Ikseb l-​Għerf u Aċċetta d-​Dixxiplina

ALLA JEHOVAH hu l-​Għalliem Grandjuż tal-​poplu tiegħu. Hu ma jedukahx biss dwaru nnifsu, imma wkoll dwar il-​ħajja. (Isaija 30:20; 54:13; Salm 27:11) Per eżempju, Jehovah ta lill-​ġens taʼ Iżrael profeti, Leviti​—speċjalment il-​qassisin—​u rġiel għorrief oħrajn biex jaqdu bħala għalliema. (2 Kronaki 35:3; Ġeremija 18:18) Il-​profeti għallmu lin-​nies dwar l-​iskopijiet u l-​attributi t’Alla u indikawlhom it-​triq it-​tajba li kellhom jimxu fiha. Il-​qassisin u l-​Leviti kellhom ir-​responsabbiltà li jgħallmu l-​Liġi taʼ Jehovah. U l-​għorrief, jew anzjani, ipprovdew pariri f’lokhom dwar il-​ħajja taʼ kuljum.

Salamun, bin David, kien jispikka fost l-​għorrief taʼ Iżrael. (1 Slaten 5:10, 11 [1 Slaten 4:30, 31, NW]) Meta rat il-​glorja u l-​ġid li kellu, waħda mill-​iktar viżitaturi distinti tiegħu, is-​sultana taʼ Saba, ammettiet: “Ma kinux ħabbruli n-​nofs! L-​għerf u l-​ġid tiegħek huma aktar milli smajt.” (1 Slaten 10:7) X’kien is-​sigriet taʼ l-​għerf taʼ Salamun? Meta sar sultan taʼ Iżrael fis-​sena 1037 Q.E.K., Salamun talab għal “għerf u dehen.” Jehovah ħa gost ħafna bit-​talba tiegħu, u għalhekk tah għarfien, għerf, u qalb li tifhem. (2 Kronaki 1:10-12; 1 Slaten 3:12) Mhux taʼ b’xejn li Salamun “qabbel tlitt elef proverbju”! (1 Slaten 5:12 [1 Slaten 4:32, NW]) Xi wħud minn dawn, flimkien mal-​“kliem taʼ Agur” u dawk taʼ ‘Lemuwel is-​sultan,’ ġew dokumentati fil-​ktieb Bibliku tal-​Proverbji. (Proverbji 30:1; 31:1) Il-​veritajiet li huma espressi f’dawn il-​proverbji jirriflettu l-​għerf t’Alla u huma eterni. (1 Slaten 10:23, 24) Dawn huma indispensabbli llum daqs kemm kienu meta tlissnu għall-​ewwel darba għal kulmin jixtieq li jkollu ħajja ferħana u taʼ suċċess.

Is-​Suċċess u l-​Indafa Morali​—Kif?

L-​objettiv tal-​ktieb tal-​Proverbji huwa spjegat fil-​kliem tal-​ftuħ tiegħu: “Il-​proverbji taʼ Salamun bin David sultan taʼ Iżrael: biex jagħrfu l-​bnedmin l-​għerf u t-​tagħlim [“id-​dixxiplina,” “NW”], biex jifhmu kliem l-​għaqal, biex jieħdu tagħlim tajjeb, skond il-​ġustizzja, id-​dritt u s-​sewwa; biex jingħata dehen liċ-​ċkejknin [“lil dawk taʼ bla esperjenza,” “NW”], l-​għerf u l-​għaqal liż-​żgħażagħ.”—Proverbji 1:1-4.

Xi skop nobbli kellhom jaqdu “l-​proverbji taʼ Salamun”! Dawn qegħdin biex ‘il-​bnedmin jagħrfu l-​għerf u t-​tagħlim [“id-​dixxiplina,” NW].’ L-​għerf jinvolvi li wieħed jara l-​affarijiet kif inhuma u juża dan l-​għarfien biex isolvi l-​problemi, jilħaq il-​miri, jevita jew jiskansa l-​perikli, jew jgħin lil ħaddieħor jagħmel l-​istess. “Fil-​Ktieb tal-​Proverbji,” jistqarr xogħol wieħed taʼ referenza, “‘l-​għerf’ ifisser li wieħed jagħraf jidderieġi ħajtu bil-​għaqal​—l-​abbiltà li jagħmel għażliet li jirriflettu għerf u li jgħix ħajja taʼ suċċess.” Kemm hu importanti li niksbu l-​għerf!—Proverbji 4:7.

