Iileshomwa moka mwa za omayamukulo gomapulo ngoka ge li mOkafo Onkalamwenyo yopaKriste niilonga yetu yokuuvitha
OMASIKU 3-9 KOTOBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | OMAYELETUMBULO 1–6
“Inekela Omuwa nomutima gwoye aguhe”
(Omayeletumbulo 3:1-4) Mumwandje, ino dhimbwa omalongo gandje, dhigininitha omutima gwoye iipango yandje, 2 oshoka otayi lelepaleke omimvo dhokukalamwenyo kwoye e tayi ku etele elago. 3 Ohole nuudhiginini inayi ku thiga po, yi zala mothingo yoye, yi nyolela koshipelende shokomutima gwoye. 4 Ngele oto shi ningi, oto ka mona esilohenda nedhina ewanawa koshipala shaKalunga noshaantu.
w00-E 1/15 ep. 23-24
Kala wu na ekwatathano lyopothingo naJehova
Omulongwa Jakob okwa nyola a ti: “Hedheni kuKalunga, ye nota hedha kune.” (Jakob 4:8) Omupisalomi David okwi imbile a ti: “Omuwa okuume kaamboka haa vulika kuye.” (Episalomi 25:14) Osha yela kutya Jehova Kalunga okwa hala tu kale nekwatathano lyopothingo naye. Nonando ongawo, haantu ayehe mboka ha ye mu longele nohaya vulika kiipango ye, haya kala yu uvite ya hedha popepi naye.
Ongiini kombinga yoye? Mbela owu na ekwatathano lyopothingo naKalunga? Kapu na omalimbililo kutya owa hala okuhedha popepyeelela naye. Otatu vulu ngiini okukala tu na ekwatathano lyopothingo naKalunga? Shika otashi ka tya shike kutse? Ontopolwa ontitatu yOmayeletumbulo otayi tu pe omayamukulo.
Ulika ohole nosho wo uudhiginini
Salomo, omukwaniilwa gwaIsraeli shonale, okwa tameke ontopolwa ontitatu yOmayeletumbulo noohapu tadhi ti: “Mumwandje, ino dhimbwa omalongo gandje, dhigininitha omutima gwoye iipango yandje, oshoka otayi lelepaleke omimvo dhokukalamwenyo kwoye e tayi ku etele elago.” (Omayeletumbulo 3:1, 2) Salomo okwa li a nwethwa mo kuKalunga a nyole omayele ngaka gomusamane ta lombwele omwana. Osha yela kutya oga zi lela kuJehova Kalunga notse ga nuninwa. Otatu ladhipikwa tu iyuthe komalombwelo, kiipango, komalongo nokoompango dhaKalunga, ndhoka dha nyolwa mOmbiimbeli. Ngele otwe shi ningi, ‘omimvo dhokukalamwenyo kwetu otadhi lelepalekwa e tadhi tu etele elago.’ Osha yela kutya otatu vulu okunyanyukilwa onkalamwenyo yi na ombili ngashingeyi. Otatu vulu wo okuyanda iinima mbyoka tayi vulu oku tu etela eso, ngaashi hashi ningilwa aakolokoshi. Shimwe ishewe, otatu vulu okukala netegameno lyoku ka kala nomwenyo gwaaluhe muuyuni uupe wombili. — Omayeletumbulo 1:24-31; 2:21, 22.
Salomo okwa tsikile ko ta ti: “Ohole nuudhiginini inayi ku thiga po, yi zala mothingo yoye, yi nyolela koshipelende shokomutima gwoye. Ngele oto shi ningi, oto ka mona esilohenda nedhina ewanawa koshipala shaKalunga noshaantu.” — Omayeletumbulo 3:3, 4.
Oshitya shoka sha tolokwa “ohole” movelise ndjika otashi ulike “kohole yi na uudhiginini” melaka lyopetameko, nosha kwatela mo iinima ngaashi uuinekelwa, uukumwe nuudhiginini. Mbela otwa tokola toko okukala twa kakatela kuJehova kutya nduno oshike sha ningwa po? Mbela ohatu ulukile ngaa ooitaali ooyakwetu ohole yi na uudhiginini? Mbela ohatu longo ngaa nuudhiginini tu kale nekwatathano lyopothingo nayo? Uuna tatu ungaunga nayo esiku nesiku, mbela ohatu kala tu na ‘elaka li na enongeko lyuukuume’ nuuna tu li moonkalo oondhigu? — Omayeletumbulo 31:26.
Jehova oku udha ohole yi na uudhiginini, nomolwaashono i ilongekidha aluhe e tu “dhimine po.” (Episalomi 86:5) Ngele otwi iyela ombedhi omolwomayono getu gomonakuziwa notatu kambadhala okweenda mondjila ndjoka yu uka, natu kale tu na uushili kutya Jehova ote ke tu pa “omathimbo goonkondo oompe.” (Iilonga 3:20) Mbela katu na okuholela Kalunga ketu, mokukala hatu dhimine po yalwe omayono gawo? — Mateus 6:14, 15.
