Mayo

Itech xiujmej tein tiualpanouanij, itech miak altepemej ajsinij tel miakej akin ompa motepalotitij porin kampa kayomej kinteltajyouiltiayaj. Uelis timomachtiskej keniuj tikintajpaloskej itech inintajtol. No uelis timomachtiskej seki tajtolmej tein uelis kichiuas maj kinekikan touan tajtoskej. Ompa, uelis tikinnextiliskej videos uan amaixmej itech inintajtol tein moajsi itech jw.org. Jiova kichiuak maj tikpiakan nechikol Tonemilis uan toTanojnotsalis porin techpaleuia maj okachi kuali titanojnotsakan. Tein ompa timomachtiaj techpaleuia maj okachi kuali timomachilikan keman oksepa titakalpanouaj uan keman titamachtiaj. Semi kuali maj tetatmej kinmachtikan ininkoneuan maj tanankilikan tein yejuan kiajsikamatij uan ijkon konemej no uelis petaniskej. Tanankililmej tein amo ouijkej tein se konetsin kitemaka ika nochi iyolo kemansa kichiua maj taltikpakneminij no kinekikan kiueyichiuaskej Jiova (1 Cor. 14:25). w18.06 22, 23 § 7-9

Semi kuali maj tikelnamikikan ke achto tinochin amo kuali timouikayaj iuan Dios (Efes. 2:12). Sayoj ke ika netasojtalis Jiova techpaleuij maj timotokikan iuan (Os. 11:4; Juan 6:44). Uan Cristo kuali techselij. Kichiuak tein tapaleuij maj ueli tipouikan iniuan ichankauan Dios. Kemej Jesús kuali techselij maski titajtakouanij, moneki amo keman tiknemiliskej tikixtopeuaskej aksa. Ijkon kemej okachi motokia itamilis nochi tein amo kuali, taltikpakneminij okachiok moxexeloskej, techikoitaskej uan tetauelitaskej (Gál. 5:19-21; 2 Tim. 3:13). Sayoj ke, tiitekitikauan Jiova tiktemouaj “tamachilis ten ualeutok de Dios”, tein techpaleuia maj amo titechichikouikan uan maj tinochin kuali timouikakan (Sant. 3:17, 18). Techyolpaktia timochiuaskej tiinintasojikniuan akin okseko kayomej, tikchiuaskej teisa kemej yejuan kichiuaj uan xa hasta timomachtiskej inintajtol. Ijkon, tikpiaskej yolseuilis “kemej se ueyiat” uan onkas melaujkayot “kemej olas itech ueyiat” (Is. 48:17, 18). w18.06 12 § 18, 19

Se tateuijkej amo uelia yaya neteuilis komo amo motaliliaya itekakuan. Tekakmej chijchiujtoyaj ika kuetax tein ixeyi katka, tein tel kuali kinmetsnamikia. Kemej chijchiujtoyaj kichiuaya maj amo niman tsayaninij uan maj amo moxolauanij. Tateuianij romanos motaliliayaj nejin tekakmej keman yayaj neteuilis, sayoj ke tiitekitikauan Dios timotaliliaj se tein kemej yeskia tekak tein techpaleuia maj tikteixmatiltikan “Tajtoltsin de Dios ten kualkui ne yolseuilis” (Is. 52:7; Rom. 10:15). Maski ijkon, kemansa moneki tikpiaskej yolchikaualis tein techpaleuis maj titanojnotsakan. Bo, se telpoch akin kipia 20 xiujmej, kijtoua: “Achto, nimouia nikinnojnotsas akin iniuan nimomachtiaya. Niknemilia ke porin nipinauaya. Tein melauj, amo nikmatia keyej ijkon nimomachiliaya. Axkan, nechtelyolpaktia nikinnojnotsas nouampoyuan”. Miakej telpochmej uan ichpochmej kiitanij ke okachi amo omeyolouaj tanojnotsaskej keman achto kuali momachtiaj. w18.05 29 § 9-11

Jesús kiniluijka itatitaniluan: “Neyolseuilis de Nejuatsin namechtayokolijteuas” (Juan 14:27). ¿Keniuj iyolseuilis techpaleuia maj tiksentokakan titanojnotsakan? Keman tiksentokaj titanojnotsaj, tikmachiliaj yolseuilis porin tikmatij ke tikchiujtokej maj Jiova uan Jesús yolpakikan (Sal. 149:4; Rom. 5:3, 4; Col. 3:15). Satepan ke Jesús kiniluij tatitanilmej ke kinekia maj senkis yolpakinij, kinmelauilij keyej motelneki se kinextis netasojtalis uan amo se kichias se kiselis teisa (Juan 15:11-13). Ompa, kiniluij: “Namejuan nannotasojikniuan”. ¡Tel kualtsin netetayokolil! ¿Uan keniuj tatitanilmej ueliskiaj kisentokaskej yeskij itasojikniuan Jesús? Monekia kisentokaskej kitemakaskej takilot (Juan 15:14-16). Kemej ome xiuit achto, Jesús kinnauatijka maj kitematiltianij: “Iluikaktekiuajyot moualtokijya” (Mat. 10:7, TNM). Yejua ika, youak achto ke momikiliskia, kinyolchikauak maj taxikouanij uan maj kisentokanij tanojnotsanij (Mat. 24:13, TNM; Mar. 3:14). w18.05 20, 21 § 15, 16

