Krema Kontra L-​Insetti għax-​Xadini!

L-​FORESTI tropikali tal-​Venezwela huma d-​dar taʼ xadini intelliġenti ħaf­na msejħin ċebu. Dawn għand­hom rashom ġejja għall-​pon­ta. Meta jasal l-​istaġun tax-​xita fuq il-​ġungla li hija d-​dar tax-​xadini, tasal xi ħaġa oħra wkoll—sħaba taʼ nemus bla ħniena. Barra li jdejquk, dawn l-​insetti invażuri huma wkoll perikolużi. Huma ħafna drabi jġorru l-​bajd tal-​qurdien u jħalluhom taħt il-​ġilda tax-​xadini. Dawn jirriżultaw f’nuffati bil-​materja li jħallu lix-​xadini bla saħħa.

Milli jidher, sabiex jipproteġu ruħhom minn dan l-​attakk, dawn ix-​xadini jiksu lilhom infushom bi krema naturali qawwija għal kontra l-​insetti—sustanza li toħroġ minn tip taʼ ċentupied tal-​ġungla. Dawn iċ-​ċentupiedi joħorġu żewġ tipi taʼ sustanzi li huma effettivi kontra l-​insetti. Fil-​fatt, dawn is-​sustanzi huma iktar b’saħħithom minn kremi li għamel il-​bniedem stess u li jintużaw mill-​militar!

Għalhekk fl-​istaġun tax-​xita, dawn ix-​xadini joqogħdu jfittxu ċ-​ċentupied, li hu 10 ċentimetri twil, fiz-​zkuk tas-​siġar jew fil-​bejtiet tan-​nemel abjad. Meta xi xadina ssib xi ċentupied, hi togħrku fuqha kollha—minn rasha sa saqajha. Din is-​“sustanza tant hi mfittxija mix-​xadini li madwar erbgħa minnhom jużaw l-​istess ċentupied,” jgħid il-​Journal of Chemical Ecology. Anki l-​ordni taʼ min suppost jiġi l-​ewwel, li huwa evidenti x’ħin jiġi ħin l-​ikel u anki f’okkażjonijiet oħra, jitwarrab meta x-​xadini jsibu xi ċentupied biex jogħrkuh fuqhom.

[Stampa f’paġna 15]

Is-​sustanza li toħroġ miċ-​ċentupied

[Sors]

Thomas Eisner/Cornell University

[Sors taʼ l-​Istampa f’paġna 15]

Dr. Zoltan Takacs