Bijografija

Il-​Perseveranza Ġġib il-​Ferħ

KIF RAKKONTATA MINN MÁRIO ROCHA DE SOUZA

“Ma tantx hemm ċans li s-​Sur Rocha jgħaddi mill-​operazzjoni b’wiċċ il-​ġid.” Minkejja din l-​aħbar bla tama li t-​tabib tani, illum, xi 20 sena wara, għadni ħaj, naqdi bħala predikatur tax-​Xhieda taʼ Ġeħova “full-time.” X’għenni nippersevera tul dawn is-​snin kollha?

GĦADDEJT it-​tfulija tiegħi f’razzett ħdejn Santo Estêvão, villaġġ fl-​istat taʼ Bahia, fil-​grigal tal-​Brażil. Meta kelli sebaʼ snin, bdejt ngħin lil missieri fix-​xogħol tar-​razzett. Kuljum wara l-​iskola, kien jagħtini biċċa xogħol x’nagħmel. Maż-​żmien, kulmeta missieri kien imur fuq xogħol f’Salvador, il-​belt kapitali taʼ l-​istat, kien iħallini responsabbli mir-​razzett.

Ma kellniex elettriku, ilma, jew kumditajiet komuni taʼ llum, imma xorta waħda konna ferħanin. Jien kont intajjar tajra jew nilgħab bil-​karozzi taʼ l-​injam li jien u sħabi konna nagħmlu. Kont ukoll indoqq il-​klarinett f’purċissjonijiet reliġjużi. Kont inkanta fil-​kor tal-​knisja tar-​raħal tiegħi, u kien hemmhekk li rajt ktieb bl-​isem História Sagrada (Storja Sagra), li qajjimli l-​kurżità fil-​Bibbja.

Fl-1932, meta kelli 20 sena, il-​grigal tal-​Brażil ġie milqut minn nixfa qalila li ħadet fit-​tul. L-​annimali tagħna mietu u l-​ħsad ma rnexxiex, allura mort ngħix f’Salvador, fejn sibt xogħol bħala xufier tat-​tramm. Iktar tard, krejt dar u ġibt il-​familja tiegħi biex tgħix miegħi. Fl-​1944, missieri miet, u jien kelli nieħu ħsieb lil ommi u lil tmien ħuti bniet u t-​tliet ħuti subien iżgħar minni.

Minn Xufier tat-​Tramm għal Evanġelizzatur

Meta wasalt f’Salvador, l-​ewwel ħaġa li għamilt kienet li xtrajt Bibbja. Wara li għal xi snin kont nattendi l-​knisja Battista, jien għamilt ħbieb maʼ Durval li wkoll kien xufier tat-​tramm. Jien u Durval spiss kellna diskussjonijiet twal fuq il-​Bibbja. Darba minnhom, hu tani ktejjeb bl-​isem Where Are the Dead?a (Fejn Huma l-​Mejtin?) Għalkemm kont nemmen li l-​bniedem għandu ruħ immortali, kont kurjuż biżżejjed biex niċċekkja t-​testi kwotati mill-​Bibbja li kien hemm fil-​ktejjeb. B’sorpriża, il-​Bibbja kkonfermat li r-​ruħ li tidneb tmut.​—Eżekjel 18:​4, Karm Żammit.

Meta Durval innota l-​interess li kelli, hu staqsa lil Antônio Andrade, ministru full-time tax-​Xhieda taʼ Ġeħova, biex iżurni d-​dar. Wara t-​tielet żjara tiegħu, Antônio stidinni biex nakkumpanjah fix-​xandir tat-​tagħlim tal-​Bibbja lil oħrajn. Wara li tkellem fuq l-​ewwel żewġ bibien, hu qalli: “Issa int imiss.” Kont beżgħan immens, imma tgħidx kemm kont ferħan meta familja semgħet b’attenzjoni u aċċettat żewġ kotba li offrejtilha. Sal-​ġurnata taʼ llum, jien nesperjenza l-​istess tip taʼ ferħ meta niltaqaʼ maʼ xi ħadd li jkun interessat fil-​verità tal-​Bibbja.

Fid-19 t’April, 1943, l-​anniversarju tal-​mewt taʼ Kristu għal dik is-​sena, jien tgħammidt fl-​Oċean Atlantiku ħdejn Salvador. Minħabba li ma kienx hemm biżżejjed aħwa rġiel Kristjani t’esperjenza, jien ġejt maħtur biex nassisti grupp taʼ Xhieda li ltaqgħu fid-​dar taʼ Ħuna Andrade li kienet tinsab f’waħda mit-​toroq dojoq li tgħaqqad il-​parti taʼ fuq u t’isfel tal-​belt taʼ Salvador.

