Mayo

Kemej Jiova semi techtasojta, kichiuak maj moijkuilouani itech iTajtol amatajkuilolmej Mateo, Marcos, Lucas uan Juan, porin kineki techpaleuis maj tikixmatikan iKonetsin. Itech nejin naui amatajkuilolmej ika motajtoua inemilis uan itanojnotsalis Jesús. Ika tajtouaj tein kichiuak, tein kijtoj uan keniuj momachilij. Techpaleuiaj maj itech titanemilikan ineskayo. Komo timomachtiaj nejin naui amatajkuilolmej, okachi tikixmatiskej Jesús uan uelis tikchiuaskej kemej yejua. Amatajkuilolmej Mateo, Marcos, Lucas uan Juan uelis techpaleuiskej komo amo sayoj tikixtajtoltiaj, ta no komo kuali timomachtiaj uan itech titanemiliaj tein tikixtajtoltiaj (no xikonita Josué 1:8). Amatajkuilolmej techpaleuia maj tikajsikamatikan neskayomej tein ika tajtoua. Maj tiknemilikan ke tikitstokej, tikaktokej uan tikmachiliaj tein ompa panotok. Maj tiktemokan itech okseki amaixmej tein kikixtia inechikol Jiova uan ijkon uelis timomachtiskej. w21.04 4, 5 § 11-13

Miak xiujmej achto ke Jesús ualaskia nikan taltikpak, Jiova kitematiltijkaya itech iTajtol ke akin kitemaktiskia Mesías kimakaskiaj 30 platajtomin (Zac. 11:12, 13). Kitemaktiskia semej takamej akin kuali iuan mouikaya (Sal. 41:9). Zacarías no kijkuiloj: “Xikoko ichkatajpixkej, uan maj ichkamej momoyauakan” (Zac. 13:7). Akin yolmelaujkej amo kiixtopeuaskiaj Jesús porin kipanok nochi nejon, ta okachi takuaujtamatiskiaj keman kiitaskiaj ke Jesús kipanoka nochi tein moijtojka. ¿No ijkon panoua axkan? Kemaj. Seki itaixpantijkauan Jiova akin miakej tokniuan kinixmatij kikaujkej uan kiixnamikij tamachtilis tein melauak uan kitemouaj maj oksekin no ijkon kichiuakan. Itech Internet, periódico, radio oso televisión amo kuali ininka tajtouanij itaixpantijkauan Jiova uan kintakajkayauilianij. Sayoj ke akin yolmelaujkej amo kinneltokiliaj tein kijtouaj, ta kimatij ke itech Biblia moijtojkaya ke panoskia nejon (Mat. 24:24; 2 Ped. 2:18-22). w21.05 11 § 12; 12, 13 § 18, 19

Biblia kinextia ke itekitikauan Dios okachi kuali kiajsikamatiskiaj tamachtilis tein melauak ijkon kemej panoskiaj tonalmej (Col. 1:9, 10). Jiova yolik kiteixmatiltijtiuj tamachtilis tein melauak, yejua ika moneki amo tiyolijsiuiskej uan timochiaskej hasta maj okachi kuali moajsikamati. Keman tokniuan Oloch Taojtokaltianij kiitaj ke moneki mopatas kemej moajsikamatia se tamachtilis oso kemej mochiuaya teisa, niman kipataj. Itech miak taneltokalismej kampa kijtouaj ke kichiuaj kemej Cristo, kipataj seki taman porin kinekij kinyolpaktiskej akin iniuan mosentiliaj oso porin kinekij maj oksekin kuali kinitakan. Sayoj ke tiitaixpantijkauan Jiova tikchiuaj porin tiknekij okachi timotokiskej iuan Dios uan porin tiknekij tikueyichiuaskej kemej Jesús tamachtij (Sant. 4:4). Keman tikpataj seki taman, amo tikchiuaj porin taltikpakneminij kipatakej kemej kiitayaj teisa oso kemej tanemiliayaj, ta porin okachi kuali tikajsikamatkej tein Biblia tamachtia. Tikpatiuitaj tamachtilis tein melauak (1 Tes. 2:3, 4). w21.10 22 § 12

¿Toni uelis tikchiuaskej komo timomachilia toselti? Maj tiknemilikan keniuj techpaleuijtok Jiova (Sal. 55:22). Nejin techpaleuis maj tikitakan ke amo toselti tietokej. Maj no tiknemilikan keniuj kinpaleuijtok Jiova okseki tokniuan akin no kipiaj ouijkayomej (1 Ped. 5:9, 10). Hiroshi, se tokniuj takat akin ichankauan amo itaixpantijkauan Jiova, kijtoua: “Tikmatiskej ke tinochin timochikaujtokej tiktekitiliskej Jiova techyolchikaua akin tochankauan amo itaixpantijkauan”. Uan no maj nochipa tiktataujtikan Jiova, maj nochipa tikixtajtoltikan Biblia uan maj nochipa tiakan nechikolmej. No moneki maj nochipa tikixtajtoltiskej iTajtol Dios uan itech titanemiliskej tajkuilolmej tein techelnamiktiaj ke Jiova semi techtasojta. Seki tokniuan momamachtiaj tajkuilolmej tein teyolchikauaj kemej uelis kielnamikiskej, kemej Salmo 27:10 uan Isaías 41:10. Okseki tokniuan kikakij tein moitas itech nechikol oso tein monekia kiixtajtoltiskej itech Biblia. Kiitanij ke nejon kinpaleuia maj amo semi kimachilikan ke ininselti yetokej. w21.06 9, 10 § 5-8

