Agosto

Jesús xa ininka tajtojtoya tateuianij romanos akin kisojsokaj porin amo kimatiaj ke katka iKonetsin Dios. Jesús amo kinamikia mikis, maski ijkon, amo kualanik nion kintauelitak akin kitajyouiltijkaj (1 Ped. 2:23). No moneki titetapojpoluiskej ijkon kmej kichiuak Jesús (Col. 3:13). Xa seki taltikpakneminij, xa hasta tochankauan, techixnamikiskej porin amo kiajsikamatij tein tikneltokaj uan keyej amo tikchiuaj seki taman. Xa techtakajkayauiliskej, techpijpinaujtiskej, techtsayaniliskej toamaixuan oso hasta techiluiskej ke techkokoskej. Maj amo tikintauelitakan, ta maj tiktajtanikan Jiova maj se tonal kinekikan momachtiskej Biblia (Mat. 5:44, 45). Kemansa, xa ouij techkisas titetapojpoluiskej, okachiok komo semi amo kuali tein techchiuilijkej. Sayoj ke amo techpaleuis komo tikualanij uan amo titetapojpoluiaj (Sal. 37:8). Keman titetapojpoluiaj, amo tikauaj maj tein amo kuali tein techchiuiliaj kichiua maj amo tiyolpakikanok (Efes. 4:31, 32). w21.04 8, 9 § 3, 4

Keman se tokniuj kikalankixtiaj itech nechikol, ichankauan xa semi motayokoltiaj. Jiova xa semi kiyolkokoj keman miakej ángeles akin katkaj ichankauan kikaujkej (Jud. 6). Uan xa no semi kiyolkokoj maj israelitas, akin semi kintasojtaya, miakpa kiixnamikinij (Sal. 78:41). Komo se mochankauj kikauak Jiova, uelis tiontakuaujtamatis ke yejuatsin no tayokoya. Kiajsikamati ke tiontajyouijtok uan mitsoniknelia porin mitsonyolchikaua uan mitsonpaleuia. Miakej tetatmej motajtaniaj keniuj ueliskia okachi kipaleuiskej se ininkoneuj akin kikauak Jiova. Se tokniuj kijtoj: “Niknemiliaya ke notajtakol katka. Hasta nitajtakochitaya”. Se tokniuj siuat akin iokichpil no kikalankixtijkaj itech nechikol kisentokaya kinemiliaya: “¿Toni amo kuali nikchiuak? Nikmachiliaya ke amo semi nimochikaujka nikpaleuis nookichpil maj kitasojtani Jiova”. w21.09 26 § 1, 2, 4

Kijtouaj ke amo monekiskia titamachtiskej ika Biblia porin amo tiajkaj uejueyi kaltamachtiloyamej kampa kinmachtiaj akin tamachtiaj ika Biblia. Sayoj ke yejuan moneki achto kuali momachtiskej. Yejua nejon tein mochikauak kichiuas Lucas keman yaya kijkuiloti amatajkuilol tein kipia itokay. Yejua kijtoj: “Nejua nikyektatemolijtiuits ya ika nejmach nochi nijin chiualis de Cristo”. Kinekia maj akin kiixtajtoltiskiaj iamatajkuilol kiitanij “ke nochi melau” tein kikakkaj ke kichiujka Jesús (Luc. 1:1-4). Judíos akin nemiaj Berea no kichiujkej kemej Lucas. Keman yekinika kintapouijkej akoni katka Jesús, momachtijkej tein kijtoua Escrituras Hebreas porin kinekiaj kimatiskej ox melauak katka tein kiniluiayaj (Hech. 17:11). Tejuatsin no moneki tikonchiuas kemej yejuan. Xikontemo itech Biblia ox melauak tein mitsonmachtiaj itaixpantijkauan Jiova. No kuali yeskia xionmomachti tein kichiuanij. Komo kuali timomachtiaj, amo tikinchikoitaskej itaixpantijkauan Jiova nion tikneltokaskej tein kinijtouiliaj. w21.05 3 § 7, 8

¿Moajsi se tokniuj itech tonechikol akin ueliskia tiknextiliskej kualtakayot? Seki tokniuan semi kitasojkamatiskej maj iniuan tietokan itech seki tonalmej keman semi motayokoltiaj. Kemej neskayot, seki tokniuan akin ininchankauan amo itaixpantijkauan Jiova ininselti momachiliaj keman ininchankauan iluichiuaj. Oksekin xa amo kuali momachiliaj itech seki tonalmej porin panok teisa tein semi kintayokoltia, xa keman momikilij se ininchankauj oso se akin kuali iuan mouikayaj. Keman tikxelouaj tiempo iniuan tietoskej nejon tokniuan tikinnextiliaj ke ininka timotekipachouaj (Filip. 2:20). Miak taman uelis kichiuas maj se tokniuj kemansa kimachili ke iselti yetok. Sayoj ke moneki tikelnamikiskej ke Jiova kimati keniuj timomachiliaj. Miakpa techpaleuia inintechkopa tokniuan (Mat. 12:48-50). Uan tejuan uelis tiknextiskej ke tiktasojkamatij inepaleuil keman timochikauaj tikinpaleuiskej tokniuan. Maski kemansa xa amo kuali timomachiliaj, amo keman tietokej toselti porin Jiova nochipa yetok touan. w21.06 13 § 18-20

