Abril

¿Uan tejuan? ¿Titanemiliaj kemej Dios oso kemej akin amo kitekitiliaj? Xa timochikauanij timonejnemiltiskej kemej Dios kiyolpaktia. Sayoj ke ¿keniuj titanemiliaj? ¿Timochikauaj tikitaskej teisa kemej Jiova kiita? Moneki semi timochikauaskej uan ijkon uelis tikchiuaskej. Sayoj ke, semi amo ouij se tanemilis kemej akin amo kitekitiliaj Dios porin nejon tanemilil noyampa moajsi (Efes. 2:2). Uan no, yejuan miakpa kitayekanaltiaj inintanejnekilis, uan xa tiknekiskej no ijkon tikchiuaskej. Kemaj, ouij tekisa se tanemilis kemej Jiova sayoj ke amo ouij se tanemilis kemej taltikpakneminij. Komo peua titanemiliaj kemej akin amo kitekitiliaj Dios, xa peuas tiktayekanaltiskej totanejnekilis uan tiknekiskej tikixejekoskej toni kuali oso toni amo kuali (Mar. 7:21, 22). Yejua ika, motelneki maj tiuelikan titanemilikan kemej Jiova, amo kemej taltikpakneminij. w18.11 18 § 1; 19 § 3, 4

Jiova kiualpannojnotsak uan kimatiltij Jesús ke kitasojtaya. Nejon xa semi kiyolchikauak Jesús. Itech ueyiat Jordán, niman keman moauij, Jiova kijtoj tein ixnesi itech tajkuilol tein axkan timomachtiaj. Nesi ke sayoj Jesús uan Juan Taauijkej kikakkej nejin tajtolmej. Kemej se xiuit achto ke kimiktiskiaj Jesús, eyi itatitaniluan kikakkej keman Dios kijtoj: “Yejuatsin nijin Notasojtsin Konetsin. Ika por Yejuatsin semi niyolpaktok; xikakilikan” (Mat. 17:5). Satepan, Jiova oksepa kiualpannojnotsak iKonetsin seki tonalmej achto ke kimiktiskiaj (Juan 12:28). Jesús kimatia ke semi tepinaujtij yeskia kemej kimiktiskiaj, uan no kipantiskiaj ke kiuijuikaltij Dios. Maski ijkon, itech netataujtil tajtanik maj mochiua itanejnekilis Dios, amo tein yejua kinekia (Mat. 26:39, 42). “Kipouak ke amo teyi pinaualis kuak kikuoupampilojke”, uan amo kitemoj maj taltikpakneminij kiueyitalianij, ta sayoj iTajtsin (Heb. 12:2). w18.07 10, 11 § 15, 16

Tepitsin satepan ke kipeualtij iTakualis toTekotsin, Jesús kinextij ke tel yolchikauak katka. ¿Keniuj? Kiixtalij kichiuas tein Dios kinekia maski kimatia ke nejon kichiuaskia maj mopinaujti porin kipantiskiaj ke kiuijuikaltijka Dios uan kimiktiskiaj (Mat. 26:65, 66). Senkis kitakamatik Dios uan kiueyitalij itokay, kinextij ke kinamiki taixyekanas uan kichiuak maj taltikpakneminij akin moyolnonotsaskej uelikan nemikan nochipaya. Uan no, kinnejmachtij imomachtijkauan toni ouijkayomej kipanoskiaj. Jesús no kinextij yolchikaualis keman amo kitayekanaltij tein kitekipachouaya, ta kitemoj kinpaleuis itatitaniluan. Satepan ke kiluij Judas maj kisani, kipeualtij se takualis tein kinelnamiktiskia akin yeskiaj taixpejpenalmej tatiochiualismej tein kiualkui iesyo tein kitoyauak uan pouiskej itech yankuik netenkaualis (1 Cor. 10:16, 17). w19.01 22 § 7, 8

Jiova kinankilij Jesús nejin: “Nimoueyipanchiuak ya [...] uan axkan oksepa nikchiuati ijkon”. Jesús kimatia ke yayaj kiuijuitekitij uan kimiktitij, yejua ika semi kitekipachouaya porin monekia taxikos uan amo kikauas Jiova (Mat. 26:38). Sayoj ke okachi kitayekanaltiaya kiueyitalis itokay iPopaj. Kemej kijtouilijkej ke kiuijuikaltijka Dios, kitekipachouaya maj amo kuali ika tajtouanij yejuatsin keman kimiktiskiaj. Ijkon kemej Jesús, xa no techtekipachoua maj amo kuali ika tajtokan Jiova. Xa uelis techchiuiliskej tein amo kuali, ijkon kemej yejua. Oso xa techtekipachoua tein techijtouiliaj. Nejon uelis kichiuas maj tiknemilikan ke amo kuali ika tajtoskej Jiova. Keman ijkon panos, tein Jiova kiluij Jesús semi techyolseuis. Yejuatsin nochipa kiueyitalis itokay (Sal. 94:22, 23; Is. 65:17). w19.03 11, 12 § 14-16