Telpoch uan ichpoch xiktayekanalti tikyolpaktis Jiova uan xikixtali tikchiuas okachi taman itech itekiyo. Xa seki mouampoyuan nochipa moixpetanijtokej uan mitsyoleuaj no ijkon xikchiua. Ejkos tonal keman monekis tiknextis ox yekmelauj tikneki tikchiuas tein tikixtalij. Amo xikaua maj oksekin mitselkaualtikan tein tikixtalij tikchiuas. Onkak miak taman tein uelis mitspaleuis amo xikchiua tein mitschiualtisnekij okseki telpochmej. Kemej neskayot, amo ximoajsi kampa tikmati ke ouij mitskisas amo tikchiuas tein amo kuali (Prov. 22:3). Uan xiknemili tein uelis tikijyouis komo tikchiua. No mitspaleuis komo tikajsikamati ke moneki tikselis ininnepaleuil oksekin. Komo tiyolyemanik, tikakis tein mitsyolmajxitiskej motatuan uan okseki tokniuan akin uejkaujya kitekitilijtokej Jiova (1 Ped. 5:5, 6). ¿Tikpia yolyemanilis tein mitspaleuis xikaki tein mitsyolmajxitiaj? w18.04 28, 29 § 14-16

Jesús kiniluij akin pouiaj itech seki nechikolmej ompa Asia Menor, ke kipatiuitaya tekit tein kichiuayaj kemej itatojtokakauan. Kemej neskayot, akin pouiaj itech nechikol ompa Tiatira, kiniluij: “Kuali nikmatok nochi ten tejua tikchiutinemi. Uan no nikixmati keniu titetasojtatinemi uan keniu titakuautamatinemi nouantsin. Uan no nikmatok keniu timotekitiltijtinemi uan keniu tiyolikataxikojtiu ika tajyouilis. Uan no nikmati ke axkan kachi tikchiutok motekiu uan ke ne achtopa tikchiutiuits” (Apoc. 2:19). Amo sayoj kiniluij ke okachi tekititoyaj, ta no ke kinextiayaj kualneskayomej uan ke nejon kinoliniaya maj kuali tekitikan. Maski monekik kinmelauas seki tokniuan itech nejon nechikol, keman peuak kinnojnotsa uan keman tamik kikuik tajtolmej tein ika kinyolchikauak (Apoc. 2:27, 28). Jesús kipia tanauatil tein ika kinixyekana nechikolmej. Yejua ika amo moneki techtasojkamatilis tein tikchiuaj. Maski ijkon, techtasojkamatilia. Nejin se kuali neskayot tein kinkauilia tayekananij. w19.02 16 § 10

Itech yekinika siglo, ika ininnepaleuil oloch taojtokaltianij, Jiova kinyolchikauak nochin tokniuan, kampa no pouiaj akin taixyekanayaj itech nechikolmej. Yejuan kintitankej ome tokniuan akin iniuan pouiaj, Pedro uan Juan, maj kitajtanianij Jiova maj yankuik tokniuan kiselianij yektikatsin espíritu (Hech. 8:5, 14-17). Nejin nepaleuil semi kiyolchikauak Felipe uan akin yankuixtok mochiujkaj itatojtokakauan Cristo. Axkan, Oloch Taojtokaltianij akin kinixyekanaj itaixpantijkauan Jiova kinyolchikauaj tokniuan akin tekitij Betel, oksekin akin no kitekitiliaj Jiova nochi tonalmej uan nochin tokniuan noyampa taltikpak. Ijkon kemej itech yekinika siglo, tinochin tiyolpakij keman techyolchikauaj. Uan no, Oloch Taojtokaltianij kikixtijkej itech xiuit 2015 folleto Jiova kineki xionmokepa. Nejin folleto kinyolchikaua akin kikaujkej Jiova maj mokepakan. w18.04 19 § 18-20

Miakej kinemiliaj ke komo ueli kichiuaj nochi tein kinekij okachi kuali nemiskej. Sayoj ke ¿keniuj tinemiskiaj komo nochin kichiuaskiaj tein kinekiskiaj? Amatajkuilol tein ika titajtojkej itech párrafo 5 kijtoua ke tanauatilmej tein kiixtaliaj itech tataman altepemej semi ouijkej porin ika moneki kinyekpiaskej taltikpakneminij uan no kijtoskej toni amo uelis kichiuaskej. Nejin ouij. Yejua ika moajsij tel miak tanauatilmej uan tel miakej abogados uan tamelauanij akin kitemouaj kimelauaskej tanauatilmej uan kichiuaskej kemej ompa moijtoua. Nejin kinextia ke moneki tikchiuaskej ome taman. Yekinika, moneki tikseliskej tein melauak tein tamachtij. Uan ojpatika, timochiuaskej tiitatojtokakauan. Komo tikchiuaj nejin, tikpiaskej yekmelauj yolpakilis. ¿Keniuj? Jesús no kijtoj: “Nochi nekes ten motajtakolmakatinemij, yejuan [...] takeualme de ne tajtakol”. Uan no kijtoj: “Nejuatsin ni Konetsin de Dios [...] namechajchiuilitiu de ne tajtakol ten namechmajpachojtok” (Juan 8:34, 36). w18.04 6, 7 § 13, 14

