Agosto
Lunes 1 tí agosto
Tá íyo xíkandó nu̱úi̱, nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa va̱ása kuchiñundó keʼéndó (Juan 15:5).
Nda̱saa na̱ kúú migo ta̱ Jesús kivi ndakiʼin ña̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra. Chi ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ kuvira xa̱ʼa̱ na̱ migora (Juan 15:13). Na̱ nda̱sakáʼnu Ndióxi̱ tiempo xi̱naʼá, na̱ va̱ása níxini tá ki̱xi ta̱ Jesús nu̱ú ñuʼú yóʼo xíniñúʼu sakuaʼana xa̱ʼa̱ra ta kuʼvi̱-inina kuninara. Tá ná ndatakuna xíniñúʼu xa̱a̱na koona migo ta̱ Jesús ña̱ va̱ʼa ndakiʼinna ña̱ kutakuna ndiʼi tiempo (Juan 17:3; Hech. 24:15; Heb. 11:8-12, 24-26, 31). Kúsi̱íní-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ inkáchi káchíñuyó xíʼin ta̱ Jesús ña̱ nátúʼunyó xíʼin na̱ yiví ta sánáʼa̱yóna xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱. Tá ni̱xi̱yora nu̱ú ñuʼú yóʼo sa̱náʼa̱ra ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ta tá nda̱ndikóra chí ndiví ndu̱ura ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ congregación, ta ndákundeékara chíndeétáʼanra xíʼinyó ña̱ natúʼunyó xíʼin na̱ yiví. Ta chíndayáʼviníra ña̱ chíka̱a̱níyó ndee̱ ña̱ chindeétáʼanyó xíʼin na̱ yiví ña̱ kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ra xíʼin xa̱ʼa̱ yivára. Ta kivi keʼéyó ña̱ chiñu yóʼo tá chíndeétáʼan Jehová xíʼin ta̱ Jesús xíʼinyó (Juan 15:4). w20.04 22 párr. 7, 8
Martes 2 tí agosto
U̱vi̱ saá na̱ rey yóʼo [...], kundoona nu̱ú mesa ta ka̱ʼa̱nna ña̱ vatá xíʼin táʼanna (Dan. 11:27).
Tá ya̱chi̱, na̱ xi̱ndisochíñu chí norte ña̱ ñuu Israel xi̱nanína “rey ña̱ norte” ta na̱ xi̱ndisochíñu chí sur xi̱nanína “rey ña̱ sur” (Dan. 10:14). Nda̱a̱ tá Pentecostés ña̱ ku̱i̱ya̱ 33 na̱ ñuu Israel xi̱kuukana na̱ ñuu Ndióxi̱. Soo tándi̱ʼi, Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ na̱ ndíku̱n ta̱ Jesús kúú na̱ xa̱a̱ koo na̱ ñuura. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, profecía ña̱ va̱xi nu̱ú Daniel capítulo 11 va̱ása káʼa̱nña xa̱ʼa̱ na̱ ñuu Israel na̱ ni̱xi̱yo tá ya̱chi̱, chi xa̱ʼa̱ na̱ ndíku̱n ta̱ Cristo káʼa̱nña (Hech. 2:1-4; Rom. 9:6-8; Gál. 6:15, 16). Ta saátu, tá yáʼaka tiempo xa̱a̱ síín síín na̱ chíñu xáa̱ ndúu ta̱ rey ña̱ norte xíʼin ta̱ rey ña̱ sur. Soo ni saá, íyo u̱ni̱ ña̱ʼa ña̱ inkáchi kéʼé na̱yóʼo. Ña̱ nu̱ú, íxandi̱va̱ʼana xíʼin na̱ ñuu Jehová. Ña̱ u̱vi̱, xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéna ña̱yóʼo náʼa̱na ña̱ sáa̱-inina xínina Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱. Ta ña̱ u̱ni̱, na̱ chíñu yóʼo kánitáʼan xíʼin táʼan miína. w20.05 3 párr. 3, 4
Miércoles 3 tí agosto
Yi̱ʼi̱ xa̱i̱ koi̱ nda̱a̱ ndáaka ña̱ kúni̱ miíi̱ koi̱ (Éx. 3:14).
Jehová kéʼéra nda̱a̱ ndáaka ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa xi̱nu ña̱ kúni̱ra. Ta saátu, kivi keʼéra nda̱a̱ ndáaka ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa kuniñúʼura miíyó na̱ yiví ku̱a̱chi, ña̱ va̱ʼa kachíñuyó nu̱úra ta saxínuyó ña̱ kúni̱ra (Is. 64:8). Ña̱yóʼo kúú ña̱ kéʼé Jehová ña̱ va̱ʼa saxínura ña̱ kúni̱ra. Ta nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa va̱ása kivi kasi nu̱úra ña̱ saxínuraña (Is. 46:10, 11). ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ixato̱ʼókayó yiváyó ta̱ íyo chí ndiví? Ña̱ ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéra, ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱ndeétáʼanra xíʼinyó ke̱ʼéyó iin ña̱ʼa. Tá kúú, tá xítoyó ndiʼi ña̱ʼa ña̱ ke̱ʼéra ndákanda̱ní-iniyó xíʼin ña̱yóʼo (Sal. 8:3, 4). Ta saátu, tá ndákanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ke̱ʼéra ña̱ va̱ʼa saxínuyó ña̱ kúni̱ra, xáa̱yó íxato̱ʼókayóra. Mií ña̱ nda̱a̱ ndákanda̱ní-iniyó xíʼin ki̱vi̱ Jehová. Chi káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ kúúmiíra, ta káʼa̱ntuña xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xa̱a̱ ke̱ʼéra ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ kúma̱ní keʼéra (Sal. 89:7, 8). w20.06 9, 10 párr. 6, 7
Jueves 4 tí agosto
Ndióxi̱ [...] kúú ta̱ táxi ña̱ táku ndiʼi na̱ yiví, ta̱chí ña̱ ndákiʼinna xíʼin ndiʼika ña̱ʼa ña̱ xíniñúʼuna (Hech. 17:24, 25).
Tá kǒo ta̱chí ña̱ ndákiʼinyó va̱ása kivi kutakuyó ni tí kití. Saáchi ndiʼi ña̱ táku ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo ku̱a̱ʼání ta̱chí ndákiʼinña. Soo tá ndákiʼinyó ta̱chíyó, táváyó iin ña̱ naní dióxido de carbono á ta̱chí ña̱ yaku̱a̱. Soo ni saá, va̱ása ndíʼi ña̱ ta̱chí yóʼo, ta ndiví va̱ása chútúña xíʼin ña̱ dióxido de carbono. ¿Nda̱chun va̱ʼa íyo ña̱yóʼo saá? Tíxa̱ʼvi ña̱ ndúxa̱á ta̱chí. Ku̱a̱ʼání nu̱ú ña̱ʼa i̱xava̱ʼa Jehová, tá kúú algas ña̱ válíní xíʼin yitu̱n tú náʼnuní, túyóʼo ndákiʼinnú ña̱ dióxido de carbono tasaá táxinú ta̱chí ña̱ ndákiʼinyó. Ki̱ʼva ña̱ ndúxa̱á ta̱chí ña̱ ndákiʼinyó va̱ʼaní kítáʼanña xíʼin ña̱ va̱xi nu̱ú texto ña̱ káʼviyó ki̱vi̱ vitin. Ña̱ va̱ʼa kuʼvi̱ka-iniyó kuniyó ñuʼú nu̱ú ndóoyó xíʼin ndiʼi ña̱ʼa ña̱ íyo nu̱úña, xíniñúʼu ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ i̱xava̱ʼa Jehová (Sal. 115:16). Ña̱yóʼo chindaʼá miíyó ña̱ taxiyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ra ndiʼi ki̱vi̱ xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ va̱ʼa ña̱ táxira ndaʼa̱yó. Ta saátu náʼa̱yó ña̱ táxiyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ra tá limpio íxaayó nu̱ú ñuʼú ña̱ ndóoyó. w20.05 22 párr. 5, 7
Viernes 5 tí agosto
Mií ña̱ nda̱a̱ ndasayi̱íi̱ ki̱víi̱, ña̱ i̱xayaku̱a̱na nu̱ú ndiʼi na̱ inka ñuu (Ezeq. 36:23).