Il-proverbji taʼ Salamun jipprovdu wkoll id-​dixxiplina. Għandna bżonnu dan it-​taħriġ? Fl-​Iskrittura, id-​dixxiplina ġġorr is-​sens taʼ korrezzjoni, twiddib, jew kastig. Skond wieħed studjuż tal-​Bibbja, din “tindika t-​taħriġ taʼ natura morali, li jinvolvi l-​korrezzjoni taʼ tendenzi li jwasslu għall-​bluha.” Id-​dixxiplina, sew jekk l-​individwu jimponiha fuqu nnifsu u sew jekk tingħata minn xi ħaddieħor, mhux biss iżżommna lura milli nkunu involuti fil-​ħażen, imma wkoll tqanqalna biex ninbidlu għall-​aħjar. Iva, tassew li għandna bżonn id-​dixxiplina jekk irridu nibqgħu ndaf moralment.

Għalhekk, l-​iskop tal-​proverbji huwa doppju​—li jagħtu l-​għerf u li jipprovdu d-​dixxiplina. Id-​dixxiplina morali u l-​abbiltà mentali għandhom ħafna aspetti. Per eżempju, it-​tjieba u l-​ġustizzja huma kwalitajiet morali, u jgħinuna nżommu l-​livelli għoljin taʼ Jehovah.

L-għerf hu taħlita taʼ ħafna fatturi, li jinkludu l-​fehma, id-​dehen, l-​għaqal, u l-​abbiltà tal-​ħsieb. Il-​fehma hija l-​abbiltà li wieħed janalizza kwistjoni u jagħraf minn xiex inhi komposta billi jifhem il-​konnessjonijiet bejn il-​partijiet tagħha u l-​kwistjoni kollha kemm hi, u b’hekk jieħu s-​sens tagħha. Id-​dehen jitlob li wieħed ikollu għarfien tar-​raġunijiet u li japprezza għala ċerta korsa hija tajba jew ħażina. Per eżempju, raġel li għandu l-​fehma jistaʼ jagħraf meta xi ħadd ikun miexi f’direzzjoni ħażina, u jistaʼ jwissih fil-​pront dwar il-​periklu li jkun dieħel fih. Imma jeħtieġ li jkollu d-​dehen biex jifhem għala l-​persuna tkun miexja f’dik id-​direzzjoni u biex jaħseb fl-​iktar mod effettiv biex isalvah.

Nies għaqlin huma meqjusin u ma jibilgħux kollox bħal mazzun. (Proverbji 14:15) Huma kapaċi jagħrfu minn qabel li jkun ġej xi gwaj u jippreparaw għalih. U l-​għerf jgħinna nifformaw ħsibijiet u ideat edifikanti li jagħtu direzzjoni bi skop fil-​ħajja. L-​istudju tal-​proverbji Bibliċi huwa tabilħaqq premjanti għaliex dawn ġew dokumentati sabiex aħna nagħrfu l-​għerf u d-​dixxiplina. Saħansitra “dawk taʼ bla esperjenza” li jiftħu widnejhom għall-​proverbji se jiksbu l-​għaqal, u ż-​“żgħażagħ” jiksbu l-​għarfien u l-​abbiltà tal-​ħsieb.

Proverbji għall-​Għorrief

Madankollu, il-​proverbji Bibliċi m’humiex qegħdin hemm biss għal dawk bla esperjenza u għaż-​żgħażagħ. Qegħdin hemm għal kulmin hu għaref biżżejjed biex jagħti widen. “Jismaʼ wkoll l-​għaref, u jżid l-​għerf tiegħu,” jgħid is-​Sultan Salamun, “u min jifhem jitgħallem aktar, biex jifhem il-​proverbji u t-​tixbihat, u xi jgħidu l-​għorrief u l-​kliem mistur tagħhom.” (Proverbji 1:5, 6) Xi ħadd li diġà kiseb l-​għerf se jżid it-​tagħlim tiegħu billi jiftaħ widnejh għall-​proverbji, u raġel taʼ fehma se jsinn l-​abbiltà tiegħu li jidderieġi ħajtu b’suċċess.

