħsbu, għall-​inqas f’xi każi, li din il-​prattika tipperfezzjona ruħha biż-​żmien. Ir-​raġel u l-​mara jgħannu flimkien jum wara l-​ieħor, u b’hekk jilħqu l-​livell għoli taʼ preċiżjoni tagħhom.

Taʼ interess, il-​boubous taʼ spiss għandhom “aċċent” li jvarja skond il-​post. Dan jidher li ġej mill-​fatt li huma jipprovaw jimitaw ħsejjes lokali jew għanjiet taʼ għasafar oħra. Dan il-​proċess jissejjaħ l-​ikkopjar tal-​vuċi. Bħala riżultat, l-​għanjiet tal-​boubous li jinstemgħu fl-​imsaġar taʼ l-​Afrika t’Isfel jistgħu jkunu kemxejn differenti minn dawk li jinstemgħu fil-​Great Rift Valley taʼ l-​Afrika tal-​Lvant.

Imseħbin għal Għomorhom

Fil-​ktieb The Trials of Life, David Attenborough josserva: “Hija xi ħaġa li tolqtok meta tiskopri li pari li jiddwettaw, bħala prinċipju, jibqgħu flimkien staġun wara l-​ieħor, jekk mhux għal għomorhom kollu.” X’iwassal għal għaqda b’saħħitha bħal din? Attenborough jkompli: “Wara li jiżviluppaw it-​teknika huma jipprattikawha wkoll bħala xi ħaġa li ssaħħilhom l-​għaqda taʼ bejniethom, saħansitra jkantaw id-​dwetti komplessi tagħhom waqt li jkunu fuq xi fergħa ħdejn xulxin; u xi drabi, jekk wieħed mill-​par ma jkunx hemm, l-​għasfur li jkun qiegħed waħdu jkanta l-​melodija elaborata kollha kemm hi waħdu billi jimla l-​partijiet neqsin hu stess.”

L-għanjiet jistgħu wkoll iservu biex jgħinu lill-​għasafar isibu lil xulxin f’veġitazzjoni sfiqa. Meta r-​raġel ikun irid jaf fejn qegħda seħbitu, hu jibda serje taʼ noti melodiċi. Il-​mara tingħaqad miegħu, saħansitra jekk tkun xi ftit ’il bogħod. Tant ikunu preċiżi fiż-​żamma tal-​ħin tagħhom li jkunu qishom ippjanaw il-​kant minn qabel.

Isaffru waqt li Jaħdmu

Tieħu pjaċir tismaʼ xi naqra mużika waqt li tkun qed taħdem? Milli jidher, ħafna għasafar iħobbu jagħmlu dan ukoll. Il-​ktieb The Private Life of Birds, minn Michael Bright, jinnota li l-​għanjiet taʼ l-​għasafar għandhom effett fiżiku stimulanti fuq dawk li jkunu qed jisimgħuhom. Hu jgħid li wara li ġew esposti għall-​għanjiet, “ir-​rata tat-​taħbit tal-​qalb taʼ l-​għasafar irġiel u nisa żdiedet.” Barra minn hekk, xi għasafar nisa “jibnu l-​bejtiet tagħhom iktar malajr” u “jkollhom tendenza li jbidu iktar bajd” meta jkunu qegħdin jisimgħu l-​għanjiet taʼ l-​għasafar irġiel.

Bla dubju x-​xjenzati se jkomplu jiskopru affarijiet taʼ l-​għaġeb dwar dawn l-​għasafar dwettisti, bħall-​boubou tropikali. Imma hu x’inhu l-​valur taʼ l-​għanjiet eċċitanti tagħhom, ejja ma ninsewx il-​fatt li jservu saħansitra skop grandjuż ieħor. Ipaxxu lill-​irġiel u lin-​nisa li jisimgħuhom! Tabilħaqq, mużika taʼ l-​għaġeb bħal din tħeġġek biex tagħti ġieħ lill-​Ħallieq taʼ “l-​għasafar taʼ l-​ajru.”—Salm 8:9 [8:​8, NW].