Soo xíʼin ña̱ ndíchi tíin Jehová ku̱a̱chi ña̱ chi̱ka̱a̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa sa̱tá ki̱vi̱ra, kúee íyo inira ta nda̱kú kéʼéraña. Ta saátu ku̱a̱ʼání ki̱ʼva náʼa̱ra ndiʼi ndee̱ ña̱ kúúmiíra. Saátu náʼa̱ra ña̱ kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ kéʼéra (1 Juan 4:8). Jehová ndákundeéra ndásayi̱i̱ra ki̱vi̱ra. Tiempo vitin ta̱ Ndi̱va̱ʼa ndákundeéra káʼa̱nra ña̱ vatá xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ Jehová. Kúni̱ra ña̱ ná kaka-ini na̱ yiví xa̱ʼa̱ ndee̱ ña̱ kúúmií Jehová, ña̱ nda̱kú íyo ña̱ kéʼéra, ña̱ ndíchi ña̱ kúúmiíra xíʼin ña̱ kúʼvi̱-inira xínira miíyó. Tá kúú chíka̱a̱ra-ini na̱ yiví ña̱ ná kandíxana ña̱ kǒo Jehová íyo. Tá iin na̱ yiví kándíxana ña̱ íyo Ndióxi̱, ta̱ Ndi̱va̱ʼa kúni̱ra ña̱ ná ndakanixi̱nína ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ káʼa̱nra ta ña̱yóʼo sásiña nu̱úna. Ta saátu kúni̱ra ña̱ ná ndakanixi̱nína ña̱ ndi̱va̱ʼaní-ini Jehová ta xáʼmira na̱ yiví ti̱xin infierno á xi̱tu̱n. Ta na̱ kándíxa ña̱ vatá yóʼo íyo inkaka ña̱ kéʼéna, va̱ása táxina ña̱ ná kaʼndachíñu Jehová nu̱úna. Nani íyoka ta̱ Ndi̱va̱ʼa, kuni̱ra sakúxíkara miíyó nu̱ú Jehová. ¿Á kuchiñura keʼéra ña̱yóʼo? w20.06 5, 6 párr. 13-15
Sábado 6 tí agosto
Inkáchi íyo ndiʼina, ni kúúna na̱ griego á na̱ judío, ni ni̱ta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱na á ni va̱ása níta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱na, ni kúúna na̱ inka ñuu á ni kúúna na̱ escita ni kúúna esclavo á ni kúúna na̱ yiví libre, saáchi ta̱ Cristo kúú ndiʼi ña̱ʼa ta miíyó kítáʼanyó xíʼinra (Col. 3:11).
Ti̱xin ku̱a̱ʼání congregación íyo na̱ hermano na̱ chíka̱a̱ní ndee̱ ña̱ sakuaʼana inka tu̱ʼun. Sana íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱nína, soo tá ná va̱ása kiʼinníyó kuenta xíʼin ña̱ va̱ása kúchiñuna keʼéna, kuniyó ña̱ kúʼvi̱ní-inina xínina Jehová ta kúni̱nína kachíñuna nu̱úra. Ta ña̱yóʼo chindaʼáña miíyó ña̱ ixato̱ʼóyóna ta xíʼin ndiʼi níma̱yó kundayáʼvina nu̱úyó. Va̱ása xa̱a̱yó ndakanixi̱níyó ña̱ kǒo kívi chindeétáʼanna xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ka̱ʼa̱nna tu̱ʼunyó (1 Cor. 12:21). Táxiníyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová chi ta̱xira iin chiñu ndaʼa̱yó ti̱xin congregación. Ni kúúyó ta̱a á ñaʼá, ni xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱yó á va̱ása, ni kúúyó na̱ va̱lí á na̱ náʼnu, ni xíni̱yó ka̱ʼa̱nyó iin tu̱ʼun á va̱ása: ndiʼiyó ndáyáʼviníyó nu̱ú Jehová ta saátu nu̱ú na̱ hermano (Rom. 12:4, 5; Col. 3:10, 11). Ná ndukúyó ki̱ʼva ña̱ na̱ʼa̱yó ña̱ chíndayáʼviyó chiñu ña̱ kúúmiíyó ti̱xin congregación Jehová, ta saátu ña̱ kúúmií inkana. w20.08 31 párr. 20-22
Domingo 7 tí agosto
Sava na̱ ta̱a nda̱kutáʼanna xíʼinra ta ndu̱una discípulo ta̱ táta Jesús (Hech. 17:34).
Ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ xi̱ndasakáʼnu na̱ ñuu Atenas ndióxi̱ vatá, xi̱keʼéna ku̱a̱ʼání ña̱ kini ta xi̱kandíxana ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n na̱ ndíchi. Soo ta̱ apóstol Pablo kǒo níndakanixi̱níra ña̱ va̱ása kivi xa̱a̱na nasa̱mana, ta ni xi̱ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinra va̱ása níndakava-inira. Chi miíra ni xi̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ása va̱ʼa ta xi̱ ixandi̱va̱ʼara xíʼin na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱, va̱ʼa ni̱xa̱a̱ra ku̱ura cristiano (1 Tim. 1:13). Nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱kandíxa ta̱ Jesús ña̱ kivi xa̱a̱ ta̱ Pablo koora discípulora, saátu ka̱ndíxa ta̱ Pablo ña̱ kivi xa̱a̱ na̱ ñuu Atenas koona discípulo ta̱ Jesús. Ta ña̱yóʼo kúú ña̱ ku̱uva (Hech. 9:13-15;). Tá siglo nu̱ú, ku̱a̱ʼání na̱ yiví ni̱xa̱a̱na ndu̱una discípulo ta̱ Jesús. Tá ka̱ʼyí ta̱ Pablo carta ña̱ ku̱a̱ʼa̱n ndaʼa̱ na̱ cristiano na̱ xi̱ndoo chí ñuu Corinto, ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ savana xi̱kuuna na̱ kui̱ʼná ta xi̱keʼéna ku̱a̱ʼání ña̱ kini. Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nra: “Soo ndóʼó xa̱a̱ ndo̱o ku̱a̱chindó” (1 Cor. 6:9-11). Tá miíyó níxi̱yo tiempo saá, ¿á kandíxayó ña̱ kivi xa̱a̱ na̱ yiví kán nasa̱mana ta nduuna discípulo ta̱ Jesús? w20.04 12 párr. 15, 16
Lunes 8 tí agosto
Xa̱a̱ va̱ʼa [...], kaʼní yi̱ʼi̱ (1 Rey. 19:4).
Va̱ása xíniñúʼu sa̱a̱ kama na̱ anciano xíʼin na̱ xíka-ini á ndáyáʼvi ña̱ káchíñuna nu̱ú Jehová. Nu̱úka ña̱ keʼé na̱ anciano ña̱yóʼo, xíniñúʼu chika̱a̱na ndee̱ ña̱ kunda̱a̱-inina nda̱chun káʼa̱nna á kéʼéna sava ña̱ʼa. Tasaá kúú ña̱ kivi kuniñúʼuna Biblia ña̱ chika̱a̱na ndee̱ xíʼinna. Ta̱ profeta Elías xi̱nura nu̱ú ñá reina Jezabel (1 Rey. 19:1-3). Nda̱kanixi̱níra ña̱ kǒoka na̱ profeta Jehová íyo, ta saátu ña̱ va̱ása ndáyáʼvika chiñu ña̱ kéʼéra. Nda̱kavaní-inira ta nda̱a̱ xi̱kuni̱ra kuvira (1 Rey. 19:10). Soo va̱ása nísa̱a̱ Jehová xíʼin ta̱ Elías. Chi ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ va̱ása íyo iinlá miíra, ta kivi kandíxara ña̱ chindeétáʼanra xíʼinra ta saátu íyo ku̱a̱ʼáka chiñu ña̱ keʼéra. Viíní xi̱niso̱ʼora tá na̱túʼun ta̱ Elías xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ sándi̱ʼi̱-inira, ta ta̱xira inkaka chiñu ndaʼa̱ra (1 Rey. 19:11-16, 18). ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱yóʼo? Ña̱ ndiʼi miíyó ta saátu na̱ anciano xíniñúʼu viíní keʼéyó xíʼin na̱ káchíñu nu̱ú Jehová. Tá xíʼin ña̱ suchí-ini káʼa̱n iinna á túvina ña̱ va̱ása xíniñúʼu ixakáʼnu-ini Jehová xa̱ʼa̱na, na̱ anciano xíniñúʼu viíní kuniso̱ʼona ña̱ káʼa̱nna. Ta saátu xíniñúʼu ka̱ʼa̱nna xíʼinna ña̱ ndáyáʼvinína nu̱ú Jehová. w20.06 21, 22 párr. 13, 14
Martes 9 tí agosto
Na̱ ndixa kúú migoyó ndiʼi tiempo kúʼvi̱-inina xínina miíyó (Prov. 17:17).