Imomachtijkauan Jesús amo uelia kineltokayaj tein kikakkaj. Yejuan kinemiliayaj ke Jesús kichiuaskia maj oksepa moajsini se tekiuajyot ompa Israel, sayoj ke kiniluij ke amo uejkaua tajyouiskia uan mikiskia. Tatitanil Pedro kiyolmajxitij maj moikneli uan no kiluij: “Ma amo Dios kimonekilti ma pano mopan nijin ten tikijtoa”. Jesús kinankilij: “Ximijkuani de nikan noixpan, Pedro, porin majya titanemilijtok keme Satanás in amokuali, uan tinechtsajtsakuilia san. Porin tejua amo titanemilia keme Dios kimonekiltia. Ta, sayo titanemilia keme in tagayot” (Mat. 16:22,23; Hech. 1:6). Ika nejon tajtolmej, Jesús kinextij ke semi taman kemej tanemilia Jiova uan kemej tanemiliaj taltikpakneminij akin Satanás kinixyekana (1 Juan 5:19). Pedro kiyolchikauak Jesús maj kitayekanalti itanejnekilis kemej miakej kichiuaj. Sayoj ke Jesús kimatia ke Jiova taman kemej tanemiliaya. Itanankilil Jesús senkis kinextij ke kiseliaya itanemilil Jiova uan senkis kiixtopeuaya inintanemilil akin amo kitekitiliaj. w18.11 18 § 1, 2

¿Toni kiita Jiova keman tel miakej millones mosentiliaj noyampa taltikpak porin kielnamikij imikilis Cristo? Amo sayoj kiita ke tel miakej, ta kinita sejsemej akin youi. Kemej neskayot, kinita akin youij nochi xiujmej. Xa sekin youij maski kinteltajyouiltiaj. Oksekin amo youij nechikolmej nochi semanas, sayoj ke kiitaj ke motelneki yaskej keman moelnamiki imikilis Cristo. Jiova no kinita akin yekinika youij, xa porin kinekij kimatiskej toni mochiua. Jiova semi kiyolpaktia kiitas ke tel miakej mosentiliaj keman moelnamiki imikilis Cristo (Luc. 22:19). Sayoj ke, okachi kiyolpaktia kiitas keyej youij. ¿Tikyolnejnekij maj Jiova techmachti itechkopa inechikol? (Is. 30:20; Juan 6:45). w19.01 26 § 1-3

Jesús amo sayoj kiixtalijtoya momikilis ininka itatojtokakauan, ta no kiixtalijtoya mojmostaj kitayekanaltis tein kinpaleuiskia. Kemej neskayot, iniuan mosentilij maski sioujtoya uan motekipachojtoya (Luc. 22:39-46). Uan kitayekanaltij tein ueliskia kinmakas oksekin, amo tein oksekin ueliskiaj kimakaskej yejua (Mat. 20:28). Moajsi sayoj se oloch itatojtokakauan Cristo akin pouij kemej kalyetouanij. Tejuan ompa tipouij uan ika miak pakilis tikinyoleuaj oksekin maj no touan pouikan. Sayoj ke, okachi tiknekij tikinpaleuiskej “tokniuan taneltokani” akin amo monechikouajok nion tanojnotsajok (Gál. 6:10). Tikinnextiliaj ke tikintasojtaj keman tikinyoleuaj maj ualakan nechikolmej, okachiok keman moelnamiki imikilis Cristo. Ijkon kemej Jiova uan Jesús, techtelyolpaktia maj aksa akin amo monechikouayaok maj oksepa motoki iuan toTajtsin Jiova (Mat. 18:14). w19.01 28 § 12; 29 § 14, 15

Keman Jesús kiixtalij maj moelnamiki imikilis, kikuik pantsin tein amo kipiaya tein ika xokoyas uan vino tein mokaujka satepan ke kichiujkaj Pascua. Kiniluij tatitanilmej ke nejin ome taman tein amo ouij se kiajsia kiixnextiayaj inakayo tein amo kipiaya tajtakol uan iesyo, tein tepitsin satepan ininka kitemakaskia. Tatitanilmej xa amo kimoujkaitakej maj itech nejin yankuik nechikol amo mokuini nion mochiuani miak taman. ¿Keyej amo? Seki metsti achto, keman Jesús kinkalpanojtoya Lázaro, Marta uan María, akin katkaj itasojikniuan, peuak kinmachtia. Maski Marta ompa yetoya, tel amo kemantia porin kichijchiuilijtoya miak takual itakalpanojkauj akin kiteltasojtayaj. Sayoj ke Jesús kiluij ika netasojtalis ke amo nochipa moneki se kichijchiuas miak takual (Luc. 10:40-42). Satepan, seki hora achto ke kitemakaskia inemilis, no kichiuak nejon tein kiyolmajxitij Marta. Kichiuak se takualis kampa amo kikuik miak taman. w19.01 20, 21 § 3, 4

