Bijografija

Imsaħħaħ mill-​Fratellanza Tagħna mad-​Dinja Kollha

KIF RAKKONTATA MINN THOMSON KANGALE

Nhar l-​24 t’April, 1993, ġejt mistieden nattendi għall-​programm tad-​dedikazzjoni tal-​kumpless ġdid tal-​fergħa li inkluda 13-il binja, f’Lusaka, iz-​Zambja. Peress li kelli diffikultà biex nimxi, l-​oħt Kristjana li kienet qed iddawwarna mal-​post b’qalb tajba staqsietni, “Tixtieqni nġorrlok siġġu biex tkun tistaʼ tpoġġi fuqu minn ħin għall-​ieħor?” Jien iswed, u hi bajda, imma għaliha dan ma kienx jagħmel differenza. Ħassejtni mqanqal b’dak li għamlet u rringrazzjajtha, għax permezz tal-​qalb tajba tagħha stajt inżur il-​faċilitajiet kollha tal-​fergħa.

MATUL is-​snin, esperjenzi bħal dawn qawwewli qalbi, u saħħew il-​konvinzjoni tiegħi li fost is-​sħubija Kristjana tax-​Xhieda taʼ Jehovah, teżisti l-​imħabba li Kristu qal illi minnha kellhom jintgħarfu s-​segwaċi veri tiegħu. (Ġwann 13:35; 1 Pietru 2:17) Ħalli ngħidilkom kif sirt naf b’dawn il-​Kristjani lura fl-​1931, is-​sena meta stqarru pubblikament ix-​xewqa tagħhom li jkunu magħrufin bħala Xhieda taʼ Jehovah, isem ibbażat fuq il-​Bibbja.—Isaija 43:12.

Il-​Bidu tal-​Ministeru Ġewwa l-​Afrika

F’Novembru taʼ l-​1931, kelli 22 sena u kont ngħix f’Kitwe, li kien jinsab fir-​reġjun taʼ Copperbelt fir-​Rodeżja taʼ Fuq (issa z-​Zambja). Wieħed ħabib tiegħi, li kien jilgħab il-​futbol miegħi, laqqagħni max-​Xhieda. Jien mort għal xi laqgħat minn tagħhom u ktibt lill-​uffiċċju tal-​fergħa f’Cape Town, l-​Afrika t’Isfel, biex nitlobhom il-​ktieb li kien jintuża għall-​istudju tal-​Bibbja, The Harp of God.a Il-​ktieb kien bl-​Ingliż, u sibtu tqil biex nifhmu, peress li ma kontx naf il-​lingwa sew.

Fir-reġjun taʼ Copperbelt, li jinsab madwar 240 kilometru lejn il-​lbiċ tal-​Lag Bangweulu, viċin fejn trabbejt jien, kien hemm ħafna nies minn provinċji oħrajn impjegati fil-​minjieri tal-​bronż. Diversi gruppi taʼ Xhieda kienu jiltaqgħu hemmhekk regolarment għall-​istudju tal-​Bibbja. Wara ftit żmien, minn Kitwe mort noqgħod f’belt fil-​viċin, Ndola, u bdejt nissieħeb maʼ grupp taʼ Xhieda hemmhekk. Dak iż-​żmien, kont captain taʼ tim tal-​futbol li kien jismu Prince of Wales. Kont naħdem ukoll bħala seftur fid-​dar taʼ raġel abjad li kien id-​direttur taʼ l-​African Lakes Corporation, kumpanija li kellha diversi ħwienet mifruxin maʼ l-​Afrika ċentrali.

Ma tantx kont ħadt edukazzjoni formali u l-​ftit Ingliż li qbadt kien mill-​Ewropej li kont impjegat magħhom. Xorta waħda, kont ħerqan li nkompli bl-​edukazzjoni sekulari tiegħi u applikajt biex nistudja fi skola ġewwa Plumtree, fir-​Rodeżja t’Isfel (issa Żimbabwe). Sadattant, però, ktibt lill-​uffiċċju tal-​fergħa f’Cape Town għat-​tieni darba. Għarrafthom li kont irċivejt il-​ktieb The Harp of God u li ridt naqdi lil Jehovah full-time.

