Bijografija

Imberkin bil-​Kbir għax Żammejna l-​Ispirtu Missjunarju

KIF RAKKONTATA MINN TOM COOKE

Il-​ħoss taʼ l-​isparar f’daqqa waħda kiser il-​kwiet taʼ wara nofsinhar. Il-​balal bdew għaddejjin b’veloċità kbira minn mas-​siġar tal-​ġnien tagħna. X’kien qed jiġri? Malajr sirna nafu li kien hemm kolp taʼ stat u li l-​Uganda issa kienet taħt il-​ħakma tal-​Ġeneral Idi Amin. Dan seħħ fis-​sena 1971.

JIEN u l-​mara tiegħi, Ann, għala tlaqna mill-​Ingilterra, li kienet relattivament fil-​paċi biex immorru ngħixu f’din il-​parti perikoluża taʼ l-​Afrika? Naħseb li jien daqsxejn avventuruż minni, imma kien primarjament l-​eżempju żeluż tal-​ġenituri tiegħi fis-​servizz tas-​Saltna li qanqal l-​ispirtu missjunarju ġo fija.

Jien niftakar dik il-​ġurnata sħuna f’Awissu tas-​sena 1946 meta l-​ġenituri tiegħi ltaqgħu għall-​ewwel darba max-​Xhieda taʼ Jehovah. Damu ħafna fil-​bieb taʼ barra jitkellmu maż-​żewġ viżitaturi. Dawn il-​viżitaturi, Fraser Bradbury u Mamie Shreve, ġew lura bosta drabi, u fix-​xhur taʼ wara, il-​ħajja għall-​familja tagħna nbidlet b’mod drammatiku.

L-​Eżempju Kuraġġuż tal-​Ġenituri Tiegħi

Il-​ġenituri tiegħi kienu involuti f’ħafna attivitajiet fil-​komunità. Per eżempju, ftit qabel ma bdew jistudjaw il-​Bibbja, kellna kartelluni taʼ Winston Churchill mad-​dar kollha. Matul l-​elezzjonijiet nazzjonali taʼ wara l-​gwerra, id-​dar tagħna ntużat bħala ċ-​ċentru lokali għall-​Kumitat tal-​Partit Konservattiv. Il-​familja tagħna kellha wkoll kuntatti reliġjużi u soċjali prominenti. Għalkemm kelli biss disaʼ snin dak iż-​żmien, jien stajt nara kemm baqgħu xxokkjati l-​qraba tagħna meta saru jafu li konna se nsiru Xhieda taʼ Jehovah.

L-eżempju kuraġġuż u l-​entużjażmu tax-​Xhieda li konna nassoċjaw magħhom qanqal lill-​ġenituri tiegħi biex isiru attivi fix-​xogħol taʼ l-​ippridkar. Missieri ma damx ma beda jagħti taħditiet fit-​toroq permezz t’amplifajer fil-​post ċentrali fejn kien hemm ħafna ħwienet fi Spondon, ir-​raħal fejn konna ngħixu, waqt li aħna t-​tfal konna noqogħdu f’postijiet fejn nidhru bit-​Torri taʼ l-​Għassa u Stenbaħ! f’idejna. Irrid nammetti li meta kienu javviċinawni xi tfal li kont immur l-​iskola magħhom, kont nixtieq l-​art tiblagħni.

L-eżempju tal-​ġenituri tiegħi inkuraġġixxa lil oħti l-​kbira, Daphne, biex tibda taqdi bħala pijuniera. Fl-​1955, hi attendiet l-​Iskola taʼ Gilgħad (Watchtower Bible School of Gilead) u ġiet assenjata biex taqdi bħala missjunarja fil-​Ġappun.a Iżda, oħti ż-​żgħira, Zoe, ma baqgħetx taqdi lil Jehovah.