Jehova ‘oKalunga omudhiginini,’ naamboka ya hala okukala ookuume ke, okwa hala ya kale ‘aadhiginini.’ (Episalomi 31:5) Mbela Jehova ota ka kala ngaa Kuume ketu ngele ohatu mu longele nomitima mbali, mokwiihumbata momukalo gwi ili uuna tu li nAakriste ooyakwetu nuuna kaatu li puyo omomukalo gulwe, twa fa ‘aantu yaa fele’ mboka hayi iningitha? (Episalomi 26:4) Osha nika uugoya okuninga ngawo, oshoka “kehe shimwe shomeshito oshi li puuyelele montaneho” yaJehova. — Aahebeli 4:13.
Ohole nosho wo uudhiginini iinima mbyoka ya pumbwa okulengwa ya fa okalyenge ke na ondilo ka ‘zalekwa moothingo dhetu,’ oshoka otayi tu kwathele tu ‘mone esilohenda koshipala shaKalunga noshaantu.’ Inatu pumbwa owala okuulika omaukwatya ngoka kombanda, ihe otu na wo oku ga nyolela ‘koshipelende shokomitima dhetu’ noku ga ninga oshitopolwa sha simanenena shuukwatya wetu.
Kala wi inekela Jehova thiluthilu
Omukwaniilwa omunandunge okwa tsikile ko ta ti: “Inekela Omuwa nomutima gwoye aguhe noino igameka koondunge dhoye mwene. Mu tseya moondjila dhoye adhihe, nena oondjila dhoye ote dhi yelekanitha.” — Omayeletumbulo 3:5, 6.
Jehova okwa gwana okwiinekelwa kutse thiluthilu. E li Omushiti, oonkondo dhe “odha kolelela” noye Onzo ‘yoonkondo oonenenene.’ (Jesaja 40:26, 29) Ota vulu okugwanitha po omalalakano ge agehe. Edhina lye otali ti lelalela, “Oha Ningitha,” naashoka otashi tu pe einekelo lya kola kutya ota vulu okugwanitha po shoka u uvaneka. Uushili mboka kutya Jehova “iha fundju” owe mu ninga oshiholelwa sha dhenga mbanda shokukala omunashili. (Aahebeli 6:18) Uukwatya we wa dhenga mbanda owo ohole. (1 Johannes 4:8) Jehova “omuyuuki miilonga ye ayihe, noku hole iishitwa ye ayihe.” (Episalomi 145:17) Ngele itatu vulu oku mu inekela, mbela olye tatu ki inekela? Odhoshili kutya ngele otwa hala oku mu inekela, otwa pumbwa ‘okukonakona tse yene, tu mone, nkene Omuwa omwaanawa,’ mokutula miilonga shoka twi ilonga mOmbiimbeli monkalamweyo yetu esiku kehe nomokutedhatedha kuuwanawa mboka tashi eta. — Episalomi 34:8.
Ongiini tatu vulu ‘okutseya Jehova moondjila dhetu adhihe’? Omupisalomi okwa ti: “Ote kala nokutedhatedha iilongankondo yoye; otandi dhimbulukwa iilonga yoye iinene.” (Episalomi 77:12) Ngele otwa hala okukala nekwatathano lyopothingo naJehova, osha simana tu tedhatedhe kiilongankondo ye nokunkene hu ungaunga naapiya ye, molwaashoka iha monika.
Egalikano olyo omukalo gulwe gwa simana moka tatu vulu okutseya Jehova moondjila dhetu. Omukwaniilwa David okwa li hi indile Jehova “esiku alihe.” (Episalomi 86:3) Okwa li ha galikana unene miikako yuusiku, ngaashi pethimbo a li ontauki mombuga. (Episalomi 63:6, 7) Omuyapostoli Paulus okwe tu ladhipike ta ti: ‘Galikaneni aluhe, Ombepo ngaashi tayi mu wilike.’ (Aaefeso 6:18) Mbela ohatu galikana lungapi? Mbela otu hole ngaa okupopya naKalunga tashi zi komutima? Uuna tu li moonkalo oondhigu, ohatu galikana ngaa kuye e tu kwathele? Mbela ohatu pula ewiliko lye okupitila megalikano, manga inaatu ninga omatokolo ga simana? Omagalikano getu taga zi komutima, ohage tu ningitha tu kale twa hokiwa kuJehova. Otu na wo einekelo kutya ota ka pulakena kugo ‘noondjila dhetu ote dhi yelekanitha.’
Itashi ka kala pandunge ngele ‘otwi igameke koondunge dhetu yene’ nenge dhaanenentu yomuuyuni, pehala lyokukala twi inekela thiluthilu muJehova. Salomo okwa ti: “Ino kala omunawino momeho goye mwene.” Pehala lyaashono, okwe tu ladhipike a ti: “Tila Omuwa, gamuka kuuwinayi. Otashi ka ninga ealudho lyolutu lwoye nendjangeko lyomasipa goye.” (Omayeletumbulo 3:7, 8) Okukala twa tila okugeyitha Jehova otashi tu inyengitha tu pangele oonkatu dhetu, omadhiladhilo getu nomaiyuvo getu. Etilosimaneko lya tya ngawo ohali tu kwathele tu yande okulonga shoka oshiwinayi, nohali tu aludha noku tu talaleka pambepo.