Komo tiontayokoxtok porin momikilij se mochankauj oso se akin kuali iuan tionmouikaya, xikonixtajtolti itech Biblia kampa ininka tajtoua sekin akin momikilijkej uan oksepa nenkej. Nejon mitsonpaleuis okachi xiontakuaujtamati ke mikemej oksepa nemiskej. Oso komo tiontayokoxtok porin semej mochankauan kikalankixtijkej itech nechikol, xionmomachti tein mitsonpaleuis xikonajsikamati ke keman Jiova tamelaua nochipa tapaleuia. Keman tikonpanos ouijkayomej, xikonita kemej se taman tein uelis mitsonpaleuis xikonchikaua motakuaujtamatilis. Xikontapoui Jiova keniuj tionmomachilia uan xikontemo tionyetos iniuan tokniuan, amo xionyeto moselti (Prov. 18:1). Xikonchiua seki taman tein mitsonpaleuis xiontaxiko, maski semi mitsontayokoltis (Sal. 126:5, 6). Xikonsentoka xionyoui nechikolmej, xiontanojnotsa uan xikonixtajtolti Biblia. Uan xikonsentoka xiontanemili itech tatiochiualismej tein Jiova kijtoua ke mitsonmakas. Keman tikonitas keniuj Jiova mitsonpaleuia, motakuaujtamatilis okachi mochikauas. w21.11 23 § 11; 24 § 17

¿Keyej no “konetsitsin” imomachtijkauan Jesús? Porin taltikpakneminij kinitaj ke ueyichiuanimej akin tominpiaj, akin semi kinixmatij uan akin kipiaj tanauatil. Sayoj ke miakej imomachtijkauan Jesús amo tominpiaj, amo semi kinixmatij nion kipiaj tanauatil. Yejua ika taltikpakneminij kinitaj ke “konetsitsin” oso ke amo teyi chiuanimej (1 Cor. 1:26-29). Sayoj ke Jiova amo ijkon kinita. ¿Keyej Jesús ininka tajtoj “nijin konetsitsin”? Imomachtijkauan kitajtanijkaj: “¿Akoni okachi ueyichiujkej itech Tekiuajyot tein moajsi iluikak?” (Mat. 18:1, TNM). Itech nejon tonalmej, miakej judíos kinekiaj maj oksekin kinemilianij ke yejuan katkaj ueyichiuanimej. Se takat akin momachtia tein panok ne uejkauj kijtoua: “Semi kitayekanaltiayaj maj oksekin kinueyitalianij uan maj miakej kinixmatinij”. Jesús kimatia ke imomachtijkauan monekia mochikauaskej amo tanemiliskejok kemej miakej judíos akin kitemouayaj yeskij okachi ueyichiuanimej. w21.06 20 § 2; 21 § 6, 8; 22 § 9

Tokniuan tayekananij uelis kichiuaskej kemej tatitanil Pablo keman tayolmajxitiskej. Kemej neskayot, yejua kinyolmajxitij tokniuan akin nemiaj Tesalónica keman kiitak ke monekia. Sayoj ke itech amamej tein kinijkuilouilij, yekinika kinyolchikauak porin kisentokayaj kitekitiliayaj Jiova, kichiuayaj ika netasojtalis uan taxikojtoyaj. No itech tanemilij tein kipanotoyaj uan kiniluij ke kimatia ke kipiayaj ouijkayomej uan ke semi kintajyouiltijtoyaj (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4). Uan hasta kiniluij ke kinkauiliayaj se kuali neskayot okseki tokniuan (1 Tes. 1:8, 9). ¡Tokniuan akin nemiaj Tesalónica xa semi yolpakkej keman Pablo kinyolchikauak! Yejuan kimatiaj ke semi kintasojtaya. Yejua ika, semi kinpaleuij tein kinyolmajxitij itech ome amamej tein kinijkuilouilij (1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12). w22.02 15 § 6

Satanás kichiua maj akin taixyekanaj itech taneltokalismej tein amo melaujkej kijtokan ke Jiova amo yolkuali uan ke yejuatsin itajtakol maj onka tajyouilis. Uan keman se konetsin momikilia, sekin hasta kijtouaj ke Dios kiuikak iluikak porin kinekia okse angelito. ¡Semi amo kipoujkaitaj Jiova! Sayoj ke tejuan tikmatij tein melauj. Yejua ika, keman timokokouaj oso keman momikilia se akin tiktasojtayaj amo keman tiktajtakoltiaj Dios, ta titakuaujtamatij ke yejuatsin kichiuas maj satepan amo titajyouikanok. Uelis tikiniluiskej nochin akin techkakiskej ke Jiova se Dios tetasojtakej. Ijkon Jiova uelis kinankilis akin kiixnamiki (Prov. 27:11). Jiova se Dios teiknelijkej. Yejua ika tayokoya keman kiita ke titajyouiaj, xa porin techtajyouiltiaj, porin timokokouaj oso porin titajtakolejkej (Sal. 22:23, 24). Yejuatsin techajsikamati. Yejua ika kineki kiixpolos tein techtajyouiltia uan ijkon kichiuas (no xikonita Éxodo 3:7, 8; Isaías 63:9). w21.07 9, 10 § 9, 10

