ဂေါ့သစ်ခ်ကျမ်းစာ မှတ်သားလောက်ဖွယ်အောင်မြင်မှုတစ်ရပ်

ဂေါ့သ်လူမျိုးသည် ဂျာမနီလူမျိုးစုများနှင့်မဟာမိတ်ဖြစ်ကြပြီး စကယ်န်ဒီနေးဗီးယန်းလူမျိုးမှ ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်ဖွယ်ရှိသည်။ ကျွန်ုပ်တို့ခေတ်သက္ကရာဇ်၏ အစောပိုင်းရာစုနှစ်များတွင် သူတို့သည် ပင်လယ်နက်နှင့် ဒန်းညုမြစ်ထိတိုင်အောင် တောင်ပိုင်းကျကျထိ ပြောင်းရွှေ့လာရာ ရောမအင်ပါယာ၏ အစွန်အဖျားသို့ပင် ရောက်လာသည်။

ဂျာမန်ဘာသာစကားတစ်မျိုးမျိုးဖြင့် ပထမဆုံးထုတ်လုပ်သည့်စာအုပ်မှာ ဂေါ့သစ်ခ်ကျမ်းစာဖြစ်သည်။ ယခုအခါ ထိုကျမ်းစာသည် အပိုင်းအစအဖြစ်နှင့်သာ ရှိတော့သည်။ သို့တစေ ယင်းသည် သန့်ရှင်းသောကျမ်းစာစောင်များ၏ ထူးခြားပြီးတန်ဖိုးရှိသည့် ဘာသာပြန်ကျမ်းအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိသည်။ အဘယ်ကြောင့်နည်း။

အူလ်ဖလပ်စ်—သာသနာပြုနှင့်ကျမ်းစာဘာသာပြန်သူ

ဤကျမ်းစာကိုဘာသာပြန်သူမှာ အူလ်ဖလပ်စ်ဖြစ်ပြီး သူ၏ဂေါ့သ်အမည် ဝူလ်ဖလာဟုလည်း သိကြသည်။ သမိုင်းဆရာဖီလစတောဂီးယပ်စ်၏အဆိုအရ အူလ်ဖလပ်စ်သည် ယခုအခါ အရှေ့တူရကီ၏အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည့် ကပ္ပဒေါကိ (ကက်ပဒိုးရှီးယား) ကို ဂေါ့သ်များဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်စဉ် ဖမ်းဆီးခံရသည့်သုံ့ပန်းများထဲမှ ပေါက်ဖွားလာသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ စီ.အီး. ၃၁၁ ခုနှစ်ခန့်တွင် မွေးဖွားပြီး နောက်နှစ်ပေါင်း ၃၀ ခန့်တွင် နစ်ကမီးဒီးယားမြို့မှ ယူစီးဘီးယပ်စ်၏ တာဝန်ခန့်အပ်ခြင်းခံရပြီး ဂေါ့သ်များအလယ်တွင်သာသနာပြုရန် လေ့ကျင့်ခံခဲ့ရသည်။

သမိုင်းဆရာဝီလ်ဒူးရဲ့န်တ်က ဤသို့ပြောသည်– “သူကူးပြောင်းသည့်အယူဝါဒကို သင်ကြားပေးရန်နှင့် တိုးပွားစေရန် ဓမ္မရာဇဝင်ကျမ်းစာစောင်များမှလွဲ၍ သမ္မာကျမ်းစာတစ်အုပ်လုံးကို ဂရိမှဂေါ့သ်ဘာသာသို့ စိတ်ရှည်လက်ရှည်ပြန်ဆိုခဲ့သည်။” (ယုံကြည်ခြင်းခေတ်) ယခုအခါ နေဟမိကျမ်း၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုမှလွဲ၍ မပျောက်မပျက်ဆက်လက်တည်ရှိနေသေးသည့် အခြားသောဂေါ့သစ်ခ်ကျမ်းစာ၏ စာမူများမှာ ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းစာ၏ အစိတ်အပိုင်းအချို့ဖြစ်သည်။