Il-proverbji taʼ spiss jesprimu veritajiet profondi fi ftit kliem biss. Xi proverbji Bibliċi jistgħu jieħdu l-​forma taʼ qawl taʼ taħbil il-​moħħ. (Proverbji 1:17-19) Proverbji oħrajn għandhom għamla taʼ ħaġa moħġaġa​—stqarrijiet li jħawduk u komplikati, li jkun jeħtieġ li jiġu solvuti. Proverbju għandu mnejn ukoll ikun fih xi similitudnijiet, metafori, u figuri tad-​diskors oħrajn. Biex dawn nifhmuhom irridu ħafna ħin u meditazzjoni. Salamun, dak li kkompona dawn il-​proverbji kollha, żgur li kien intiż fl-​irqaqat taʼ kif wieħed jifhem il-​proverbji. Fil-​ktieb tal-​Proverbji, hu jidħol għall-​biċċa xogħol li jgħaddi din l-​abbiltà lill-​qarrejja tiegħu, xi ħaġa li persuna għarfa tkun trid tagħti attenzjoni għaliha.

Il-​Bidu li Jwassal għall-​Mira

Kif nistgħu nibdew niksbu l-​għerf u d-​dixxiplina? Salamun iwieġeb: “Il-​biżaʼ tal-​Mulej hu l-​bidu taʼ l-​għerf; l-​għerf u t-​tagħlim [“id-​dixxiplina,” “NW”] il-​boloh imaqdruhom.” (Proverbji 1:7) L-​għarfien jibda bil-​biżaʼ taʼ Jehovah. Mingħajr għarfien ma jistaʼ jkun hemm ebda għerf jew dixxiplina. Għalhekk, il-​biżaʼ taʼ Jehovah huwa l-​bidu taʼ l-​għerf u d-​dixxiplina.—Proverbji 9:10; 15:33.

Il-​biżaʼ t’Alla m’huwiex li wieħed ikollu tkexkix tal-​waħx minnu. Pjuttost, huwa riverenza profonda u rispett lejh. Ma jistaʼ jkun hemm ebda għarfien veru mingħajr dan il-​biżaʼ. Il-​ħajja toriġina mingħand Alla Jehovah, u m’għandniex xi ngħidu, il-​ħajja hija essenzjali biex aħna jkollna kwalunkwe tip t’għarfien. (Salm 36:10 [Salm 36:9, NW]; Atti 17:25, 28) Barra minn hekk, Alla ħalaq kollox; allura l-​għarfien kollu li għandhom il-​bnedmin huwa bbażat fuq studju taʼ xogħol idejh. (Salm 19:2, 3 [Salm 19:1, 2, NW]; Apokalissi 4:11) Ukoll, Alla nebbaħ il-​Kelma miktuba tiegħu, li “tiswa biex wieħed jgħallem, iċanfar, iwiddeb u jrawwem fis-​sewwa.” (2 Timotju 3:16, 17) B’hekk, is-​sors essenzjali taʼ l-​għarfien veru kollu hu Jehovah, u min ifittex li jikseb dan l-​għarfien irid ikollu biżaʼ riverenzjali minnu.

Kemm huma taʼ valur l-​għarfien tal-​bnedmin u l-​għerf tad-​dinja mingħajr il-​biżaʼ t’Alla? L-​appostlu Pawlu kiteb: “Fejn hu l-​għaref? Fejn hu l-​iskriba? Fejn hu l-​filosfu taʼ din id-​dinja? Forsi Alla ma bellahx l-​għerf tad-​dinja?” (1 Korintin 1:20) Xi ħadd li huwa meqjus bħala għaref mid-​dinja iżda huwa nieqes mill-​biżaʼ t’Alla jiġbed konklużjonijiet ħżiena minn fatti magħrufa u jispiċċa jkun ‘xejn ħlief iblah.’