Amo uejkaua akin kitakamatij Jiova kipiaskej se ueyi tatiochiualis: kitasojtaskej uan kiueyichiuaskej nochipaya. Jesús kiixpolos nochi tein amo kuali tein Adán uan Eva kichiujkej maj onkani keman amo kinekkejok yeskij ichankauan Dios. Uan Jiova kichiuas maj oksepa nemikan millones taltikpakneminij uan maj ueli nemikan nochipaya itech se Xochital nikan taltikpak uan maj amo kemanok kokolispeuakan (Luc. 23:42, 43). Keman itekitikauan Jiova nikan taltikpak amo yeskijok tajtakolejkej kinextiskej ke Dios ‘kinueyipantalij uan kinonmouiskapouak’ ijkon kemej kijtoua Biblia (Heb. 2:7). Komo tejuatsin semej “uel miak tagayot”, tikonchia tikonselis se taman tein semi kualtsin (Apoc. 7:9). Dios mitsontasojta uan kineki xionmoajsi iniuan ichankauan. Yejua ika xionmochikaua tikonyolpaktis. Mojmostaj xikonelnamikto tein Dios kijtoua ke kichiuas. Tikonpia tatiochiualis tikonueyichiuas toTajtsin Jiova uan tikonchia tikonueyichiuas nochipaya. Semi xikonpatiuita nejon tatiochiualis. w21.08 7 § 18, 19

Tanauatijkej Jeremías no tanojnotsak panoua 40 xiujmej maski taltikpakneminij amo kinekkej kikakiskej uan semi kiixnamikkej. Kemej kiuijuikaltiayaj uan kipijpinaujtiayaj kinekia mosenkauas uan amo tanojnotsasok (Jer. 20:8, 9). Sayoj ke amo mosenkauak. ¿Toni kipaleuij maj kisentokani tanojnotsani ika yolpakilis? Itech tanemilij ome taman tein semi moneki. Yekinika, ke tein kiteixmatiltiaya ueliskia kinpaleuis taltikpakneminij maj kichianij kuali nemiskej satepan (Jer. 29:11). Uan ojpatika, ke Jiova kiixpejpenka maj kiteixmatiltiani itokay (Jer. 15:16). Tejuan no tikinmatiltiaj taltikpakneminij ke uelis kichiaskej kuali nemiskej satepan, uan tikteixmatiltiaj itokay Jiova porin tiitaixpantijkauan. Keman itech titanemiliaj nejin ome taman, tiksentokaj titanojnotsaj ika yolpakilis maski taltikpakneminij amo techkakij. Yejua ika, maj amo timosenkauakan komo akin tikmachtiaj amo niman kiixtalia kitekitilis Jiova. Moneki timochiaskej uan amo tiyolijsiuiskej (Sant. 5:7, 8). w21.10 27 § 12, 13

Maski uejkaujya oso yankuixtokok peuak tiktekitiliaj Jiova, moneki tiksentokaskej tikchikauaskej totakuaujtamatilis. Komo amo tikchiuaj, amo semi itech titakuaujtamatiskejok Jiova. Maj tikelnamikikan ke titakuaujtamatij itech tein amo tikitaj porin onkak tein kinextia ke yekmelauj onkak oso ke yekmelauj nemi. Sayoj ke tein amo se kiita niman se kielkaua. Yejua ika Pablo kijtoj ke amo se takuaujtamatis yejua “ne tajtakol ten techmekania”. Komo ijkon, ¿toni uelis techpaleuis maj totakuaujtamatilis kisentoka chikauak? (2 Tes. 1:3). Yekinika, maj nochipa tiktajtanikan Jiova maj techmaka iyektikatsin espíritu. ¿Keyej? Porin takuaujtamatilis se kualneskayot tein yektikatsin espíritu techpaleuia maj tikpiakan (Gál. 5:22, 23). Komo yektikatsin espíritu amo techpaleuia, amo uelis tikchikauaskej totakuaujtamatilis itech toTachijchiujkauj. Maj tiksentokakan tiktajtanikan Jiova iyektikatsin espíritu uan yejuatsin techmakas (Luc. 11:13). Uelis tikiluiskej: “Xitechonmajxitili totakuautamatilis kachi ok” (Luc. 17:5). No moneki nochipa timomachtiskej iTajtol Dios (Sal. 1:2, 3). w21.08 18, 19 § 16-18