Pa Jehova shoka oshiwanaweelela
Omomukalo gulwe guni tatu vulu okuhedha popepi naKalunga? Omukwaniilwa Salomo okwa ti: “Simanekitha Omuwa miinima yoye nomoshipe shiilikolwa yoye ayihe.” (Omayeletumbulo 3:9) Okusimanekitha Jehova otashi ti oku mu ulukila kutya oku li pondondo yopombanda nonokutya otwe mu lenga, mokukala hatu kutha ombinga miilonga yokulombwela aantu kombinga yedhina lye noku yi ambidhidha. Iinima yetu mbyoka tatu vulu okusimanekitha nayo Jehova ongaashi ethimbo lyetu, uunkulungu wetu, oonkondo dhetu niiniwe yetu. Iinima mbyoka oyi na okukala oshipe shiilikolwa yetu, sha hala okutya, shoka oshiwanaweelela. Mbela omukalo moka hatu longitha iiniwe yetu kagu na okuulika kutya otwa tokola ‘okukonga tango Uukwaniilwa waKalunga nuuyuuki we’? — Mateus 6:33.
(Omayeletumbulo 3:5-8) Inekela Omuwa nomutima gwoye aguhe noino igameka koondunge dhoye mwene. 6 Mu tseya moondjila dhoye adhihe, nena oondjila dhoye ote dhi yelekanitha. 7 Ino kala omunawino momeho goye mwene; tila Omuwa, gamuka kuuwinayi. 8 Otashi ka ninga ealudho lyolutu lwoye nendjangeko lyomasipa goye.
w00-E 1/15 ep. 24
Kala wu na ekwatathano lyopothingo naJehova
Ohole nosho wo uudhiginini iinima mbyoka ya pumbwa okulengwa ya fa okalyenge ke na ondilo ka ‘zalekwa moothingo dhetu,’ oshoka otayi tu kwathele tu ‘mone esilohenda koshipala shaKalunga noshaantu.’ Inatu pumbwa owala okuulika omaukwatya ngoka kombanda, ihe otu na wo oku ga nyolela ‘koshipelende shokomitima dhetu’ noku ga ninga oshitopolwa sha simanenena shuukwatya wetu.
Kala wi inekela Jehova thiluthilu
Omukwaniilwa omunandunge okwa tsikile ko ta ti: “Inekela Omuwa nomutima gwoye aguhe noino igameka koondunge dhoye mwene. Mu tseya moondjila dhoye adhihe, nena oondjila dhoye ote dhi yelekanitha.” — Omayeletumbulo 3:5, 6.
Jehova okwa gwana okwiinekelwa kutse thiluthilu. E li Omushiti, oonkondo dhe “odha kolelela” noye Onzo ‘yoonkondo oonenenene.’ (Jesaja 40:26, 29) Ota vulu okugwanitha po omalalakano ge agehe. Edhina lye otali ti lelalela, “Oha Ningitha,” naashoka otashi tu pe einekelo lya kola kutya ota vulu okugwanitha po shoka u uvaneka. Uushili mboka kutya Jehova “iha fundju” owe mu ninga oshiholelwa sha dhenga mbanda shokukala omunashili. (Aahebeli 6:18) Uukwatya we wa dhenga mbanda owo ohole. (1 Johannes 4:8) Jehova “omuyuuki miilonga ye ayihe, noku hole iishitwa ye ayihe.” (Episalomi 145:17) Ngele itatu vulu oku mu inekela, mbela olye tatu ki inekela? Odhoshili kutya ngele otwa hala oku mu inekela, otwa pumbwa ‘okukonakona tse yene, tu mone, nkene Omuwa omwaanawa,’ mokutula miilonga shoka twi ilonga mOmbiimbeli monkalamweyo yetu esiku kehe nomokutedhatedha kuuwanawa mboka tashi eta. — Episalomi 34:8.
Ongiini tatu vulu ‘okutseya Jehova moondjila dhetu adhihe’? Omupisalomi okwa ti: “Ote kala nokutedhatedha iilongankondo yoye; otandi dhimbulukwa iilonga yoye iinene.” (Episalomi 77:12) Ngele otwa hala okukala nekwatathano lyopothingo naJehova, osha simana tu tedhatedhe kiilongankondo ye nokunkene hu ungaunga naapiya ye, molwaashoka iha monika.
Egalikano olyo omukalo gulwe gwa simana moka tatu vulu okutseya Jehova moondjila dhetu. Omukwaniilwa David okwa li hi indile Jehova “esiku alihe.” (Episalomi 86:3) Okwa li ha galikana unene miikako yuusiku, ngaashi pethimbo a li ontauki mombuga. (Episalomi 63:6, 7) Omuyapostoli Paulus okwe tu ladhipike ta ti: ‘Galikaneni aluhe, Ombepo ngaashi tayi mu wilike.’ (Aaefeso 6:18) Mbela ohatu galikana lungapi? Mbela otu hole ngaa okupopya naKalunga tashi zi komutima? Uuna tu li moonkalo oondhigu, ohatu galikana ngaa kuye e tu kwathele? Mbela ohatu pula ewiliko lye okupitila megalikano, manga inaatu ninga omatokolo ga simana? Omagalikano getu taga zi komutima, ohage tu ningitha tu kale twa hokiwa kuJehova. Otu na wo einekelo kutya ota ka pulakena kugo ‘noondjila dhetu ote dhi yelekanitha.’