Bqajt skantat meta rċivejt risposta mingħandhom li kienet tgħid: “Napprezzaw ix-​xewqa tiegħek li taqdi lil Jehovah. Nixtiequ ninkuraġġuk titlob dwar dan, u Jehovah se jgħinek ikollok fehma aħjar tal-​verità, u se jsiblek post fejn taqdih.” Wara li qrajt l-​ittra kemm-il darba, staqsejt lil diversi Xhieda dwar x’kelli nagħmel. Dawn qaluli: “Jekk tassew tixtieq taqdi lil Jehovah, fittex agħmel hekk issa stess.”

Għal ġimgħa sħiħa, tlabt dwar din il-​kwistjoni u fl-​aħħar qtajtha li nitlaq l-​edukazzjoni sekulari tiegħi u nkompli nistudja l-​Bibbja max-​Xhieda. Is-​sena taʼ wara, f’Jannar taʼ l-​1932, issimbolizzajt id-​dedikazzjoni tiegħi lil Alla Jehovah bil-​magħmudija taʼ l-​ilma. Mill-​belt taʼ Ndola mort noqgħod f’belt fil-​viċin, Luanshya, u ftit wara ltqajt maʼ Jeanette, li kellha l-​istess twemmin tiegħi. Iżżewwiġna f’Settembru taʼ l-​1934. Meta żżewwiġna, Jeanette diġà kellha tifel u tifla.

Bil-mod il-​mod bdejt nagħmel progress spiritwali, u fl-​1937 dħalt fil-​ministeru full-time. Ftit wara nħtart bħala ministru li jivvjaġġa, issa msejjaħ indokratur tas-​circuit. L-​indokraturi li jivvjaġġaw iżuru l-​kongregazzjonijiet tax-​Xhieda taʼ Jehovah biex isaħħuhom spiritwalment.

L-​Ippridkar fl-​Ewwel Ftit Snin

F’Jannar taʼ l-​1938, intqalli biex inżur kap Afrikan li kien jismu Sokontwe. Dan kien talab lix-​Xhieda taʼ Jehovah biex iżuruh. Domt tlett ijiem għaddej bir-​rota sakemm wasalt fejn kien joqgħod. Meta għedtlu li kont intbgħatt għandu minħabba l-​ittra tiegħu lill-​uffiċċju tagħna f’Cape Town, hu wera apprezzament kbir.

Mort minn għarix għal għarix fost niesu u stidinthom jiġu fl-​insaka (tip taʼ tinda pubblika). Meta kienu nġabru hemm kellimt lill-​folla. Bħala riżultat, inbdew ħafna studji tal-​Bibbja. Il-​kap tal-​villaġġ u l-​iskrivan tiegħu kienu fost l-​ewwel uħud li saru indokraturi tal-​kongregazzjonijiet t’hemmhekk. Illum, hemm iktar minn 50 kongregazzjoni f’dawk l-​inħawi, u issa huma magħrufin bħala d-​distrett taʼ Samfya.

Mill-1942 sa l-​1947 qdejt fir-​reġjun taʼ madwar il-​Lag Bangweulu. Kont inqattaʼ għaxart ijiem maʼ kull kongregazzjoni. Peress li l-​ħaddiema fix-​xogħol tal-​ħsad spiritwali kienu ftit, ħassejna eżatt bħas-​Sid tagħna, Ġesù Kristu, meta qal: “Il-​ħsad huwa kbir, iżda l-​ħaddiema ftit. Itolbu mela lil Sid il-​ħsad biex jibgħat ħaddiema għall-​ħsad tiegħu.” (Mattew 9:​36-​38) F’dak iż-​żmien tal-​bidu, kien diffiċli li tivvjaġġa minn post għal ieħor, u għalhekk Jeanette ġeneralment kienet tibqaʼ f’Luanshya mat-​tfal waqt li jien kont inżur il-​kongregazzjonijiet. Sa dak iż-​żmien, jien u Jeanette kellna żewġt itfal oħra, imma wieħed minnhom miet t’għaxar xhur.

Dak iż-​żmien ma tantx kien hemm karozzi, u għalhekk, m’għandniex xi ngħidu, lanqas toroq ma tant kien hemm. Darba minnhom, qbadt ir-​rota taʼ Jeanette u vvjaġġajt iktar minn 200 kilometru. Kultant, meta kien ikolli naqsam xi xmara żgħira, kont inqiegħed ir-​rota fuq spallejja, inżommha b’id waħda, u bl-​id l-​oħra ngħum. Intant, in-​numru taʼ Xhieda kiber ferm f’Luanshya, u fl-​1946, attendew 1,850 ruħ għall-​Mafkar tal-​mewt taʼ Kristu.