Oppożizzjoni tal-​Bidu

L-​attività Kristjana tagħna ma kinitx milqugħa tajjeb matul is-​snin tat-​tieni gwerra dinjija (1939-45). Xi uffiċjali ssuspettaw li aħna konna xi spiji mill-​Amerika taʼ Fuq għaliex ħafna mill-​pubblikazzjonijiet tagħna kienu jiġu mill-​Istati Uniti. B’riżultat taʼ dan, spiss konna niġu arrestati u interrogati. Meta xi Xhud ma kienx jiġi lura mill-​ministeru taʼ l-​għalqa, konna nikkonkludu li ġie arrestat, u konna mmorru l-​għassa tal-​pulizija biex naraw kif jistaʼ jinħeles.

F’Awissu taʼ l-​1943, Adolphe Messmer, Xhud Ġermaniż, wasal Salvador biex jgħin ħalli tiġi organizzata l-​ewwel assemblea tagħna. Wara li l-​awtoritajiet taw il-​permess biex tinżamm l-​assemblea, saru reklami għat-​taħdita pubblika “Freedom in the New World” (Libertà fid-​Dinja l-​Ġdida) fil-​gazzetti lokali, u tpoġġew kartelluni fil-​vetrini tal-​ħwienet u fuq il-​ġnub tat-​trammijiet. Imma fit-​tieni jum taʼ l-​assemblea, pulizija informana li l-​liċenzja tagħna biex niltaqgħu ġiet kanċellata. L-​arċisqof taʼ Salvador ġiegħel lill-​kap tal-​pulizija jwaqqaf l-​assemblea tagħna. Minkejja dan, f’April tas-​sena taʼ wara finalment ngħatajna l-​permess biex nagħmlu t-​taħdita pubblika li rreklamajna.

Mira li Ridt Nilħaq

Fl-​1946 ġejt mistieden biex nattendi l-​Assemblea Teokratika Glad Nations fil-​belt taʼ São Paulo. Il-​kaptan taʼ bastiment f’Salvador ta l-​permess lil grupp minna biex nivvjaġġaw fuq il-​vapur tiegħu jekk norqdu barra fuq il-​gverta tal-​vapur. Minkejja l-​maltempata li ltqajna magħha u li matulha kollha kemm aħna qabadna d-​deni, wara erbat ijiem fuq il-​baħar wasalna qawwijin u sħaħ f’Rio de Janeiro. Xi Xhieda f’Rio laqgħuna fi djarhom biex nistrieħu għal ftit ġranet qabel ma komplejna l-​vjaġġ tagħna bil-​ferrovija. Folla żgħira li kienet qed iġġorr kartelluni bil-​messaġġ “Merħba lix-​Xhieda taʼ Ġeħova” laqgħetna meta wasalna bil-​ferrovija f’São Paulo.

Ftit wara li rġajna lura Salvador, jien tkellimt maʼ Harry Black, missjunarju mill-​Istati Uniti, dwar ix-​xewqa tiegħi li nsir pijunier, kif jissejħu l-​ministri full-time tax-​Xhieda taʼ Ġeħova. Harry fakkarni li kelli r-​responsabbiltajiet tal-​familja x’nieħu ħsieb u tani l-​parir biex inkun paċenzjuż. Finalment, f’Ġunju taʼ l-​1952, ħuti s-​subien u l-​bniet bdew jipprovdu għalihom infushom finanzjarjament, u jien ġejt inkarigat biex naqdi bħala pijunier f’kongregazzjoni żgħira f’Ilhéus, xi 210 kilometri fin-​nofsinhar taʼ Salvador.

Provvediment Ġeneruż

Is-​sena taʼ wara, jien ġejt assenjat f’Jequié, belt kbira fil-​parti ċentrali taʼ l-​istat taʼ Bahia fejn ma kienx hemm Xhieda. L-​ewwel individwu li żort kien il-​qassis tal-​lokal. Hu qalli li l-​belt kienet it-​territorju tiegħu u ordnali biex ma nippridkax hemm. Hu avża lill-​parruċċani li kien wasal “profeta falz” u bagħat lil xi spiji fil-​belt biex josservaw l-​attivitajiet tiegħi. Minkejja dan, dakinhar stess ħallejt iktar minn 90 biċċa letteratura Biblika u bdejt erbaʼ studji tal-​Bibbja. Sentejn wara, f’Jequié kien hemm Sala tas-​Saltna b’36 Xhud! Illum, hemm tmien kongregazzjonijiet u madwar 700 Xhud f’Jequié.