Itashi ka kala pandunge ngele ‘otwi igameke koondunge dhetu yene’ nenge dhaanenentu yomuuyuni, pehala lyokukala twi inekela thiluthilu muJehova. Salomo okwa ti: “Ino kala omunawino momeho goye mwene.” Pehala lyaashono, okwe tu ladhipike a ti: “Tila Omuwa, gamuka kuuwinayi. Otashi ka ninga ealudho lyolutu lwoye nendjangeko lyomasipa goye.” (Omayeletumbulo 3:7, 8) Okukala twa tila okugeyitha Jehova otashi tu inyengitha tu pangele oonkatu dhetu, omadhiladhilo getu nomaiyuvo getu. Etilosimaneko lya tya ngawo ohali tu kwathele tu yande okulonga shoka oshiwinayi, nohali tu aludha noku tu talaleka pambepo.
Pa Jehova shoka oshiwanaweelela
Omomukalo gulwe guni tatu vulu okuhedha popepi naKalunga? Omukwaniilwa Salomo okwa ti: “Simanekitha Omuwa miinima yoye nomoshipe shiilikolwa yoye ayihe.” (Omayeletumbulo 3:9) Okusimanekitha Jehova otashi ti oku mu ulukila kutya oku li pondondo yopombanda nonokutya otwe mu lenga, mokukala hatu kutha ombinga miilonga yokulombwela aantu kombinga yedhina lye noku yi ambidhidha. Iinima yetu mbyoka tatu vulu okusimanekitha nayo Jehova ongaashi ethimbo lyetu, uunkulungu wetu, oonkondo dhetu niiniwe yetu. Iinima mbyoka oyi na okukala oshipe shiilikolwa yetu, sha hala okutya, shoka oshiwanaweelela. Mbela omukalo moka hatu longitha iiniwe yetu kagu na okuulika kutya otwa tokola ‘okukonga tango Uukwaniilwa waKalunga nuuyuuki we’? — Mateus 6:33.
Konga omaliko gopambepo
(Omayeletumbulo 1:7) Etilo okutila Omuwa olyo ekota lyuunongo; aagoya ohaa dhini owino neputudho.
Omanenedhiladhilo okuza membo lyOmayeletumbulo
Omapulo gopamanyolo taga yamukulwa:
1:7; 9:10 — Omomukalo guni etilo okutila Jehova li li “ekota [lyontseyo, OB-1954]” nosho wo “ekota lyowino”? Ngele kapu na etilo okutila Jehova, kapu na ontseyo, molwaashoka oye Omushiti gwiinima ayihe nOmunyoli gwOmanyolo. (Aaroma 1:20; 2 Timoteus 3:16, 17) Oye Onzo yolela yontseyo ayihe yashili. Onkee ano, ekota lyontseyo olyo etilosimaneko okutila Jehova. Etilokalunga nalyo oli li wo ekota lyowino, molwaashoka itapu vulu okukala owino ngele kapu na ontseyo. Kakele kaashono, omuntu ngoka ihaa tila Jehova ita ka longitha ontseyo ndjoka e na okusimaneka nayo Omushiti.
it-2-E ep. 180
Ontseyo
Onzo yontseyo. Jehova oye Onzo yOntseyo. Omwenyo ogwa za kuye nomuntu okwe gu pumbwa, opo a kale e na ontseyo yontumba. (Eps 36:9; Iil 17:25, 28) Natango Jehova oye a shita iinima ayihe, onkee ano, ontseyo yomuntu oya kankamena kokukonakona iilongankondo yaKalunga. (Eh 4:11; Eps 19:1, 2) Jehova okwa nwetha mo wo Oohapu dhe, moka aantu taya vulu okwiilonga ehalo lye nomalalakano ge. (2Tim 3:16, 17) Onkee ano, ontseyo ayihe yashili otayi adhika puJehova, nomuntu ngoka a hala oku yi mona okwa pumbwa etilokalunga. Shoka otashi mu kwathele a kale a kotoka, opo kaa ninge oshinima shoka tashi yemateke Jehova. Etilokalunga ndyoka olyo ekota lyuunongo. (Omayel 1:7) Ohali kwathele omuntu a mone ontseyo yashili, omanga mboka ihaaya tila Kalunga haya tala kiinima mbyoka tayi ya thikitha nziya pehulithodhiladhilo lya puka.
(Omayeletumbulo 6:1-5) Mumwandje, pamwe owu uvaneka, u kalele po omunangunga gwontumba, 2 owa kwatelwe melaka lyomoohapu dhoye, owa yulwa momauvaneko goye. 3 Mumwandje, oshoka ou li miikaha yamukweni, ninga shika, opo u ihupithe: Inda ke mu inyongamene noku mu thiminika. 4 Omeho goye ino ga pitikila oomposi noombafu dhoye ekumuko. 5 Ihupitha ngohumba ya zi koshakapalu, ongondhila moshikaha shomuyuli gwoondhila.
w00-E 9/15 ep. 25-26
Gamena edhina lyoye ewanawa
OMULUMENTU ngoka ha thanake omatungo omawanawa, ohi iningile edhina e li omuthaneki gwomatungo omunekeka. Omukiintu omugundjuka ngoka ha piti nawa mosikola oha kala a tseyika e li omulongwa omunandunge. Omuntu ngoka ihaa longo sha naye ota vulu okwiikongela edhina e li omunanyalo. Ombiimbeli oya tsa omuthindo ongushu yokwiikongela edhina ewanawa, ya ti: “Edhina [ewanawa] li vule omaliko ogendji, nohokwe yi vule oshisiliveli noshingoli.” — Omayeletumbulo 22:1.