Niffaċċjaw Oppożizzjoni għal Xogħolna

F’okkażjoni minnhom matul it-​Tieni Gwerra Dinjija, kummissarju tad-​distrett f’Kawambwa sejjaħli għandu u qalli: “Irridek tieqaf tuża l-​kotba tal-​Watch Tower Society għax issa huma projbiti. Imma nistaʼ nagħtik għodod oħra li tistaʼ tużahom biex tikteb kotba oħrajn u tużahom fix-​xogħol tiegħek.”

“Kuntent bil-​letteratura li għandna,” weġibtu jien. “M’għandi bżonn xejn iktar.”

“Int ma tafhomx l-​Amerikani,” qal hu (il-letteratura tagħna dakinhar kienet tiġi stampata fl-​Istati Uniti). “Dawk iqarrqu bik.”

“Le, mhux dawk li nagħmilha magħhom jien,” għedtlu.

Imbagħad staqsieni: “Ma tistax tinkuraġġixxi l-​kongregazzjonijiet tiegħek jagħmlu iktar donazzjonijiet taʼ flus ħalli jgħinu fil-​gwerra bħalma qed jagħmlu reliġjonijiet oħra?”

“Dak xogħol il-​messaġġiera tal-​gvern,” weġibtu jien.

“Għala ma tmurx id-​dar u taħsibha ftit?” qalli.

“F’Eżodu 20:13 u fit-​2 Timotju 2:​24, il-​Bibbja tikkmandana biex ma noqtlux u ma niġġildux,” weġibt.

Għalkemm ħallieni nitlaq, iktar tard sejjaħli l-​kummissarju tad-​distrett f’Fort Rosebery, belt li issa tissejjaħ Mansa. “Sejjaħtlek hawn biex tkun taf li l-​gvern ipprojbixxa l-​kotba tagħkom,” qal dan.

“Iva. Smajt,” għedtlu jien.

“Mela, trid tmur għand il-​kongregazzjonijiet kollha u tgħid lin-​nies li tqim magħhom biex iġibu l-​kotba kollha hawnhekk. Fhimt?”

“Dak mhux xogħli,” weġibtu jien. “Dik responsabbiltà tal-​messaġġiera tal-​gvern.”

Laqgħa b’Kumbinazzjoni Tagħti l-​Frott

Wara l-​gwerra, komplejna nippridkaw bla heda. Fl-​1947, kont għadni kemm spiċċajt inżur kongregazzjoni fil-​villaġġ taʼ Mwanza meta staqsejt fejn stajt immur nieħu tazza te. Qaluli biex immur fid-​dar tas-​Sur Nkonde, li kellu ħanut żgħir tat-​te. Is-​Sur Nkonde u martu laqgħuni bil-​qalb. Staqsejt lis-​Sur Nkonde jekk, waqt li kont qed nieħu t-​te, riedx jaqra l-​kapitlu “Hell, a Place of Rest in Hope” (L-Infern, Post taʼ Serħan fit-​Tama) fil-​ktieb “Let God Be True.”

“Mela x’tifhem bih l-​infern?” staqsejtu wara li spiċċajt it-​te. Mgħaġġeb b’dak li kien qara, hu beda jistudja l-​Bibbja max-​Xhieda u iktar tard tgħammed flimkien maʼ martu. Għalkemm ma baqax Xhud, martu u ħafna mit-​tfal tiegħu baqgħu. Fil-​fatt, waħda minn uliedu, Pilney, għadha taqdi fl-​uffiċċju tal-​fergħa tax-​Xhieda taʼ Jehovah fiz-​Zambja. U għalkemm omm Pilney issa mdaħħla fiż-​żmien sew, għadha Xhud leali.

Żjara Qasira fl-​Afrika tal-​Lvant

L-​uffiċċju tagħna tal-​fergħa fir-​Rodeżja taʼ Fuq, li twaqqaf fil-​bidu taʼ l-​1948 f’Lusaka, tani l-​inkarigu f’Tanganyika (issa t-​Tanzanija). Xhud ieħor ġie miegħi u mal-​mara fuq il-​vjaġġ tagħna bil-​mixi mit-​territorju muntanjuż. Il-​vjaġġ ħadilna tlett ijiem u għajjejna ħafna. Jien ġarrejt munzell kotba, il-​mara ġarret ħwejjiġna, u x-​Xhud l-​ieħor ġarr il-​friex tagħna.