Jehová kúni̱ra ña̱ si̱í ná kitáʼanyó xíʼin na̱ migoyó ta saátu xíʼin na̱ veʼeyó (Sal. 133:1). Ta̱ Jesús ni̱xi̱yo na̱ va̱ʼaní xi̱kuu migora (Juan 15:15). Biblia káʼa̱nña ndáaña va̱ʼa ndákiʼinyó tá íyo na̱ migoyó (Prov. 18:24). Ta saátu, káʼa̱nña xíʼinyó ña̱ va̱ása xíniñúʼu kuxíkáyó nu̱ú inkana (Prov. 18:1). Ku̱a̱ʼánína túvina ña̱ kivi kuniñúʼuna Internet ña̱ va̱ʼa ku̱a̱ʼá koo na̱ migona, ta va̱ása kuni mitúʼunna. Soo ná kiʼinyó kuenta tá xíniñúʼuyó ña̱yóʼo. Na̱ káʼvi va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo káchina, ña̱ na̱ ku̱a̱ʼání tiempo xíto comentario á na̱ʼná ña̱ sándaa inkana nu̱ú Internet, kúni mitúʼunna ta ndákava-inina. ¿Nda̱chun? Ku̱a̱ʼání na̱ yiví sándaana nu̱ú Internet na̱ʼná ña̱ ndáyáʼvi va̱ʼaka nu̱úna: tá kúú na̱ʼná miína ña̱ va̱ʼaní ka̱na, na̱ʼná na̱ migona, xíʼin na̱ʼná lugar ña̱ liviní nu̱ú xáʼa̱nna. Na̱ xíto na̱ʼná yóʼo kivi xa̱a̱na ndakanixi̱nína ña̱ va̱ása si̱í íyo miína. w20.07 5, 6 párr. 12, 13
Miércoles 10 tí agosto
Na̱ apóstol xíʼin na̱ anciano nda̱takana ña̱ ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo (Hech. 15:6).
Ña̱ La Atalaya 1 tí octubre ña̱ ku̱i̱ya̱ 1988: “Na̱ anciano xíniñúʼu ndakunina ña̱ kivi kuniñúʼu ta̱ Cristo espíritu santo ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanra xíʼin nda̱a̱ ndáaka na̱ anciano, ña̱ va̱ʼa sandákaʼánra na̱yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Biblia, tasaá kivi ndasaviína iin ku̱a̱chi á kivi ndaka̱xinna ndáaña keʼéna. (Hech. 15:7-15.) Su̱ví iin kuití na̱ anciano chíndeétáʼan ña̱ espíritu santo xíʼin, chi ndiʼiva na̱ anciano chíndeétáʼanña xíʼin”. Tá iin ta̱ anciano íxato̱ʼóra na̱ kúú anciano xíʼinra, va̱ása kuni̱ra siʼnaka miíra ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níra tá ndákutáʼanna. Saátu, su̱ví iinlá miíra ka̱ʼa̱n ndiʼi tiempo, ta ni va̱ása ndakanixi̱níra ña̱ va̱ʼaníka ña̱ káʼa̱nra nu̱ú ña̱ káʼa̱n na̱ inka. Chi xíʼin ña̱ vitá-ini ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níra ta ndakunira ña̱ íyo sava ña̱ʼa ña̱ va̱ása kívi keʼéra, ta viíní kuniso̱ʼora ña̱ káʼa̱n inkana. Ta saátu, kuni̱ra kotora ndáaña káʼa̱n consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, ta kundiku̱nra ña̱ káʼa̱n “ta̱ esclavo ta̱ ndíchiní ta̱ nda̱kúní káchíñu” (Mat. 24:45-47). Tá xíʼin ña̱ to̱ʼó ndásavií na̱ anciano iin ku̱a̱chi, espíritu santo Ndióxi̱ íyoña xíʼinna ta chíndeétáʼanña xíʼinna ña̱ vií ndaka̱xinna ndáaña keʼéna (Sant. 3:17, 18). w20.08 27 párr. 5, 6
Jueves 11 tí agosto
Ndakundeún keʼún ña̱ va̱ʼa tasaá kuchiñún nu̱ú ña̱ va̱ása va̱ʼa (Rom. 12:21).
Na̱ xi̱sa̱a̱-ini xi̱xini ta̱ apóstol Pablo ndakúníka ni̱xi̱yona nu̱úra. Ku̱a̱ʼání na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ veʼe-ñu̱ʼu tiempo saá xi̱sa̱a̱-inina xi̱xininara, ta ku̱a̱ʼá yichi̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin inkana ña̱ kaninara ta chi̱ka̱a̱nara veʼeka̱a. Ta na̱ i̱xandi̱va̱ʼa xíʼin ta̱ Pablo xi̱kuu na̱ xi̱kitáʼan xíʼinra. Nda̱a̱ sava na̱ xi̱ñuʼu ti̱xin congregación va̱ása níkitáʼanna xíʼinra (2 Cor. 12:11; Filip. 3:18). Soo ta̱ Pablo ku̱chiñuvara xíʼin na̱ xi̱sa̱a̱-ini xi̱xiniñaʼá. Nda̱kundeéra na̱túʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ni xi̱sasina nu̱úra. Nda̱kú ni̱xi̱yo inira xíʼin na̱ hermano ni xi̱keʼéna ña̱ʼa ña̱ xi̱sandákava-inira. Soo nda̱kúníka ni̱xi̱yo inira xíʼin Ndióxi̱ nda̱a̱ ki̱vi̱ ni̱xi̱ʼi̱ra (2 Tim. 4:8). Ni ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ni̱ya̱ʼara nu̱ú soo ku̱chiñura, chi ka̱ndíxara Jehová ta va̱ása níndakanixi̱níra ña̱ kuchiñu iinlá miíra. ¿Á xíniñúʼu kundeé-iniyó nu̱ú na̱ káʼa̱n ndi̱va̱ʼa xíʼinyó á na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó? Ña̱ kúni̱yó keʼéyó kúú ña̱ kuniñúʼuyó Biblia ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanyó xíʼin na̱ yiví ña̱ sakúaʼana xa̱ʼa̱ Jehová. ¿Ndáa ki̱ʼva keʼéyó ña̱yóʼo? Kuniñúʼuyó Biblia ña̱ va̱ʼa ndakuiinyó ña̱ ndáka̱tu̱ʼun na̱ yiví, ixato̱ʼóyóna ta va̱ʼa koo iniyó xíʼinna ni kéʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó, ta saátu keʼéyó ña̱ va̱ʼa xíʼin ndiʼi na̱ yiví ni sáa̱-inina xínina miíyó (Mat. 5:44; 1 Ped. 3:15-17). w20.07 17, 18 párr. 14, 15
Viernes 12 tí agosto
Ña̱ vitá-iniún ndásakáʼnuña yi̱ʼi̱ (2 Sam. 22:36).