Tinochin kuali timomachiliaj keman timoajsij iniuan akin toka motekipachouaj uan kinekij maj kuali tiyetokan. Yejuan mochikauaj kiajsikamatiskej tein tiknemiliaj uan tein tikmachiliaj. Kiitaj tein techpoloua uan kitemouaj techpaleuiskej maski amo tikiniluiskej. Tikinpatiuitaj akin ijkon kichiuaj. Tinochin akin tikchiuaj kemej Cristo tiknekij tikajsikamatiskej tein oksekin kimachiliaj. Sayoj ke, uelis techouijmakas tiknextiskej. ¿Keyej? Se taman porin titajtakouanij uan moneki timochikauaskej amo sayoj totech titanemiliskej (Rom. 3:23). Uan no, sekin techouijmaka porin tataman kemej techiskaltijkej uan tein tikpanouanij. No, porin tinemij itamian tonalmej kampa miakej sayoj yejuan motasojtaj uan amo motekipachouaj ininka oksekin, nejon uelis kichiuas maj no ijkon tikchiuakan (2 Tim. 3:1, 2). Sayoj ke, uelis tikajsikamatiskej tein oksekin kimachiliaj komo tikchiuaj kemej Jiova uan iKonetsin, Jesucristo. w19.03 14 § 1-3

Majtaktika tanauatil kijtouaya maj amo se kinejneki tein amo se iaxka (Deut. 5:21; Rom. 7:7). Ika nejon tanauatil, Jiova kinmachtij itekitikauan ke monekia moyekpiaskej ika tein kinemiliayaj uan tein kimachiliayaj. Yejuatsin kimati ke aksa kichiua tein amo kuali porin achto ika tanemilij uan kinejnekik. Tekiuaj David; yejua katka yolkuali, sayoj ke se tonal kinejnekik se siuat akin kipiaya inamik uan nejon kichiuak maj tajtakolchiua (Sant. 1:14, 15). David iuan auilnemik, kitemoj kikajkayauas inamik siuat akin iuan auilnenka uan satepan kichiuak maj kimiktikan (2 Sam. 11:2-4; 12:7-11). Jiova kiita tein tikyolnejnekij uan kemej yekmelauj titamatij (1 Sam. 16:7). Amo ueli tiktatiliaj tein tiknemiliaj, tein tikmachiliaj uan tein tikchiuaj. Kitemoua tein kuali tein tikpiaj uan techpaleuia maj okachi kuali tiknextikan. No kineki maj tikitakan toni tein amo kuali tiknemiliaj uan maj tikixtopeuakan achto ke titajtakolchiuaskej (2 Crón. 16:9; Mat. 5:27-30). w19.02 21 § 9; 22 § 11

Biblia kijtoua ke Moisés katka “okachi yolnejmach ke nochi taltikpakneminij akin moajsiaj talixko” (Núm. 12:3). ¿Kijtosneki nejon ke katka se takat akin amo chikauak, omeyolouaya uan mouia? Sekin kijtoskiaj ke ijkon tamati se taltikpaknenkej akin yolnejmach. Sayoj ke nejon amo melauak. Moisés katka se itekitikauj Dios chikauak, kiixtaliaya kichiuas teisa uan amo mouia. Ika inepaleuil Jiova kiixnamikik ueyi tekiuaj akin taixyekanaya Egipto, kinyekanak xa eyi millones taltikpakneminij itech taluakyan uan kipaleuij xolal Israel maj kintaninij akin kinixnamikiaj. Maski tejuan amo tikpiaj ouijkayomej kemej Moisés, mojmostaj timoajsij iniuan taltikpakneminij oso tikpanouaj seki taman tein kichiua maj ouij tiknextikan ox tiyolnejmachmej. Sayoj ke moajsi se taman tein techolinia maj timochikauakan tiknextiskej nejon kualneskayot. Jiova motenkaua ke “akin yolnejmachmej ininaxkatis taltikpak” (Sal. 37:11). Maj timotajtanikan: “¿Nikijtoskia ke niyolnejmach? ¿Nechitaj ijkon oksekin?”. w19.02 8 § 1, 2