Sadanittant, jien spiċċajt mill-​iskola fejn studjajt l-​arti u l-​grafika. F’dak iż-​żmien, kwistjoni taħraq fost sħabi l-​istudenti kienet il-​lieva. Meta għedtilhom li jien kont noġġezzjona minħabba l-​kuxjenza tiegħi, ħasbuni qed niċċajta. Din il-​kwistjoni tatni ċ-​ċans biex ikolli ħafna diskussjonijiet mill-​Bibbja maʼ xi wħud mill-​istudenti. Fi ftit taż-​żmien, jien ġejt sentenzjat 12-il xahar ħabs għax irrifjutajt is-​servizz militari. Waħda mill-​istudenti fil-​kulleġġ taʼ l-​arti li wriet interess fil-​messaġġ tal-​Bibbja iktar tard saret marti. Imma se nħalli lil Ann tgħidilkom kif saret taf bil-​verità.

Kif Ann Saret Taf bil-​Verità

“Il-​familja tiegħi ma kinitx reliġjuża, u jien ma kont mgħammda f’ebda reliġjon. Peress li jien kont kurjuża dwar is-​suġġett tar-​reliġjon kont immur fi kwalunkwe knisja li kienu jattendu l-​ħbieb tiegħi. L-​interess tiegħi fil-​Bibbja tqanqal meta kont nismaʼ d-​diskussjonijiet imħeġġin li Tom u Xhud ieħor kien ikollhom maʼ studenti oħra fil-​kulleġġ. Meta Tom u x-​Xhud l-​ieħor intbagħtu l-​ħabs għax irrifjutaw is-​servizz militari, tgħidx kif inħsadt.

“Żammejt kuntatt maʼ Tom waqt li kien il-​ħabs, u l-​interess tiegħi fil-​Bibbja kiber. Meta mort ngħix Londra biex inkompli l-​istudji sekulari tiegħi, jien aċċettajt li nistudja l-​Bibbja maʼ Muriel Albrecht. Muriel kienet qdiet bħala missjunarja fl-​Estonja, u kemm hi u kemm ommha kienu taʼ inkuraġġiment kbir għalija. Fi ftit ġimgħat, jien kont qed nattendi l-​laqgħat u kont immur quddiem l-​istazzjon tal-​ferrovija, Victoria Station, noffri t-​Torri taʼ l-​Għassa u Stenbaħ!

“Jien kont nattendi l-​kongregazzjoni taʼ Southwark fin-​naħa t’isfel taʼ Londra. Fiha kien hemm aħwa nisa u rġiel spiritwali taʼ diversi nazzjonalitajiet, li ħafna minnhom kienu ftit batuti finanzjarjament. Għalkemm kont stranġiera, huma ttrattawni daqslikieku kont waħda minnhom. Kienet l-​imħabba f’dik il-​kongregazzjoni li verament ikkonvinċietni li din kienet il-​verità, u jien tgħammidt fl-​1960.”

L-​Istess Miri—Ċirkustanzi Differenti

Jien u Ann iżżewwiġna iktar tard fl-​1960, u kellna l-​mira li nidħlu fis-​servizz missjunarju. Imma ċ-​ċirkustanzi tagħna nbidlu meta sirna nafu li kien se jkollna tarbija. Wara li twieldet it-​tifla tagħna Sara, jien u Ann xorta kellna x-​xewqa li naqdu f’pajjiż fejn il-​bżonn għal pubblikaturi tas-​Saltna kien akbar. Applikajt għal xogħol f’diversi pajjiżi, u eventwalment, f’Mejju taʼ l-​1966, waslet ittra mill-​Ministeru taʼ l-​Edukazzjoni fl-​Uganda li kkonfermat li kienu sabuli xogħol. Però, sadanittant Ann kienet tqila bit-​tieni tarbija tagħna. Xi wħud ħasbu li ma kienx għaqli li nikkunsidraw li mmorru noqogħdu f’post daqshekk ’il bogħod. Aħna tkellimna mat-​tabib tagħna, li qal: “Jekk se tmorru, ħa jkollkom isiefru qabel ma martek tagħlaq sebaʼ xhur tqala.” Għalhekk, mill-​ewwel tlaqna għall-​Uganda. Minħabba f’hekk, il-​ġenituri tagħna ma rawx it-​tieni tifla tagħna, Rachel, sakemm għalqet sentejn. Issa li aħna stess għandna t-​tfal tat-​tfal, nistgħu napprezzaw is-​sagrifiċċju li għamlu l-​ġenituri għeżież tagħna.