¿Á ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ vitá-ini Jehová? Ña̱ nda̱a̱ kúúvaña, chi saá íyo ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ David (Sal. 18:35). Tá ka̱ʼyíra ña̱yóʼo, sana xi̱ndakanixi̱níra xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ ña̱ ni̱xa̱ʼa̱n ta̱ profeta Samuel veʼe yivára ña̱ va̱ʼa ndaka̱xinra ta̱ koo rey ña̱ ñuu Israel. Ni xi̱kuu ta̱ David ta̱ loʼoka nu̱ú u̱na̱ saá na̱ ñanira, Jehová nda̱kaxinra ta̱yóʼo ña̱ koora rey nu̱ú ta̱ Saúl (1 Sam. 16:1, 10-13). Ta̱ David inkáchi xi̱ndakanixi̱níra xíʼin ña̱ ka̱ʼyí iin ta̱ salmista xa̱ʼa̱ Jehová: “Ta̱yóʼo sánuura xi̱níra, ña̱ va̱ʼa kotora ndiví xíʼin ñuʼú, ña̱ va̱ʼa ndaniʼira na̱ vitá-ini tañu yáká. Ta na̱ ndáʼvi ndániʼirana [...] ña̱ va̱ʼa koona xíʼin na̱ yiví na̱ ndáyáʼvi” (Sal. 113:6-8). Ña̱ kéʼé Jehová xíʼin na̱ káchíñu nu̱úra ni kúúna na̱ yiví ku̱a̱chi náʼa̱ña ña̱ vitá íyo inira. Táxira ña̱ ná ndasakáʼnuyóra ta saátu ña̱ kooyó migora (Sal. 25:14). Ta va̱ʼa kítáʼanyó xíʼinra tíxa̱ʼvi ña̱ ta̱xira se̱ʼera ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱ ku̱a̱chiyó. Xíʼin ña̱yóʼo ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ kúndáʼviní-inira xínira miíyó. w20.08 8 párr. 1-3
Sábado 13 tí agosto
Jehová kǒo kúni̱ra ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ nda̱a̱ ni iin ndóʼó, chi ña̱ kúni̱ra kúú ña̱ ná ndikó-ini ndiʼindó (2 Ped. 3:9).
Xa̱a̱ xíni̱va Jehová ndáa ki̱vi̱ ta ndáa hora sandíʼi-xa̱ʼa̱ra ñuyǐví yóʼo (Mat. 24:36). Ni kúni̱níra sandátakura na̱ ni̱xi̱ʼi̱, soo va̱ása ndi̱ku̱n kéʼéra ña̱yóʼo chi kúee íyo inira (Job 14:14, 15). Ndátura ña̱ ná kixaa̱ mií tiempo ña̱ va̱ʼaka keʼéra ña̱yóʼo (Juan 5:28). Ku̱a̱ʼá xa̱ʼa̱ kúú ña̱ xíniñúʼu taxiyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ kúee íyo inira. Tá kúú, tíxa̱ʼvi ña̱ kúee íyo inira ku̱a̱ʼání na̱ yiví kúúmiína tiempo ña̱ ndandikó-inina, nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ ke̱ʼé miíyó. Ña̱ kúni̱ Jehová kúú ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví ná ndakiʼinna ña̱ kutakuna ndiʼi tiempo. Ña̱kán, ná na̱ʼa̱yó ña̱ táxiyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ra xa̱ʼa̱ ña̱ kúee íyo inira, kivi keʼéyó ña̱yóʼo tá ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ nandukúyó na̱ yiví na̱ ndixa kúni̱ kutaku ndiʼi tiempo, ta chindeétáʼanyó xíʼinna ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová ta kachíñuna nu̱úra (Hech. 13:48). Tasaá ndakiʼinna ña̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ kúee íyo ini Jehová. w20.08 18 párr. 17
Domingo 14 tí agosto
Jehová, sanáʼa̱ yi̱ʼi̱ xa̱ʼa̱ yichi̱ún, na̱ʼa̱ yichi̱ún nu̱úi̱ (Sal. 25:4).
Va̱ása xíniñúʼu kunda̱a̱ kuití inina xíʼin ña̱ sánáʼa̱yó chi saátu xíniñúʼu xa̱a̱ña nda̱a̱ níma̱na. ¿Nda̱chun? Saáchi níma̱na kúú ña̱ chindaʼá miína ña̱ xa̱a̱na keʼéna ña̱ sákuaʼana. Ku̱a̱ʼání ña̱ʼa xi̱sanáʼa̱ ta̱ Jesús na̱ yiví, ta xi̱kutóona sakúaʼana xa̱ʼa̱ra. Soo xi̱ndiku̱nnara saáchi ña̱ xi̱sanáʼa̱rana xi̱xaa̱ña nda̱a̱ níma̱na (Luc. 24:15, 27, 32). Xíniñúʼu kandíxa na̱ káʼviyó xíʼin ña̱ ndixa íyo Jehová ta kotonara nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yivána, Ndióxi̱na xíʼin migona (Sal. 25:5). Tá káʼviyó xíʼinna, ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií Ndióxi̱yó (Éx. 34:5, 6; 1 Ped. 5:6, 7). Ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ káʼviyó xíʼinna, ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ndáa ki̱ʼva íyo Jehová. Ná chindeétáʼanyó xíʼinna ña̱ kotona ña̱ ndáyáʼviní ña̱ kúʼvi̱-inira xínirana, ña̱ va̱ʼa-inira xíʼinna ta saátu ña̱ kúndáʼvi-inira xínirana. Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ley ña̱ ndáyáʼvika kúú ña̱ kuʼvi̱-iniyó kuniyó Jehová (Mat. 22:37, 38). Ná chindeétáʼanyó xíʼin na̱ káʼviyó xíʼin ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Ndióxi̱. w20.10 10 párr. 12
Lunes 15 tí agosto
Ta̱ Jesús xi̱kuʼvi̱ní-inira xi̱xinira ñá Marta xíʼin ñá ku̱ʼvi̱ñá ta saátu ta̱ ku̱ʼvañá ta̱ Lázaro (Juan 11:5).
Viíní xi̱keʼé ta̱ Jesús xíʼin ndiʼi ná ñaʼá (Juan 4:27). Soo xi̱kuʼvi̱níka-inira xi̱xinira ná ñaʼá ná xi̱keʼé ña̱ kúni̱ yivára. Tá ni̱ka̱ʼa̱nra ndáana kúú na̱ veʼera ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ na̱ ta̱a xíʼin ná ñaʼá na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ (Mat. 12:50). Ta saátu va̱ʼaní xi̱táʼanra xíʼin ná ñaʼá ná xi̱kachíñu nu̱ú Ndióxi̱. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní xi̱kitáʼanra xíʼin ñá María ta saátu xíʼin ñá Marta, náyóʼo ná kúa̱an xi̱kuuná (Luc. 10:38-42). Náyóʼo va̱ʼaní xi̱kuniná xíʼin ña̱ xi̱keʼé ta̱ Jesús ta saátu xíʼin ki̱ʼva ña̱ xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼinná. Ñá María va̱ása níyi̱ʼvíñá ña̱ kooñá yatin xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús ña̱ va̱ʼa sakúaʼañá xíʼin ña̱ xi̱sanáʼa̱ra. Ta saátu ñá Marta va̱ása níyi̱ʼvíñá ña̱ ka̱ʼa̱nñá xíʼin ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱sa̱a̱ñá xíʼin ñá María chi va̱ása níchindeétáʼanñá xíʼinñá. Xi̱niñúʼura ña̱ ku̱u yóʼo ña̱ va̱ʼa sa̱náʼa̱raná xa̱ʼa̱ sava ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼviní. Ta saátu ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ xi̱ndi̱ʼi̱-inira xa̱ʼa̱ná xíʼin xa̱ʼa̱ ki̱ʼvaná ta̱ Lázaro tá xi̱xa̱ʼa̱nra xi̱xitorana (Juan 12:1-3). Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo tá ki̱ʼin kue̱ʼe̱ ta̱ Lázaro, ndi̱ku̱n ni̱ka̱ʼa̱nná xíʼin ta̱ Jesús ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinná (Juan 11:3). w20.09 20 párr. 3; 21 párr. 6
Martes 16 tí agosto
Xi̱ndakanixi̱nína ña̱ Reino Ndióxi̱ iin kamava kixaa̱ña (Luc. 19:11).