Omuntu ohi iningile edhina ewanawa mokulonga iilonga oyindji, nonando iishona muule wethimbo olindji. Ota vulu oku li nyateka, mokulonga owala oshinima shimwe kaashi li pandunge. Pashiholelwa, ngele omuntu okwa yi moluhondelo, ota vulu okunyateka edhina lye ewanawa. Montopolwa ontihamano yOmayeletumbulo, Salomo, omukwaniilwa gwoshigwana shaIsraeli, ote tu londodha tu yande iikala niilonga mbyoka tayi vulu okunyateka edhina lyetu ewanawa nokuteya po ekwatathano lyetu naJehova Kalunga. Shika osha kwatela mo iinima mbyoka yi tondike lela kuJehova, ngaashi okuninga omauvaneko inaaga dhiladhilwa nawa, onyalo, okukengelela nosho wo oluhondelo. Okuvulika komayele ngoka otaku ke tu kwathela tu gamene edhina lyetu ewanawa.
Yanda okuninga omauvaneko inaaga dhiladhilwa nawa
Ontopolwa ontihamano yOmayeletumbulo oya tameke noohapu tadhi ti: “Mumwandje, pamwe owu uvaneka, u kalele po omunangunga gwontumba, owa kwatelwe melaka lyomoohapu dhoye, owa yulwa momauvaneko goye. Mumwandje, oshoka ou li miikaha yamukweni, ninga shika, opo u ihupithe: Inda ke mu inyongamene noku mu thiminika.” — Omayeletumbulo 6:1-3.
Eyeletumbulo ndika otali tu kumagidha kaatu kwatelwe miinima yopangeshefa nayalwe, unene tuu naantu mboka kaatu shi. Aaisraeli oya li ya lombwelwa kutya ‘ngele mukwawo ta ningi ohepele ye ita vulu okwiikwatha, oye na oku mu kwatha.’ (Levitikus 25:35-38) Nonando ongawo, Aaisraeli yamwe mboka ya li ya hala oshimaliwa oya li ya kutha ombinga moongeshefa kaadhi li pauyuuki noya mono iimaliwa muyakwawo, moku ya tompa ye ya “kalele po” moongunga. Shoka osha ningitha Aaisraeli ooyakwawo ya kale ye na oongunga. Onkalo ya tya ngawo otayi vulu okuholoka kunena. Pashiholelwa, omahangano ngoka haga kwathele aantu pashimaliwa ohaga pula pu kale omushaini ngoka ta ka futila po oongunga, manga inaaya gandja omukuli ngoka ye wete itaagu vulu okufutwa. Itashi ka kala shi li pandunge okuuvaneka okukalela po yalwe, ngoye inoo dhiladhila nawa. Omolwashike mbela? Omolwaashoka otashi ke ku tula muupyakadhi wokukala wu na oondjo notashi ke ku pa edhina ewinayi koombaanga nokaalilwangunga yalwe.
Ongiini ngele otwi iyadha monkalo ombwinayi, omolwokukatuka momukalo moka twa li tu shi ogu li pandunge petameko, ihe sho twe ke gu konakonununa, nani kagu li pandunge? Otatu pewa omayele tu ifupipike e tatu ‘inyongamene nokuthiminika’ ngoka tu uvanekela, tatu shi ningi lwiikando. Otu na okuninga ngaashi tatu vulu tu kandule po uupyakadhi. Embo limwe olya ti: “Inatu thiga nando emanya lya tentekwa kekwawo sigo twa tsu kumwe naangoka tu uvanekela e tatu potokonona po iinima, opo ekwatathano lyetu kaali teke.” Shika oshi na okuningwa meendelelo, oshoka omukwaniilwa Salomo okwa gwedha ko ta ti: “Omeho goye ino ga pitikila oomposi noombafu dhoye ekumuko. Ihupitha ngohumba ya zi koshakapalu, ongondhila moshikaha shomuyuli gwoondhila.” (Omayeletumbulo 6:4, 5) Pehala lyokukala wa mangwa keuvaneko kaali li pandunge ndyoka wa ninga, hwepo wu ze mo mulyo ngele otashi wapa.
Kala ho longo nuudhiginini ngaashi uudhidhi
Salomo okwa ti: “Omunanyalo ngoye, inda kuudhidhi, u tale oondjila dhawo e to ningi oondunge.” Uunongo wuni tatu vulu okumona moondjila dhuudhidhi? Omukwaniilwa Salomo okwa yamukula a ti: “Kau na omuthiminiki, omutaleli nenge omuleli, ihe otau longekidha iikulya yawo mothinge, tau pungula iipalutha yawo peteyo.” — Omayeletumbulo 6:6-8.
Uudhidhi owu unganekwa nawa nohawu longele kumwe. Ohawu pungula iipalutha yawo yomonakuyiwa, naashoka oshi li elongekidho lyopaunshitwe. Uudhidhi “kau na omuthiminiki, omutaleli nenge omuleli.” Odhoshili kutya opu na omukwaniilwa guudhidhi, ihe ye omukwaniilwa owala, molwaashoka ha langele omayi, ye oye yina yadho. Iha gandja omalombwelo. Nonando uudhidhi kawu na omuwiliki e wu wilike nenge omutonateli e wu tonatele, ohawu kala owala wa dhiginina iilonga yawo.