Tokniuan akin xiuejkejya uelis semi tapaleuiskej. Maski xa amo semi chikaujkejok kemej achto, momachtianijya miak taman tein uelis ika kinpaleuiskej oksekin. Jiova uelis kisentokas kinmakas tekimej. Kemej neskayot, itech Biblia ininka motajtoua seki taltikpakneminij akin kisentokakej kitekitilijkej Jiova keman xiuejkejya katkaj. Kemej neskayot Moisés, akin kipiaya kemej 80 xiujmej keman Jiova kimakak tekit kemej tanauatijkej uan kemej inintaixyekankauj israelitas. Okse yejua Daniel, akin kisentokaya kitekitiliaya Jiova kemej tanauatijkej keman xa kipanauiayaya 90 xiujmej. Uan nesi ke tatitanil Juan no kipanauiayaya 90 xiujmej keman kijkuiloj amatajkuilol Apocalipsis. Biblia amo semi ika tajtoua “se tagat ten monotsaya Simeón” akin “katka semi yolchipaukatagat uan ipa kimouistilijtinemia Dios”. Sayoj ke Jiova kuali kiixmatia uan kimakak tatiochiualis maj kiixmatini konetsin Jesús uan maj kijtouani se taman tein kichiuaskia yejua uan tein kipanoskia imomaj (Luc. 2:22, 25-35). w21.09 3, 4 § 5-7

Tetatmej amo moneki kiluiskej se ininkonetsin ke moneki yeski kemej iikniuj nion kiluiskej maj kichiua tein amo uelis, porin nejon uelis kichiuas maj semi motayokolti (Efes. 6:4). Se tokniuj siuat akin monotsa Sachiko kijtoua: “Nomomaj kinekia maj amo nimopolouani keman nikchiuaya exámen, sayoj ke nejon ouij katka. Maski uejkaujya nikisak kaltamachtiloyan, kemansa niknemilia ke Jiova xa amo kiyolpaktia tein nikchiua maski semi nimochikauas”. Tekiuaj David kijtoj: “Amo niktemoua nikpias uejueyi taman nion tein amo uelis nikpias”. Kemej katka yolyemanik, kuali momachiliaya uan yolseujtoya (Sal. 131:2). Tetatmej uelis kinextiskej yolyemanilis komo amo kichiaj kichiuaskej tein amo uelij nion yejuan nion ininkoneuan. Keman kiixtaliskej toni kichiuaskej ininkoneuan moneki kiitaskej tein ueli kichiuaj uan tein amo uelij. Nejon tapaleuis maj ininkoneuan kuali momachilikan. w21.07 21, 22 § 5, 6

Moneki tikelnamikiskej ke Jiova techkaua maj toselti tikixtalikan toni tikchiuaskej. Yejua ika tisejsemej ueli tikixpejpenaj ox tiktakamatiskej oso amo. Seki telpochmej uan ichpochmej inintatuan amo kinkauilijkej se kuali neskayot. Maski ijkon, kiixtalijkej kitekitiliskej Jiova uan amo kikauaj. Oksekin, inintatuan mochikaujkej kinpaleuiskej maj kitasojtanij Jiova, sayoj ke satepan kikaujkej. Tein melauj, tisejsemej moneki tikixpejpenaskej ox tiktekitiliskej Jiova oso amo (Jos. 24:15). Yejua ika, tetatmej, komo nanmokoneuj kikauak Jiova, amo xiknemilikan ke nanmotajtakol. Kemansa, tepopaj oso temomaj kikaua Jiova, uan xa hasta kinkaujteua ichankauan (Sal. 27:10). Ikoneuan uelis semi kintayokoltis nejin porin semi kipoujkaitayaj uan kiitayaj kemej se kuali neskayot. Telpochmej uan ichpochmej, komo nanmopopaj oso nanmomomaj kikalankixtijkej itech nechikol, no semi techtayokoltia. Uan uelis nantakuaujtamatiskej ke Jiova kimati keniuj nanmomachiliaj. Yejuatsin namechtasojta uan kiyolpaktia kiitas ke nankisentokaj nankitekitiliaj. No xikelnamikikan ke tein kiixtalijkej kichiuaskej nanmotatuan amo nanmotajtakol. w21.09 27 § 5-7

Ueliskia tikijtoskej ke akin kikalankixtijkej itech nechikol kemej yeskia nejon ichkat, porin kemej amo kuali mouikaok iuan Jiova kemej yeskia mokokoua uan ueliskia kinmauas oksekin (Sant. 5:14). Ijkon kemej se taltikpaknenkej uelis kinmauas oksekin kokolis tein kipia, akin amo kuali mouikaok iuan Jiova uelis kichiuas maj oksekin no kichiuakan tein amo kuali. Yejua ika, xa monekis kikalankixtiskej itech nechikol. Ijkon Jiova kinextia ke kintasojta okseki itekitikauan akin amo kikauaj, uan no uelis kipaleuis akin kikalankixtijkej maj moyolnonotsa. Yejua uelis kisentokas yas nechikolmej, kampa kiselis tamachtilis tein kipaleuis maj oksepa kichikaua itakuaujtamatilis. No uelis kiselis amaixmej tein ika momachtis uan uelis kiitas JW Broadcasting^®. Uan keman tokniuan tayekananij kiitaskej ke kipatatokya seki taman, kemansa uelis kiyolmajxitiskej uan kipaleuiskej maj oksepa kuali mouika iuan Jiova uan maj oksepa mochiua itaixpantijkauj. w21.10 10 § 9, 11