ဂေါ့သ်စကားသည် အရေးအသားရှိသည့်ဘာသာစကားမဟုတ်ချေ။ ထို့ကြောင့် အူလ်ဖလပ်စ်သည် ထူးကဲသည့်တီထွင်ဖန်တီးမှုလိုအပ်သော ဘာသာပြန်ခြင်းဆိုင်ရာစိန်ခေါ်မှုကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ ရှေးခရစ်ယာန်ဘာသာသမိုင်းဆရာများက မူလအားဖြင့် ဂရိနှင့်လက်တင်အက္ခရာများကို အခြေခံသော သင်္ကေတ ၂၇ လုံးပါသည့် ဂေါ့သ်အက္ခရာကို တီထွင်ရန်တာဝန်ကို သူ့အားအပ်နှင်းခဲ့ကြသည်။ ထို့အပြင် ဗြိတိန်စွယ်စုံကျမ်းသစ် က ဤသို့မှတ်ချက်ချသည်– “အချို့တို့ကို ယခုအထိအသုံးပြုဆဲဖြစ်သော ဂျာမန်ခရစ်ယာန်အသုံးအနှုန်းများကို သူတီထွင်ဖန်တီးခဲ့သည်။”

ဂေါ့သစ်ခ်ကျမ်းစာ၏ကနဦးသမိုင်း

စီ.အီး. ၃၈၁ ခုနှစ်မတိုင်မီ အူလ်ဖလပ်စ်၏ဘာသာပြန်ခြင်းပြီးသွားပြီး နောက်နှစ်နှစ်သုံးနှစ်ခန့်တွင် သူကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ သူ့ကျမ်းစာ၏ ထင်ပေါ်ကျော်ကြားမှုနှင့်ပတ်သက်၍ အမေရိကန်စွယ်စုံကျမ်း က “စပိန်နှင့်အီတလီသို့ ပြောင်းရွှေ့သွားကြသော ဂေါ့သ်တို့သည် အများအားဖြင့် ထိုဘာသာပြန်ကျမ်းကို အသုံးပြုကြသည်” ဟု ထောက်ခံထားသည်။ ကျန်ရှိသည့်အစိတ်အပိုင်းများကိုကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ဂေါ့သစ်ခ်ကျမ်းစာကို မိတ္တူများစွာပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း ထင်ရှားသည်။ လက်ရေးစာမူများစွာတို့ကို ဂေါ့သ်နိုင်ငံတည်ရှိခဲ့သည့်ဒေသရှိ ရဗဲနားနှင့်ဗရိုးနားမြို့နယ်ရှိ စခရစ်ပ်တိုးရီးယားများတွင် ဆင့်ပွားပြုလုပ်ခဲ့ကြဖွယ်ရှိသည်။ စခရစ်ပ်တိုးရီးယားဆိုသည်မှာ ရဟန်းကျောင်းများတွင်ရှိသော ကျမ်းစာမူများကိုရေးကူးသည့် အခန်းများဖြစ်သည်။

စီ.အီး. ၅၅၅ ခုနှစ်ခန့်တွင် ဘိုင်ဇန်တင်ဘုရင် ပထမမြောက်ဂျပ်စ္စတင်းနီးယန်းက အီတလီကို တိုက်ခိုက်အောင်မြင်ပြီးနောက် ဂေါ့သ်တို့သည် လူမျိုးတစ်မျိုးအဖြစ်မှ ကွယ်ပျောက်ခဲ့ရသည်။ တိုဝဲနက်စ်ကလေးဘဂ်ကပြောသည်မှာ သူတို့ကွယ်ပျောက်ပြီးနောက်ပိုင်းတွင် “အီတလီရှိ ဂေါ့သ်ဘာသာစကားနှင့် ထုံးတမ်းစဉ်လာများသည် ကွယ်ပျောက်သွားပြီး သဲလွန်စတစ်ခုတလေမျှပင် မကျန်ရစ်ခဲ့ပါ။ ဂေါ့သ်ဘာသာစကားဖြင့်ရေးသည့် ကျမ်းစာမူများသည် စိုးစဉ်းမျှစိတ်ဝင်စားခြင်းမခံရတော့ဘဲ . . . ယင်းတို့သည် အစိတ်အပိုင်းများအဖြစ်ပြုလုပ်ခံရပြီး စာသားများလည်း ခြစ်ထုတ်ခံရသည်။ တန်ဖိုးကြီးသည့်သားရေများကို အခြားစာပေများရေးသားရန် ပြန်အသုံးပြုကြသည်။”