Jesús kisentokak tanojnotsak ika yolpakilis maski sekin amo kinekkej kikakiskej. ¿Keyej kisentokak tanojnotsak? Porin kimatia ke taltikpakneminij monekia kiixmatiskej tein Biblia tamachtia uan kinekia kinpaleuis nochin akin ueliskia. No kimatia ke seki taltikpakneminij satepan kinekiskiaj kiixmatiskej tein kiteixmatiltiaya maski achto amo kinekkaj. Yejua nejon panok iniuan ichankauan. Itech eyi xiuit uan tajko keman tanojnotstinemik, nion semej iikniuan mochiuak imomachtijkauj (Juan 7:5). Sayoj ke satepan ke Dios oksepa kimakak inemilis, mochiujkej imomachtijkauan (Hech. 1:14). Amo tikmatij akonimej akin tikinnojnotsaj mochiuaskej itekitikauan Jiova. Seki taltikpakneminij ouij kinkisa niman kiajsikamatiskej tein Biblia tamachtia. Hasta akin amo kinekij techkakiskej kiitaj tein kuali tein tikchiuaj uan ke semi tiyolpakij, uan xa satepan kinekiskej kiueyitaliskej Dios. w21.05 18 § 17, 18

Keman Jesús yetoya nikan taltikpak kinnauatij itatojtokakauan maj kichiuanij ome taman. Yejua kiniluij maj kiteixmatiltianij tein kichiuas iTekiuajyo Dios uan kinnextilij keniuj kichiuaskej (Luc. 8:1). Kemej neskayot, kiniluij toni kichiuaskej keman taltikpakneminij kinkakiskiaj uan keman amo (Luc. 9:2-5). No kijtoj ke itatojtokakauan miakkan tanojnotsaskiaj uan ke miakej kinnojnotsaskiaj (Mat. 24:14; Hech. 1:8). Uan no, yejua kiniluij maj kinmachtianij taltikpakneminij maj kitakamatinij nochi tein yejua tanauatij. Jesús kinextij ke nejon tekit mochiuaskia hasta axkan, “hasta itamian tein mochiujtok itech taltikpak” (Mat. 28:18-20, TNM). Uan satepan, keman kimatiltij Juan seki taman senkis kinextij ke kineki maj nochin itatojtokakauan kinpaleuikan oksekin maj kiixmatikan Jiova (Apoc. 22:17). w21.07 2, 3 § 3, 4

Miakej kichiuaj tein yeski porin kinekij kinextiskej ke okachi uelij ke oksekin. Kemej neskayot, se takat akin kipia uejueyi tekimej xa kitemos kintanis oksekin akin no kichiuaj nejon tekimej maski kinchiuilis tein amo kuali. Oso se mauiltijkej xa kikokos okse mauiltijkej porin kineki tatanis. Oso se telpoch oso se ichpoch akin kineki momachtis itech se kuali universidad xa takajkayauas porin kineki maj kiselikan. Tiitekitikauan Dios tikmatij ke amo kuali yetok maj se kichiua nejin porin moajsi itech “totanejnekilis ten kuika tajtakol” (Gál. 5:19-21). Sayoj ke seki tokniuan xa amo kiitaj ke kitemouaj kinextiskej ke okachi uelij oso ke okachi tamatinij, uan ke kichiujtokej maj okseki tokniuan no kichiuakan nejon. Moneki itech titanemiliskej nejin, porin komo ijkon tikchiuaj tokniuan itech nechikol uelis moxexeloskej. No kuali maj tikitakan ininneskayo miakej itekitikauan Jiova akin ininka motajtoua itech Biblia akin amo kitemojkej kinextiskej ke okachi ueliaj oso ke okachi tamatinij katkaj. w21.07 14 § 1, 2

Netasojtalis tein amo tami techolinia maj tikinpaleuikan akin tayokoxtokej. Axkan, miakej tokniuan amo no kinkauaj akin tayokoxtokej. Kintasojtaj tokniuan uan mochikauaj kinpaleuiskej (Prov. 12:25, nota; 24:10). Ijkon kichiuaj tein tayolmajxitij tatitanil Pablo: “Xikinyolchikauakan nekes ten yolkuetautinemij ika ouijkayot. Uan xikinpaleuijtiyakan nekes ten amo kipiaj ueyi takuautamatilis. Uan no xikinijyouilijtiyakan nochi in ouijkayot ten ne tokniuan kichiuaj” (1 Tes. 5:14). Miakpa, okachi uelis tikpaleuiskej se tokniuj akin tayokoxtok komo tikakij uan komo tikiluiaj ke tiktasojtaj. Jiova kiita nochi tein tikchiuaj porin tiknekij tikpaleuiskej semej itekitikauan. Proverbios 19:17 kijtoua: “Akin kinextilia teiknelilis akin teikneltij kitaneujtia Jiova, uan yejuatsin kiixtauilis tein kichiua”. w21.11 10 § 11, 12