Jiova kitatiochiuij Jesús kemej amo kichiaya. Oksepa kimakak nemilis uan “kiueyipantalij”. Uan no, kimakak se taman tein hasta ijkuak amo akin kiselijtoya: nemilis ompa iluikak kemej amo teyi uelis kiixpolos (Filip. 2:9; 1 Tim. 6:16). ¡Semi ueyi tatiochiualis kiselij porin nochipa kitakamatik Jiova! ¿Toni techpaleuis maj amo tiktemokan maj kuali techitakan nikan taltikpak? Nochipa tikelnamikiskej ke Jiova amo keman kinelkaua itekitikauan akin kitakamatij uan ke miakpa kintatiochiuia kemej amo kichiaj. ¡Uan amo tikmatij keniuj techtatiochiuis satepan! Sayoj ke axkan, keman tikxikojtokej tataman ouijkayomej, maj tikelnamikikan ke nejin taltikpak amo uejkaua tamis (1 Juan 2:17). ToTajtsin Jiova semi techtasojta uan amo kielkaua tein tikchiuaj nion netasojtalis tein tiknextiliaj itokay, porin “Yejuatsin Yolmelauaktsin” (Heb. 6:10). w18.07 11 § 17, 18

Youak achto ke kimiktiskiaj, Jesús kitekipachouaya maj itatitaniluan kuali mouikanij. Keman kichiuak netataujtil iniuan, kijtoj ke kinekia maj nochin imomachtijkauan kuali mouikanij, ijkon kemej yejua uan iTajtsin kuali mouikaj. Ijkon senkis kinextiskiaj ke Jiova kiualtitanka Jesús. Netasojtalis kinixnextiskia kemej yekmelauj itatojtokakauan Jesús uan tapaleuiskia maj kuali mouikanij (Juan 13:34, 35). Nejon youak, Jesús semi ika tajtoj ke monekia kuali mouikaskej porin kiitaka ke itatitaniluan amo moyekuikayaj. “Motajtolteuiayaj de akoni [...] kachi ueyi chiuke”, uan nejon ipa kichiujkajya achto (Luc. 22:24-27; Mar. 9:33, 34). Okse tonal, Santiago uan Juan kitajtanijkaj Jesús maj kinkauani maj motalikan inakastan itech iTekiuajyo (Mar. 10:35-40). w18.06 8 § 1, 2

Jiova kineki maj namikuanij motasojtakan nochipaya (Mat. 19:3-6). Keman aksa kikajkayaua inamik kichiua se taman tein tel amo kuali. Yejua ika chikometika tanauatil kintakaualtiaya namikuanij maj amo kichiuakan nejon (Deut. 5:18). Akin auilnemi ‘tajtakoua iixpan Dios’ uan uelis semi kiyolkokos inamik (Gén. 39:7-9). Uan nejon uelis kijtakos miak xiujmej. Jiova no semi kineki maj konemej kuali moajsikan. Yejuatsin amo sayoj kinnauatij tetatmej maj kintekipanokan ininkoneuan, ta no maj kinpaleuianij maj kipiakan se kuali uikalis iuan Dios. Monekia nochipa kitemoskej kinmachtiskej maj kitasojtanij Dios uan maj kipatiuitanij itanauatiluan (Deut. 6:6-9; 7:13). Se israelita amo monekia kinitas ikoneuan kemej se taman tein ueliskia ininka mauiltis oso kintajyouiltis, ta kemej se netetayokolil tein Jiova kimakaka uan monekia kuali kinyekpias uan kintasojtas (Sal. 127:3). w19.02 21 § 5, 7

Job kineltokaya ke Dios kiitaya ox iyolo ajsitoya iuan oso amo uan takuaujtamatia ke Dios kitatiochiuiskia. Maski semi tajyouij, takuaujtamatia ke Jiova kitatiochiuiskia uan nejon kipaleuij maj kisentoka amo kikaua yejuatsin. Nejon semi kiyolpaktij Jiova uan kitiochiuak keman yoltoyaok (Job 42:12-17; Sant. 5:11). Uan satepan okachi kitatiochiuis. ToDios amo mopatani (Mal. 3:6). Tikelnamikiskej ke yejuatsin semi kipatiuita maj amo tikauakan techpaleuis maj tiksentokakan tikchiakan tein motenkaua techmakas satepan (1 Tes. 5:8, 9). Kemansa uelis tikmachiliskej ke sayoj tejuan tiknekij tikchiuaskej. Sayoj ke amo toselti, ta noyampa taltikpak moajsij tel miakej tokniuan akin no mochikaujtokej amo kikauaskej Dios. Uan no, timoajsiskej iniuan akin semi takuaujtamatkej uan mochikaujkej amo kikauaskej Dios maski ueliskiaj kinmiktiskej (Heb. 11:36-38; 12:1). w19.02 7 § 15, 16