Axkan, itech okseki taman kemej tikueyichiuaj Jiova no tikchiuaj kemej itatojtokakauan Cristo itech yekinika siglo. Kemej neskayot, ijkon kemej ixyetok motekitis itech inechikol Jiova. Moajsij tokniuan takalpanouanij, tayekananij uan tapaleuianij itech nechikol (Filip. 1:1; Tito 1:5). Uan no tikixtopeuaj auilnemilis, tikitaj nenamiktilis uan esti kemej Jiova kiita, uan keman se tokniuj tajtakolchiua uan amo moyolnonotsa kikalankixtiaj itech nechikol (Hech. 15:28, 29; 1 Cor. 5:11-13; 6:9, 10; Heb. 13:4). Sayoj Biblia senkis kinextia ke “sayo se takuautamatilis” kiyolpaktia Dios (Efes. 4:4-6). Se ueyi tatiochiualis timoajsiskej itech inechikol Dios uan tikixmatiskej Jiova uan tein kiixtalijtok kichiuas. Yejua ika, maj tiksentokakan titakuaujtamatikan ke tein tikneltokaj yejua tein melauak. w21.10 22, 23 § 15-17

Tekiuaj Jehosafat kipiak se ueyi ouijkayot, porin miakej tateuianij akin ualeuayaj Ammón, Moab uan Seír kinteuitoj akin nemiaj Judá (2 Crón. 20:1, 2). ¿Toni kichiuak Jehosafat? Kitajtanij Jiova maj kipaleuiani uan maj kimakani chikaualis. Netataujtil tein kichiuak moajsi itech 2 Crónicas 20:5-12, uan kinextia ke semi takuaujtamatia iuan iTajtsin Jiova. Jiova kititanik se levita akin motokaytiaya Jahaziel maj kiluiti Jehosafat tajtolmej tein axkan timomachtiaj. Kemej Jehosafat semi takuaujtamatia iuan Jiova, kitakamatik. Keman yejua uan akin nemiaj Judá kinnamikitoj akin kintauelitayaj, amo kintalij taixpan akin kuali tateuiayaj, ta kintalij takamej akin amo kiuikayaj tein ika tateuiskej uan mokuikatijtiayaj. Jiova kinmakixtij, ijkon kemej kiluijka Jehosafat (2 Crón. 20:18-23). w21.11 15, 16 § 6, 7

Keman tikpanouaj ouijkayomej uelis titakuaujtamatiskej ke Jiova techpaleuis maj tiksentokakan kuali timouikakan iuan (2 Cor. 4:7-9). Uelis titakuaujtamatiskej ke Jiova kisentokas technextilis inetasojtalis tein amo tami porin ijkon kemej kijtoj se salmista, “Jiova kinita akin kimoujkatokaj, akin kichiaj maj kinnextili inetasojtalis tein amo tami” (Sal. 33:18-22). ¿Toni tiknekij tikelnamikiskej? Achto ke peuaskia tiktekitiliskej Jiova, yejuatsin ipa techtasojtayaya, ijkon kemej kintasojta nochin taltikpakneminij. Sayoj ke keman peuak tikueyichiuaj, no peuak technextilia inetasojtalis tein amo tami. Nejon netasojtalis kiolinia maj techajokui ika imauan uan maj techyekpia. Nochipa techpaleuis maj kuali timouikakan iuan, uan kichiuas maj kualtsin tinemikan ijkon kemej kiixtalijtok. Yejuatsin kineki maj kualtsin tinemikan (Sal. 46:1, 2, 7). Yejua ika, maski tein yeski ouijkayot tikpanoskej, Jiova techmakas chikaualis tein techpaleuis maj tiksentokakan kuali timouikakan iuan. w21.11 7 § 17, 18

Xa tikixmatij aksa akin uejkaujya kualantoni iuan se taltikpaknenkej akin iuan tekiti, akin iuan momachtia oso se ichankauj. Maj tikelnamikikan ke majtakti itakpaikniuan José semi kitauelitayaj, uan nejon kichiuak maj semi kitajyouiltianij (Gén. 37:2-8, 25-28). Sayoj ke keman José kipiayaya tanauatil uan ueliskia momakepas, amo kinchiuilij tein yejuan kichiuilijkaj, ta kiniknelij. José amo kualanik iniuan, ta kichiuak tein satepan moijkuiloj itech Levítico 19:18 (Gén. 50:19-21). Tokniuj akin kineki kiyolpaktis Dios monekiskia kichiuas kemej José, akin kintapojpoluij iikniuan uan amo momakepak. Jesús no kijtoj ke moneki titetapojpoluiskej (Mat. 6:9, 12). Tatitanil Pablo no ijkon kinyolmajxitij tokniuan: “Notasojikniuan, namejuan ma amo ximomakuepakan” (Rom. 12:19). w21.12 11 § 13, 14