Il-wasla tagħna fl-​Uganda fl-​1966 kienet kemm eċċitanti u kemm taʼ qtigħ il-​qalb. X’ħin inżilna mill-​ajruplan mill-​ewwel bqajna impressjonati bil-​kuluri madwarna għax tant kienu jixegħlu. L-​ewwel dar li kellna kienet viċin belt żgħira jisimha Iganga, li kienet 50 kilometru ’l bogħod minn Jinja, belt qrib il-​post minfejn tibda x-​Xmara Nil. Ix-​Xhieda li kienu jgħixu l-​iktar viċin tad-​dar tagħna kienu grupp iżolat f’Jinja. Il-​missjunarji Gilbert u Joan Walters u Stephen u Barbara Hardy ħadu ħsieb il-​grupp. Jien applikajt għal trasferiment biex naħdem f’Jinja ħalli nkunu nistgħu ngħinu aħjar lil dan il-​grupp. Ftit wara li twieldet Rachel, morna noqogħdu Jinja. Hemmhekk kellna l-​ferħ li naqdu mal-​grupp żgħir taʼ Xhieda leali li maż-​żmien kiber u sar it-​tieni kongregazzjoni fl-​Uganda.

Naqdu Bħala Familja f’Art Barranija

Jien u Ann ħassejna li ma stajniex nagħżlu ambjent aħjar għat-​trobbija tal-​familja tagħna. Aħna kellna l-​privileġġ li naħdmu flimkien maʼ missjunarji minn pajjiżi differenti u ngħinu kongregazzjoni li kienet għadha kif ifformat biex tkompli tikber. Konna nħobbu l-​kumpanija taʼ ħutna rġiel u nisa mill-​Uganda, li spiss żaru d-​dar tagħna. Stanley u Esinala Makumba kienu speċjalment taʼ inkuraġġiment għalina.

Imma l-​aħwa ma kinux l-​uniċi viżitaturi li kien ikollna peress li konna mdawrin b’varjetà inkredibbli t’annimali. L-​ippopotami kienu jitilgħu mix-​Xmara Nil bil-​lejl u jiġu viċin ħafna tad-​dar tagħna. Jien għadni niftakar qisu l-​bieraħ dakinhar li kellna piton, serp twil 6 metri fil-​ġnien. Kultant, aħna konna mmorru naraw l-​annimali f’xi santwarju naturali, fejn l-​iljuni u l-​annimali salvaġġi l-​oħra kienu jiġru maʼ kullimkien.

Fil-ministeru, konna spettaklu mhux tas-​soltu għan-​nies lokali għax qatt qabel ma kienu raw puxċer. Waqt li konna mmorru minn dar għal dar, aħna spiss kellna grupp taʼ tfal jimxu warajna. In-​nies kienu jħarsu lejna b’rispett u mbagħad kienu jmissu lit-​tarbija bajda. L-​għoti taʼ xiehda kien taʼ pjaċir għax in-​nies kienu jilqgħuna ħafna. Aħna ħsibna li kulħadd kien se jidħol fil-​verità, għaliex kien faċli ħafna li tibda studji tal-​Bibbja. Madankollu, ħafna sabuha diffiċli biex jeħilsu mit-​tradizzjonijiet mhux skritturali. Madankollu, numru mhux ħażin aċċettaw il-​livelli morali għoljin tal-​Bibbja, u l-​kongregazzjoni kibret. L-​ewwel assemblea tas-​circuit f’Jinja fl-​1968 kienet punt sinifikanti fl-​istorja taʼ dik il-​kongregazzjoni. Il-​magħmudija fix-​Xmara Nil taʼ xi ftit minn dawk li konna studjajna l-​Bibbja magħhom hija tifkira li tant ngħożżuha. Imma l-​paċi tagħna ma damitx ma sfaxxat fix-​xejn.

