Galileo

QABEL żmien Galileo, ħafna nies kienu jemmnu li x-​xemx, il-​pjaneti, u l-​kwiekeb kollha kienu jduru madwar id-​dinja. Dan it-​twemmin kien parti mid-​domma uffiċjali tal-​Knisja Kattolika.

Madankollu, permezz tat-​teleskopju tiegħu, Galileo ra evidenza li kkontradiet it-​tagħlim xjentifiku ġeneralment aċċettat. Pereżempju, hekk kif qagħad josserva tbajjaʼ li dehru li jbiddlu posthom fuq wiċċ ix-​xemx, hu għaraf li x-​xemx iddur fuq assi. Osservazzjonijiet bħal din żiedu bil-​kbir l-​għarfien tal-​bniedem dwar l-​univers, iżda dawn kellhom jirriżultaw f’li Galileo jiġi f’konflitt dirett mal-​Knisja Kattolika.

IX-​XJENZA U R-​RELIĠJON

Għaxriet taʼ snin qabel, l-​astronomu Pollakk Nicolaus Copernicus, magħruf bil-​Malti bħala Koperniku, żviluppa teorija li d-​dinja ddur madwar ix-​xemx. Galileo studja x-​xogħol taʼ Koperniku dwar il-​movimenti tal-​kwiekeb u l-​pjaneti u ġabar evidenza fi qbil maʼ din it-​teorija. Għall-​ewwel, Galileo kien bejn ħaltejn jekk jippubblikax uħud mill-​osservazzjonijiet tiegħu għaliex beżaʼ li jitwaqqgħu għaċ-​ċajt u jiġu mistmerrin. Fl-​aħħar, meta ma setax irażżan l-​entużjażmu għal dak li ra minn ġot-​teleskopju, hu ppubblika l-​iskoperti tiegħu. Xi xjentisti opponew l-​argumenti tiegħu, u malajr xi qassisin iddiżonoraw lil Galileo minn fuq il-​pulpti tagħhom.

Fl-​1616, il-​Kardinal Bellarmine, “wieħed mill-​aqwa teologi taʼ dak iż-​żmien,” informa lil Galileo dwar digriet li kienet għadha kif ħarġet il-​Knisja Kattolika kontra l-​ideat taʼ Koperniku. Hu ħeġġeġ lil Galileo biex jaqbel maʼ dan id-​digriet, u għal snin wara dan Galileo ma stqarrx pubblikament li d-​dinja ddur madwar ix-​xemx.

Fl-​1623, il-​Papa Urbanu VIII, ħabib taʼ Galileo, laħaq papa. Għalhekk fl-​1624, Galileo talab lill-​papa biex jannulla d-​digriet tal-​1616. Minflok, Urbanu ħeġġeġ lil Galileo biex jispjega t-​teoriji kontradittorji taʼ Koperniku u Aristotele b’mod li ma jżomm maʼ ħadd minnhom.

Galileo mbagħad kiteb ktieb bl-​isem Dialogue on the Great World Systems. Għalkemm il-​papa ordna lil Galileo biex ikun newtrali, il-​ktieb ġie mifhum li kien favur il-​konklużjonijiet taʼ Koperniku. Malajr, l-​għedewwa taʼ Galileo kienu qed jgħidu li l-​ktieb tiegħu waqqaʼ lill-​papa għaċ-​ċajt. Galileo kien sforzat jiċħad it-​tagħlim taʼ Koperniku għaliex ġie akkużat b’ereżija u mhedded b’tortura. Fl-​1633, l-​Inkwiżizzjoni Rumana qatgħetha li jiġi arrestat u miżmum f’daru għal dejjem u pprojbiet il-​kitbiet tiegħu. Galileo miet f’daru f’Arcetri, qrib Firenze, fit-​8 taʼ Jannar 1642.

Għal mijiet taʼ snin, ftit mix-​xogħlijiet taʼ Galileo baqgħu fil-​lista taʼ kotba li l-​Kattoliċi ma tħallewx jaqraw. Iżda fl-​1979, il-​knisja reġgħet ikkunsidrat l-​azzjoni li ttieħdet mill-​Inkwiżizzjoni Rumana 300 sena qabel. Fl-​aħħar, fl-​1992, il-​Papa Ġwanni Pawlu II ammetta li l-​Knisja Kattolika kienet b’mod żbaljat ikkundannat lil Galileo.