Keman youaka katka itech tonal 14 metsti nisán xiuit 33, Jesús yajki Getsemaní uan ompa kitataujtij Jiova (Luc. 22:39-44). Ijkuak, “Cristo kitsajtsiliaya Itajtsin ika ne itatautilis uan hasta no ka chokilis” (Heb. 5:7). ¿Toni kitajtanij Jiova nejon youak achto ke kimiktiskiaj? Kitajtanij maj kipaleuiani maj kisentokani kitakamatini uan maj uelini kichiuani tein yejuatsin kiixtalijka. Jiova kikakik netataujtil tein kichiuak iKonetsin uan kititanik se ángel maj kiyolchikauati. Jesús no kimatia ke semi monekia maj kisentokani kitakamatini iTajtsin uan maj kiueyitaliani itokay. Jiova kikakik tein iKonetsin kitajtanij itech inetataujtiluan. ¿Keyej? Porin Jesús kinekia kisentokas kitakamatis iTajtsin uan kiueyitalis itokay. Komo tejuan no tiknekij tikchiuaskej kemej Jiova, yejuatsin technankilis keman tiktajtaniskej maj techpaleui (Sal. 145:18). w22.01 18 § 15-17

Miakej taltikpakneminij techixtopeuaj porin amo tikinpaleuiaj tekiuanij nion tikinixnamikij. Kinemiliaj ke keman motatanij akin kinekij mochiuaskej tekiuanij, no monekiskia tikixpejpenaskej se. Sayoj ke tikmatij ke komo tikixpejpenaskiaj se taltikpaknenkej kemej totaixyekankauj, Jiova kiitaskia ke tikixtopeujtokej (1 Sam. 8:4-7). Xa no kinemiliaj ke monekiskia titapaleuiskej maj onka okachi kaltapajtiloyamej uan okachi kaltamachtiloyamej uan no maj tikchiuakan okseki taman tein ika tikinpaleuiskej taltikpakneminij. Techixtopeuaj porin tiktayekanaltiaj tikteixmatiltiskej iTajtol Dios, uan amo tiktemouaj tikyektaliskej kuejmolmej tein onkak nikan taltikpak. ¿Toni mitsonpaleuis amo xikonkaua tein tionmomachtia? (Mat. 7:21-23). Xikonelnamiki ke okachi tayekantok maj tikchiuakan tekit tein Jesús technauatij. Amo xikonkaua maj kuejmolmej tein onkak nikan taltikpak kichiuakan xikontemo tikonyektalis. Tiitaixpantijkauan Jiova tikintasojtaj taltikpakneminij uan ininka timotekipachouaj, sayoj ke tikmatij ke okachi uelis tikinpaleuiskej komo tikinmachtiaj toni kichiuas iTekiuajyo Dios uan komo tikinpaleuiaj maj kuali mouikakan iuan Jiova. w21.05 7 § 19, 20

Uan maski miakej nejon tekiuanij kijtouaj ke axkan kitekitiliaj Dios, amo kinekij kikauaskej tanauatil tein kipiaj. Ijkon kemej kichiujkej tekiuanij itech itonaluan Jesús, itech nejin tonalmej tekiuanij no kiixnamikij Tekiuaj akin Jiova kiixpejpenak keman kinixnamikij itekitikauan (Hech. 4:25-28). ¿Toni kichiua Jiova? Salmo 2:10-12 kijtoua: “Yejua ika axkan, tekiuanij, xikajsikamatikan; xikakikan tanejmachtilis tamelauanij itech taltikpak. Xiktekitilikan Jiova ika ueyi poujkaitalis uan xiyolpakikan ika poujkaitalis. Xikueyitalikan ikonetsin; komo amo nankichiuaj, Dios kualanis uan namejuan nanmikiskej itech ojti, porin yejuatsin niman kualani. ¡Yolpakij nochin akin itech mopaleuiaj!”. Jiova yolkuali uan kichia maj akin kiixnamikij iTekiuajyo mopatakan uan maj kiselikan. Sayoj ke tiempo tein kinmakatok tantokya (Is. 61:2). Yejua ika semi moneki maj taltikpakneminij kiixmatikan tein Biblia tamachtia uan maj kiixtalikan kitekitiliskej Jiova. w21.09 15, 16 § 8, 9

Pablo, kijtosnekia ke moneki tiyolpakiskej ika tein tikpiajya (Filip. 4:12). Tokuali uikalis iuan Jiova okachi kipia ipatiuj ke tomin oso okseki taman (Hab. 3:17, 18). Maj tikitakan tein Moisés kiniluij israelitas satepan ke nentinemiaj 40 xiujmej itech taluakyan: “Jiova moDios mitstatiochiuiani itech nochi tein tikchiuani. [...] Itech nejin 40 xiujmej, Jiova moDios mouan yetoni uan amo teyi mitspolouani” (Deut. 2:7). Itech nejon 40 xiujmej, Jiova kintamakak ika maná, uan inintaken tein ika kiskaj Egipto, amo keman patik (Deut. 8:3, 4). Jiova yolpakis komo tikmatij tiyolpakiskej ika tein tikpiaj. Yejuatsin kineki maj tiktasojkamatikan nochi tein techmaka, hasta tein amo uejueyi, uan maj tikitakan kemej se netetayokolil. w22.01 5 § 10, 11