ဆက်တည်ရှိသည့်စာမူများ

ဤကျမ်းစာစာမူအချို့တို့တွင် ကောင်းကောင်းမဖျက်ထားသဖြင့် မူရင်းကျမ်းစာများ ခပ်ရေးရေးကျန်ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ ထိုကဲ့သို့သော နှစ်ထပ်ရေးစာပေများကို ရှာဖွေတွေ့ရှိပြီး ယင်းတို့ကို အဓိပ္ပာယ်ဖော်ကြသည်။ မှတ်သားစရာကား မဿဲ၊ ယောဟန်၊ လုကာနှင့် မာကု ဟူသည့်အစီအစဉ်ဖြင့် ခရစ်ဝင်ကျမ်းလေးစောင်ပါဝင်သော နာမည်ကျော်အာဂျယ်န်တေအို့စ်လက်ရေးမိတ္တူ လက်ရာမပျက်ဆက်လက်ရှိနေသည်။

ဤထူးခြားကောင်းမွန်သည့်လက်ရေးမိတ္တူ၏ မူလအစမှာ စီ.အီး. ခြောက်ရာစုအစပိုင်းလောက်က ရဗဲနားရှိ စခရစ်ပ်တိုးရီးယားတွင် စတင်ခဲ့ကြောင်း ယူမှတ်ကြသည်။ ယင်းကို “ငွေစာ” အဓိပ္ပာယ်ရှိ အာဂျယ်န်တေအို့စ်လက်ရေးမိတ္တူဟု ခေါ်ရခြင်းမှာ ယင်းကို ငွေမင်ဖြင့်ရေးသားထားသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ယင်းရေးသားထားသည့်သားရေချပ်ကို ခရမ်းရောင်ဆိုးထားပြီး၊ ယင်းက မင်းမျိုးမင်းနွယ်မှ အရေးကြီးပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးအတွက် ပြုလုပ်ထားခဲ့ဖွယ်ရှိကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းတိုင်း၏ ပထမစာကြောင်းသုံးကြောင်းကိုလည်းကောင်း၊ သီးခြားအပိုင်းများ၏ အစများကိုလည်းကောင်း ရွှေစာလုံးများဖြင့် တန်ဆာဆင်ရေးသားထားသည်။ ကျမ်းစာကော်လံတစ်ခုစီ၏အောက်ခြေတွင်လေးခုပြိုင်နေသော “မုခ်ဝများ” ၏ထိပ်၌ ခရစ်ဝင်ကျမ်းရေးသူများ၏အမည်များကိုလည်း ရွှေစာလုံးဖြင့်ရေးသားထားသည်။ ယင်းတို့က ခရစ်ဝင်ကျမ်းများရှိ ကျမ်းပြိုင်များကို ရည်ညွှန်းပေးသည်။

ဂေါ့သစ်ခ်ကျမ်းစာပြန်လည်ပေါ်ပေါက်လာ

ဂေါ့သ်လူမျိုးများ၏ အကျင့်ပျက်အပျော်ကျူးခြင်းနှင့်အတူ တန်ဖိုးရှိသော အာဂျယ်န်တေအို့စ်လက်ရေးမိတ္တူလည်း ပျောက်ပျက်ခဲ့ရသည်။ ၁၆ ရာစုအလယ်လောက်တွင် ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ ကိုလောင်းမြို့အနီးရှိ ဗယ်ရ်ဒယ်န်ရဟန်းကျောင်းတွင်ရှိသည်ဟု လူအများသိဖြစ်ချိန်မရောက်မချင်း ယင်းပျောက်နေခဲ့သည်။