Matul l-​ewwel xhur tiegħi f’Jequié, kont ngħix f’kamra żgħira mikrija, ’il barra miċ-​ċentru tal-​belt. Imbagħad iltqajt maʼ Miguel Vaz de Oliveira, sid il-​lukanda Sudoeste, waħda mill-​aqwa lukandi f’Jequié. Miguel aċċetta studju tal-​Bibbja u insista li mmur noqgħod f’waħda mill-​kmamar tal-​lukanda tiegħu. Iktar tard, Miguel u martu saru Xhieda.

Memorja oħra mill-​isbaħ taż-​żmien li qattajt f’Jequié kienet tinvolvi lil Luiz Cotrim, għalliem fi skola sekondarja li studjajt il-​Bibbja miegħu. Luiz offra li jgħinni nitjieb fil-​Portugiż u fil-​matematika. Jien mort biss l-​iskola primarja, allura mill-​ewwel aċċettajt l-​istedina tiegħu. Dawn il-​lezzjonijiet wara l-​istudju taʼ Luiz taʼ kull ġimgħa għenuni biex nipprepara ruħi għal iktar privileġġi li kont se nirċievi dalwaqt mill-​organizzazzjoni taʼ Ġeħova.

Niffaċċja Sfida Oħra

Fl-​1956 irċivejt ittra fejn ġejt mistieden fl-​uffiċċju tal-​fergħa tagħna, li dak iż-​żmien kienet f’Rio de Janeiro, biex niġi mħarreġ ħalli nsir indokratur tas-​circuit, kif jissejħu l-​ministri li jivvjaġġaw tax-​Xhieda taʼ Ġeħova. Il-​kors tat-​taħriġ, fejn attendew tmien persuni oħra, ħa ftit iktar minn xahar. Hekk kif konna se nispiċċaw il-​kors, ġejt inkarigat immur São Paulo, u kont daqsxejn inkwetat. Jien staqsejt lili nnifsi: ‘Jien, raġel iswed, x’se mmur nagħmel hemm qalb dawk it-​Taljani kollha? Tgħid se jaċċettawni?’b

Fl-ewwel kongregazzjoni li żort fid-​distrett taʼ Santo Amaro, ġejt inkuraġġit meta rajt li s-​Sala tas-​Saltna kienet mimlija bix-​Xhieda sħabi u nies interessati. Dak li kkonvinċieni li ma kellix għalfejn nibżaʼ kien li s-​97 ruħ fil-​kongregazzjoni kollha taw is-​sehem tagħhom miegħi fil-​ministeru f’dak it-​tmiem tal-​ġimgħa. ‘Dawn verament huma ħuti,’ bdejt naħseb bejni u bejn ruħi. Kienet il-​merħba kordjali taʼ ħuti nisa u rġiel għeżież li tatni l-​kuraġġ biex nibqaʼ fil-​ministeru taʼ l-​ivvjaġġar.

Ħmir, Żwiemel, u Annimali Oħra

Waħda mill-​akbar sfidi li l-​indokraturi taʼ l-​ivvjaġġar iffaċċjaw fil-​bidu kienet il-​vjaġġi twal sabiex jilħqu kongregazzjonijiet u gruppi żgħar taʼ Xhieda fi nħawi rurali. F’dawn il-​postijiet, it-​trasport pubbliku ma kienx taʼ min joqgħod fuqu jew ma kienx jeżisti, u ħafna mit-​toroq kienu passaġġi dojoq u mimlijin trab.

Xi aħwa f’dawn l-​inħawi solvew din il-​problema billi xtraw ħmar jew żiemel għall-​indokratur tas-​circuit ħalli jkun jistaʼ jużah. Ħafna drabi nhar taʼ Tnejn, kont inpoġġi l-​magħqad fuq il-​ħmar jew iż-​żiemel, norbot l-​affarijiet tiegħi, u nivvjaġġa xi 12-il siegħa lejn il-​kongregazzjoni li jkun imiss. F’Santa Fé do Sul, ix-​Xhieda kellhom ħmar jismu Dourado (Dehbi) li kien jaf it-​triq għall-​gruppi taʼ l-​istudju fl-​inħawi rurali. Dourado kien jieqaf quddiem l-​irziezet u joqgħod jistennieni bil-​paċenzja biex niftaħ ix-​xatba. Wara ż-​żjara, jien u Dourado konna nkomplu għall-​grupp li jmiss.