Jiova techmakak se taman tein kitelpia ipatiuj: totanemilil. Adán uan Eva kipiayaj inintanemilil. ¿Keniuj tikmatij? Porin satepan ke amo kitakamatkej Dios, motatijkej. Nejin kinextia ke inintanemilil kinkuejmolouaya. Totanemilil se taman tein totech moajsi tein techmatiltia toni kuali uan toni amo kuali uan techpaleuia maj tikmatikan toni tikchiuaskej. Uelis tikijtoskej ke tamati kemej tein ika kinejnemiltiaj se barco. Komo amo kualtia, ejekat uan at uelis kiuikaskej barco oksekopa. Sayoj ke komo kuali tekiti kipaleuis akin kinejnemiltia maj kiuika kampa ika moneki. No ijkon, komo kuali tikmachtiaj totanemilil uelis kuali techyekanas. Komo amo kuali tikmachtiaj totanemilil amo techmatiltis ke teisa amo kuali yetok uan ke moneki amo tikchiuaskej (1 Tim. 4:1, 2). Hasta uelis kichiuas maj tiknemilikan ke kuali yetok tein amo kuali. w18.06 16 § 1-3

Moneki tiueliskej tikmatiskej katiyejua inintanemilil akin amo kitekitiliaj Jiova uan tikixtopeuaskej keman amo senkis moitas ke amo kuali. Kemej neskayot, seki tanauatilmej motematiltiaj kemej kipaleuis tein kinemiliaj seki tekiuanij. Se tajkuilol tein kinyolnotsa taltikpakneminij kampa motetapouia inemilis aksa xa kinextis ke moneki se kiixtalis se kichiuas seki taman tein taltikpakneminij kiitaj ke motelneki. Itech seki películas uan amatajkuilolmej, kinextiaj ke taixejekol uan ke kuali yetok okachi timotasojtaskej tejuan oso okachi tikintasojtaskej tochankauan. Sayoj ke nejin amo mouika ika tein Biblia tamachtia. Ompa moijtoua ke tejuan uan tochankauan yekmelauj tiyolpakiskej keman okachi tiktasojtaskej Jiova (Mat. 22:36-39). Nejin amo kijtosneki ke amo kuali yetok maj timoixpetanikan ika tein kuali. Sayoj ke kuali maj timotajtanikan: “¿Ueli nikita inintanemilil akin amo kitekitiliaj Jiova maski amo senkis moitas? ¿Nikixtalia toni uelis kiitaskej uan kiixtajtoltiskej nokoneuan uan no nejua? ¿Nikinmachtia nokoneuan tein Jiova kinemilia uan ijkon amo kikauaskej maj kalaki itech inintanemilil tein kikakij uan kiitaj?”. w18.11 22 § 18, 19

Jiova kinextia ke yetok touan keman techita uan technextilia inetasojtalis. Maj tikitakan keniuj kijtoua ke techita: “Nimitspatiuitak, nimitspoujkaitak, uan nimitstasojtak” (Is. 43:4). Nion teyi uelis kichiuas maj Jiova amo kintasojtaok itekitikauan. Yejuatsin amo keman techkauas (Is. 54:10). Jiova amo motenkaua ke senkis kijkuanis kuejmolmej tein tikpiaj, sayoj ke amo no kikauas maj tein tamatij kemej “uejueyi amej” semi techtekipachokan oso tein tamatij kemej “tit” nochipaya techtajyouiltikan. Yejuatsin techyekiluia ke yetos touan uan techpaleuis maj tikinixnamikikan. Uan techpaleuis maj tiyolseujtokan uan ijkon amo keman tikauaskej maski uelis timomikiliskej (Is. 41:13; 43:2). Komo titakuaujtamatij ke Jiova yetos touan, no tikxikoskej kuejmolmej ika yolchikaualis. w19.01 3 § 4-6

Komo titelpoch oso tiichpoch, xa tamachtianij mitsonyolmajxitijkej oso oksekin mitsiluianij ke moneki tikselis se ueyi nemachtil uan ijkon satepan uelis tiktanis miak tomin. Sayoj ke Jiova mitsyolmajxitia okse taman. Yejuatsin kemaj kineki kuali ximomachti itech tamachtiloyan porin nejon mitspaleuis ximoixpanolti satepan (Col. 3:23). Sayoj ke, keman tikixpejpenas seki taman tein motelneki, mitsiluia ximokaua maj mitsyekana tein yejuatsin tayolmajxitia. Nejin mitspaleuis xikchiua tein kiyolpaktia itech nejin itamian tonalmej (Mat. 24:14). Jiova kimati toni panos satepan uan kemanian ixpoliuis nochi tein amo kuali (Is. 46:10; Mat. 24:3, 36). Uan no, kuali techixmati. Kimati toni techyolpaktia uan toni techtayokoltia. Yejua ika, maski seki taman tein techyolmajxitiskej kuali mokakis, amo yekmelauj techpaleuis komo amo mokixtiaj itech iTajtol Dios. w18.12 19 § 1, 2