Mbela natse katu na okulonga nuudhiginini ngaashi uudhidhi? Okulonga nuudhiginini nokukambadhala okuhwepopala miilonga yetu, oshinima oshiwanawa kutse kutya nduno otu na omutonateli nenge katu na. Natu ninge ngaashi tatu vulu kutya nduno omosikola, okiilonga nuuna tatu kutha ombinga minima yopambepo. Ngaashi naanaa uudhidhi hawu mono mo uuwanawa mokulonga nuudhiginini, Kalunga naye okwa hala tu ‘nyanyukilwe iilonga yuupyakadhi wetu awuhe.’ (Omuuvithi 3:13, 22; 5:18) Okulonga nuudhiginini ohaku tu pe ondjambi yokukala neiyuvo lya yela nosho wo ombili. — Omuuvithi 5:12.
Salomo okwa longitha omapulo gaali guuretori, opo a kambadhale okupendula omunanyalo. Omapulo gaashi: “Munanyalo ngoye, oto lala sigo uunake, oto ka papudhuka luni moomposi dhoye?” Okwa popi te mu yelekele ta ti: “To kotha po kashona, to kumuka po okathimbo, to gonyo oshikaha shoye u gondje po, noluhepo otalu matuka lwa fa omuyugi, nuuthigona wa fa omulumentu a homata.” (Omayeletumbulo 6:9-11) Manga omunanyalo a lala ongali, oluhepo olwe mu adha talu matuka ngaashi omufuthi, nuuthigona owe mu ponokele wa fa omulumentu a homata. Nziya epya lye olyu udha oondjoho noongwena. (Omayeletumbulo 24:30, 31) Ongeshefa ye oya mbangolota mepathimo lyeho. Osigo uunake omuniilonga ti idhidhimikile omunyenge? Mbela omulongwa ngoka omunanyalo mokwiilonga, ohe shi enditha ngaa nawa mosikola?
Kala omunashili
Opuna ishewe iikala yimwe mbyoka hayi yono po edhina lyomuntu ewanawa momudhingoloko nosho wo ekwatathano lye naKalunga. Salomo okwa tsikile ko a ti: “Omudhudhu, omukolokoshi oye ngoka e na okana komakoto. Omeho pakupaku, ta nyata evi noompadhi nominwe ta ningi omandhindhiliko, momutima gwe omu na omakoto, ote eta iihuna ye ta kunu olutandu.” — Omayeletumbulo 6:12-14.
Uuyelele mbuka otawu popi omukotokeli nenge omufundja. Omufundja oha kambadhala okuholeka iifundja ye. Ngiini mbela? Ihe shi ningi owala ‘nokana komakoto,’ ihe ohe shi ningi wo neinyengo lyolutu. Omwiilongi gumwe okwa ti: “Omaudhi, omutono gwewi neinyengo lyokoshipala oyi li omikalo dhokukengelela ndhoka hadhi pondola; omuniihelele oku na omutima omunamakoto nohe e ta okwaauvathana.” Omuntu a tya ngawo gwaamakaha, ohe ende aantu mevi nohe eta olutandu ethimbo kehe. Iinima oye ke mu endela ngiini?
OMASIKU 10-16 KOTOBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | OMAYELETUMBULO 7–11
“Ino etha omutima gwoye gu lambalale
oondjila oombwinayi”
(Omayeletumbulo 7:6-12) Oshoka sho nda talele mekende lyiitenda ya tatakana lyongulu yandje, 7 onda mono maantu yanathangwa nonda ndhindhilike mokati kaagundjuka omumati omugoya. 8 Okwa li te ende mepandaanda popepi nokolonela mpoka pu na egumbo lyomukiintu gwontumba. 9 Okwa li kwa wiwila, uuyelele wa kuka nomilema tadhi ya. 10 Tala ihe, omukiintu te ya e mu tsakaneke, a zala lela ngohonda e na iihulo komwenyo. 11 Ke na evululuko, ke na nando ohoni, oompadhi dhe ihadhi vulu okukala megumbo — 12 uuna e li mepandaanda nuuna e li momahalandjandja, ota thikama pokolonela kehe nota ontamene.
w00-E 11/15 ep. 29-30
“Dhiginina iipango yandje, opo u kale u na omwenyo”
Salomo okwa tsikile ko a ti: “Zala [iipango yandje] kominwe dhoye, ngoye u [yi] nyolele koshipelende shokomutima gwoye.” (Omayeletumbulo 7:3) Ngaashi owala hatu mono ominwe dhetu dhokoonyala nuupu nohatu dhi longitha okulonga iilonga yetu, iiyilongomwa mbyoka twi ilonga mOmanyolo sho tatu putuka nenge ontseyo yOmbiimbeli ndjoka tu na, nayi kale tayi tu dhimbulukitha aluhe noku tu wilika miinima mbyoka tatu ningi. Otu na oku yi nyolela koshipelende shokomitima dhetu noku yi ninga oshitopolwa shonkalamwenyo yetu.
Omukwaniilwa Salomo ka li a dhimbwa esimano lyuunongo neuvoko, nomolwaashono te tu ladhipike ta ti: “Lombwela owino u tye: ‘Ngoye okamwameme,’ nou luke oondunge omukwezimo gwoye.” (Omayeletumbulo 7:4) Uunongo owo uunkulungu wokulongitha nawa ontseyo yaKalunga ndjoka tatu pewa. Natu kale tu hole uunongo ngaashi naanaa tu hole omumwameme omuholike. Euvoko oshike? Olyo uunkulungu wokukala wu na uuyelele woshinima, nokuvula okuyoolola ekwatathano pokati kiitopolwa yasho noshinima ashihe. Natu kale tu na euvoko, ngaashi tu li nakuume kopothingo.