Na̱ discípulo ta̱ Jesús xi̱ndakanixi̱nína ña̱ tiempo saá kúú ña̱ kixáʼa Reino Ndióxi̱ kaʼndachíñuña ta sakǎkuñana nu̱ú na̱ chíñu ña̱ ñuu Roma. Ta saátu miíyó ndátuyó ña̱ ná kixaa̱ ki̱vi̱ ña̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa, ta taxiña iin ñuyǐví xa̱á ndaʼa̱yó nu̱ú koo na̱ yiví na̱ kándíxa Ndióxi̱ (2 Ped. 3:13). Ña̱kán, xíniñúʼu kúee koo iniyó ta kundatuyó kuu ña̱yóʼo mií ki̱vi̱ ña̱ xa̱a̱ nda̱kaxin Jehová. Jehová ta̱xira tiempo ndaʼa̱ ta̱ Noé ña̱ i̱xava̱ʼara tú arca ta saátu ña̱ na̱túʼunra xíʼin na̱ yiví (2 Ped. 2:5; 1 Ped. 3:20). Xi̱niso̱ʼora tá ku̱a̱ʼání yichi̱ ni̱nda̱ka̱tu̱ʼun ta̱ Abrahán miíra, xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra sandíʼi-xa̱ʼa̱ra na̱ ndi̱va̱ʼa-ini na̱ ni̱xi̱yo ñuu Sodoma xíʼin Gomorra (Gén. 18:20-33). Ta saátu kúeení ni̱xi̱yo inira xíʼin na̱ ñuu Israel tá va̱ása nda̱kú níxi̱yo inina xíʼinra (Neh. 9:30, 31). Ta saátu tiempo vitin, Jehová kúee íyo inira chi táxira tiempo ndaʼa̱ ndiʼi na̱ yiví ña̱ ná ndandikó-inina ta kánarana ña̱ kutáʼan viína xíʼinra (Juan 6:44; 1 Tim. 2:3, 4; 2 Ped. 3:9). Ña̱ kéʼé Jehová náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ saátu miíyó xíniñúʼu kúee koo iniyó, nani ndákundeéyó nátúʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ra ta sánáʼa̱yóna. w20.09 10 párr. 8, 9
Miércoles 17 tí agosto
Ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱ (Hech. 24:15).
Tá ná sandátaku Jehová na̱ ni̱xi̱ʼi̱, va̱ása nasa̱ma ña̱ ndákaʼánna xa̱ʼa̱, ta ki̱ʼva ña̱ íyona kooña nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yona tá kúma̱níka kuvina. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ kachi ña̱yóʼo. Jehová kúʼvi̱ní-inira xínira iin tá iinyó, ña̱kán kíʼinra kuenta ndáaña kúú ña̱ ndákanixi̱níyó, ña̱ ndóʼoyó, ña̱ káʼa̱nyó xíʼin ña̱ kéʼéyó. Ña̱kán tá ná sandátakura miíyó va̱ása ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinra, chi xa̱a̱ kúnda̱a̱-inira ndáaña ndákaʼányó xa̱ʼa̱, ndáa ki̱ʼva íyoyó á ndáa ki̱ʼva ndákanixi̱níyó. Ta̱ rey David xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ xíni̱ va̱ʼa Jehová ndáa ki̱ʼva íyo iin tá iinyó (Sal. 139:1-4). ¿Ndáaña ndóʼoyó tá kíʼinyó kuenta ña̱ ndáyáʼviníyó nu̱ú Jehová? Va̱ása xíniñúʼu yi̱ʼvíyó xa̱ʼa̱ ña̱ xíni̱ní Jehová ndáa ki̱ʼva íyoyó. ¿Nda̱chun? Ná ndakaʼányó ña̱ kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó, ta iin tá iinyó ndáyáʼviníyó nu̱úra. Ta saátu kúnda̱a̱-inira ndáaña kúú ña̱ ndo̱ʼoyó tá ya̱chi̱ ña̱kán na̱sama ki̱ʼva ña̱ íyoyó. ¿Á su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúúña va̱ʼaní kúniyó tá kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo? Nda̱a̱ ni iin yichi̱ ná va̱ása ndakanixi̱níyó ña̱ íyo mitúʼunyó, saáchi ndiʼi tiempo íyo Jehová xíʼinyó ta íyo tu̱ʼvara ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó (2 Crón. 16:9). w20.08 17 párr. 13, 14
Jueves 18 tí agosto
Yi̱ʼi̱ taxii̱ ña̱ ndíchi ndaʼún, ta ka̱ʼi̱n xíʼún ndáa yichi̱ kúú ña̱ kakaún (Sal. 32:8).
Jehová kútóoníra sanáʼa̱ra na̱ ñuura. Kúni̱ra ña̱ ndiʼi na̱ se̱ʼera ná kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ra, ná kuʼvi̱-inina kuninara, ta ná kutakuna ndiʼi tiempo. Ta va̱ʼa xa̱a̱yó keʼéyó ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ sánáʼa̱ra miíyó (Juan 17:3). Tá siglo nu̱ú, xi̱niñúʼura na̱ congregación ña̱ va̱ʼa sa̱náʼa̱ra na̱ ñuura (Col. 1:9, 10). Ta xi̱niñúʼura espíritu santo ña̱ va̱ʼa chi̱ndeétáʼanra xíʼinna, nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús (Juan 14:16). Ña̱yóʼo chi̱ndeétáʼanña xíʼin na̱ discípulora ña̱ ku̱nda̱a̱-inina xíʼin tu̱ʼun Ndióxi̱, ta saátu sa̱ndákaʼánñana xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ sa̱náʼa̱ ta̱ Jesús xíʼin ña̱ ke̱ʼéra, ta tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼyi̱ña nu̱ú ña̱ Evangelio. Ña̱ sa̱kuaʼana chi̱ndeétáʼanña xíʼinna ña̱ kandíxakana Ndióxi̱, ña̱ kuʼvi̱-inina kuninara, se̱ʼera xíʼin na̱ hermano. Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra, ña̱ ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi ku̱a̱ʼání na̱ yiví ku̱ʼu̱nna yuku̱ ña̱ kúú kuentara, ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ ndakutáʼanna xíʼin na̱ ndásakáʼnu-ñaʼá ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱rana (Is. 2:2, 3). Tiempo vitin xínu ña̱ profecía yóʼo. w20.10 24 párr. 14, 15
Viernes 19 tí agosto
Iin ta̱a ta̱ kúnda̱a̱-ini kúú ta̱ va̱ʼaní ndákiʼin consejo (Prov. 1:5).
¿Nda̱chun va̱ása xíín savana kuniso̱ʼona consejo ña̱ táxi na̱ migona ndaʼa̱na? Xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱nu kúnina. Na̱ ni̱nu kúni kútóona ña̱ ná ka̱ʼa̱nna xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ miína kuniso̱ʼona, ta va̱ása xíniso̱ʼona ña̱ nda̱a̱ (2 Tim. 4:3, 4). Va̱ása xíniso̱ʼona ña̱ káʼa̱n inkana saáchi ndákanixi̱nína ña̱ xíni̱kana, ta túvina ña̱ ndáyáʼviníkana nu̱ú inkana. Soo ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Tá iin na̱ yiví ndákanixi̱nína ña̱ ndáyáʼvinína soo su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱yóʼo, sándaʼvina miína” (Gál. 6:3). Ta̱ rey Salomón va̱ʼaní ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “Va̱ʼaníka iin ta̱ loʼo ta̱ ndáʼvi soo ndíchi íyora, nu̱ú iin rey ta̱ xa̱a̱ ku̱chée soo va̱ása ndíchi íyora, saáchi ta̱yóʼo va̱ása kúúmiíkara ña̱ ndíchi ña̱ va̱ʼa kandíxara ndakiʼinra consejo” (Ecl. 4:13). Va̱ʼaní yichi̱ sa̱ndákoo ta̱ apóstol Pedro nu̱úyó tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Pablo xíʼinra nu̱ú ndiʼina xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa kéʼéra (Gál. 2:11-14). Sana kivi sa̱a̱ ta̱ Pedro xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo xíʼinra nu̱ú ndiʼina, ta saátu xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nraña. Soo xa̱ʼa̱ ña̱ ndíchi ni̱xi̱yo ta̱ Pedro ka̱ndíxara consejo ña̱ ta̱xira ndaʼa̱ra, ta va̱ása nísa̱a̱-inira kunira ta̱ Pablo. Nu̱úka ña̱ keʼéra ña̱yóʼo, tá ni̱ya̱ʼa tiempo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ kúúra ñanira ta̱ kúʼvi̱ní-inira xínira (2 Ped. 3:15). w20.11 21 párr. 9, 11, 12
Sábado 20 tí agosto
Sanáʼa̱ndóna ña̱ ná kundiku̱nna yi̱ʼi̱ (Mat. 28:19, 20).
¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼin na̱ sa̱kán sákuaʼa xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ña̱ kuaʼnukana xíʼin tu̱ʼunra? Ña̱ ku̱ʼu̱nna reunión, chi ña̱ kuniso̱ʼona kán chindeétáʼanña xíʼinna ña̱ sakuaʼakana xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ña̱ kandíxakanara ta kuʼvi̱ka-inina kuninara (Hech. 15:30-32). Tá kúú, iin ta̱ hermano kivi natúʼunra xíʼin iin na̱ sa̱kán sákuaʼa xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ña̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-inira xínira Jehová, ki̱xáʼara kándíxara ña̱ káʼa̱n Biblia ta sa̱ndákoora ña̱ kaʼmira (2 Cor. 7:1; Filip. 4:13). Tá na̱ káʼviyó xíʼin xínitáʼanna xíʼin na̱ hermano na̱ nda̱kú íyo ini ndásakáʼnu Ndióxi̱, kivi kotona ndáa ki̱ʼva kandíxana ley ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Ndióxi̱, ta saátu ña̱ kuʼvi̱-inina kunina inkana (Juan 13:35; 1 Tim. 4:12). Tá ná kotona ña̱ kéʼé na̱ hermano na̱ yáʼa nu̱ú tu̱ndóʼo táʼan ña̱ yáʼa miína nu̱ú, saá kiʼinna kuenta ña̱ kiviva nasamana ña̱ kéʼéna ña̱ va̱ʼa xa̱a̱na koona discípulo ta̱ Cristo (Deut. 30:11). Xa̱ʼa̱ ña̱kán, ndiʼi na̱ íyo ti̱xin congregación kivi chindeétáʼanna xíʼin na̱ sákuaʼa xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ ña̱ kuaʼnuna xíʼin tu̱ʼunra (Mat. 5:16). w20.11 5 párr. 10-12
Domingo 21 tí agosto
Ka̱nitáʼi̱n xíʼin kití yukú chí ñuu Éfeso (1 Cor. 15:32).
Sana xi̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Pablo xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kanitáʼanna xíʼin kití ti̱xin circo ña̱ ni̱xi̱yo ñuu kán (2 Cor. 1:8; 4:10; 11:23). Á sanatu xi̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ na̱ judío á inkaka na̱ xi̱sa̱a̱-ini xi̱xini-ñaʼá, na̱ ni̱xi̱yo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo “kití yukú” (Hech. 19:26-34; 1 Cor. 16:9). Ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱, ta̱ Pablo ni̱ya̱ʼara nu̱ú ku̱a̱ʼá tu̱ndóʼo soo ka̱ndíxara ña̱ ndakiʼinra iin ña̱ va̱ʼa chí nu̱únínu (1 Cor. 15:30, 31; 2 Cor. 4:16-18). Saátu miíyó ndóoyó tiempo ña̱ i̱yoní. Ta sava na̱ hermanoyó xóʼvi̱na chi kéʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinna. Inkana i̱yoní nu̱ú ndóona chi íyoní ku̱a̱chi. Ta sava ñuu va̱ása táxina ña̱ natúʼun na̱ hermanoyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, soo ni saá ndákundeévana káchíñuna nu̱ú Jehová ni kivi taánnana veʼeka̱a á nda̱a̱ kaʼnínana. Ndiʼi na̱ hermano yóʼo ndákundeéna ndásakáʼnuna Jehová, ta va̱ʼaní yichi̱ chínúuna nu̱úyó. Va̱ása yíʼvina, saáchi kúnda̱a̱-inina ña̱ ni ná kuvina iin ña̱ va̱ʼaníka taxi Jehová ndaʼa̱na chí nu̱únínu. w20.12 9 párr. 3, 4
Lunes 22 tí agosto
Saáchi ndi̱ʼi̱ inkáchi káchíñundi̱ xíʼin Ndióxi̱. Ndóʼó kúú ñuʼú nu̱ú chíʼi Ndióxi̱, iin veʼe ña̱ i̱xava̱ʼa Ndióxi̱ (1 Cor. 3:9).
¿Á ndákava-iniyó saáchi na̱ yiví na̱ íyo nu̱ú territorio ña̱ kúúmiíyó va̱ása xíínna kuniso̱ʼona á va̱ása ndóona veʼena? ¿Ndáaña kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa ndakundeéyó kusi̱í-iniyó? Viíní ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ nátúʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱yóʼo? Ná ndakaʼányó chi ña̱ ndáyáʼviníka kúú ña̱ natúʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ Ndióxi̱ ta saátu xa̱ʼa̱ Reinora. Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ loʼova na̱ yiví ndani̱ʼí yichi̱ ña̱ taxi ña̱ kutakuna (Mat. 7:13, 14). Tá ku̱a̱ʼa̱nyó nátúʼunyó xíʼin na̱ yiví, kéʼéyó iin chiñu ña̱ ndáyáʼviní saáchi inkáchi káchíñuyó xíʼin Jehová, ta̱ Jesús xíʼin na̱ ángel (Mat. 28:19, 20; Apoc. 14:6, 7). Ta saátu ná ndakaʼányó chi Jehová kúú ta̱ kána na̱ yiví na̱ kúni̱ kachíñu nu̱úra ña̱ koona na̱ ñuura (Juan 6:44). Sana va̱ása xíín na̱ yiví kuniso̱ʼona ña̱ nátúʼunyó vitin, soo tá ná ku̱ʼu̱nyó nu̱úna inka yichi̱ kuniso̱ʼovana. Iin ñá hermana ñá naní Deborah, káchiñá: “Tá ndákava-iniyó, ta̱ Ndi̱va̱ʼa kivi kuniñúʼura ña̱yóʼo ña̱ sakúxíkara miíyó nu̱ú Jehová”. w20.12 26 párr. 18, 19; 27 párr. 21
Martes 23 tí agosto
Ná ndakundeéyó kuʼvi̱-iniyó kunitáʼanyó, saáchi ña̱ kúʼvi̱-iniyó xínitáʼanyó kuenta Ndióxi̱ kúúña (1 Juan 4:7).
Ku̱a̱ʼání na̱ hermanoyó káchíñuna ku̱a̱ʼání hora ña̱ va̱ʼa satána ña̱ xíniñúʼuna ta saátu na̱ veʼena. Soo ni saá, chíka̱a̱nína ndee̱ ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱. Savana chíndeétáʼanna xíʼin na̱ hermano tá kúu iin tu̱ndóʼo, inkana káchíñuna nu̱ú kúva̱ʼa veʼe ña̱ xíniñúʼu na̱ ñuu Ndióxi̱, ta ndiʼiyó kivi taxiyó xu̱ʼún ña̱ va̱ʼa kuniñúʼu na̱ ñuu Ndióxi̱ ña̱yóʼo. Xíʼin ña̱yóʼo náʼa̱na ña̱ kúʼvi̱-inina xínina Ndióxi̱ xíʼin na̱ hermano. Ta saátu, ndiʼi semana náʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyó na̱ hermanoyó tá xáʼa̱nyó reunión ni ku̱naaníyó, á ni yíʼviyó soo táxiyó comentario. Ta ni íyova tu̱ndóʼo nu̱ú miíyó, soo chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ ka̱ʼa̱nyó tu̱ʼun va̱ʼa xíʼin na̱ hermano, tá kúma̱ní kixáʼa reunión á tá xa̱a̱ ndíʼiña (Heb. 10:24, 25). Táxiníyó tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ kéʼé na̱ hermanoyó. w21.01 10 párr. 11
Miércoles 24 tí agosto
Ná va̱ása kuta̱aní-iniyó (Gál. 5:26).
