IMIBUZO EBUZWA NGABASAKHULAYO
I-Social Media Isikuphambanisa Yini?
Abazali bakho bayakuvumela yini ukusebenzisa i-social media? Nxa bekuvumela isihloko lesi sizakunceda kakhulu.
Okusesihlokweni lesi
Sengiqeda isikhathi esinengi yini ngiku-social media?
Ukusebenzisa i-social media kunjengokugada ibhiza eligijima okokuhlanya. Kuyabe kumele uliqondise ngoba ungayekela lizakuthela ezinangeni.
“Nxa ngingena ku-social media ngiyabe ngizitshela ukuthi ngokwesikhathi esincane, kodwa ngiqabuka sekudlule ama-awa amanengi. I-social media iyakuqedela isikhathi futhi kunzima ukuyitshiya.”—UJoanna.
Ubukwazi yini? Kunzima ukuyitshiya i-social media ngoba vele labo abayilungisayo bayenza ngendlela yokuthi ihuge umuntu, kube nzima ukuthi ayitshiye. Abalungisa amawebhusayithi e-social media bayakwazi ukuthi nxa iwebhusayithi yabo ingasetshenziswa ngabantu abanengi bazathola izizumbulu zemali.
Zibuze: ‘Ngicina ngiqede isikhathi esinengi yini ngiku-social media?’ ‘Kambe ukuthi esinye isikhathi leso ngingasisebenzisa ukwenza ezinye izinto eziqakathekileyo?’
Okungakunceda. Hlela ukuthi ufuna ukuqeda isikhathi esinganani uku-social media futhi unamathele kulokho okuhlelileyo.
Hlela ukuthi ufuna ukuqeda isikhathi esinganani ku-social media
“Ngenza ifoni yami ukuthi ivale amanye ama-application nxa isikhathi ebengisibekile sesitshayile. Ngathi sengikwenzile lokhu okwesikhathi esithile ngasengisenelisa ukusebenzisa kuhle i-social media ngingasaqedi isikhathi esinengi ngikuyo.”—UTina.
Okutshiwo liBhayibhili: ‘Sisebenzise kuhle isikhathi sakho.’—Kwabase-Efesu 5:16.
Sengiphuza ukulala yini ngenxa yokuba ku-social media?
Abezempilakahle abanengi bathi abasakhulayo kumele balale amahora angu-8 ubusuku ngabunye kodwa abanengi babo abawafikisi amahora lawa. Okunye okwenza kube njalo yikuthi baqeda isikhathi esinengi ku-social media.
“Ngijayele ukusebenzisa ifoni sengisiyalala kodwa ngicina sengiyisebenzise okwesikhathi eside. Lo ngumkhuba omubi engilokhe ngilwisana lawo.”—UMaria.
Ubukwazi yini? Ukungatholi isikhathi eseneleyo sokuphumula kungabangela ukuthi ukhathazeke kakhulu futhi uhlulukelwe. UJean Twenge oyisikhwicamfundo esibona ngokusebenza kwengqondo yomuntu uthi okunye okwenza abantu batshone bedanile yikungatholi isikhathi eseneleyo sokulala. Uphinda athi nxa umuntu angahlala isikhathi eside engatholi isikhathi eseneleyo sokulala angacina “ehlaselwa ngumkhuhlane wengqondo.”a
Zibuze: ‘Ngilala isikhathi eseneleyo yini?’ ‘Ngiyabe ngiku-social media yini ngesikhathi okumele ukuthi ngabe sengilala ngaso?’
Okungakunceda. Ungangeni engutsheni lefoni. Nxa kuvuma tshiyana lefoni kusasele amahora amabili ukuthi ulale. Nxa kuyikuthi ujayele ukuvuka nge-alarm, zama ukusebenzisa okunye okungasofoni kumbe i-tablet ukuthi ufake i-alarm yakho.