¿Toni uelis tikchiuaskej axkan tein techpaleuis satepan? Uan no, moneki tiyolpakiskej ika tein tikpiaj uan porin kuali timouikaj iuan Jiova. Keman okachi tikixmatiskej yejuatsin, okachi titakuaujtamatiskej ke uelis techmatampauis keman Gog akin ualeua Magog techixnamikis. Itech tajkuilol tein axkan timomachtiaj kinextiaj keyej David takuaujtamatia ke Jiova kipaleuiskia. Miakpa kitemoj inepaleuil uan yejuatsin amo keman kikauak. Keman katka telpoch moteuij iuan Goliat, se tateuijkej filisteo akin semi uejkapantik katka, uan kiluij: “Nejin tonal Jiova mitstemaktis nomako” (1 Sam. 17:46). Satepan, keman kitekitiliaya tekiuaj Saúl, tekiuaj miakpa kitemoj kimiktis, sayoj ke “Jiova iuan yetoya David” (1 Sam. 18:12). Kemej David kiitakaya keniuj Jiova kipaleuijka achto, kimatia ke kisentokaskia kipaleuiskia. Tein kipaleuij David no uelis techpaleuis tejuan keman tikpanoskej ouijkayomej. w22.01 6 § 14, 15

Kemej Jiova kineki kiueyitalis itokay uan kinpaleuis oksekin, nochipa keman kichiua teisa amo kiijsiujkachiua, ta kikui nochi tiempo tein monekis. Kemej neskayot, maj tikitakan keniuj tachijchiujtiaj nikan taltikpak. Keman Biblia ika tajtoua, kijtoua ke kiixtalij itamachiuj, kani yetoskia uan kitalij yekinika tet tein kitsakuilijtoskia nochi (Job 38:5, 6). Hasta kiitstiaya keniuj mokaujtiaya tein kichijchiuaya (Gén. 1:10, 12). ¿Ueli tiknemiliaj keniuj momachiliayaj ángeles keman kiitayaj tein Jiova kichijchiujtiaya? Xa semi yolpakkej porin hasta “peuak kiueyichiuaj ika tajtol chikauak”. ¿Toni techmachtia kemej Jiova tachijchiuak? Ke yejuatsin miak xiujmej kichijchiujtoya taltikpak, sitalimej, tapialmej uan taltikpakneminij. Uan keman kiitak nochi tein kichijchiujka kijtoj ke “nochi semi kuali katka” (Gén. 1:31). w21.08 9 § 6, 7

Itech neskayot, Jesús ika tajtoj se takat akin uejka yaskia, uan achto ke yas kinmajmakak itakeualuan talentos porin kinekia maj kitaninij okachi tomin. Kemej takat kimatia ke itakeualuan tataman tein uelia kichiuayaj, se kimakak makuil talentos, okse kimakak ome uan okse kimakak sayoj se. Yekinika ome takeualmej kitekitiltijkej tomin uan kimiakiltijkej. Sayoj ke expatika takeual amo kitekitiltij tomin tein kiselijka, yejua ika takat kitokak. Ojpatika takeual no semi kipatiuitak tekit tein kimakakaj ijkon kemej yekinika takeual. Yejua ika kitekitiltij ome talentos tein kiselijka uan kitanik omeok. Takat akin kitekitiliaya semi kiyolpaktij maj mochikauani tekitis, yejua ika kimakak okachi tekimej. w21.08 21 § 7; 22 § 9, 10

Itech nejin itamian tonalmej, Jiova kinextiani ke amo yolijsiui. Yejuatsin amo kineki maj nion akin ixpoliui (2 Ped. 3:9). Nochin uelisok moyolnonotsaskej. Sayoj ke Jiova amo nochipa kinchixtos. Akin kiixtopeuaskej iTekiuajyo kinpanos tein kipanok faraón itech itonaluan Moisés. Jiova kiluij: “Nejua ueliskiaya nimitstatsakuiltis tejua uan moxolal ika se kokolis tein temiktia, uan tejua tiixpoliuiskiaya. Sayoj ke ayamo nimitsmiktiani porin nikneki xikita nochikaualis uan porin nikneki maj moteixmatilti notokay itech nochi taltikpak” (Éx. 9:15, 16). Nochin altepemej kimatiskej ke Jiova, yejua Dios akin melauak (Ezeq. 38:23). Itech tajtolmej tein axkan tikitaj kijtosneki ke Jiova senkis kinixpolos akin ijkon kemej faraón, kiixtopeuaj kemej Tekiuaj. Semi taman ke tein kijtosneki Ageo 2:7. w21.09 18, 19 § 17, 18