Minħabba li l-​mezzi taʼ komunikazzjoni ma kinux taʼ min joqgħod fuqhom, ix-​xogħol tas-​circuit kien taʼ sfida. Per eżempju, sabiex stajt inżur grupp żgħir taʼ Xhieda li kienu jiltaqgħu f’razzett fl-​istat taʼ Mato Grosso, kelli naqsam ix-​Xmara Araguaia bid-​dgħajsa u nirkeb il-​ħmar għal madwar 25 kilometru fil-​foresta. F’okkażjoni minnhom, jien ktibt lil dan il-​grupp biex ninformah dwar iż-​żjara tiegħi, imma l-​ittra milli jidher ma waslitx, għaliex ma kien hemm ħadd jistennieni meta qsamt ix-​xmara. Kien tard wara nofsinhar, allura staqsejt lil sid ħanut żgħir tax-​xorb biex jiħodli ħsieb il-​bagalja l-​kbira, u tlaqt bil-​mixi bil-​bagalja ż-​żgħira biss.

Malajr dalam. Waqt li kont għaddej fid-​dlam, se naqaʼ u ma naqax, kien hemm wikkiel in-​nemel (anteater) li beda jonfoħ. Jien smajt li dan l-​annimal jistaʼ jogħla u joqtol bniedem bis-​saqajn b’saħħithom taʼ quddiem. Allura, meta kont nismaʼ xi ħaġa tagħmel xi ħoss qalb is-​siġar kont nagħmel pass ’il quddiem filwaqt li nżomm il-​bagalja quddiemi bħala protezzjoni. Wara li kont ili miexi għal sigħat sħaħ, wasalt ħdejn xmara żgħira. Sfortunatament, fid-​dlam ma indunajtx li kien hemm ċint tal-​fildiferru jniggeż fuq in-​naħa l-​oħra. Irnexxieli naqbeż f’salt wieħed fuq in-​naħa l-​oħra tax-​xmara, biex spiċċajt fuq iċ-​ċint u mtlejt kollni qtugħ!

Fl-aħħar wasalt ir-​razzett u ġejt milqugħ bl-​inbiħ tal-​klieb. Kienet xi ħaġa normali li l-​ħallelin li jisirqu n-​nagħaġ jattakkaw bil-​lejl, allura hekk kif infetaħ il-​bieb, mill-​ewwel għedtilhom min jien. Żgur li kelli dehra taʼ wieħed li titħassru, bi ħwejjeġ imċappsin bid-​demm, imma l-​aħwa ferħu meta rawni.

Minkejja t-​tbatijiet kollha, dawn kienu ġranet mimlijin ferħ. Ħadt pjaċir bil-​vjaġġi twal fuq dahar iż-​żiemel u bil-​mixi, bil-​mistrieħ li kultant kont nieħu fid-​dell tas-​siġar, bl-​għana taʼ l-​għasafar li kont nismaʼ, u bil-​volpijiet li kont nara jaqsmu minn quddiemi f’dawk it-​toroq li kienu jkunu baħħ. Sors ieħor taʼ ferħ kien il-​fatt li kont naf li ż-​żjajjar tiegħi tassew kienu t’għajnuna għan-​nies. Ħafna kitbuli biex jesprimu l-​gratitudni tagħhom. Oħrajn irringrazzjawni personalment meta ltqajna fl-​assembleat. Kemm kont nieħu gost nara nies jegħlbu problemi persunali u jagħmlu progress spiritwali!

Ajjutanta, sa fl-​Aħħar

Matul dawk is-​snin fix-​xogħol taʼ l-​ivvjaġġar, spiss kont inkun waħdi, u dan għallimni biex nistrieħ fuq Ġeħova bħala ‘l-​blata [u] l-​fortizza tiegħi.’ (Salm 18:3 [18:​2, NW]) Iktar minn hekk, irrealizzajt li l-​fatt li kont għadni waħdi tani ċ-​ċans biex nagħti l-​attenzjoni sħiħa tiegħi lill-​interessi tas-​Saltna.