Il-​Projbizzjoni—Test taʼ Fidi u Ħila

Fl-​1971, il-​Ġeneral Idi Amin ħataf il-​poter. Kien hemm konfużjoni sħiħa f’Jinja, u kien waqt li konna qed nieħdu kikkra te fil-​ġnien tagħna li seħħ dak li ddeskrivejt fil-​bidu. Matul is-​sentejn taʼ wara, il-​komunità kbira mill-​Asja ġiet imkeċċija. Ħafna mill-​barranin għażlu li jitilqu, u l-​iskejjel u l-​faċilitajiet mediċi batew ħafna. Imbagħad, kien hemm l-​avviż aħrax li x-​Xhieda taʼ Jehovah ġew projbiti. Minħabba li kienu konċernati dwar is-​sigurtà tagħna, dawk fid-​Dipartiment taʼ l-​Edukazzjoni ħaduna fil-​belt kapitali, Kampala. Din il-​bidla kienet taʼ benefiċċju b’żewġ modi. F’Kampala ma tantx kienu jafuna, u b’hekk kellna iktar libertà. Kien hemm ukoll ħafna xogħol xi jsir fil-​kongregazzjoni u fil-​ministeru taʼ l-​għalqa.

Brian u Marion Wallace u ż-​żewġt itfal tagħhom kienu fl-​istess sitwazzjoni tagħna, u huma wkoll iddeċidew li jibqgħu fl-​Uganda. Aħna apprezzajna ħafna l-​kumpanija tagħhom waqt li qdejna flimkien fil-​Kongregazzjoni taʼ Kampala matul dan il-​perijodu diffiċli. Ir-​rakkonti li konna qrajna dwar ħutna li qdew f’pajjiżi oħra fejn ix-​xandir kien projbit issa saru taʼ inkuraġġiment speċjali għalina. Konna niltaqgħu fi gruppi żgħar, u darba fix-​xahar, konna niltaqgħu fi gruppi akbar fil-​Ġonna Botaniċi taʼ Entebbe, billi taparsi qed nagħmlu laqgħa soċjali. Iż-​żewġt ibniet tagħna kienet togħġobhom ħafna din l-​idea.

Kellna nużaw id-​dehen dwar kif nagħmlu x-​xogħol taʼ l-​ippridkar. Il-​fatt li nies bojod iżuru d-​djar taʼ wħud mill-​Uganda kien jagħti wisq fl-​għajn. Għalhekk, il-​ħwienet, l-​appartamenti, u xi nħawi fejn kien hemm l-​iskejjel saru t-​territorju tagħna. Metodu wieħed li jien kont nuża kien li nistaqsi għal xi prodott li kont naf li kien skars, bħaz-​zokkor jew ir-​ross. Jekk dak tal-​ħanut kien juri niket minħabba dak li kien qed jiġri fil-​pajjiż, jien kont nintroduċi l-​messaġġ tas-​Saltna. Dan il-​metodu ħadem tajjeb. Kultant, meta kont nitlaq mill-​ħanut kien ikolli żjara lura kif ukoll kwantità żgħira taʼ dak il-​prodott li jkun skars.

Sadanittant, il-​vjolenza kienet qed tiżdied madwarna. Minħabba li r-​relazzjonijiet bejn l-​Uganda u l-​Britannja kienu qed jeħżienu, l-​awtoritajiet ma ridux iġedduli l-​kuntratt. B’hekk fl-​1974, wara tmien snin fl-​Uganda, kien imiss lilna b’dispjaċir biex insellmu lil ħutna. Madankollu, l-​ispirtu missjunarju ma naqasx.

Tlaqna Lejn il-​Ginea l-​Ġdida

F’Jannar taʼ l-​1975, aħna ħtafna l-​opportunità biex immorru naħdmu f’Papwa Ginea Ġdida. U hekk bdew tmien snin taʼ servizz pjaċevoli f’dan ir-​reġjun tal-​Paċifiku. Il-​ħajja tagħna maʼ l-​aħwa u fil-​ministeru kienet rikka u premjanti.

Il-familja tagħna tiftakar fiż-​żmien li qattajna fil-​Papwa Ginea Ġdida bħala ż-​żmien tad-​drammi—jiġifieri drammi mill-​Bibbja. Kull sena, konna involuti fil-​preparazzjoni tad-​drammi għall-​konvenzjoni distrettwali, u x’ferħ konna ngawdu! Aħna gawdejna l-​kumpanija taʼ ħafna familji spiritwali, u dawn kienu taʼ influwenza pożittiva għall-​bniet tagħna. It-​tifla l-​kbira tagħna, Sara, iżżewġet lil Ray Smith, pijunier speċjali, u flimkien qdew bħala pijunieri speċjali qrib il-​fruntiera taʼ Irian Jaya (issa Papwa, provinċja taʼ l-​Indoneżja). Id-​dar tagħhom fir-​raħal lokali kienet għarix magħmul mill-​ħaxix, u Sara tgħid li ż-​żmien li damet hemm f’dak l-​inkarigu kien taʼ taħriġ eċċellenti għaliha.