Keman panos tonal keman tikelnamikiskej imikilis Jesús, kuali maj timotajtanikan: “¿Keniuj uelis okachi kuali niknextis inetasojtalis Jesús? ¿Okachi niktemoua maj tokniuan kuali yetokan? ¿Nikchia maj nochi kuali kichiuakan, oso nikajsikamati ke amo nochi ueli kichiuaj?”. Maj nochipa tikchiuakan kemej Jesús uan maj titeajsikamatikan. Amo uejkaua, amo monekisok tikelnamikiskej imikilis Jesús. Keman “moualuikas” itech okachi ueyi tajyouilis, kinuikas taixpejpenalmej akin yetoskejok nikan taltikpak. Ijkuak, amo tikelnamikiskejok imikilis (1 Cor. 11:26; Mat. 24:31). Uelis tikyekmatiskej ke hasta keman amo tikchiuaskejok iTakualis toTekotsin, techyolpaktis tikelnamikiskej nejin nechikol kemej se taman kampa monextij okachi kuali neskayot ika yolyemanilis, yolchikaualis uan netasojtalis. w19.01 25 § 17-19

Tikyekpiaskej toyolo tamati kemej ijkuak tikyekpiaj tonakayo. Kemej neskayot, komo amo tiknekij tikokolispeuaskej, moneki tikuaskej uan tikchiuaskej tein techchikauas. No ijkon, komo tiknekij maj chikauak tokuali uikalis iuan Jiova, moneki nochipa tikixtajtoltiskej Biblia uan amaixmej tein ika tajtouaj uan nochipa tiknextiskej ke titakuaujtamatij iuan Jiova. Tiknextiaj totakuaujtamatilis keman tikchiuaj tein timomachtiaj uan ika titajtouaj tein tikneltokaj (Rom. 10:8-10; Sant. 2:26). Uan no, kemej timoitaj uelis kichiuas maj tiknemilikan ke kuali tiyetokej, maski tein melauj, timokokouaj. No ijkon, tein tikchiuaj itech itekiyo Dios uelis kichiuas maj tiknemilikan ke chikauak moajsi totakuaujtamatilis, maski tein melauj peua tikpiaj amo kuali tanejnekilis (1 Cor. 10:12; Sant. 1:14, 15). Maj tikelnamikikan ke Satanás kineki maj titanemilikan kemej yejua. w19.01 15 § 4, 5

Maj timotajtanikan: “¿No nikchiua kemej nejon samaritano? (Luc. 10:30-35). Keman nikita ke oksekin tajyouiaj, ¿no nikiniknelia? ¿Uelis okachi nikinpaleuis? Kemej neskayot, ¿uelis nikinpaleuis tokniuan akin xiuejkejya, tokniuan siuamej akin amo nemiok ininnamik oso telpochmej akin inintatuan amo kitekitiliaj Jiova? ¿Uelis niktemos nikinyolseuis akin tel tayokoyaj?” (1 Tes. 5:14; Sant. 1:27). Keman tikinpaleuiaj oksekin, tikitaj ke “kachi yolpaktok in tagat ten tapaleuijtinemi [...] ke ne tagat ten sayo kiselia tapaleuilis”. Uan no, tikmatij ke tikyolpaktijtokej Jiova (Hech. 20:35; Heb. 13:16). Tekiuaj David kijtoj nejin keman ika tajtoj akin teiknelia: “Jiova kiyekpias uan kipaleuis maj kisentoka yolto. Moijtos ke yolpaki itech taltikpak” (Sal. 41:1, 2). Komo tikinikneliaj oksekin, Jiova techiknelis uan tiyolpakiskej nochipaya (Sant. 2:13). w18.09 19 § 11, 12

Yoshiko, se tokniuj siuat akin nochipa kitekitilij Jiova, kiluijkej se taman tein tel amo kuali. Tapajtijkej kiluij ke nemiskia sayoj seki metstiok. ¿Toni kichiuak tokniuj? Niman kielnamikik se tajkuilol itech Biblia tein kiteluelitaya, tajkuilol tein axkan timomachtiaj. Ika miak yolseuilis, kiluij tapajtijkej ke amo mouia, porin Jiova kimakitskijtoya. Nejin tajkuilol kiyolseuij uan kipaleuij maj takuaujtamati iuan Jiova ika nochi iyolo. Uan no ijkon uelis techpanos keman tikpanoskej uejueyi ouijkayomej. Yekinika, Jiova kiluijka Isaías maj kijkuilo nejon tajtolmej porin ika kinekia kinyolseuis judíos akin moajsiskiaj temako ompa Babilonia. Sayoj ke no kichiuak maj moijkuilo porin kinpaleuiskia nochin itekitikauan akin nemiskiaj satepan (Is. 40:8; Rom. 15:4). Nejin tonalmej semi ouijkej, yejua ika axkan okachi techpaleuiaj tajtolmej tein tikajsij itech amatajkuilol Isaías (2 Tim. 3:1). w19.01 2 § 1, 2