Meta wasalna Mbeya f’Marzu taʼ l-​1948, kien hemm ħafna xi jsir biex ngħinu lill-​aħwa jagħmlu aġġustamenti biex iġibu ħajjithom fi qbil mat-​tagħlim tal-​Bibbja. L-​ewwelnett, f’dawk l-​inħawi konna magħrufin bħala n-​nies tat-​Torri taʼ l-​Għassa. Għalkemm l-​aħwa kienu aċċettaw l-​isem Xhieda taʼ Jehovah, dan ma ngħatax importanza b’mod pubbliku. Iktar minn hekk, xi Xhieda kellhom bżonn jitilqu ċerti użanzi li kellhom x’jaqsmu maʼ li jonoraw lill-​mejtin. Imma x’aktarx l-​iktar aġġustament diffiċli għal ħafna kien li jirreġistraw legalment iż-​żwieġ tagħhom, u jżommuh fil-​ġieħ quddiem kulħadd.—Lhud 13:4.

Iktar tard kelli l-​privileġġ li naqdi fi nħawi oħrajn fl-​Afrika tal-​Lvant, inkluż l-​Uganda. Qattajt xi sitt ġimgħat f’Entebbe u Kampala, fejn ħafna ġew megħjuna jieħdu l-​għarfien tal-​verità tal-​Bibbja.

Stedina Lejn il-​Belt taʼ New York

Wara li qdejt għal ftit taż-​żmien fl-​Uganda, fil-​bidu taʼ l-​1956 wasalt f’Dar es Salaam, il-​kapitali taʼ Tanganyika. Hemmhekk kienet qed tistennieni ittra mill-​kwartieri ġenerali tax-​Xhieda taʼ Jehovah. Kien fiha l-​istruzzjonijiet biex nibda nipprepara ħalli mmur New York għall-​konvenzjoni internazzjonali li kellha tinżamm mis-​27 taʼ Lulju sat-​3 t’Awissu, 1958. M’għandniex xi ngħidu, ħassejtni eċċitat ferm b’dan il-​prospett.

Meta wasal iż-​żmien, jien u indokratur li jivvjaġġa ieħor, Luka Mwango, qbadna l-​ajruplan mill-​belt taʼ Ndola għal Salisbury (issa Harare), fir-​Rodeżja t’Isfel, u mbagħad lejn Nairobi, il-​Kenja. Minn hemm tirna lejn Londra, l-​Ingilterra, fejn ġejna milqugħin mill-​qalb. Meta morna norqdu, f’dik il-​lejla li wasalna l-​Ingilterra, konna mimlijin eċċitament u bqajna nitkellmu dwar kif aħna l-​Afrikani ġejna milqugħin b’tant ospitalità minn nies bojod. Din l-​esperjenza inkuraġġietna ferm.

Fl-aħħar, wasalna fi New York, fejn saret il-​konvenzjoni. Ġurnata waħda waqt il-​konvenzjoni, tajt rapport dwar l-​attività tax-​Xhieda taʼ Jehovah fir-​Rodeżja taʼ Fuq. F’dik il-​ġurnata fl-​udjenza kien hemm kważi 200,000 ruħ miġburin flimkien fil-​Polo Grounds tal-​Belt taʼ New York u fil-​Yankee Stadium. Dak il-​lejl ma stajtx norqod għax bdejt naħseb dwar il-​privileġġ kbir li kont gawdejt.

Il-konvenzjoni taret u morna lura d-​dar. Aħna u sejrin lura, erġajna esperjenzajna l-​ospitalità bl-​imħabba minn ħutna fl-​Ingilterra. L-​għaqda fost in-​nies taʼ Jehovah, minkejja r-​razza jew in-​nazzjonalità, stajna narawha ċara matul dak il-​vjaġġ u m’aħna se ninsewha qatt!

Iktar Servizz u Provi

Fl-​1967, inħtart bħala qaddej tad-​distrett—ministru li jivvjaġġa minn circuit għal ieħor. Sa dak iż-​żmien, in-​numru taʼ Xhieda fiz-​Zambja kien żdied għal iktar minn 35,000. Iktar tard, minħabba li saħħti kienet sejra lura, erġajt ngħatajt l-​inkarigu bħala indokratur tas-​circuit f’Copperbelt. Maż-​żmien, Jeanette żviluppat problemi taʼ saħħa u f’Diċembru taʼ l-​1984 mietet leali lejn Jehovah.