Naddattaw għal Ċirkustanzi Ġodda

Sadanittant, il-​ġenituri tiegħi kellhom bżonn taʼ xi ħadd biex jieħu ħsiebhom. Minflok ma morna lura l-​Ingilterra, il-​ġenituri tiegħi qablu li jiġu jgħixu magħna, u fl-​1983 ilkoll kemm aħna morna ngħixu l-​Awstralja. Huma qattgħu wkoll ftit żmien m’oħti Daphne, li kienet għadha l-​Ġappun. Wara li mietu l-​ġenituri tiegħi, jien u Ann iddeċidejna li naqdu bħala pijunieri regulari, u dan wassal għal privileġġ li jien sibtu daqsxejn taʼ sfida.

Konna għadna kif bdejna bħala pijunieri meta ġejna mistidnin naqdu fix-​xogħol tas-​circuit. Mindu kont tifel żgħir, kont inħares lejn iż-​żjara taʼ l-​indokratur tas-​circuit bħala avveniment speċjali. Issa jien kont l-​indokratur tas-​circuit. Dan kien l-​iktar inkarigu diffiċli li kellna l-​privileġġ ingawdu sa dan il-​punt f’ħajjitna, imma darba wara l-​oħra Jehovah għenna b’modi li ma konniex esperjenzajna qabel.

Matul iż-​żjara taż-​żona taʼ Ħuna Theodore Jaracz fl-​Awstralja fis-​sena 1990, aħna staqsejnieh jekk kienx jaħseb li fl-​età avanzata tagħna kienx possibbli li naqdu fix-​xogħol full-time f’pajjiż barrani. Hu qalilna: “X’taħsbu dwar il-​Gżejjer Solomon?” B’hekk fl-​aħħar, meta jien u Ann kellna iktar minn 50 sena, tlaqna għal dak li sar l-​ewwel inkarigu uffiċjali tagħna bħala missjunarji.

Naqdu fil-​“Gżejjer Ferrieħa”

Il-​Gżejjer Solomon huma magħrufin bħala l-​Gżejjer Ferrieħa, u s-​servizz tagħna hawn f’dawn l-​aħħar għaxar snin tabilħaqq kien żmien taʼ ferħ. Jien u Ann rajna l-​qalb tajba u ġentili taʼ l-​aħwa rġiel u nisa fil-​gżejjer Solomon waqt li qdejt bħala l-​indokratur tad-​distrett. L-​ospitalità li wrewna missitilna qalbna, u kulħadd wera tolleranza għall-​isforzi tiegħi biex nispjega affarijiet b’lingwa li jien ħsibt li kont nafha, dik tal-​Pidgin tal-​Gżejjer Solomon—lingwa li għandha wieħed mill-​iżgħar vokabolarji fid-​dinja.

Ftit wara l-​wasla tagħna fil-​Gżejjer Solomon, uħud li opponew ipprovaw iwaqqfuna milli nużaw is-​Sala taʼ l-​Assemblea tagħna. Il-​knisja Anglikana akkużat lix-​Xhieda taʼ Jehovah, billi qalet li s-​Sala taʼ l-​Assemblea l-​ġdida tagħna f’Honiara kellha biċċa minnha mibnija fuq l-​art tagħhom. Il-​gvern appoġġa l-​akkuża tagħhom, u għalhekk aħna appellajna d-​deċiżjoni lill-​Qorti Superjuri. Ir-​riżultat taʼ l-​appell kien se jiddetermina jekk kellniex inħottu s-​Sala taʼ l-​Assemblea l-​ġdida tagħna li kienet tesaʼ 1,200 ruħ.