Namikuanij akin mokakauaj kisentokaj kemej namikuanij, maski seseko nemiskej uan kisentokaskej kipanoskej ouijkayomej. Tatitanil Pablo kijtoj okse taman tein kinextia keyej moneki senyetoskej. Kijkuiloj: “Teyokich ten amo taneltokakke, yejua ne mokautok keme yeskia se tagat ten kiyolpaktijtinemi uan kitekitilijtok Dios, porin nachipa poutok iuan isiuau ten kipia takuautamatilis iuan Dios. Uan no ijkon in tesiuau ten amo taneltokakke, yejua ne mokautok keme se siuat ten kitekitilijtok Dios, porin nachipa poutok iuan iyokich ten kipia takuautamatilis iuan Dios. Uan [...] ne ninkoneuan Dios kinpouaskia keme tekoneuan de amo taneltokani. Uan komo melau Dios kipouas ne teyokich ke kitekitilijtok Yejuatsin, ijkuakon ne nikoneuan mopouakiue de ke yolchipauke iixpantsin Dios” (1 Cor. 7:14). Miakej tokniuan akin kisentokakej iuan ininnamik akin amo itaixpantijkauj Jiova maski kipanouayaj uejueyi ouijkayomej, ueli kijtouaj ke nejon amo nenkajtik porin ininnamik no peuak kitekitilia Jiova (1 Cor. 7:16; 1 Ped. 3:1, 2). Axkan, itech nechikolmej noyampa taltikpak moajsij namikuanij akin yolpakij. Xa itech tonechikol moajsij miakej, kampa takat amo kikajkayaua inamik uan kitasojta uan siuat kitasojta uan kipoujkaita inamik. Yejuan kinextiaj ke uelis se kipoujkaitas nemilis kemej namikuanij (Heb. 13:4). w18.12 14 § 18, 19

Tajtol Edén kijtosneki “Yolpakilis”, uan nejon tokayit kitelnamikia. Onkaya miak taman tein se kikuas, tel takualtsinkan katka uan yolseujkanemiaj taltikpakneminij uan tapialmej (Gén. 1:29-31). Keman tajtol hebreo xochital mokepak itech tajtol griego mokuik tajtol parádeisos. Se amatajkuilol kijtoua ke keman se akin tajtouaya griego kikakia nejon tajtol, itech tanemiliaya se parque kampa tel taueyika uan takualtsinkan kampa amo onkaya tein amo kuali, kampa onkayaj uejueyi koujmej tein kitemakayaj tataman takilot, uan onkaya chipauak at uan ompa atenoj onkaya xiuit kampa takuayaj tataman tapialmej (Cyclopaedia, tein kichijchiujkej M’Clintock uan Strong; no xikonita Génesis 2:15, 16). Nejin techpaleuia maj tikajsikamatikan keyej ueli tikijtouaj ke tal tein moajsia Edén katka se xochital. Dios kintalij Adán uan Eva itech se xochital kemej nejon, sayoj ke satepan kinkixtij porin amo tatakamatkej. Amo ueliskiajok nemiskej itech Xochital uan nion no ininkoneuan (Gén. 3:23, 24). Amo akin nemikok ompa hasta keman ixpoliuik, tein nesi mochiuak itech Tetsaujkakiouit. w18.12 3, 4 § 3-5

Tetatmej mochikauaj kinmachtiskej ininkoneuan tein kuali. Komo ininkoneuan kiixtaliaj kichiuaskej tein inintatuan kinmachtijkej, xa okachi kuali taixpejpenaskej uan nejon kinpaleuis maj amo semi kipiakan kuejmolmej nion netekipacholis. Kemej se kuali tepopaj, Jiova kineki maj kuali kinyoui ikoneuan (Is. 48:18). Yejua ika, techmachtia keniuj timonejnemiltiskej uan keniuj tikinitaskej oksekin. Techyoleua maj tikitakan teisa kemej yejuatsin kiita uan maj timonejnemiltikan kemej techmachtia. ¿Kichiua nejon maj amo ueli tiknemilikanok tein tikchiuaskej? Amo, ta techpaleuia maj tikpiakan okachi tamatilis uan maj okachi kuali titaixpejpenakan (Sal. 92:5; Prov. 2:1-5; Is. 55:9). Techpaleuia maj tikixpejpenakan tein techpaleuis maj tiyolpakikan uan ueliok tikixpejpenaj tein techyolpaktia (Sal. 1:2, 3). Senkis nesi ke komo titanemiliaj kemej Jiova techpaleuia. w18.11 19, 20 § 7, 8