၁၅၆၉ ခုနှစ်တွင် ဂေါ့သစ်ခ်ဘာသာပြန်ကျမ်း၏ သခင့်ပတ္ထနာထုတ်ဝေခံရပြီး ယင်းက ထုတ်ယူထားသည့်ကျမ်းစာကို လူများအာရုံစိုက်စေသည်။ ၁၅၉၇ ခုနှစ်တွင် အာဂျယ်န်တေအို့စ်လက်ရေးမိတ္တူဟူသည့်အမည်သည် ပုံနှိပ်စာလုံးဖြင့် ပထမဆုံးအကြိမ်ပေါ်ထွက်လာသည်။ ဤစာမူသည် ဗယ်ရ်ဒယ်န်မှနေ၍ ပရက်ဂ်မြို့ရှိ ဧကရာဇ်၏အနုပညာပစ္စည်းစုဆောင်းရေးဌာနတွင် ရောက်ရှိသွားသည်။ သို့သော် အနှစ်သုံးဆယ်စစ်ပွဲပြီးဆုံးသည့် ၁၆၄၈ ခုနှစ်ရောက်သောအခါ စစ်နိုင်သူဆွီဒင်လူမျိုးများက အခြားရတနာများနှင့်အတူ ယင်းကိုသိမ်းယူသွားခဲ့သည်။ ၁၆၆၉ ခုနှစ်မှစ၍ ဤလက်ရေးစာမူသည် ဆွီဒင်နိုင်ငံရှိ အု(ပ်)စာလာတက္ကသိုလ်စာကြည့်တိုက်တွင် အတည်တကျနေရာရလာခဲ့သည်။

မူလအားဖြင့် အာဂျယ်န်တေအို့စ်လက်ရေးမိတ္တူသည် စာရွက် ၃၃၆ ရွက်ဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားပြီး ၁၈၇ ရွက်သည် အု(ပ်)စာလာတွင်ရှိသည်။ အခြားတစ်ရွက်—မာကုခရစ်ဝင်ကျမ်း၏ နောက်ဆုံးစာရွက်—ကို ၁၉၇၀ ခုနှစ်တွင် ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ ရပိုင်းယရ်မြို့တွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။

လက်ရေးမိတ္တူကို ပြန်လည်တွေ့တွေ့ချင်း ကျမ်းပညာရှင်များသည် ကွယ်ပျောက်နေသော ဂေါ့သ်ဘာသာစကား၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်များကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ရန် စတင်ကြိုးစားလာကြသည်။ ရနိုင်သမျှသောလက်ရေးမိတ္တူများနှင့် ယခင်က ပြန်လည်ဆန်းသစ်ရန် ကြိုးစားအားထုတ်မှုများကို အသုံးပြုပြီး ဂျာမန်ကျမ်းပညာရှင် ဗေးလ်ဟဲလ်မ်ရှတြိုက်ဘဂ်က ၁၉၀၈ ခုနှစ်တွင် ဂရိနှင့်ဂေါ့သ်ဘာသာစကား တစ်မျက်နှာစီချင်းယှဉ်လျက်ပါရှိသည့် “ဒီးဂိုတစ်ရှ်ဘီဘဲလ်” (ဂေါ့သစ်ခ်ကျမ်းစာ) ကို စုစည်းထုတ်ဝေလိုက်သည်။

ယနေ့ ဤဂေါ့သစ်ခ်ကျမ်းစာသည် အဓိကအားဖြင့် ကျမ်းပညာရှင်များအတွက် စိတ်ဝင်စားစရာဖြစ်လာသည်။ သမ္မာကျမ်းစာကို ဘာသာပြန်ဆိုသည့် အစောပိုင်းအချိန်များတွင် ယင်းကိုထုတ်လုပ်ခဲ့ခြင်းနှင့် မြတ်နိုးခဲ့ပုံက ဘုရားသခင့်နှုတ်ကပါဌ်တော်ကို ထိုအချိန်ကခေတ်ပေါ်ဘာသာစကားဖြင့် ရရှိစေလိုသည့် အူလ်ဖလပ်စ်၏ ဆန္ဒနှင့်စိတ်ပိုင်းဖြတ်ချက်တို့ကို သက်သေထူသည်။ ဂေါ့သ်လူမျိုးများသည် ခရစ်ယာန်သမ္မာတရားကို ဤနည်းအားဖြင့်သာလျှင် နားလည်လာနိုင်မည်ဟု မှန်ကန်စွာသူအသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။

[Picture Credit Line on page 9]

Courtesy of the Uppsala University Library, Sweden