¿Tionmotayokoltia porin kikalankixtiskej itech nechikol se mochakauj? ¿Uan komo se tokniuj mitsoniluia teisa tein kichiua okachi amo kuali xionmomachili? Tein melauj, amo taixejekol tikchiaskej maj nochin nochipa techiluikan tein tikuelitaskiaj tikakiskej (Sant. 3:2). Kemej tinochin titajtakolejkej, kemansa sekin xa amo kimatiskej toni mitsoniluiskej, oso hasta mitsoniluiskej teisa tein mitsonyolkokos. Xikonelnamiki tein tayolmajxitij tatitanil Pablo: “Ximoijyouilijtiyakan se uan okse in tataman de namotamachilisuan. Uan no ximotapojpoluijtiyakan se uan okse [...] kuak se aksa kiyolxokolia” (Col. 3:13). Maj tiksentokakan tikinpaleuikan tokniuan akin se ininchankauj kikalankixtijkej itech nechikol. Ika tein kipanotokej, okachi moneki kimachiliskej ke tikintasojtaj uan moneki tikinyolchikauaskej (Heb. 10:24, 25). Kemansa, seki tokniuan akin se ininchankauj kikalankixtijkej itech nechikol kiitanij ke seki tokniuan amo no kinnotsajok, kemej yeskia yejuan no kinkalankixtijkej. ¡Maj amo keman tikchiuakan nejon! Okachiok moneki maj tikinyolchikauakan telpochmej uan ichpochmej akin ininpopaj oso ininmomaj kikalankixtijkej itech nechikol. w21.09 29 § 13, 14; 30 § 16

Keman se tokniuj akin ayamo xiuej tajtoua iuan se tokniuj akin xiuejya nochin omen moyolchikauaj (Rom. 1:12). Tokniuj akin ayamo xiuej okachi kineltokas ke Jiova kinyekpia itekitikauan, uan tokniuj akin xiuejya kimachilis ke kitasojtaj uan ika yolpakilis kitapouis tokniuj akin ayamo xiuej keniuj kiitani inepaleuil Jiova. Maski ijkon kemej panotiuij xiujmej amo timoitajok kemej achto, Jiova kinita ke semi kualtsitsin itekitikauan akin kisentokaj kitekitiliaj (1 Tes. 1:2, 3). ¿Keyej? Porin ijkon kemej panouanij xiujmej kikauanij maj iespíritu Dios kinmachti uan maj kinpaleui maj kipiakan kualtsitsin kualneskayomej. Komo okachi tikinixmatij tokniuan akin xiuejkejya uan komo okachi tiktemouaj maj techpaleui tein kimatij, okachi tikinpatiuitaskej. Sayoj ke, itech nechikol amo sayoj tapaleuia keman akin ayamo xiuejkej kinpatiuitaj akin xiuejkejya, ta no keman akin xiuejkejya kinpatiuitaj akin ayamo xiuejkej. w21.09 7 § 15-18

Tejuan maj amo tikintajyouiltikan oksekin uan maj timochikauakan semi titeikneliskej ijkon kemej kichiua Dios (Efes. 2:4).Teiknelilis amo sayoj se kimachilia, ta se kinextia keman se kinpaleuia oksekin. Tinochin uelis tiknemiliskej akoni uelis tikpaleuiskej itech nechikol, kampa titanojnotsaj oso semej tochankauan. Xa uelis tikitaskej ke onkak miak taman kemej uelis tiknextiskej ke tikinikneliaj. ¿Tikixmatij aksa akin xa moneki maj se kiyolseui? ¿Uelis tikuikiliskej aksa teisa tein kikuas oso tikpaleuiskej ika okse taman? ¿Uelis tikyolchikauaskej oso tikyolseuiskej se tokniuj akin yankuixtok mokepak itech nechikol? ¿Uelis tikinmatiltiskej oksekin tein kichiuas iTekiuajyo Dios? (Job 29:12, 13; Rom. 10:14, 15; Sant. 1:27). Komo tiktemouaj keniuj uelis tikinpaleuiskej oksekin, tikitaskej ke onkak miak taman kemej uelis tiknextiskej teiknelilis. Komo tiknextiaj nejin kualneskayot, tikyolpaktiskej toTajtsin Dios akin “tel ueyi techyoliknelij”. w21.10 13 § 20-22

Itech Salmo 23, David ika tajtoua seki taman tein yekmelauj kipia ipatiuj, kemej tatiochiualismej tein kiselia porin Jiova iTajpixkauj. Jiova ‘kiixyekana itech ojmej kampa mochiua tein melauak’ uan nochipa iuan yetok keman kipanoua tein kuali uan tein amo kuali. David kijtoua ke maski nemi “itech ixtauat kampa kualtsin xiujtaj” tein iaxka Jiova, ipa kipias kuejmolmej. Kemansa xa motayokoltis, kemej yeskia ‘nentinemis tepetsintan kampa semi tayouayan’, uan kijtoua ke sekin kitauelitaskej. Sayoj ke kemej Jiova iTajpixkauj, David kijtoua: “Amo nikmouilis maj nechpano tein amo kuali”. ¿Keyej moijtoua ke David amo kipoloj “nion teyi tein kuali”? Yejua kipiaya nochi tein kipaleuiaya maj kuali mouika iuan Jiova. Maski amo kipiaya miak taman, David yolpakia ika tein Jiova kimakaya. Kiitaya ke okachi kipiaya ipatiuj maj Jiova kitatiochiuiani uan maj kiyekpiani. Tein David kijtoj techmachtia ke semi moneki maj tikitakan tomin uan okseki taman kemej kinamiki. w22.01 3, 4 § 5-7

