Il-Pjaga Preżenti taʼ L-inugwaljanza
“Aħna nemmnu li dawn il-veritajiet ma jeħtieġu ebda evidenza, li l-bnedmin kollha huma maħluqin indaqs, li l-Ħallieq tagħhom żejjinhom b’ċerti Drittijiet li ma jistgħux jitteħdulhom, li fost dawn hemm il-Ħajja, il-Libertà u t-tfittxija għall-Hena.”—Dikjarazzjoni taʼ l-Indipendenza, adottata mill-Istati Uniti fl-1776.
“Il-bnedmin kollha twieldu liberi u bi drittijiet ugwali.”—Dikjarazzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u taċ-Ċittadin, adottata mill-Assemblea Nazzjonali taʼ Franza fl-1789.
“L-esseri umani kollha twieldu liberi u ndaqs fid-dinjità u fid-drittijiet.”—Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem, adottata mill-Assemblea Ġenerali tal-Ġnus Magħquda fl-1948.
M’HEMM ebda dubju dwar dan. Fost il-bnedmin, ix-xewqa għall-ugwaljanza hija universali. Imma b’dispjaċir ngħidu li, l-istess fatt li l-idea taʼ l-ugwaljanza fost il-bnedmin kellha tiġi ripetuta tant taʼ spiss jagħti prova li s’issa l-bniedem għadu qatt ma rnexxielu jiksibha.
Jistaʼ xi ħadd jirraġuna bis-serjetà li issa, fit-tmiem tas-seklu 20, l-affarijiet inbidlu għall-aħjar? Qegħdin iċ-ċittadini kollha taʼ l-Istati Uniti u taʼ Franza, jew dawk taʼ kwalunkwe wieħed mill-185 pajjiż membru tal-Ġnus Magħquda, igawdu tassew id-drittijiet ugwali li jingħad li twieldu bihom?
Għalkemm l-idea t’ugwaljanza fost il-bnedmin kollha għandha mnejn ‘ma teħtieġ ebda evidenza,’ id-drittijiet għall-“Ħajja, il-Libertà u t-tfittxija għall-Hena” huma ferm ’il bogħod milli jkunu ugwali għan-nies kollha. Per eżempju, liema ugwaljanza fid-dritt għall-ħajja nistgħu nitkellmu dwarha meta tifel fl-Afrika jrid jaqsam is-servizz taʼ tabib wieħed maʼ 2,569 persuna oħra, mentri tifel fl-Ewropa jagħmel dan maʼ 289 biss? Jew liema ugwaljanza fid-drittijiet għal-libertà u t-tfittxija għall-hena hemm meta madwar terz tas-subien u żewġ terzi tal-bniet fl-Indja se jikbru illetterati, mentri f’pajjiżi bħall-Ġappun, il-Ġermanja, u l-Gran Britannja, tistaʼ tgħid kull tifel u tifla għandhom edukazzjoni garantita?
In-nies f’pajjiżi taʼ l-Amerka Ċentrali, li għandhom dħul taʼ $1,380 [Lm531] kull ras, igawdu l-istess “dinjità u drittijiet” fil-ħajja li jgawdu dawk li jgħixu fi Franza, fejn id-dħul kull ras hu taʼ $24,990 [Lm9,612]? Liema ugwaljanza tgawdi tarbija tifla Afrikana li l-istatistiċi jindikaw li għandha ċans tgħix biss 56 sena, meta mqabbla maʼ tifla mill-Amerka taʼ Fuq li għandha ċans tgħix 79 sena?
L-inugwaljanza għandha ħafna aspetti, kollha kemm huma koroh. L-inugwaljanza fil-livell taʼ l-għajxien u fl-opportunitajiet għall-kura tas-saħħa u l-edukazzjoni huma biss ftit minnhom. Xi kultant, differenzi politiċi, razzjali, jew reliġjużi jkollhom rwol deċiżiv f’li jċaħħdu lin-nies mid-dinjità u l-libertà tagħhom. Minkejja l-paroli kollu li jingħad rigward l-ugwaljanza, aħna ngħixu f’dinja taʼ inugwaljanza. L-istess bħal pjaga—“kaġun taʼ sofferenza mifruxa jew kbira,” bħalma hija definita din il-kelma—l-inugwaljanza tinfirex maʼ kull livell tas-soċjetà umana. L-uġigħ li din tikkawża fl-għamla taʼ faqar, mard, injoranza, nuqqas taʼ impjiegi, u diskriminazzjoni jolqot fil-laħam il-ħaj.
“Il-bnedmin kollha huma maħluqin indaqs.” Xi ħsieb sabiħ! Kemm hi ħaġa traġika li r-realtà hija pjuttost il-kontra!
[Sors taʼ l-Istampa f’paġna 3]
UN PHOTO 152113/SHELLEY ROTNER