Tshiyana lefoni kusasele isikhathi ukuthi ulale
“Kwezinye izikhathi ngiyaphuza ukulala ngilokhe ngisefonini kodwa ngisazama ukululungisa uhlupho lolu. Sokumele ngitshengise ukuthi sengikhulile, ngisebenzise kuhle isikhathi sami. Kumele ngiphangise ukulala ngiphumule kuhle ukuze ngisebenze ngamandla ami wonke ngelanga elilandelayo.”—UJeremy.
Okutshiwo liBhayibhili: “Linanzelele ukuthi yiziphi izinto eziqakatheke kakhulu.”—KwabaseFiliphi 1:10.
Sengitshona ngikhathazekile yini ngenxa yokuhlala ngiku-social media?
Kokunye ukuchwayisisa okwenziwayo kwatholakala ukuthi amantombazana amanengi asesekhondari “ahlala edanile futhi ezizwa engelancedo.” Okunye okubangela lokho yikusebenzisa kakhulu i-social media. Udokotela obona ngokusebenza kwengqondo yomuntu okuthiwa nguLeonard Sax wathi: “Nxa ungaqeda isikhathi esinengi ku-social media ucina usuziqathanisa labanye abantu futhi lokhu kungabangela ukuthi uhlale ukhathazekile.”b
“Kujayelekile vele ukuthi abasakhulayo baziqathanise labanye futhi ku-social media kulula ukukwenza lokhu. Phela uyabe uqeda isikhathi esinengi ubuka amapikitsha afakwa ngabanye ubusuqalisa ukuziqathanisa labo. Kwezinye izikhathi uyabe ubona izinto ezitshiyeneyo ezifakwa ngabangane bakho bezikholisela nje ubusucabanga ukuthi uyakhutheka.”—UPhoebe.
Ubukwazi yini? Lanxa i-social media ikunceda ukuthi uhlale uthintana labangane bakho, iqiniso yikuthi akufanani lokuxoxa labo mathupha. Udokotela okuthiwa nguNicholas Kardaras wabhala wathi: “Ukuxoxisana labanye sisebenzisa ezokuxhumana akusenzi sithokoze ngendlela ebesingathokoza ngayo aluba besixoxa labo sikhangelene. Esikudingayo thina abantu yikuxoxa labanye sikhangelene, yikho okusenza sithokoze.”c
Zibuze: ‘Ngisala ngilesizungu yini ngemva kokukhangela izinto ezifakwe ngabangane bami ku-social media?’ ‘Ngicina ngibona angani impilo yami ayichazi yini nxa ngiyiqathanisa leyabangane bami engiyibona emapikitsheni abawafaka ku-social media?’ ‘Kuyangidanisa yini ukubona abantu bengawathandi amapikitsha lamavidiyo engiwafaka ku-social media?’’
Okungakunceda. Zama ukuthi uhlale isikhathi esithile ungangenanga ku-social media, kungaba ngokwamalanga, iviki loba inyanga. Woba lesikhathi esinengi sokubonana labangane bakho mathupha kumbe ukhulume labo ngefoni. Ungenza njalo uzananzelela ukuthi awusakhathazeki kakhulu futhi usuhlala uthokoza.
Ungenelisa yini ukuqeda isikhathi sakho esinengi ulabangane bakho libonana mathupha?
“Ngesikhathi ngisebenzisa i-social media, ngananzelela ukuthi ngangizihlupha kakhulu ngalokho abanye abantu abakwenzayo. Kodwa ngathi sengiyitshiyile ngezwa angani ngethulwe umthwalo osindayo njalo ngasengilesikhathi esinengi sokwenza izinto eziqakathekileyo.”—UBriana.
Okutshiwo liBhayibhili: “Umuntu ngamunye kahlole ezakhe izenzo. Nxa angenza njalo uzakuba lesizatho sokuthokoza ngalokho yena akwenzayo, hatshi ngokuziqathanisa lomunye.”—KwabaseGalathiya 6:4.
a Kuthethwe ebhukwini elithi iGen.
b Kuthethwe ebhukwini elithi Why Gender Matters.
c Kuthethwe ebhukwini elithi Glow Kids.