Ijkon kemej panouanij xiujmej, miakej itekitikauan Jiova kiteixmatiltianij iTajtol, sayoj ke amo kinkakinij. Kemej neskayot, Noé “tanojnotstinemia ika ten melauak tajtoltsin” xa kemej 40 oso 50 xiujmej (2 Ped. 2:5). Noé xa kichiaya maj taltikpakneminij kikakinij, sayoj ke Jiova amo kiajsikamatiltij ke panoskia nejon, ta keman kiluij maj kichijchiuani arca, kinauatij: “Moneki tikalakis itech arca iniuan mokoneuan, mosiuatsin uan mosiuamouan” (Gén. 6:18). Uan Noé xa kiajsikamatik ke amo miakej kikakiskiaj, porin keman Jiova kiluij keniuj chijchiujtoskia arca xa kiitak ke amo miakej akiskiaj (Gén. 6:15). Uan ijkon panok, porin nion se taltikpaknenkej kikakik Noé (Gén. 7:7). ¿Kinemilij Jiova ke Noé amo kuali kichiujka itekiuj? Amo. Yejuatsin kiitak ke tekit tein Noé kiselijka kuali kisak porin kichiuak ijkon kemej yejuatsin kinauatijka (Gén. 6:22). w21.10 26 § 10, 11

¿Keniuj xa momachilij Rut keman imonan kijtoj nejon? Mochikaujka semi kipaleuis: iuan chokaka, kiyolseuijka, uan miak tonalmej iuan ojtokak. Maski ijkon, Noemí kijtoj: “Jiova kichiuak maj amo teyi ika nimokepani”. Maski Rut iuan yetoya, itajtoluan Noemí kinextiayaj ke amo kitasojkamatia inepaleuil. Nejon xa semi kiyolkokoj Rut. Sayoj ke amo kikauak Noemí (Rut 1:3-18). Xa timochikaujtokej tikpaleuiskej se tokniuj siuat akin tayokoxtok, sayoj ke xa techiluia se taman tein amo kualtsin. Maski ijkon, amo timoyolkokouaj, ta tiksentokaj tiktemouaj tikpaleuiskej. Uan tiktajtaniaj Jiova maj techpaleui maj tikmatikan keniuj uelis tikyolseuiskej (Prov. 17:17). Xa tiknekij tikpaleuiskej se tokniuj siuat, sayoj ke amo kineki, maski ijkon, netasojtalis tein amo tami techolinis maj amo tikauakan (Gál. 6:2). Uan tikchiaj maj satepan techkaua maj tikpaleuikan uan maj tikyolseuikan. w21.11 11 § 17-19

Itech Biblia, tajtol yektik kiteajsikamatiltia maj se chipaujkanemi uan maj se kiueyichiua Dios kemej yejuatsin kiyolpaktia. No uelis kiteajsikamatiltis ke akin kitekitiliaj Dios iaxkauan. Nejin kijtosneki ke tiyeskij tiyektikej komo tichipaujkanemij, komo tikueyichiuaj Jiova kemej yejuatsin kineki uan komo kuali timouikaj iuan. Kemej yejuatsin yektik uan tejuan titajtakolejkej, tikmoujkaitaj maj ueli timouikakan iuan. Jiova senkis chipauak. Yejua nejon kijtojkej serafines, seki ángeles akin moajsij kampa yetok itrono Jiova. Yejuan kijtojkej: “Yektik, yektik, yektik Jiova akin kinixyekana tateuianij” (Is. 6:3). Nejin ángeles ueli moajsij kampa yetok Dios porin yektikej. w21.12 3 § 4, 5

Nejin se taman tein kintekipachoua miakej telpochmej uan ichpochmej, porin tamachtianij uan ininchankauan akin amo itaixpantijkauan Jiova xa kinyolmajxitiaj maj yakan universidad, porin ijkon uelis kiajsiskej se kuali tekit uan uelis kitaniskej miak tomin. Sayoj ke komo kiixpejpenaj nejon, xa kinkuilis miak tiempo. Uan no, inintatuan uan tokniuan xa kinyolchikauaj maj kiixtalikan kitekitiliskej Jiova. ¿Toni kipaleuis telpoch uan ichpoch akin kitasojta Jiova maj kiixpejpena tein okachi kuali? Uelis kiixtajtoltis uan itech tanemilis Efesios 5:15, 16 uan itech Traducción del Nuevo Mundo Efesios 5:17. Satepan uelis motajtanis: “¿Toni kineki Jiova maj nikchiua? ¿Toni tein nikixpejpenas kiyolpaktis? ¿Toni tein nikixpejpenas nikchiuas nechpaleuis maj kuali nikui notiempo?”. Maj tikelnamikikan ke “nijin tonalme [...] kachi ok momajxitijtiu ika tajtakol” uan ke nochi tein kiixyekana Satanás amo uejkaua ixpoliuis. w22.01 27 § 5