Tokniuan takamej, namejuan moneki nankiitaskej maj kuali yetokan namochankauan, namochikauaj nankinpaleuiskej uan nankinyekpiaskej. Yejua ika, keman onkak ouijkayomej xa nankinemiliaj ke uelis nankiyektaliskej namoselti. Sayoj ke amo xiknemilikan nejon, ta xiktataujtikan Jiova uan xiktajtanikan maj namechpaleui. No xikchiuakan netataujtil iuan namonamik uan xiktemokan maj Jiova namechixyekana. Yejua ika, ximomachtikan iTajtol uan amaixmej tein inechikol techmaka uan xikchiuakan tein motayolmajxitia. Xa kijtoskej ke okachi uelis nankinpaleuiskej namochankauan ika tomin uan okseki taman tein kipia ipatiuj. Sayoj ke xikelnamikikan tekiuaj Jehosafat (2 Crón. 20:1-30). Yejua takuaujtamatik iuan Jiova uan kinextij ika tein kichiuak. Jiova amo kikauak uan amo no namechkauas namejuan (Sal. 37:28; Heb. 13:5). w21.11 15 § 6; 16 § 8

Kemej Dios techchijchiuak kemej yejuatsin, amo tikuelitaj maj mochiua tein amo melauak (Gén. 1:26). Sayoj ke, kemej titajtakolejkej xa timopoloskej keman tiknemiliaj toni kinamikia kiselis aksa maski tiknemiliskej ke tikmatij nochi tein panok. Kemej neskayot, maj tikelnamikikan tein kichiuak Jonás. Yejua semi kualanik keman Jiova kiniknelij akin nemiaj Nínive (Jon. 3:10-4:1). Sayoj ke tein Jiova kiixtalij tapaleuij maj momakixtianij panoua 120,000 akin ompa nemiaj. Nejon kinextij ke Jonás mopolojka uan amo Jiova. Jiova amo moneki techiluis keyej kiixtalia seki taman. Ne uejkauj, Jiova kikauak maj seki itekitikauan kiluianij keniuj kiitayaj seki taman tein kiixtalijka oso tein yaya kiixtaliti (Gén. 18:25; Jon. 4:2, 3). Uan kemansa kijtoj keyej kiixtalijka teisa (Jon. 4:10, 11). Sayoj ke Jiova amo moneki tikiluiskej ke uelis kichiuas teisa oso ke kuali kichiuak (Is. 40:13, 14; 55:9). w22.02 3, 4 § 5, 6

Timochiuaskej kemej “se telpokat” komo tiknemiliaj ke “in oksekin tokniuan [...] kachi ueyi chiuanime” (Filip. 2:3). Komo timochikauaj ijkon tikinitaskej tokniuan amo tikchiuaskej oso tikijtoskej teisa tein kinyolkokos. Nochin tokniuan takamej uan siuamej okachi ueyichiuanimej ke tejuan itech seki taman. Amo ouij techkisa tikajsikamatiskej nejin keman tikitaj ininkualneskayouan. Moneki tikelnamikiskej tein tatitanil Pablo kinyolmajxitij tokniuan akin nemiaj Corinto: “¿Akoni namechtalij de ke namejuan kachi nanuejueyinme uan ke oksekin tokniuan? [...] Uan tejua, ¿toni tikpixtok ten Dios amo mitstayokolij? [...] Uan komo Dios mitstayokolij ya nochi nijin, ¿keye timochiua semi tiueyichiuke? [...] Uan, ¿keye tikpoua nochi ten tikpixtinemi ke amo uitsa de Dios?” (1 Cor. 4:7). Yejua ika, maj amo keman tiknemilikan ke okachi tiueyichiuanimej ke oksekin nion maj tiktemokan tikchiuaskej maj ijkon techitakan. Komo se tokniuj takat semi kuali tamachtia itech nechikolmej oso komo se tokniuj siuat kipia miak nemachtilmej ika Biblia, nochipa moneki kiueyitaliskej Jiova. w21.06 22 § 9, 10

Miakej tokniuan okachi ouij kinkisani tanojnotsaskej ininchan taltikpakneminij. Kampa nemij seki taltikpakneminij amo kikauaj maj akin yeski pano uan semi tajpiaj. Xa moajsi se tajpixkej akin sayoj tekaua maj se pano komo semej akin ompa nemi teyoleuak. Itech okseki altepemej tokniuan ueli tanojnotsaj kajkalpan, sayoj ke taltikpakneminij amo semi yetokej ininchan. Uan no, seki tokniuan tanojnotsatij kampa amo miakej nemij. Xa uejka ojtokaj keman tanojnotsatij itech se kali, uan keman ajsij amo akin yetok. Maj tikpatakan hora keman titanojnotsaj. Tikinajsiskej okachi taltikpakneminij komo titanojnotsaj itech horas keman xa okachi yetokej ininchan. Tein melauj, maski kisaj ipa mokepaskej ininchan. Miakej tokniuan tanojnotsaj tiotakpa oso keman tayoua porin okachi kinajsij taltikpakneminij. Uan no, itech nejon hora taltikpakneminij xa amo semi sioujtokejok uan xa okachi kinekiskej tajtoskej. w21.05 15 § 5, 7