“Akin yolnejmachmej ininaxkatis taltikpak uan yolpakiskej porin kipiaskej ueyi yolseuilis”. David ika inepaleuil no kijtoj: “Akin yolmelaujkej ininaxkatis taltikpak, uan ompa nemiskej nochipaya” (Sal. 37:11, 29; 2 Sam. 23:2). ¿Keniuj kinpaleuij nejin netenkaualis akin kinekiaj kichiuaskej itanejnekilis Dios? Kinpaleuij maj kineltokanij ke satepan onkas se xochital kemej tein moajsia Edén, porin sayoj akin yolmelaujkej nemiskej itech taltikpak. Satepan, miakej israelitas akin kijtouayaj kiueyichiuayaj Jiova kikaujkej. Yejua ika, yejuatsin kikauak maj babilonios moaxkatilianij ininxolal, maj kiixpolouanij uan maj miakej kinuikanij Babilonia (2 Crón. 36:15-21; Jer. 4:22-27). Sayoj ke itanauatijkauan Dios kijtojkaj ke israelitas mokepaskiaj ininaltepeuj setenta xiujmej satepan. Nejin mochiuak ijkuak, sayoj ke no mochiuasok: ika se Xochital tein onkas satepan. w18.12 4 § 9, 10

¿Okachi tapaleuia tein tayolmajxitiaj taltikpakneminij ke tein Biblia tayolmajxitia? Jesús kijtoj: “Dios itanemililis monextijtiyas tech in chipaukanemilis” (Mat. 11:19). Maski taltikpakneminij kichijchiuanij yankuik taman, amo uelinij kiyektalianij uejueyi kuejmolmej tein kichiuaj maj amo tiyolpakikan, kemej neteuilis oso tachikoitalis. Uan no, kiitaj ke kuali yetok maj se auilnemi. Sayoj ke miakej kijtouaj ke nejin kinxelouani kalyetouanij, kiualkuini kokolismej uan okseki taman tein amo kuali. Sayoj ke, tokniuan akin tanemiliaj kemej Dios yolpakij iniuan ininchankauan, amo kinkui kokolis tein kiualkui auilnemilis uan kuali mouikaj iniuan itekitikauan Jiova noyampa taltikpak (Is. 2:4; Hech. 10:34, 35; 1 Cor. 6:9-11). Nejin senkis kinextia ke itanemilil Jiova okachi ueyi ke inintanemilil taltikpakneminij. w18.11 20 § 8-10

Melauak ke timochikauaj tiksentokaskej kuali timouikaskej uan tiyeskij tikualtakamej iniuan tochankauan. Sayoj ke moneki timoyekpiaskej porin uelis peuas amo tiktakamatiskejok Jiova porin tiknekij tikinyolpaktiskej. Maski tiksentokaskej tiktemoskej kuali timouikaskej iniuan tochankauan, sayoj timochiuaskej tiinintasojikniuan akin kitasojtaj Jiova. Akin nentinemij itech tein melauak moneki yeskij chipaujkej (Is. 35:8; 1 Ped. 1:14-16). Keman tikixmatkej tanauatilmej tein moajsij itech Biblia, tinochin monekik tikpataskej seki taman. Sekin monekik senkis kipataskej ininnemilis. Sayoj ke moneki timoyekpiaskej uan amo keman tikpataskej tonemilis tein chipauak ika tein amo chipauak. ¿Toni techpaleuis? Komo tiknemiliaj tein Jiova kitemakak uan ijkon ueliskia tiyeskij tichipaujkej: “ika ipatiu ne itasojmouiskaesyotsin” iKonetsin, Jesucristo (1 Ped. 1:18, 19). Uelis nochipa timoajsiskej tichipaujkej iixpan Jiova komo nochipa tikelnamikij ke inemilis Jesús tein kitemakak kitelpia ipatiuj. w18.11 11 § 10, 11

Miakej akin kitekitiliaj Jiova miak tonalmej kijtouaj ke komo kitayekanaltiaj tanojnotsalis kinpaleuia maj yolpakikan uan maj kipiakan se kuali tanemilil keman mopata seki taman. Kemej kinextia ininneskayo, komo tikchiuaj nochi tein tiuelij uan titakuaujtamatij iuan Jiova, nochipa tiyolseujtoskej. Xa hasta tikitaskej ke komo tikchiuaj tein tiuelij keman mopata teisa, okachi mochikaua tokuali uikalis iuan Jiova. Tonemilis uelis ijsiujka mopatas. Uelis mopatas tekit tein tikpiaj itech itekiyo Jiova, tikokolispeuaskej oso xa monekis okachi tikinyekpiaskej tochankauan. Sayoj ke maski tein yeski panos, uelis senkis titakuaujtamatiskej ke Jiova toka motekipachoua uan techpaleuis keman okachi monekis (Heb. 4:16; 1 Ped. 5:6, 7). Axkan maj timochikauakan tikchiuaskej nochi tein tiueliskej ika tein tikpanotokej. Maj okachi tiktataujtikan Jiova uan maj tikauakan maj yejuatsin techyekpia. Komo ijkon tikchiuaj, maski mopatas seki taman itech tonemilis uelis tiyolseujtoskej. w18.10 30 § 17; 31 § 19, 22