¿Kemanian mochiuak Santiago se imomachtijkauj Jesús? Satepan ke Jesús oksepa nemik, “monextij iixpan in Jacobo [oso Santiago]. Uan nimanpa no Yejuatsin monextiko inixpan nochi itatitaniluan” (1 Cor. 15:7). Satepan ke kiitak Jesús, Santiago mochiuak imomachtijkauj. Yejua iniuan yetoya tatitanilmej itech se kali ompa Jerusalén keman kichixtoyaj kiseliskej yektikatsin espíritu (Hech. 1:13, 14). Satepan, kipiak tatiochiualis yeski semej tokniuan oloch taojtokaltianij itech yekinika siglo (Hech. 15:6, 13-22; Gál. 2:9). Uan achto ke peuaskia xiuit 62, Dios kichiuak maj kijkuilouani se amat tein kintitanilij tokniuan taixpejpenalmej. Komo tikchiaj tinemiskej iluikak oso nikan taltikpak, tein kijtoua nejon amat techpaleuia (Sant. 1:1). Josefo, akin kijkuiloj tein mochiuak ne uejkauj, kijtoj ke tayekankatiopixkat judío Anán tanauatij maj kimiktianij Santiago. Yejua kisentokak kitekitilij Jiova hasta keman momikilij. w22.01 8 § 3; 9 § 5

Se taman tein timomachtiaj itech tajkuilol tein axkan tikitaj, yejua ke moneki amo tikchiaskej maj Jiova techmakixti keman tikpanouaj ouijkayomej. Ijkon kemej Jesús, moneki tikchiuaskej tein techpaleuis maj amo tikauakan Jiova maski uelis tikpoloskej tonemilis (Mat. 16:24, 25). Maski ijkon, tikmatij ke Dios amo kikauas maj titajyouikan okachi ke tein uelis tikxikoskej (1 Cor. 10:13, TNM). Okse taman tein techmachtia yejua ke ijkon kemej Jesús, xa techtajyouiltiskej maski amo tikchiujkej nion teyi tein amo kuali (1 Ped. 2:19, 20). Taltikpakneminij techixnamikij amo porin tikchiujkej tein amo kuali, ta porin amo tikchiuaj kemej yejuan uan tikteixmatiltiaj tein tamachtia iTajtol Dios (Juan 17:14; 1 Ped. 4:15, 16). Jesús kiajsikamatia keyej Jiova kikaujtoya maj tajyoui. Sayoj ke seki itekitikauan Jiova akin amo kikauaj motajtanianij keyej kikaua maj tajyouikan (Hab. 1:3). Kemej Jiova teiknelia uan amo yolijsiui, kimati ke nejon itekitikauan takuaujtamatij, sayoj ke moneki kiseliskej yolseuilis tein sayoj yejuatsin ueli kitemaka (2 Cor. 1:3, 4). w21.04 11 § 9, 10

Jiova kiyolpaktia totaueyichiualis keman tikchiuaj kemej yejuatsin kineki uan tiktasojta uan tikpoujkaita. Tikmatij ke kinamiki maj tikueyichiuakan, tiknekij kuali tikchiuaskej. Se taman kemej tikueyichiuaj Jiova yejua keman tiktataujtiaj. Biblia kinextia ke netataujtilmej kemej yeskia kopal tein popoka tein kuali kichijchiuayaj uan tein kichichinouayaj iixpan Jiova itech tabernáculo uan satepan itech templo. Nejon popoch semi ajuiyak katka iixpan Jiova. No ijkon, netataujtilmej tein tikchiuaj ika nochi toyolo semi kiyolpaktiaj Jiova maski titajtoskej iuan kemej ipa titajtouaj (Prov. 15:8; Deut. 33:10). Onkak miak taman tein kinextia ke Jiova semi kiuelita maj tiknextilikan ke tiktasojtaj uan ke timotasojkamatij iuan. Yejuatsin kineki maj tiktapouikan tein tikuelitaj, tein techtekipachoua uan tein tikchiaj tikpiaskej. Yejua ika achto ke tikonchiuas se netataujtil, kuali yeskia komo kuali tikonnemilia toni tikoniluis. Komo ijkon tikonchiua, tikonmakas moTajtsin Jiova, kopal tein popoka tein okachi kuali. w22.03 20 § 2; 21 § 7