Komo tiknekij tiksentokaskej tinentinemiskej itech tein melauak, moneki amo tikauaskej maj techtanemililpatakan akin amo kitekitiliaj Jiova. Keman tikixmatkej tein melauak, mopatak kemej timouikayaj iniuan totasojikniuan uan tochankauan. Sekin amo techixnamikkej, sayoj ke oksekin kemaj. Tochankauan uan akin iniuan titekitij oso iniuan timomachtiaj xa techyoleuaskej keman kichiuaskej seki iluimej. ¿Toni techpaleuis maj amo tiknekikan tipouiskej itech tachiualismej uan iluimej tein Jiova kitauelita? Moneki senkis tikajsikamatiskej keyej amo kiyolpaktiaj. No techpaleuis komo tiktemouaj toni techmachtianij itech amaixmej kemej peuak mochiuaj. Keman timoelnamiktiaj keyej amo tikchiuaj nejon iluimej, senkis tikneltokaj ke tinentinemij itech ojti “tenika tikyolpaktiaj Totekotsin” (Efes. 5:10). Komo titakuaujtamatij iuan Jiova uan itech iTajtol, amo techtekipachos tein oksekin kinemiliskej (Prov. 29:25). w18.11 11 § 10, 12

Keman teisa itech tonemilis ijsiujka mopata uelis timoteltekipachoskej uan sayoj titanemiliskej itech tokuejmoluan. Nejon ueliskia kipanos José. Sayoj ke mochikauak kichiuas tein uelia uan ijkon Jiova ueliskia kitatiochiuis. Yejua ika, maski tsaktoya, mochikauak kuali kichiuas tekit tein kimakaka akin taixyekanaya kampa tsaktoya, ijkon kemej kichiujka keman kitekitiliaya Potifar (Gén. 39:21, 22). Ijkon kemej José, xa tikpanotoskej se taman tein amo uelis tikyektaliskej. Sayoj ke, komo amo tiyolijsiuij uan timochikauaj tikchiuaskej tein tiueliskej, Jiova techtatiochiuis (Sal. 37:5). Kemansa xa amo tikmatiskej toni tikchiuaskej, sayoj ke amo keman tikmachiliskej ke amo moyektalis tein tikpanotokej (2 Cor. 4:8). Jiova yetos touan, okachiok komo tiktayekanaltiaj tiktekitiliskej. w18.10 29 § 11, 13

Maj tiknemilikan ke timonamikij iuan aksa akin tikixmatij uan tikpoujkaitaj, sayoj ke yejua amo kielnamiki keniuj timonotsaj, oso tein okachi amo kuali, nion techelnamikiok. ¿Keniuj timomachiliskej? Xa semi titayokoyaskej, porin tinochin totech yetok tiknekiskej maj oksekin techixmatikan. Sayoj ke amo sayoj tiknekij maj kimatikan tiakonimej, ta no maj kimatikan keniuj titamatij uan tein tikchiuanij (Núm. 11:16; Job 31:6). Sayoj ke, ijkon kemej panoua ika okseki taman tein totech yetok, kemej titajtakouanij xa tiknekiskej maj okachi kiitakan tein tikchiuaj. Uan no, nochi tein kiixyekana Satanás uelis kichiuas maj tiknekikan tiyeskij tiueyichiuanimej uan maj noyampa techixmatikan. Keman panoua nejon, amo tikueyitaliaj nion tikueyichiuaj toTajtsin Jiova kemej kinamiki (Apoc. 4:11). w18.07 7 § 1, 2

Amo tikmoujkaitaj maj Satanás uan iamokuali ejekauan kichiuakan maj uejueyi chiuanimej takajkayauakan (1 Tim. 4:1, 2). Okachi amo kuali keman taixyekananij itech taneltokalis tein amo melauak takajkayauaj. ¿Keyej? Porin akin kinneltokiliaj inintakajkayaualis uan kichiuaj tein Dios kitauelita uelis amo kiseliskej nemilis nochipaya (Os. 4:9). Jesús kimatia ke akin taixyekanayaj itech taneltokalis itech itonaluan kinkajkayauayaj taltikpakneminij. Yejua kinixiluij: “Semi nanteikneltijke, namejuan nantanextiliani uan namejuan nanfariseos, nannochin nanixkuekueptokke san de namotamachilis. Porin namejuan nantayoualojtinemij nouiyampa kampa ueyiat, hasta nochi kampa tsintami in taltikpak para nankinchiuaske ma oksekin in tagayot ma taneltokakan [...], ijkuakon ne tagat ten yekin taneltoka keme namejuan, yejua ne kinamiki ma ipan uetsi se chikauak tatelchiualis ya kachi ueyi uan ke namejuan nankiseliske” (Mat. 23:15). Jesús kiniluij nejin chikauak tajtolmej: “Namejuan namotat yejua ne in amokuali Satanás”, akin “ipa temiktijke” (Juan 8:44). w18.10 7 § 5, 6