“Kullana . . . Madwar Għonqok”

Is-​sultan għaref imbagħad jindirizza liż-​żgħażagħ: “Ismaʼ, ibni, kliem missierek [“lid-​dixxiplina taʼ missierek,” “NW”], u twarrabx tagħlim ommok [“il-​liġi t’ommok,” “NW”]; dawn huma għalik kuruna sabiħa fuq rasek, u kullana taʼ ġieħ madwar għonqok.”—Proverbji 1:8, 9.

F’Iżrael tal-​qedem, il-​ġenituri kellhom ir-​responsabbiltà mogħtija lilhom minn Alla li jgħallmu lil uliedhom. Mosè ħeġġeġ lill-​missirijiet: “Żomm f’qalbek dan il-​kliem u dawn il-​kmandamenti li qiegħed nagħtik illum. Tennihom lil uliedek, u tkellem fuqhom meta tkun f’darek, u meta tkun miexi fit-​triq, u meta timtedd, u meta tqum.” (Dewteronomju 6:6, 7) L-​ommijiet ukoll kienu jinfluwenzaw lit-​tfal b’mod konsiderevoli. Mara Ebrajka setgħet issaħħaħ iktar il-​liġi fil-​familja, basta ma taqbiżx il-​limiti taʼ l-​awtorità taʼ żewġha.

Fil-fatt, fil-​Bibbja mill-​bidu sa l-​aħħar il-​familja hija stabbilita bħala l-​arranġament bażiku biex tingħata l-​edukazzjoni. (Efesin 6:1-3) Għat-​tfal, li jobdu mill-​ġenituri Kristjani tagħhom huwa bħal li jkunu mżejnin b’mod figurattiv b’kuruna dekorattiva sabiħa u kullana taʼ ġieħ.

“Il-​Qligħ li Jikseb Ineħħilu Ħajtu”

Wieħed missier mill-​Asja, qabel ma bagħat lil ibnu taʼ 16-il sena lejn l-​Istati Uniti biex jikseb edukazzjoni iktar għolja, wissieh biex ma jagħmilhiex maʼ nies ħżiena. Dan il-​parir jidwi t-​twissija taʼ Salamun: “Ibni, jekk iħajjruk il-​ħżiena, toqgħodx għalihom.” (Proverbji 1:10) Madankollu, Salamun juri preċiżament il-​lixka li dawn jużaw: “Jgħidulek, ‘Ejja magħna; nissajjaw ħa nxerrdu d-​dmija, nistaħbew ħa naħbtu għal min hu bla ħtija; nibilgħuhom bħal Art l-​Imwiet, ħajjin u sħaħ, bħal dawk li jmorru fil-​ħofra; nsibu kull ġid u għana, nimlew djarna bil-​priża; itfaʼ xortik magħna, ikollna lkoll but wieħed.’”—Proverbji 1:11-14.

Huwa ċar daqs il-​kristall li l-​lixka hi r-​rikkezzi. Il-​“ħżiena,” bil-​ħsieb li jagħmlu profitti fi żmien qasir, jisseduċu lil oħrajn biex jinvolvu ruħhom fil-​komplotti vjolenti jew diżonesti tagħhom. Biex jiggwadanjaw materjalment, dawn in-​nies mill-​agħar ma joqogħdux lura milli jxerrdu d-​demm. Huma ‘jibilgħu lill-​vittma tagħhom bħal Art l-​Imwiet, ħaj u sħiħ,’ u jisirqulu kulma għandu, l-​istess bħalma l-​qabar jirċievi l-​ġisem kollu kemm hu. L-​istedina tagħhom hi għal karriera fil-​kriminalità​—huma jridu ‘jimlew djarhom bil-​priża,’ u jridu lil min hu bla esperjenza ‘jitfaʼ xortih magħhom.’ Kemm hi twissija f’waqtha għalina! Il-​klikek taż-​żgħażagħ u t-​traffikanti tad-​drogi mhux ukoll jużaw metodi simili biex idaħħlu wħud ġodda magħhom? M’hijiex il-​wegħda taʼ rikkezzi fi żmien qasir it-​tentazzjoni taʼ ħafna proposti dubjużi taʼ negozju?