Sayoj ke itech Armagedón, Jiova, itechkopa Jesús, kiixtalis toni panos iniuan (Mat. 25:31-33; 2 Tes. 1:8, 9). Amo tejuan tikixtaliskej akoni moneki maj Jiova kiikneli uan akoni amo (Mat. 25:34, 41, 46). ¿Titakuaujtamatiskej iuan Jiova oso amo tiktekitiliskejok porin amo tikuelitaskej tein kiixtalij? Yejua ika, axkan moneki tikchikauaskej totakuaujtamatilis iuan Jiova porin nejon techpaleuis maj satepan senkis titakuaujtamatikan iuan. Xikonnemili keniuj timomachiliskej itech yankuik taltikpak. Amo onkasok taneltokalis tein amo melauak, tanamakanij akin sayoj kitemouaj motomintiskej nion tekiuajyomej akin semi kintajyouiltiaj taltikpakneminij. Amo onkasok kokolismej oso kokoxkayot, amo akinok ueuentsintias nion momikiliskejok akin tikintasojtaj. Satanás uan iamokuali ejekauan tsaktoskej 1,000 xiujmej. Uan ixpoliuis nochi tein amo kuali tein onkak porin taixnamikkej (Apoc. 20:2, 3). ¡Semi tiyolpakiskej porin titakuaujtamatkej ke Jiova nochipa kichiua tein kinamiki! w22.02 6, 7 § 16, 17

Jesús nochipa kitemoj kuali mouikas iniuan nochin, uan kinyolchikauaya maj kiyektalianij kuejmolmej tein kipiayaj iniuan oksekin. Kemej neskayot, kinmachtij ke monekia kiyektaliskej kuejmolmej tein kipiayaj iuan aksa komo kinekiaj maj Jiova kiyolpaktiani inintaueyichiualis (Mat. 5:23, 24). Uan kemej itatitaniluan kinekiaj kimatiskej akoni okachi ueyichiujkej katka, Jesús miakpa kinyolchikauak maj amo ika motajtolteuianijok nejon (Luc. 9:46-48; 22:24-27). Komo tiknekij titapaleuiskej maj nochin kuali mouikakan, amo sayoj moneki amo timokualantiskej, ta no moneki maj tejuan achto tiktemokan tikyektaliskej se kuejmol tein tikpiaskej iuan aksa, uan maj tikinyolchikauakan oksekin maj no kiyektalikan ininkuejmoluan (Filip. 4:2, 3; Sant. 3:17, 18). Ueliskia timotajtaniskej: “¿Toni nimotemaka nikchiuas para nikyektalis se kuejmol tein nikpia iuan aksa? ¿Niksentoka nikualantok iuan se tokniuj komo kichiuak teisa tein nechyolkokoj? ¿Niktemoua achto nejua nikyektalis kuejmol tein nikpia iuan aksa oso nikchia maj yejua kichiua? ¿Niktemoua achto nejua nikyektalis kuejmol maski niknemilia ke yejua kipia tajtakol? w22.03 10 § 10, 11

Itech Biblia moijtojka ke ixolal Jiova kiixtaliskia kitekitilis ika miak yolpakilis uan iKonetsin kinixyekanaskia (Sal. 110:3). Nejin mochiujtok axkan. Nochi xiujmej itekitikauan Dios kiteixmatiltiaj iTajtol semi miak horas uan amo tajtanij maj kintaxtauikan. No kinpaleuiaj okseki itekitikauan Dios keman kinyolchikauaj, keman kinpaleuiaj ika seki taman tein kinpoloua uan keman kinpaleuiaj maj mochikaua inintakuaujtamatilis. Uan no, tokniuan tayekananij uan tapaleuianij itech nechikol kixelouaj miak tiempo para momachtiskej tein kipanoltiskej itech nechikolmej, uan para kinyolchikauatiuij tokniuan ininchan. ¿Keyej kichiuaj nochi nejin? Porin kitasojtaj Jiova uan oksekin (Mat. 22:37-39). Jesús kitayekanaltij kinpaleuis oksekin uan tiitekitikauan Dios timochikauaj no ijkon tikchiuaskej (Rom. 15:1-3). Semi techpaleuis komo ijkon tikchiuaj. w22.02 20 § 1, 2

Inintekiuj miakej israelitas katka tatokalis, uan akin tetekitiliayaj kintaxtauiayaj itamian tonal. Komo se israelita amo kitaxtauiayaj, amo ueliskia kikouas tein kikuaskiaj ichankauan nejon tonal. Jiova kijtoj: “Kipanotok tatasojtilis uan itaxtauil kipaleuia maj kisentoka yolto” (Deut. 24:14, 15; Mat. 20:8). Itech nejin tonalmej, miakej akin tetekitiliaj amo mojmostaj kintaxtauiaj, ta kinsentaxtauiaj mejmetstika oso ojpa itech metsti. Sayoj ke Jiova kinekiok maj tikchiuakan tein tamachtia Levítico 19:13. Sekin akin kipiaj inintakeualuan amo kintaxtauiaj kemej kinamiki. Kimatij ke xa ipa kisentokaskej kintekitiliskej maski amo kuali kintaxtauiskej. Ueliskia tikijtoskej ke nejon taltikpakneminij mokauilijtokej “itaxtauil se takeual”. Se tokniuj akin kinpia itakeualuan amo moneki ijkon kichiuas. w21.12 10 § 9, 10