Omolwashike tu na okukakatela kedheulo lyopaMbiimbeli nokukala twa lenga uunongo neuvoko? ‘Opo tu igamene komukiintu omuholi gwiipala, komuthiminiki gwelaka lyomuthenu.’ (Omayeletumbulo 7:5) Okuninga ngawo otashi ke tu gamena komikalo dhomuntu ngoka kaatu shi nenge komuthiminiki, ano omuholi gwiipala.
Omulumentu omugundjuka ta tsakanene ‘nomukiintu e na iihulo komwenyo’
Omukwaniilwa gwaIsraeli konima okwa popi oshinima shoka a mono ye mwene, a ti: “Oshoka sho nda talele mekende lyiitenda ya tatakana lyongulu yandje, onda mono maantu yanathangwa nonda ndhindhilike mokati kaagundjuka omumati omugoya. Okwa li te ende mepandaanda popepi nokolonela mpoka pu na egumbo lyomukiintu gwontumba. Okwa li kwa wiwila, uuyelele wa kuka nomilema tadhi ya.” — Omayeletumbulo 7:6-9.
Ekende moka Salomo a talele olyiitenda ya tatakana yi na uumbululu, notashi vulika lya li lya thanekwa omathano omawanawa. Okwe ende taku wiwile sigo mepandaanda mwa luudha komilema. Okwa mono omulumentu omugundjuka ngoka kee li megameno. Omulumentu ngoka ka li e na oondunge, ihe okwa li egoya. Molwaashono Salomo okwa li e shi nkene omushiinda she a tya, okwi ipula naashoka tashi vulika shi ningilwe omulumentu ngoka. Omulumentu ngoka okwe ya popepi “nokolonela mpoka pu na egumbo lyomukiintu.” Omuukiintu oye lye? Ota ningi shike?
Omukwaniilwa okwa tsikile ko ta ti: ‘Tala ihe, omukiintu te ya e mu tsakaneke, a zala lela ngohonda e na iihulo komwenyo. Ke na evululuko, ke na nando ohoni, oompadhi dhe ihadhi vulu okukala megumbo — uuna e li mepandaanda nuuna e li momahalandjandja, ota thikama pokolonela kehe nota ontamene.’ — Omayeletumbulo 7:10-12.
Omukalo moka omukiintu nguka ha zala, otagu holola oshindji kombinga ye. (Genesis 38:14, 15) Oha zala a fa ohonda. Shimwe ishewe, oku na iihulo komwenyo, ye oku na omakoto nosho wo uukengeleledhi. Oha kudhile, oha tangalala, oha popi unene, okwi ishi e na oonkondo, oha popi muule, okwi ihole, omuholume noke na evuliko. Peha lyokukala megumbo, ohe ende olundji momapandaanda noha thikama pookolonela, a tegelela pu ende omuntu, opo e mu heke. Oha kala a tegelela omuntu ngoka a fa omulumentu omugundjuka.
‘Omukiintu omuhongololi noohapu dhokupopya kwe’
Omulumentu omugundjuka okwa tsakanene nomukiintu ohonda e na ompangela yokukengelela. Shika oshi na okukala sha li sha guma Salomo. Salomo okwa ti: “Okwa shambakana omugundjuka e te mu thipi komilungu. Ke na nando ohoni moshipala, sho te mu lombwele ta ti: ‘Onda li ndi na okuyamba omahambelelondjambo, onenanena nda futu omauvaneko gandje. Omolwashoka nda piti mo ndi ku tsakaneke, onde ya ndi konge oshipala shoye, ndele nani nde ku mono.’ ” — Omayeletumbulo 7:13-15.
Oohapu dhomukiintu nguka odhomuthenu. Ke na nando ohoni moshipala she, oha popi e na omukumo. Kehe shimwe shoka a popi komulumentu omugundjuka osha hogololekeka, opo shi mu hongolole. Omukiintu okwa popi ongangoka omuuyuuki noku na uupambepo wu li nawa, sho a ti kutya okwa ninga omakwatathanondjambo esiku olyo tuu ndyoka nonokutya okwa gwanitha omauvaneko ge. Omakwatathanondjambo ngoka ga li haga gandjwa kotempeli muJerusalem oga li ga kwatela mo onyama, uusila, omagadhi nomaviinu. (Levitikus 19:5, 6; 22:21; Numeri 15:8-10) Molwaashono ngoka ta gandja omayambo okwa li ha vulu okuthigilwa po sha pamwe naanegumbo lye, omukiintu okwa popi kutya kegumbo lye oku na oshindji shokulya nokunwa. Osha yela kutya omulumentu omugundjuka okwa li te ke shi tyapula. Elalakano lyomukiintu a ze mo megumbo olya li oku ka konga omulumentu ngoka. Ngele opwa li omuntu ta vulu okulya po ehokololo ndika, ando otali mu kutitha. Omulongwantu gwOmbiimbeli gumwe okwa ti: “Odhoshili kutya omukiintu okwa li ta kongo omuntu, ihe mbela omulumentu ngoka a mono po oye ngaa shili a li ta kongo? Egoya owala lya li tali vulu okwiitaala shoka ta ti, tashi vulika ngaashi ndyoka.”