Itech Biblia, tikitaj keniuj Jiova inintech tanemilij itekitikauan. Kemej neskayot, xikonita keniuj kipaleuij okichpil Samuel maj kimatiltiani tayekankatiopixkat Elí ke yaya kitatsakuiltiti ijkon kemej kijtoua 1 Samuel 3:1-18. Itech iTanauatil Jiova moijtouaya ke konemej monekia kinpoujkaitaskej akin xiuejkejya, okachiok komo kipiayaj tanauatil (Éx. 22:28; Lev. 19:32). Yejua ika, ouij techkisa tiknemiliskej maj Samuel meuani kualkan, yani kiitati Elí uan maj ika yolchikaualis kimatiltiani ke Dios yaya kitatsakuiltiti yejua uan ichankauan. Tein melauj, Biblia kijtoua ke Samuel “mouia kimatiltis Elí” tein kikakik. Sayoj ke Dios kiajsikamatiltij Elí ke yejuatsin kinotstoya Samuel. Yejua ika Elí kinauatij maj amo teyi kitatiliani. Samuel kitakamatik uan “kiluij nochi” uan itajtoluan mouikak ika se taman tein achto kimatiltijkajya (1 Sam. 2:27-36). Tein kipanok Samuel techmachtia ke Jiova semi tamatkej uan teajsikamati. w18.09 23 § 2; 24 § 4, 5

Axkan, noyampa miakej takajkayauaj. Itech se amaix tein motelixmati kisak se tajkuilol tein motokaytij “Por qué mentimos” (“Keyej titakajkayauaj”) uan moijtoj: “Takajkayaualis moixmatini kemej se taman tein inintech moajsiya taltikpakneminij”. Miakpa, taltikpakneminij takajkayauaj porin amo kinekij maj teisa kinpano uan ika kitatiaj ininnepololuan uan tein amo kuali tein kichiuaj. No takajkayauaj porin kinekij kitaniskej okachi tomin oso kinekij maj okachi kuali kinyoui. Itech nejon tajkuilol no moijtoua ke sekin amo ouij kinkisa kinkajkayauaskej akin amo kinixmatij, akin iniuan tekitij, inintasojikniuan uan ininchankauan. ¿Toni kiualkui nochi nejin tataman takajkayaualis? Taltikpakneminij amo iniuan takuaujtamatijok oksekin uan amo kuali mouikajok. David kiluij Jiova itech se netataujtil: “Mitsyolpaktia tein melauak itech iyolo taltikpaknenkej” (Sal. 51:6). Kemaj, David kimatia ke tein moneki yejua maj tikpiakan tein melauak itech toyolo. Akin yekmelauj tikchiuaj kemej Cristo nochipa timoiluiaj tein melauak (Zac. 8:16). w18.10 7 § 4; 8 § 9, 10; 10 § 19

Keman israelitas kiskej Egipto, itech xiuit 1513 achto itech totonaluan, xa katkaj panoua tres millones. Moajsiaj konemej, akin xiuejkejya uan xa sekin akin kipiayaj se kokolis. Kemej tel miakej katkaj, akin kinixyekanaskia monekia inintech tanemilis uan kinajsikamatis. Uan ijkon kichiuak Jiova itechkopa Moisés. Yejua ika, israelitas amo moujkej keman kiskej kampa achto katka ininchan uan yajkej kampa amo ixmatiaj (Sal. 78:52). ¿Keniuj kinpaleuij Jiova maj amo mouinij? Keman kinkixtij Egipto kiixtalij maj nochin motekpananij kemej motekpanayaj tateuianij (Éx. 13:18). Nejon kinpaleuij maj kiajsikamatinij ke Jiova kimatia keniuj kinmakixtiskia. Uan no, Jiova kinextij ke iniuan yetoya ika “se mixti” tonayan uan ika “itanex se tit” youak (Sal. 78:14). Kemej yeskia kiniluijtoya: “Amo ximouikan. Nejua namechixyekanas uan namechmatampauis”. w18.09 26 § 11, 12

Ne uejkauj, seki itekitikauan Dios tel tayokoyakej uan hasta kinekiaj momikiliskej. Kemej neskayot, kemej Job semi tajyouijtoya kijtoj ke kitauelitaya inemilis uan hasta kijtoj ke kinekia mikis (Job 7:16). Kemej amo panok tein Jonás kichiaya, tel amo kuali momachilij uan kijtoj: “Axkan, Jiova, nimitstataujtia xinechkuili nonemilis, porin okachi kuali maj nimiki uan amo maj niyolto” (Jon. 4:3). Uan se tonal, kemej tanauatijkej Elías tel amo kuali momachiliaya kiluij Dios: “¡Hasta nikanya! Axkan, Jiova, xinechkuili nonemilis” (1 Rey. 19:4). Sayoj ke, Jiova kintasojtaya nejin itekitikauan tatakamatinij uan kinekia maj yoltonij. Yejuatsin amo kiniluij ke amo kuali tein kimachiliayaj, ta kinpaleuij maj kinekinij kisentokaskej yoltoskej uan maj kisentokanij kitekitilianij. w18.09 13 § 4