Il-każ dam jiġi mismugħ fil-​qorti għal ġimgħa sħiħa. L-​avukat li kien kontrina kien kunfidenti b’mod arroganti waqt li l-​każ kien qed jiġi preżentat kontrina. Imbagħad, b’argumenti b’saħħithom wieħed wara l-​ieħor, l-​avukat tagħna, Ħuna Warren Cathcart min-​New Zealand, kixef u ġab fix-​xejn kull parti mill-​każ taʼ l-​oppożizzjoni. Sal-​Ġimgħa, l-​aħbar taʼ din id-​drama fil-​qorti kienet infirxet sew, u l-​qorti kienet ippakkjata b’uffiċjali għoljin tal-​knisja, uffiċjali tal-​gvern, u ħutna l-​Kristjani. Għadni niftakar l-​iżball fuq l-​iskeda tal-​qorti uffiċjali. Kien hemm miktub: “Il-​Gvern tal-​Gżejjer Solomon u l-​Knisja tal-​Melanesja kontra Jehovah.” Aħna rbaħna.

Madankollu, it-​trankwillità komparattiva tal-​Gżejjer Ferrieħa ma kellhiex iddum. Jien u Ann erġajna sibna ruħna f’nofs l-​inkwiet u l-​vjolenza taʼ kolp militari. Rivalità etnika wasslet għal gwerra ċivili. Fil-​5 taʼ Ġunju tas-​sena 2000, il-​gvern twaqqaʼ u l-​belt kapitali ġiet fil-​kontroll taʼ militanti armati. Għal ftit ġimgħat, is-​Sala taʼ l-​Assemblea tagħna saret ċentru għal persuni li tilfu djarhom. L-​awtoritajiet baqgħu impressjonati li ħutna l-​Kristjani minn gruppi etniċi differenti kienu qed jgħixu bħala familja waħda ferħana u magħquda taħt saqaf wieħed fis-​Sala taʼ l-​Assemblea. Kemm kienet xiehda mill-​aqwa din!

Anki l-​militanti rrispettaw in-​newtralità tax-​Xhieda taʼ Jehovah. Dan għenna nikkonvinċu lil wieħed mill-​kmandanti biex iħallina naqsmu bit-​trakk mimli letteratura u provvisti oħra ħalli niħduhom lil grupp żgħir t’aħwa li kienu maqtugħin minħabba li kienu f’post kontrollat mis-​suldati taʼ kontrihom. Meta sibna lil dawk il-​familji li kienu ilhom mifrudin minna għal xi xhur, ma naħsibx li kien hemm xi ħadd li ma bekiex.

Ħafna Għalxiex Inkunu Grati

Meta nirriflettu fuq il-​ħajja tagħna fis-​servizz taʼ Jehovah, naraw kemm għandna għalxiex inkunu grati. Bħala ġenituri, aħna kellna l-​barka li naraw iż-​żewġt ibniet tagħna u l-​irġiel tagħhom, Ray u John, ikomplu jaqdu lil Jehovah lealment. Kienu vera t’appoġġ għalina fl-​inkarigu missjunarju tagħna.

Għall-aħħar 12-il sena, jien u Ann kellna l-​privileġġ li naqdu fl-​uffiċċju tal-​fergħa fil-​Gżejjer Solomon, u matul dan iż-​żmien, rajna n-​numru taʼ proklamaturi tas-​Saltna fil-​Gżejjer Solomon jirdoppja, u issa laħaq iktar minn 1,800 proklamatur. Reċentement, jien irċivejt privileġġ ieħor, dak li nattendi l-​Iskola għal Membri tal-​Kumitati tal-​Fergħa f’Patterson, New York. Verament, aħna gawdejna ħajja rikka b’ħafna barkiet għax żammejna l-​ispirtu missjunarju.

[Nota taʼ taħt]

[Stampa f’paġna 23]

Il-​ġurnata tat-​tieġ tagħna, fl-​1960

[Stampa f’paġna 24]

Fl-​Uganda, Stanley u Esinala Makumba kienu taʼ inkuraġġiment għall-​familja tagħna

[Stampa f’paġna 24]

Sara dieħla fl-​għarix tal-​ġâra

[Stampa f’paġna 25]

Jien kont inpinġi l-​istampi biex jgħinuni ngħallem lin-​nies tal-​Gżejjer Solomon

[Stampa f’paġna 25]

Laqgħa maʼ kongregazzjoni iżolata fil-​Gżejjer Solomon

[Stampa f’paġna 26]

Il-​familja tagħna llum