Wara mewtha, weġġajt ħafna meta wħud mill-​familja tagħha li m’għandhomx l-​istess twemmin bħali akkużawni li kkaġunajt il-​mewt tagħha billi użajt is-​seħer. Imma xi wħud li kienu jafu bil-​marda taʼ Jeanette u kienu tkellmu mat-​tabib tagħha spjegaw lil dawn il-​familjari x’kienet is-​sitwazzjoni verament. Imbagħad ġiet prova oħra. Xi qraba riduni nżomm mad-​drawwa tradizzjonali msejħa ukupyanika. Fir-​reġjun minfejn ġej jien, din id-​drawwa titlob li meta xi ħadd mill-​imseħbin fiż-​żwieġ imut, min minnhom jibqaʼ ħaj irid ikollu x’jaqsam sesswalment maʼ xi ħadd tal-​familja qrib tal-​mejjet. Ovvjament, irrifjutajt.

Maż-żmien, il-​pressjoni mill-​qraba spiċċat. Kont grat li Jehovah kien għenni biex nieħu waqfa soda. Xahar wara li dfint lil marti, ħu resaq fuqi u qalli: “Ħuna Kangale, veru kont taʼ inkuraġġiment għalina meta mietet martek għax ma kienx hemm tradizzjoni ħażina waħda li ċedejt għaliha. Nixtiequ nirringrazzjawk ferm.”

Ħsad taʼ l-​Għaġeb

Issa għaddew 65 sena minn mindu bdejt il-​ministeru full-time tiegħi bħala wieħed mix-​Xhieda taʼ Jehovah. Kemm kien taʼ ferħ matul dawn is-​snin li nara mijiet taʼ kongregazzjonijiet jiġu fformati u ħafna Swali tas-​Saltna jinbnew fejn darba kont naqdi bħala indokratur li jivvjaġġa! Minn xi 2,800 Xhud fl-​1943, issa żdidna għal iktar minn 122,000 proklamatur tas-​Saltna fiz-​Zambja. Iva, is-​sena l-​oħra ’l fuq minn 514,000 ruħ attendew għall-​Mafkar f’dan il-​pajjiż, li għandu popolazzjoni taʼ inqas minn 11-il miljun ruħ.

Sadattant, Jehovah jibqaʼ jieħu ħsiebi sew. Meta jkolli bżonn l-​attenzjoni medika, ħu Kristjan jiħodni l-​isptar. Il-​kongregazzjonijiet għadhom jistidnuni biex nagħti taħditiet pubbliċi, u dan jipprovdili ħafna mumenti inkuraġġanti. Il-​kongregazzjoni li nassoċja magħha għamlet arranġament biex aħwa nisa Kristjani jnaddfuli d-​dar darba kull wieħed, u l-​aħwa rġiel joffru li jwassluni l-​laqgħat kull ġimgħa. Naf li qatt ma kont se ngawdi dan l-​interess b’imħabba kieku ma kontx qed naqdi lil Jehovah. Jien nirringrazzjah talli kompla jużani fil-​ministeru full-time u għall-​ħafna responsabbiltajiet li stajt nerfaʼ s’issa.

Il-vista tiegħi qed tmur, u meta nimxi sas-​Sala tas-​Saltna, ikolli nistrieħ ħafna drabi m’għonq it-​triq. Il-​basket tiegħi tal-​kotba donnu jinħass itqal daż-żmien, allura nħaffu billi nneħħi xi kotba li forsi ma jkollix bżonnhom fil-​laqgħa. Il-​ministeru tiegħi taʼ l-​għalqa jikkonsisti fil-​biċċa l-​kbira f’li nikkonduċi studji tal-​Bibbja maʼ dawk li jiġu d-​dar tiegħi. Iżda, kemm nieħu gost inħares lura fiż-​żmien u nirrifletti dwar iż-​żjieda taʼ l-​għaġeb li seħħet! Jien qdejt f’għalqa fejn kliem Jehovah imniżżel f’Isaija 60:22 twettaq b’mod li jispikka. Dan jgħid: “L-​iżgħar fostkom isir tribù u l-​iċken isir ġens qawwi. Jien il-​Mulej, li nfittex nagħmel dan kollu f’waqtu.” Iva, jien għext biex rajt preċiż din il-​ħaġa mhux biss fiz-​Zambja imma mad-​dinja kollha.b

[Noti taʼ taħt]

[Stampi f’paġna 24]

Thomson bil-​fergħa taz-​Zambja warajh

[Stampa f’paġna 26]

Il-​fergħa taz-​Zambja llum