Akin tekitij iuan Dios kuali teseliaj (Heb. 13:2). Itech Biblia ueli tikixtajtoltiaj miak neskayomej tein techmachtiaj maj kuali titeselikan (Gén. 18:1-5). Ueli uan moneki tikinpaleuiskej oksekin nochipa keman tiueliskej, yeskij “tokniuan taneltokani” oso amo (Gál. 6:10). Ueli titekitij iuan Dios komo kuali tikinseliaj tokniuan akin kitekitiliaj miak tonalmej uan takalpanouaj itech tonechikol (3 Juan 5, 8). Miakpa, nejon takalpanolis techpaleuia maj timoyolchikauakan se iuan okse (Rom. 1:11, 12). ITajtol Dios kinyolchikaua tokniuan takamej maj tekitikan iuan Jiova keman mochikauaj kiseliskej tekit kemej tapaleuianij uan tayekananij (1 Tim. 3:1, 8, 9; 1 Ped. 5:2, 3). Akin kichiuaj nejin kinekij kinpaleuiskej tokniuan itech inintaueyichiualis uan itech okseki taman (Hech. 6:1-4). Uan akin kichiuaj nejon tekimej itech nechikol xa techiluiskej ke semi teyolpaktia ijkon se kinpaleuis oksekin. w18.08 24 § 6, 7; 25 § 10

Maski Timoteo no kinixyekanaya seki tokniuan akin xiuejkejya katkaj, monekia kinpoujkaitas uan kiniknelis. ¿Uan komo se tokniuj akin xiuejya ueyi tajtakoua oso kimoyaua se tanemilil tein amo kiyolpaktia Dios? Jiova amo kitapojpoluis sayoj porin xiuejya. Maj tikitakan tanemilil tein moajsi itech Isaías 65:20: “Akin tajtakoua kitelchiuaskej, maski kipias cien xiujmej”. Tikajsij okse tanemilil kemej nejon itech se taman tein kiitaltijkej Ezequiel (Ezeq. 9:5-7). Yejua ika moneki nochipa tiktayekanaltiskej tikpoujkaitaskej Jiova, “Akin xiuejya itech Tonalmej” (Dan. 7:9, 10, 13, 14). Nejin techpaleuis maj amo timouikan tikmelauaskej akin moneki kiselis nepaleuil, maski tein yeski xiuit kipias (Gál. 6:1). w18.08 11 § 13, 14

Tinochin moneki tiueliskej tikitaskej ox melauak tein techmatiltiaj uan ijkon tikajsikamatiskej tein kinamiki (Prov. 3:21-23; 8:4, 5). Komo amo ijkon tikchiuaj, Satanás uan tein kiixyekana uelis okachi ijsiujka techtanemililpataskej (Efes. 5:6; Col. 2:8). Sayoj ke uelis tikajsikamatiskej tein kinamiki komo tikpiaj nochi tein kinextia ke melauak. Axkan, miakkan techmatiltiaj tel miak taman, kemej itech Internet, televisión uan okseko kampa kitematiltiaj tanauatilmej. No uelis tikseliskej miak correos electrónicos, techtajkuilouiliskej ika celular uan totasojikniuan, maski amo kitemouaj techkajkayauaskej, uelis techtapouiskej miak taman. Sayoj ke no moajsij akin kinekij tekajkayauaskej akin kitematiltiaj tein amo melauak uan kitamajxitiliaj. Yejua ika, moneki timoyekpiaskej uan kuali tikitaskej ox melauak tein tikixtajtoltiaj uan tikakij. w18.08 3 § 1, 3

Keman ajsik tonal keman iKonetsin yoliskia nikan taltikpak, Jiova kiixpejpenak María, se ichpoch akin amo ueyichiujkej, maj kiyolitiani. Yejua nemia Nazaret, se xolalkonet tein semi uejka moajsia iuan xolal Jerusalén uan itemplo tein semi kualtsin katka (Luc. 1:26-33). María kinextij ke tel kuali mouikaya iuan Jiova keman tepitsin satepan iuan tajtoj ichankauj, Elisabet (Luc. 1:46-55). Jiova kiitstoya keniuj monejnemiltiaya María, uan kemej nochipa kitakamatia, kimakak nejin tatiochiualis tein amo kichiaya. Keman Jesús yolik, Jiova amo kinmatiltij uejueyi chiuanimej oso tekiuanij ompa Jerusalén uan Belén ke yolka, ta kintitanik seki ángeles maj kinmatiltitij seki ichkatajpianij akin kinyekpiayaj ininichkauan ompakauin itech xolal Belén (Luc. 2:8-14). Ichkatajpianij kikalpanotoj konetsin (Luc. 2:15-17). María uan José xa semi kinyolpaktij kiitaskej ke ijkon kiueyitaliayaj Jesús. w18.07 9, 10 § 11, 12