¿No ijkon panoua axkan? Kemaj. Miakej kualanij porin tiitaixpantijkauan Jiova amo tikchiuaj iluimej tein kitapanauiliaj tein Biblia kijtoua, kemej ijkuak se xiuajsi oso Navidad. Oksekin kualanij porin amo tiiluichiuaj keman kiiluichiuiliaj toaltepeuj nion tikchiuaj seki taman tein yejuan momattokej kichiuaskej keman momikilia se taltikpaknenkej. Nejin taltikpakneminij xa kinemiliaj ke Dios kiyolpaktia tein kichiuaj. Sayoj ke amo uelis kiyolpaktiskej komo kisentokaj kichiuaj tein ipa momattokej uan amo tein Biblia tamachtia (Mar. 7:8, 9). ¿Toni mitsonpaleuis amo xikonkaua tein tionmomachtia? Komo tikonpatiuita itanauatiluan Jiova uan tein tayolmajxitia (Sal. 119:97, 113, 163-165). Komo tikontasojta Jiova, amo tikonchiuas nion teyi tein yejuatsin amo kiyolpaktia, ta okachi tikontasojtas Jiova ke okseki taman. w21.05 6 § 15, 16

¿Keniuj uelis tikonchiuas tein kijtoj tatitanil Pablo? Xikonchikaua motakuaujtamatilis. Yejua ika, nochipa xionmomachti Biblia, nochipa xikontataujti Jiova uan nochipa xikonchiua tekit tein techmakatok (2 Tim. 4:4). Komo tiontakuaujtamati, amo tionmotekipachos keman tikonkakis ke amo kuali ininka tajtouaj itaixpantijkauan Jiova (Is. 28:16). Komo tikontasojta Jiova uan tokniuan uan komo tikonpatiuita iTajtol mitsonpaleuis maj amo mitsonkajkayauakan akin kikaujkej uan kiixnamikij tamachtilis tein melauak. Itech yekinika siglo, miakej kiixtopeujkej Jesús, sayoj ke no miakej mochiujkej itatojtokakauan. Sekin katkaj semej tamelauanij itech Sanedrín “uan hasta no miak tiopixkame” (Hech. 6:7; Mat. 27:57-60; Mar. 15:43). No ijkon, millones taltikpakneminij itech nejin tonalmej mochiuanij itatojtokakauan Jesús. ¿Keyej? Porin kiixmatij tein Biblia tamachtia uan kipatiuitaj. ITajtol Dios kijtoua: “Akin kitasojtaj motanauatil kipiaj ueyi yolseuilis; nion teyi kintsakuilis” (Sal. 119:165). w21.05 13 § 20, 21

Tatitanil Pablo kimatia ke nochi tein kichiuaya itech itekiyo Jiova amo kichiuaya ika yejua ichikaualis, ta kimatia ke yejuatsin kipaleuiaya. Ika iyektikatsin espíritu, Jiova kimakak Pablo chikaualis tein kipaleuij maj kisentokani tanojnotsani maski kitajyouiltiayaj, maski kitsakkaj uan maski kipiaya okseki ouijkayomej. Dios no kimakak chikaualis Timoteo tein kipaleuij maj kisentokani tanojnotsani. Kemej neskayot, iuan yajtinemik Pablo keman tanojnotsato itech miak xolalmej. Uan no, Pablo kemansa kititanik maj kinkalpanoti uan maj kinyolchikauati tokniuan itech seki nechikolmej (1 Cor. 4:17). Timoteo xa kinemilij ke nejon tekit amo yejua kinamikia kichiuas. Xa yejua ika Pablo kiluij: “Amo ximotekauili ke ma senme mitsmouispolokan porin kitaske ke tejua titelpoch ok” (1 Tim. 4:12). Uan itech nejon tonalmej Timoteo no kipiaya okse ouijkayot, porin Biblia kijtoua ke aachka mokokouaya (1 Tim. 5:23). Sayoj ke Timoteo kimatia ke Jiova kimakaskia chikaualis ika iyektikatsin espíritu tein kipaleuiskia maj kisentokani tanojnotsani uan maj kinpaleuiani tokniuan (2 Tim. 1:7). w21.05 21 § 6, 7

Tein kijtoua Santiago 1:19 moneki kichiuaskej nochin akin tayolmajxitiaj. Santiago kijkuiloj: “Sejse de namejuan ximoijsiuilikan para xikakikan [...]. Pero xiyolikachiakan para xitajtokan uan no xiyolikachiakan para xikualanikan”. Se tokniuj tayekankej amo monekiskia kinemilis ke kimatia nochi tein kipanotok tokniuj akin kiyolmajxititi. Proverbios 18:13 techelnamiktia: “Keman se tanankilia achto ke se kitamikakis teisa, se kinextia ke amo se tamati uan se mopinaujtia”. Tayekankej ueliskia tajtanis: “¿keniuj tietok?”, “¿keniuj timomachilia?”, “¿keniuj uelis nimitspaleuis?”. Komo tokniuan tayekananij mochikauaj kimatiskej toni kipanotokej tokniuan, xa okachi uelis kinpaleuiskej uan kinyolchikauaskej. Komo tiknekij maj akin tikyolmajxitiaj kikaki tein tikiluiaj, amo sayoj moneki tikixtajtoltiliskej seki tajkuilolmej uan tikiluiskej seki taman tein uelis kichiuas. Tokniuan moneki kimachiliskej ke ininka timotekipachouaj, ke tikinajsikamatij uan ke tiknekij tikinpaleuiskej. w22.02 17 § 14, 15