¿Keyej Jesús kijtoj nejin? Yejua tanankilij: “Ximoyolpaktikan uan ximouelitakan porin se tonal nankiseliske se ueyi ne tetayokolil nepa eluiyaktsinko. Uan ijkon keme namechtauelitaj axkan, no ijkon kintauelitatiualajke nitanauatijkauan de Dios ten nemikoj ne achtopa ya ke namejuan” (Mat. 5:12). Keman tatitanilmej kinkojkokojkej uan kinnauatijkej maj amo tanojnotsanijok, “moyolpaktijtiyajke” keman kiskej “inixpan ne tayekanani”. Melauak ke amo kinyolpaktij maj kinuijuitekinij, sayoj ke yolpakkej “porin Totajtsin kinkauak ke ma ijkon kijyouikan uan ma kinpinautikan porin yejuan ay tanojnotstinemij ika ne tokaytsin de Jesús” (Hech. 5:41). Axkan, tiitekitikauan Jiova no titaxikouaj ika yolpakilis keman techtajyouiltiaj porin tiktekitiliaj (Sant. 1:2-4, TNM). Tejuan amo no tikuelitaj titajyouiskej. Sayoj ke, komo tiksentokaj tiktakamatij Jiova, yejuatsin techpaleuis maj titaxikokan ika yolchikaualis. Keman tikpiaj itatiochiualis Dios akin yolpaki, uelis tiyolpakiskej maski techtajyouiltiskej, oso techixnamikiskej tochankauan (1 Tim. 1:11). w18.09 21 § 18-20

Kemej nejin tonalmej semi ouijkej, tikpanouaj miak “kuejmolmej uan tayokol”, miakej tel tajyouijtokej uan yejua ika amo kinekijok yoltoskej (2 Tim. 3:1-5). Sejse xiuit, panoua 800,000 taltikpakneminij momiktiaj, tein kijtosneki ke itech 40 segundos momiktia se. Tetayokoltij tikijtoskej ke hasta seki tokniuan ijkon momachilianij uan momiktianij. Maski miakej tokniuan amo mosenkauaj, miakej kipanouaj uejueyi ouijkayomej uan moneki maj tikintasojtakan uan maj tikinyolseuikan. Sekin kintajyouiltiaj uan kinkejkelouaj. Oksekin kinijijtouaj kampa tekitij oso semi sioujtokej porin moneki tekitiskej okachi horas oso semi kinkuasioujtia inintekiuj. Uan oksekin kipanouaj kuejmolmej iniuan ininchankauan, xa porin ininnamik akin amo itaixpantijkauj Jiova nochipa kinijijtoua. Nejin uan okseki kuejmolmej kichiua maj miakej tokniuan kimachilikan ke amo kipiajok chikaualis uan maj kinemilikan ke amo teyi chiuanimej. w18.09 13 § 3, 5

Tetatmej tekitij iuan Jiova keman kinyolchikauaj ininkoneuan maj kiixtalikan okachi kitekitiliskej. Satepan, miakej nejon konemej peua kitekitiliaj Jiova miak tonalmej uan uejka tapaleuitij. Sekin tapaleuiaj kemej misioneros uan oksekin kemej precursores kampa monekij okachi tanojnotsanij. Uan oksekin tapaleuiaj Betel. Melauak ke kemej uejka nemij, inintatuan amo ueli semi kinitaj kemej kiuelitaskiaj. Sayoj ke kinyolchikauaj ininkoneuan maj kisentokakan tapaleuijtokan kampa yetokej. ¿Keyej? Porin semi kinyolpaktia kimatiskej ke ininkoneuan kitayekanaltijtokej iTekiuajyo Dios. Miakej nejon tetatmej xa momachiliaj kemej Ana, akin kijtoj ke kitaneujtiaya Jiova ikonetsin, Samuel. Yejuan kiitaj kemej se ueyi tatiochiualis ijkon tekitiskej iuan Jiova (1 Sam. 1:28). w18.08 24 § 4