¿Keyej Jiova tel kualanik iuan Salomón? Biblia kijtoua: “Porin iyolo mouejkatilijka iuan Jiova [...], akin ojpa monextijka iixpan uan kinejmachtij ika nejin taman, ke monekia amo kintojtokas tiotsitsin. Sayoj ke yejua amo kitakamatik tein Jiova tanauatijka”. Yejua ika, Jiova amo kipaleuijok uan kikuilij itatiochiualis. Tekiuajyot Israel ojkan moxeloj, uan ikoneuan Salomón amo taixyekankejok itech nochi altepet, uan kipanokej uejueyi ouijkayomej tel miak xiujmej (1 Rey. 11:9-13). Ijkon kemej kipanok Salomón, se taman tein okachi uelis kichiuas maj moijtako tokuali uikalis iuan Jiova yejua komo timouikaj iniuan akin amo kiajsikamatij oso amo kipoujkaitaj itanauatiluan. Sekin xa pouij itech nechikol sayoj ke amo chikauak ininkuali uikalis iuan Jiova. No uelis yeskij tochankauan, akin nemij kampa ika tinemij oso akin iniuan titekitij oso iniuan timomachtiaj akin amo kitekitiliaj Dios. Komo totasojikniuan amo kipoujkaitaj itanauatiluan Dios, satepan uelis moijtakos tokuali uikalis iuan Jiova. w18.07 18, 19 § 9, 10

Satanás kimoyaua itanemilil ika películas uan tein panoua itech televisión. Yejua kimati ke tikuelitaj tikakiskej tein kinpanoua taltikpakneminij uan ke nejon amo sayoj techixpetania, ta kipata totanemilil, tein tikmachiliaj uan kemej timonejnemiltiaj. Hasta Jesús kintapouiaya taltikpakneminij seki taman keman kinmachtiaya. Kemej neskayot, ika tajtoj samaritano akin yolkuali uan konet akin kiauilchiuak itomin (Mat. 13:34; Luc. 10:29-37; 15:11-32). Sayoj ke, akin kipiaj itanemilil Satanás no uelis kitetapouiskej teisa tein ika techijtakoskej. Yejua ika moneki timoyekpiaskej. Melauak ke moajsij películas uan seki taman tein panoua itech televisión tein uelis ika timoixpetaniskej uan techmachtiskej teisa uan amo kijtakos totanemilil. Yejua ika, maj tiknextikan kuali taixejekolis. Keman tikixpejpenaskej tein tikitaskej, maj timotajtanikan: “Ika nejin tein kipanoltiaj itech televisión oso película, ¿kitemouaj nechmachtiskej ke kuali yetok maj nikchiua tein amo kuali tein niknejneki?” (Gál. 5:19-21; Efes. 2:1-3). Komo tikitaj ke kimoyaua itanemilil Satanás, maj timouejkatilikan kemej yeskia tiktemoskiaj maj amo techmauakan se kokolis. w19.01 15, 16 § 6, 7

Ijkon kemej “teposkuatsakuiloni” kiyekpiaya itsontekon tateuijkej, nemakixtilis tein tikchiaj kiyekpia totanemilil (Prov. 3:21; 1 Tes. 5:8). Satanás uelis kitemos maj timokixtilikan teposkuatsakuiloni tein Jiova techmaka. ¿Keniuj? Xiknemili tein kichiuak iuan Jesús. Yejua kimatia ke Jesús kichiaya kinixyekanas taltikpakneminij satepan. Sayoj ke achto monekia tajyouis uan momikilis, uan satepan mochias maj ejko tonal tein Jiova kiixtalijka. Yejua ika Satanás kitemoj kichiuas maj kiitani ke niman ueliskia peuas taixyekanas. Kiluij ke komo sayoj sepa kiueyichiuaya, ueliskia niman kipias nochi (Luc. 4:5-7). No ijkon, Satanás kimati ke Jiova motenkauak techmakas miak taman itech yankuik taltikpak. Sayoj ke achto moneki timochiaskej uan xa hasta titajyouiskej. Yejua ika Amokuali techyejyekoua porin kineki maj tiknemilikan ke uelis tikpiaskej se kuali nemilis axkanya. Kineki maj tiktemokan timotomintiskej uan tikpiaskej miak taman uan maj amo tiktayekanaltikan iTekiuajyo Dios (Mat. 6:31-33). w18.05 30, 31 § 15-17

Jiova kineki xiyolpaki. Se taman kemej uelis tiyolpakis yejua komo tikixtalia tikchiuas okachi taman itech itekiyo uan komo tikchiua tein yejuatsin tayolmajxitia itech tein tikixtalia tikchiuas. Komo niman tikchiua nejin, okachi niman tikitas keniuj Jiova mitsixyekana, mitsmatampauia uan mitstatiochiuia. Xitanemili itech nochi kuali tayolmajxitilis tein yejuatsin mitsmaka itech Biblia uan xiktakamati nejin tajtolmej: “Xikelnamiki moUeyi Tachijchiujkauj itech tonalmej keman titelpoch” (Ecl. 12:1). Telpochmej uan ichpochmej akin kitekitiliaj Jiova kinnamiki maj tikiniluikan ke kuali tein kichiuaj porin kitayekanaltiaj kitekitiliskej. Mochikauaj kichiuaskej okachi taman itech itekiyo Dios, kitayekanaltiskej tanojnotsalis uan amo kikauaskej maj tein onkak itech nejin taltikpak kintapololti. Telpoch, uelis tikyekmatis ke chikaujkayot tein tikchiuas amo nenkajtis uan ke tokniuan mitstasojtaj uan mitspaleuiaj. Komo tikchiua tein Jiova tayolmajxitia itech tein tikixtalia, nochi kuali mitskisas. w18.04 29 § 17, 19