Na̱ ni̱nu kúni íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ña̱ ka̱ʼa̱nna tu̱ʼun va̱ʼa xíʼin inkana, chi kúni̱na ña̱ ná ka̱ʼa̱nna tu̱ʼun va̱ʼa xíʼin miína. Chítáʼanna ña̱ kéʼéna xíʼin ña̱ kéʼé inkana, ta kútóonína keetáʼanna xíʼin inkana. Nu̱úka ña̱ sanáʼa̱na inkana ta taxina chiñu ndaʼa̱na, iinlá miína kéʼé ndiʼi ña̱ʼa chi túvina ña̱ va̱ʼaníka kana iin chiñu saá á kooña nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ miína. Ta saátu, kútóonína kundayáʼvina nu̱ú inkana, ta sáa̱na tá xítona ña̱ va̱ʼaníka kána ña̱ kéʼé inkana. Ña̱kán tá kíʼinyó kuenta ña̱ ni̱nu kúniyó, ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ ndasaxa̱áyó ña̱ ndákanixi̱níyó, tasaá va̱ása taxikayó koo ña̱yóʼo iniyó (Rom. 12:2). Táxiníyó tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní náʼa̱ Jehová ña̱ vitá íyo inira (Sal. 18:35). Náʼa̱ra ña̱yóʼo xíʼin ki̱ʼva ña̱ kéʼéra xíʼin na̱ káchíñu nu̱úra, ta kúni̱yó kundiku̱nyó yichi̱ra. Ta saátu kúni̱yó kundiku̱nyó yichi̱ na̱ xi̱táʼan xíʼin Ndióxi̱ ta xi̱ndakunina ña̱ ni̱xi̱yo sava ña̱ʼa ña̱ va̱ása níkivi keʼéna. Ndiʼi tiempo ná ixato̱ʼóyó Jehová ta ná ndasakáʼnuyóra (Apoc. 4:11). w20.08 13 párr. 19, 20
Jueves 25 tí agosto
Soo na̱ ná tindaʼa̱, koo tu̱ndóʼo nu̱úna (1 Cor. 7:28).
Ndióxi̱ kúú ta̱ chi̱ndúʼú xa̱ʼa̱ ña̱ tindaʼa̱ na̱ yiví ta va̱ʼaní íyoña, soo na̱ tíndaʼa̱ na̱ yiví ku̱a̱chiva kúúna (1 Juan 1:8). Xa̱ʼa̱ ña̱kán, tu̱ʼun Ndióxi̱ káʼa̱nña xíʼin na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ña̱ koo tu̱ndóʼo nu̱úna. Jehová kúni̱ra ña̱ ná chindeétáʼan na̱ ta̱a xíʼin na̱ veʼena ña̱ sakúaʼana xa̱ʼa̱ra, ná taxina ña̱ xíniñúʼuna ta ná na̱ʼa̱na ña̱ kúʼvi̱-inina xíninana (1 Tim. 5:8). Soo, ná hermana ná xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ xíniñúʼu taváná tiempo ndiʼi ki̱vi̱ ña̱ kaʼviná tu̱ʼun Ndióxi̱, ndakanixi̱níná xa̱ʼa̱ ña̱ káʼviná ta ka̱ʼa̱nná xíʼin Jehová xíʼin ndiʼi níma̱ná. Soo kivi ixayo̱ʼvi̱ ña̱yóʼo xíʼinná saáchi íyoní chiñu nu̱úná, soo ndáyáʼviníva ña̱ taváná tiempo ña̱ keʼénáña. ¿Nda̱chun? Saáchi Jehová kúni̱ra ña̱ iin tá iin na̱ káchíñu nu̱úra ná ndakundeéna sakúaʼana xa̱ʼa̱ra ta vií ná kutáʼanna xíʼinra (Hech. 17:27). Sana xíniñúʼu chika̱a̱ní ñá xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ndee̱ ña̱ va̱ʼa ixato̱ʼóñá yiíñá ta kandíxañára, saáchi ta̱ ku̱a̱chi kúúra. Soo va̱ása ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinñá keʼéñá chiñu ña̱ ta̱xi Jehová ndaʼa̱ñá, tá ná kunda̱a̱-iniñá nda̱chun kúú ña̱ káʼa̱n Biblia ña̱ xíniñúʼu kandíxañá ta ixato̱ʼóñá yiíñá. w21.02 8 párr. 3; 9 párr. 6, 7
Viernes 26 tí agosto
Ndúndakúka-inindó tá yáʼandó nu̱ú tu̱ndóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxandó Ndióxi̱ (Sant. 1:3).
Tu̱ndóʼo ña̱ yáʼayó nu̱ú íyoña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ñuʼu̱ ña̱ xíniñúʼuna ña̱ va̱ʼa ixava̱ʼana iin espada ña̱ ka̱a. Tá xáʼmina espada yóʼo ta chíka̱a̱naña ti̱xin ti̱kui̱í ña̱ va̱ʼa ndi̱koña, ka̱a yóʼo ndúndakúkaña. Ki̱ʼva saá ndóʼo miíyó tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo, chi ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ ndúndakúkaña. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ta̱ Santiago ka̱chira: “Ndakundeéndó kundeé-inindó ña̱ va̱ʼa kǒo ña̱ʼa kuma̱ní nu̱úndó ta va̱ʼa koondó” (Sant. 1:4). Tá kíʼinyó kuenta ña̱ ndúndakúka ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo, saá kúú ña̱ kivi kusi̱í-iniyó tá yáʼayó nu̱úña. Nu̱ú carta ña̱ ka̱ʼyí ta̱ Santiago ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ sava tu̱ndóʼo ña̱ kivi ya̱ʼayó nu̱ú, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ása kusi̱íka-iniyó. Iin ña̱ íxayo̱ʼvi̱ xíʼinyó kúú ña̱ va̱ása kúnda̱a̱-iniyó ndáaña keʼéyó. Tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo kúni̱yó ndaka̱xinyó keʼéyó ña̱ kútóo Jehová, ta saátu ná chindeétáʼanña xíʼin na̱ hermanoyó ta ná chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ nda̱kú koo iniyó xíʼin Jehová (Jer. 10:23). Xíniñúʼuyó ña̱ ndíchi ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó ndáaña ndaka̱xinyó keʼéyó, ta saátu ndáaña ka̱ʼa̱nyó xíʼin na̱ sáa̱-ini xíni miíyó. Tá va̱ása kúnda̱a̱-iniyó ndáaña keʼéyó kivi ndakava-iniyó, tasaá kamaní ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ kúsi̱í-iniyó. w21.02 28 párr. 7-9
Sábado 27 tí agosto
Xíʼin ndiʼi níma̱ndó kuʼvi̱ní-inindó kunitáʼanndó (1 Ped. 1:22).
Va̱ʼaní yichi̱ chínúu Jehová nu̱úyó. Ta̱yóʼo kúni̱níra xínira miíyó, ta tá nda̱kú ná koo iniyó xíʼinra kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa ña̱ kivi sakúxíka miíyó nu̱úra (Rom. 8:38, 39). Tu̱ʼun griego ña̱ kúni̱ kachi “ndeéní”, táxiña kúnda̱a̱-iniyó ña̱ xíniñúʼu chika̱a̱níyó ndee̱ ña̱ va̱ʼa na̱ʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyó inkana, ta ña̱yóʼo kúú ña̱ xíniñúʼu keʼéyó sava yichi̱ xíʼin sava na̱ hermanoyó. Tu̱ʼun Ndióxi̱ káʼa̱nña xíʼinyó ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tá kéʼéna iin ña̱ va̱ása kútóoyó: “Kundeé-inindó xíʼin ña̱ kéʼé inkana xíʼinndó xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-inindó xínitáʼanndó, chika̱a̱níndó ndee̱ ña̱ va̱ása koo ku̱a̱chi xíʼin táʼanndó ña̱ va̱ʼa vií kutáʼanndó” (Efes. 4:1-3). Va̱ása xíniñúʼu kiʼinníyó kuenta xíʼin ña̱ va̱ása va̱ʼa kéʼé na̱ hermanoyó, va̱ʼaka ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ vií ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱na nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé mií Jehová (1 Sam. 16:7; Sal. 130:3). Sava yichi̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó na̱ʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyó na̱ hermano, ta íxayo̱ʼvi̱níkaña xíʼinyó tá kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa kéʼéna. Tá siglo nu̱ú xa̱a̱ xi̱ndoʼovana ña̱yóʼo, ta ñá Evodia xíʼin ñá Síntique kúú ná ndo̱ʼoña. Ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Pablo xíʼinná “ná ndasaviíná ku̱a̱chi ña̱ kúúmiíná xíʼin táʼanná” (Filip. 4:2, 3). w21.01 22 párr. 10, 11
Domingo 28 tí agosto
Ndóʼó na̱ va̱lí kúa̱an, káʼi̱n ña̱yóʼo xíʼinndó saáchi ndakú íyo inindó ta kándíxandó ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱, ta kǒo níndakavandó ndaʼa̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa (1 Juan 2:14).