“Ibni,” iwissi s-​sultan għaref, “tmurx magħhom fi triqthom, warrab riġlejk minn mogħdijiethom; għax riġlejhom għall-​ħażen jiġbdu, u għat-​tixrid taʼ demm jgħaġġlu.” Bħala tbassira tat-​tmiem diżastruż tagħhom, hu jżid: “Għalxejn tifrex ix-​xibka, fejn kull għasfur jistaʼ jaraha. Iżda dawn għal demmhom stess jissajjaw, u għalihom infushom jonsbu. Din hi x-​xorti taʼ min jistagħna bid-​dnewwa, il-​qligħ li jikseb ineħħilu ħajtu.”—Proverbji 1:15-19.

“Min jistagħna bid-​dnewwa” se jinqered bħala riżultat tal-​korsa li jkun qabad hu stess. L-​istess nasba li l-​ħżiena ħejjew għal oħrajn se ssir nassa għalihom stess. Dawk li jagħmlu l-​ħażen apposta se jibdluha l-​korsa tagħhom? Le. Xibka tistaʼ tkun tidher sewwa, imma l-​għasafar​—ħlejjaq li ‘għandhom il-​ġwienaħ,’ (Saydon)—​xorta jibqgħu deħlin dritt fiha. B’mod simili, il-​ħżiena, mogħmijin mir-​regħba tagħhom, ikomplu sejrin bl-​atti kriminali tagħhom, avolja xi darba jew oħra se jinqabdu.

Min Se Jagħti Widen għal Leħen taʼ l-​Għerf?

Huma dawk li jidinbu attwalment konxji li l-​korsa tagħhom hija waħda diżastruża? Ġew huma mwissijin dwar il-​konsegwenzi tal-​mogħdijiet li huma mexjin fihom? Bl-​ebda mod ma jistgħu jgħidu li ma jafu b’xejn, għaliex fil-​postijiet pubbliċi qed jiġi proklamat messaġġ dirett ħafna.

Salamun jiddikjara: “L-​għerf jgħajjat fit-​triqat, leħnu jgħolli fl-​imsieraħ, isejjaħ fil-​bidu taʼ triq kollha storbju, ixandar fid-​daħla taʼ bibien il-​belt.” (Proverbji 1:20, 21) L-​għerf qed jgħajjat b’leħen ċar u għoli fil-​postijiet pubbliċi sabiex jismaʼ kulħadd. F’Iżrael tal-​qedem, l-​irġiel ixjeħ kienu jagħtu pariri t’għerf u jagħmlu deċiżjonijiet ġudizzjali fi bwieb il-​belt. Fil-​każ tagħna, Jehovah ġiegħel li l-​għerf veru jiġi dokumentat fil-​Kelma tiegħu, il-​Bibbja, li hija disponibbli maʼ kullimkien. U l-​qaddejja tiegħu llum għandhom ħafna x’jagħmlu f’li jiddikjaraw pubblikament il-​messaġġ tagħha maʼ kullimkien. Tabilħaqq, Alla qed iġiegħel l-​għerf jiġi proklamat quddiem kulħadd.

X’jgħid l-​għerf veru? Dan: “Intom, boloh [“intom taʼ bla esperjenza,” “NW”], kemm se ddumu tħobbu l-​bluha? Kemm se jdumu l-​insolenti jitgħaxxqu bl-​insolenzi tagħhom . . . Sejjaħtilkom, u intom ma ridtux tisimgħu, meddejt idejja lejkom, u ħadd ma ta kas.” Il-​boloh ma jagħtux kas il-​leħen taʼ l-​għerf. B’konsegwenza taʼ dan, se “jieklu frott għemilhom.” “L-​ebusija taʼ moħħhom nieqes [“it-​tradiment,” “NW”] . . . u l-​bruda” tagħhom stess ‘se jeqirduhom.’—Proverbji 1:22-32.

Xi ngħidu, iżda, għal dak li ħa l-​ħin biex jagħti widen għal-​leħen taʼ l-​għerf? “Min jismaʼ lili jgħix moħħu mistrieħ, bla ebda tfixkil, bla biżaʼ tal-​ħsara.” (Proverbji 1:33) Jalla tkun fost dawk li jiksbu l-​għerf u jaċċettaw id-​dixxiplina billi jiftħu widnejhom għall-​proverbji Bibliċi.

[Stampa f’paġna 15]

L-​għerf veru huwa disponibbli maʼ kullimkien