Satepan ke Jesús semi tajyouijtoya porin kichiuilijkaj miak taman, yejua ika kijtoj ke amikia. Jesús amo kinemilij ke amo kuali yetoya maj kijtouani keniuj momachiliaya, uan tejuan no amo moneki tiknemiliskej nejon. Maski xa ouij techkisa tikiniluiskej oksekin ke tiknekij maj techpaleuikan, komo kemansa moneki, maj niman tikiniluikan. Kemej neskayot, komo tixiuejkejya oso timokokouaj, xa monekis tikiluiskej se tokniuj akin kuali iuan timouikaj maj techuika maj titakouatij oso maj techuika iuan tapajtijkej. Komo titayokoxtokej, xa monekis tikiluiskej se tokniuj tayekankej oso okse tokniuj akin uelis techpaleuis ke tikuelitaskiaj iuan titajtoskej oso ke tikuelitaskiaj maj techyolchikaua (Prov. 12:25). Maj tikelnamikikan ke tokniuan techtasojtaj uan ke kinekij techpaleuiskej ‘keman tikpanouaj tajyouilis’ (Prov. 17:17). Sayoj ke yejuan amo ueli kimatij toni tiknemiliaj oso keniuj timomachiliaj, yejua ika amo uelis techpaleuiskej komo amo tikiniluiaj. w21.04 11, 12 § 11, 12

Timiakej tikitaj ke semi ouij keman teisa mopata. Sekin akin miak xiujmejya kitekitilianij Jiova nochi tonalmej mopatani tekit tein kipiaj. Oksekin xa monekik kikauaskej se tekit tein kipiayaj itech inechikol Jiova tein semi kiuelitayaj porin xiuejkejya. Keman panoua nejin xa ipa se motayokoltia. Komo tikitaj teisa kemej Jiova kiita techpaleuis keman mopatas teisa itech tonemilis. Yejuatsin kichiujtok axkan miak taman tein se kimoujkaita uan tejuan tikpiaj tatiochiualis iuan titekitiskej (1 Cor. 3:9). Netasojtalis tein Jiova techpialia amo keman mopata. Yejua ika, komo teisa mopata itech inechikol Jiova uan mopata tekit tein tikonchiua, amo ika xiontanemilijto keyej mopatak. Amo itech xiontanemili tein achto tikonpiaya, ta okachi kuali xikontajtani Jiova maj mitsonpaleui xikonita keniuj tapaleuia tein mopatak (Ecl. 7:10). Moneki maj kuali tikitakan tein mopata, porin nejon techpaleuis maj tiksentokakan tiyolpakikan uan maj tiksentokakan tiktekitilikan Jiova. w22.03 17 § 11, 12

¿Akonimej kinnextilia Jiova netasojtalis tein amo tami? Biblia kijtoua ke uelis tiktasojtaskej oso tikpatiuitaskej miak taman, kemej neskayot, “tamelaualis”, “taixmatilis”, “vino uan aceite” uan “tamatilis” (Prov. 12:1; 21:17; 29:3). Sayoj ke netasojtalis tein amo tami sayoj se kinnextilia taltikpakneminij, amo keman se kinextilia seki taman kemej tein moijtoj. Sayoj ke Jiova amo akin yeski kinextilia netasojtalis tein amo tami, ta sayoj akin semi kuali mouikaj iuan. ToDios amo keman kinkaua akin kuali iuan mouikaj. Kiixtalijtok maj satepan kualtsin nemikan uan nochipa kintasojtas. Jiova kinnextiliani netasojtalis nochin taltikpakneminij. Jesús kiluij se takat akin monotsaya Nicodemo: “Dios semi kintasojtak [nochi] in taltikpakuani. Ika ya nojon Yejuatsin kualtitanik Iyojtsin Ikonetsin de Dios para ma nochi ne ten iuantsin takuautamatiske, yejuan nojonkes ma amo ixpoliuikan. Ta, ma kipiakan ne yek nemilis nachipa” (Juan 3:1, 16; Mat. 5:44, 45). w21.11 2 § 3; 3 § 6, 7

Tein tikpanouaj itech nejin tonalmej semi ouij uan satepan xa tikpanoskej okachi uejueyi ouijkayomej (Mat. 24:21). ¿Melauj ke tiknekij maj ejkoya tonal keman amo tikpiaskejok nejin ouijkayomej? Amo kemanok itech titanemiliskej uan amo kemanok mochiuas (Is. 65:16, 17). Yejua ika moneki tiksentokaskej titaxikoskej. Jesús kijtoj keyej: “Komo namejuan nankixikojtiyoue nochi nijin tajyouilis, ijkuakon Dios namechmaktilis [...] ne nemilis nachipa”. Uelis titaxikoskej komo tiknemiliaj keniuj taxikouaj oksekin keman kipanouaj ouijkayomej kemej tein tejuan tikpanotokej. Jiova techkauilia okachi kuali neskayot porin semi taxikojtok. Komo ouij techkisa tikneltokaskej, maj tiknemilikan nejin: itech nejin taltikpak onkak miak kuejmolmej porin taixyekana Satanás. Maski Jiova ueliskiaya kiixpolos nejon kuejmolmej kichixtok maj ejko tonal tein kiixtalijtok (Rom. 9:22). Hasta maj ejko nejon tonal, Jiova kisentokas taxikojtos. w21.07 8 § 2, 4