Madankollu, fl-​1978 iltqajt m’oħt pijuniera jisimha Júlia Takahashi. Hi waqfet mill-​impjieg li kien irendi paga tajba bħala infermiera ġo sptar kbir f’São Paulo sabiex taqdi fejn kien hemm bżonn akbar għall-​pubblikaturi tas-​Saltna. L-​anzjani Kristjani li kienu jafuha, faħħruha ħafna għall-​kwalitajiet u l-​abbiltajiet spiritwali tagħha bħala pijuniera. Kif tistgħu timmaġinaw, id-​deċiżjoni tiegħi biex niżżewweġ wara tant snin kienet sorpriża għal xi wħud. Ħabib tal-​qalb tiegħi ma setax jemmen, u wegħedni gendus taʼ 270 kilogramma jekk verament kont se niżżewweġ. Aħna xwejna dak il-​gendus waqt ir-​riċeviment tat-​tieġ tagħna fl-​1 taʼ Lulju, 1978.

Nippersevera Minkejja n-​Nuqqas taʼ Saħħa

Júlia ngħaqdet miegħi fix-​xogħol taʼ l-​ivvjaġġar, u flimkien żorna kongregazzjonijiet fin-​nofsinhar u x-​xlokk tal-​Brażil għat-​tmien snin taʼ wara. Dak kien iż-​żmien meta żviluppajt problemi tal-​qalb. Darbtejn tani ħass ħażin meta kont qed nitkellem maʼ l-​inkwilini fix-​xogħol taʼ l-​ippridkar. Minħabba l-​limitazzjonijiet tiegħi, aħna aċċettajna inkarigu bħala pijunieri speċjali f’Birigüi, l-​istat taʼ São Paulo.

Sadanittant, ix-​Xhieda f’Birigüi offrewli li jiħduni bil-​karozza biex nara tabib f’Goiânia, xi 500 kilometru ’l bogħod. X’ħin il-​kundizzjoni tiegħi ġiet għan-​normal, għamilt operazzjoni biex inwaħħal apparat tal-​qalb (pacemaker). Dan seħħ xi 20 sena ilu. Minkejja li għamilt żewġ operazzjonijiet oħra tal-​qalb, xorta għadni attiv fix-​xogħol taʼ li nagħmel dixxipli. Bħal ħafna nisa Kristjani miżżewġin oħra, Júlia dejjem kienet sors taʼ saħħa u inkuraġġiment.

Avolja l-​problemi tal-​qalb illimitaw l-​attivitajiet tiegħi u xi drabi skuraġġewni, xorta għadni nistaʼ naqdi bħala pijunier. Infakkar lili nnifsi li Ġeħova qatt ma wegħedna li l-​ħajja f’din is-​sistema qadima dejjem se timxi ħarir. Jekk l-​appostlu Pawlu u Kristjani leali oħra taʼ żmien il-​qedem kellhom jipperseveraw, għala l-​affarijiet għandhom ikunu differenti għalina?​—Atti 14:22.

Dan l-​aħħar sibt l-​ewwel Bibbja li kont ksibt fis-​snin tletin. Fil-​qoxra taʼ ġewwa, ktibt in-​numru 350​—l-​għadd taʼ proklamaturi tas-​Saltna fil-​Brażil meta jien bdejt nattendi l-​laqgħat Kristjani fl-​1943. Xi ħaġa li ma titwemminx hi li issa hemm iktar minn 600,000 Xhud fil-​Brażil. Xi privileġġ li kelli sehem żgħir f’dan it-​tkabbir! Ċertament li Ġeħova berikni bil-​kbir għaliex ipperseverajt. Bħas-​salmista nistaʼ ngħid: “Kbir f’għemilu l-​Mulej magħna! U aħna bil-​ferħ imtlejna.”​—Salm 126:3.

[Noti taʼ taħt]

[Stampa f’paġna 9]

Xi Xhieda jirreklamaw it-​taħdita pubblika fl-​ewwel assemblea fil-​belt taʼ Salvador, fl-​1943

[Stampa f’paġna 10]

Xi Xhieda li waslu f’São Paulo għall-​assemblea “Glad Nations,” fl-​1946

[Stampi f’paġna 10, 11]

Fix-​xogħol taʼ l-​ivvjaġġar matul l-​aħħar tas-​snin ħamsin

[Stampa f’paġna 12]

Maʼ marti, Júlia