Ta̱ loʼo, na̱ hermano na̱ íyo ti̱xin congregación chíndáyáʼvinína yóʼó xa̱ʼa̱ ña̱ inkáchi káchíñún xíʼinna nu̱ú Jehová (Sof. 3:9). Kúsi̱íní-inina tá xítona ña̱ xíʼin ndiʼi ndee̱ún kéʼún chiñu ña̱ ta̱xina ndaʼún, ta xíʼin ña̱ si̱í-ini kéʼúnña. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo íxato̱ʼónína yóʼó ta ndáa-inina yóʼó. Va̱ása nandósóún ña̱ kúʼvi̱ní-ini Jehová xínira yóʼó ta ndáa-inira yóʼó. Miíra ni̱ka̱ʼa̱n ña̱ tiempo nu̱ú ndíʼi vitin koo ku̱a̱ʼání na̱ ta̱a válí na̱ kuni̱ kachíñu nu̱úra (Sal. 110:1-3). Ta̱kán kúnda̱a̱-inira ña̱ kúʼvi̱ní-iniún xíniúnra, ta kúni̱ún taxiún ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmiíún ndaʼa̱ra. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, kúee koo iniún xíʼin inkana ta saátu kúee koo iniún xíʼin miíún. Tá ná keʼún ña̱ va̱ása va̱ʼa, kuniso̱ʼo consejo ña̱ táxina ndaʼún. Ta ndakaʼún chi mií Jehová kúú ta̱ káʼa̱n ña̱yóʼo xíʼún (Heb. 12:6). Viíní keʼún chiñu ña̱ táxina ndaʼún. Ta saátu chika̱a̱níún ndee̱ ña̱ sakúsi̱íún-ini yiváún ta̱ íyo chí ndiví (Prov. 27:11). w21.03 7 párr. 17, 18
Lunes 29 tí agosto
Tá ná ndakava-iniún xa̱ʼa̱ ña̱ yáʼún nu̱ú tu̱ndóʼo, va̱ása koo ndeún. (Prov. 24:10).
Íyo ku̱a̱ʼá ña̱ʼa ña̱ kivi sandákava-iniyó. Tá kúú xa̱ʼa̱ ña̱ kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi, ña̱ kǒo kúchiñuyó sandákooyó keʼéyó iin ña̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa, xa̱ʼa̱ ña̱ ndeé ndóʼoyó, xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása ndákiʼinyó iin chiñu ti̱xin ñuu Ndióxi̱ á xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása xíín na̱ yiví kuniso̱ʼona ña̱ nátúʼunyó xíʼinna. Tá ná ndakaniníxi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi á xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo kúchiñuyó sandákooyó keʼéyó iin ña̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa, va̱ása va̱ʼa kuniyó xíʼin miíyó ta nda̱a̱ kivi xa̱a̱yó ndakanixi̱níyó ña̱ va̱ása taxi Jehová kooyó nu̱ú ñuyǐví xa̱á. Ta ña̱yóʼo kivi saxóʼvi̱níña miíyó. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ása ndakaniníxi̱níyó saá? Iinlá ta̱ Jesucristo kúú ta̱ va̱ása níxi̱kuumií ku̱a̱chi, soo ndiʼi miíyó na̱ yiví kúúmiívayó ku̱a̱chi (Rom. 3:23). Su̱ví ndiʼi tiempo xíto Jehová ndiʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa kéʼéyó, ta kúnda̱a̱va-inira ña̱ va̱ása kuchiñuyó vií keʼéyó ndiʼi ña̱ʼa. Kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó ta kúee íyo inira xíʼinyó. Kúnda̱a̱-inira ña̱ chíka̱a̱níyó ndee̱ ña̱ keʼéyó ña̱ va̱ʼa ta vií ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ miíyó, ta saátu íyo tu̱ʼvara ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó (Rom. 7:18, 19). w20.12 22 párr. 1-3
Martes 30 tí agosto
Ta vitin ñaniyó, chika̱a̱ndó ndee̱ ña̱ kusi̱íníka-inindó, ña̱ nasamandó ña̱ kéʼéndó (2 Cor. 13:11).
Miíyó na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ ku̱a̱ʼa̱n iin yichi̱ saá íyoyó. Chi nu̱ú kúni̱yó xa̱a̱yó kúú ñuyǐví xa̱á nu̱ú kaʼndachíñu Ndióxi̱yó Jehová. Ndiʼi ki̱vi̱ chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ ku̱ʼu̱nyó yichi̱ ña̱ taxi ña̱ kutakuyó. Soo, nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús iin yichi̱ táñu kúúña, ña̱kán sava yichi̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ ku̱ʼu̱nyó nu̱úña (Mat. 7:13, 14). Xa̱ʼa̱ ña̱ kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi kivi kamaní sandákooyó yichi̱ yóʼo (Gál. 6:1). Ña̱ va̱ʼa ndakundeéyó ku̱ʼu̱nyó chí yichi̱ ña̱ táñu ña̱ taxi ña̱ kutakuyó xíniñúʼu kandíxayó nasamayó ña̱ ndákanixi̱níyó, ña̱ kéʼéyó xíʼin ki̱ʼva ña̱ íyoyó. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Pablo xíʼinyó ña̱ ná ndakundeéyó nasamayó ña̱ kéʼéyó. Íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó kunda̱a̱-iniyó ndáaña kúú ña̱ ndákanixi̱níyó á ña̱ ndóʼoyó. ¿Nda̱chun? Saáchi níma̱yó kivi sandáʼviña miíyó, ña̱kán íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáaña kivi xa̱a̱yó keʼéyó (Jer. 17:9). Ta saátu sándaʼviyó miíyó xíʼin ña̱ va̱ása va̱ʼa ndákanixi̱níyó (Sant. 1:22). Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ndáyáʼviní kuniñúʼuyó Biblia ña̱ va̱ʼa kotoyó ndáa ki̱ʼva íyoyó. Ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáaña kúú ña̱ ndákanixi̱níyó xíʼin ña̱ kúni̱yó keʼéyó ña̱ íyo se̱ʼé nda̱a̱ níma̱yó (Heb. 4:12, 13). w20.11 18 párr. 1-3
Miércoles 31 tí agosto
Siʼnaka miíndó ixato̱ʼó inkana (Rom. 12:10).
Si̱íníka kooyó tá vitá íyo iniyó, ta ndákuniyó ña̱ íyo sava ña̱ʼa ña̱ va̱ása kívi keʼéyó. ¿Nda̱chun? Saáchi tá kúnda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ása kívi keʼé iinlá miíyó iin ña̱ʼa, taxiyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ na̱ kúni̱ chindeétáʼan xíʼinyó. Ná ndakaʼányó xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u tá sa̱ndáʼa ta̱ Jesús u̱xu̱ na̱ ta̱a na̱ xi̱kuumií lepra. Iin kuití kúú ta̱ nda̱ndikó, ta ta̱xira tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ña̱ sa̱ndáʼarara. Vitání ni̱xi̱yo ini ta̱ ta̱a yóʼo chi xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ va̱ása kuchiñura sándaʼara miíra, ña̱kán ta̱xira tíxa̱ʼvi ta nda̱sakáʼnura Ndióxi̱ (Luc. 17:11-19). Na̱ vitá-ini xíʼin na̱ ndákuni ña̱ íyo sava ña̱ʼa ña̱ va̱ása kívi keʼéna, va̱ʼaníka kítáʼanna xíʼin inkana. ¿Nda̱chun? Saáchi va̱ása íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna ña̱ ndakunina ña̱ inkana kúúmiína ña̱ va̱ʼa ta kándíxanana. Ta saátu, kúsi̱í-inina tá xítona ña̱ ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndákiʼin inkana xa̱ʼa̱ ña̱ káchíñuna nu̱ú Jehová, ta káʼa̱nna tu̱ʼun va̱ʼa xíʼinna ta íxato̱ʼónana. w20.08 12, 13 párr. 17, 18