Jesús amo kijtoj ke amo uelis. Yejua no kijtoj: “Nanyolpakij namejuan, akin nankipanouaj tatasojtilis, porin nanmoaxkatis iTekiuajyo Dios” (Luc. 6:20, TNM). Ika nejin amo kijtosnekik ke nochin akin kipanouayaj tatasojtilis kikakiskiaj uan kiseliskiaj okachi tatiochiualismej ke oksekin. Tein melauj, miakej akin kipanouayaj tatasojtilis amo keman mochiujkej itatojtokakauan. Tein tiknekij tikajsikamatiskej yejua ke tein kipia se taltikpaknenkej amo kichiua maj mochiua itasojikniuj Jiova. Itech inechikol Jiova moajsij miakej tokniuan takamej uan siuamej akin kitasojtaj uan kitekitiliaj ika nochi ininyolo. Sekin kipiaj miak tomin uan oksekin amo semi teyi kipiaj. Biblia kinnauatia tominpianij “ma amo motachikauilikan tech ninricojyo, porin nochi ne ninricojyo uelis tajtamis san. Ta, [...] ma kitalikan nintakuautamatilis sayo tech in Totajtsin Dios” (1 Tim. 6:17-19). Uan no, kiniluia nochin itekitikauan Dios, akin tominpiaj uan akin amo, ke semi teijtakoua se kitasojtas tomin (1 Tim. 6:9, 10). Komo tikinitaj tokniuan kemej Jiova kinita, amo tikinchichikouiskej akin kipiaj miak tomin uan akin amo semi teyi kipiaj. w18.08 10, 11 § 11, 12

Tiknekij tiknextiliskej Jiova ke semi tiktasojkamatij tipouiskej itech ixolal. Tikmatij ke timotemaktiskej iuan, yejua tein okachi kuali tein tikixpejpenkej. Senkis tikixtopeuaj tein amo kuali. Uan tikintasojtaj uan tikinpoujkaitaj tokniuan, porin tikmatij ke no iaxkauan Jiova (Rom. 12:10). Itech Biblia moajsi nejin netenkaualis: “Jiova amo kisenkauas ixolal” (Sal. 94:14). Nejin yekmelauj mochiuas. Hasta komo timomikiliaj, Jiova amo techelkauas (Rom. 8:38, 39). “Uan komo tiyoltinemiske ok oso komo timomikiliske, ijkuakon ipa tipoutinemiske iuantsin Totekotsin.” (Rom. 14:8.) Tiktelnekij maj ejko tonal keman Jiova kinajokuis nochin itasojikniuan akin nochipa kitakamatkej (Mat. 22:32). Axkan tikseliaj miak tatiochiualismej. Kemej moijtoua itech Biblia, “yolpaki xolal tein iDios yejua Jiova, xolal tein yejuatsin kiixpejpenak maj iaxka” (Sal. 33:12). w18.07 26 § 18, 19

Sekin xa kinemiliskej ke kemej seki taman itech se inemilis, kemej nemachtil tein se kiselis, tekit oso se momachtis universidad, se iselti se kiixpejpena, yejuan moneki kiixpejpenaskej tein kinekiskej komo amo kinkuejmoloua inintanemilil. Melauak ke ueli tikixpejpenaj toni tiknekij tikchiuaskej. Sayoj ke, moneki tikelnamikiskej ke amo nochi ueli tikchiuaj uan ke tein tikixpejpenaskej kiualkuis tein kuali oso tein amo kuali. Yejua ika, Pablo kijtoj tajtolmej tein moajsij itech tajkuilol tein axkan timomachtiaj. Nejin techajsikamatiltia ke tein tiknejnekij amo yejua tein okachi tayekantok keman titaixpejpenaj. w18.04 10 § 10

Se tokniuj xa kijtos ke kiueyichiua Dios sayoj ke tein melauj kichiujtok tein amo kuali (Jud. 11). Xa semi tanojnotsa uan youi nochi nechikolmej, sayoj ke no itech tanemilia auilnemilis, xijxikui oso hasta kitauelita se tokniuj (1 Juan 2:15-17; 3:15). Nejin uelis kichiuas maj tajtako. Xa oksekin amo kimatiskej tein tiknemiliaj oso tein tikchiuaj, sayoj ke Jiova kiita nochi uan kimati ox senkis tiyetokej itechkopa (Jer. 17:9, 10). Maski ijkon, Jiova amo niman kinemilia ke amo timopataskej. Komo kiita ke timouejkatilijtokej, techyoleua maj tikchiuakan nejin: “Ximokepakan nouan”. Jiova kiajsikamati ke timochikauaj timoijkuaniliskej toamo kuali tanejnekilis. Sayoj ke kineki maj senkis tikixtalikan tikixtopeuaskej tein amo kuali (Is. 55:7). Komo ijkon tikchiuaj, yejuatsin motenkaua ke techpaleuis uan techmakas chikaualis tein techpaleuis maj timoijkuanilikan toamo kuali tanejnekilis (Gén. 4:7). w18.07 18 § 5, 6