Konima sho omukiintu i izaleke oonguwo ndhoka tadhi nana omeho, a popi oohapu dhomuthenu, e mu papatele nomo ku mu thipa komulungu, omukiintu okwa popi kombinga yoshinima shoka tashi nana omayulu ge. Okwa ti: “Ombete yandje onde yi yala noolakana, nelapi lyoompola lya tungika lyoliina yokuEgipiti. Tala kuume, ombete onde yi shashamina omira, endombo nokanakamuma.” (Omayeletumbulo 7:16, 17) Okwa yala nawa ombete ye nelapi lyoliina yokuEgipiti e te yi shashamine omira, endombo nokanakamuma.
Omukiintu okwa ti: “Ila tu kolwe kohole, sigo ongula taku shi, natu nyanyudhathane megwanitho lyuuhalu wetu.” Ehiyo ndika olya kwatela mo oshindji kaashi shi owala okulya uulalelo pamwe. Euvaneko lye olya li okunyanyukilwa omilalo. Shika osha li oshihokithi noshinyanyudha komulumentu omugundjuka. Omukiintu okwa tsikile ko noohapu dheheko, a ti: “Oshoka gwaandjetu nena ke po, okwa za po a ya kokulekule. Okampunda kiimaliwa okwa yi nako, ota ka galuka omwedhi sho gwa toka.” (Omayeletumbulo 7:18-20) Omukiintu okwa shilipaleke omulumentu ngoka egoya kutya otaya ka kala megameno, oshoka omusamane gwe okwa za po niilonga noita galuka mbala. Omukalo moka omukiintu a heke omulumentu omugundjuka, otagu ulike kutya okwa popyokoka mokuheka. “Omukiintu okwe mu hongolola noohapu dhokupopya kwe, komuthenu gwomilungu dhe okwe mu pukitha.” (Omayeletumbulo 7:21) Shika okwa li tashi ka pula omulumentu a katuke ngaashi Josef, a tinde eheko ndika. (Genesis 39:9, 12) Mbela omulumentu nguka omugundjuka osho ngaa a li a ningi?
(Omayeletumbulo 7:13-23) Okwa shambakana omugundjuka e te mu thipi komilungu. Ke na nando ohoni moshipala, sho te mu lombwele ta ti: 14 “Onda li ndi na okuyamba omahambelelondjambo, onenanena nda futu omauvaneko gandje. 15 Omolwashoka nda piti mo ndi ku tsakaneke, onde ya ndi konge oshipala shoye, ndele nani nde ku mono. 16 Ombete yandje onde yi yala noolakana, nelapi lyoompola lya tungika lyoliina yokuEgipiti. 17 Tala kuume, ombete onde yi shashamina omira, endombo nokanakamuma. 18 Ila tu kolwe kohole, sigo ongula taku shi, natu nyanyudhathane megwanitho lyuuhalu wetu. 19 Oshoka gwaandjetu nena ke po, okwa za po a ya kokulekule. 20 Okampunda kiimaliwa okwa yi nako, ota ka galuka omwedhi sho gwa toka. 21 Omukiintu okwe mu hongolola noohapu dhokupopya kwe, komuthenu gwomilungu dhe okwe mu pukitha. 22 Ohaluka omumati e mu landula a fa ondumetana tayi ka tselwa, nongaashi omenye tayi ifala meso, 23 sigo oshikuti tashi ulula ehuli lye, ongondhila tayi endelele tayi tukile komwigo noinayi tseya, ngele otashi pula omwenyo gwayo.
w00-E 11/15 ep. 30-31
“Dhama kiipango yandje e to kala u na omwenyo”
Omukwaniilwa Salomo okwa tsikile ko ta ti: “Tala ihe, omukiintu te ya e mu tsakaneke, a zala lela ngohonda e na iihulo komwenyo. Ke na evululuko, ke na nando ohoni, oompadhi dhe ihadhi vulu okukala megumbo — uuna e li mepandaanda nuuna eli momahalandjandja, ota thikama pokolonela kehe nota ontamene.” — Omayeletumbulo 7:10-12.
Omukalo moka omukiintu nguka ha zala, otagu holola oshindji kombinga ye. (Genesis 38:14, 15) Oha zala a fa ohonda. Shimwe ishewe, oku na iihulo komwenyo, ye oku na omakoto nosho wo uukengeleledhi. Oha kudhile, oha tangalala, oha popi unene, okwi ishi e na oonkondo, oha popi muule, okwi ihole, omuholume noke na evuliko. Peha lyokukala megumbo, ohe ende olundji momapandaanda noha thikama pookolonela, a tegelela pu ende omuntu, opo e mu heke. Oha kala a tegelela omuntu ngoka a fa omulumentu omugundjuka.
‘Omukiintu omuhongololi noohapu dhokupopya kwe’
Omulumentu omugundjuka okwa tsakanene nomukiintu ohonda e na ompangela yokukengelela. Shika oshi na okukala sha li sha guma Salomo. Salomo okwa ti: “Okwa shambakana omugundjuka e te mu thipi komilungu. Ke na nando ohoni moshipala, sho te mu lombwele ta ti: ‘Onda li ndi na okuyamba omahambelelondjambo, onenanena nda futu omauvaneko gandje. Omolwashoka nda piti mo ndi ku tsakaneke, onde ya ndi konge oshipala shoye, ndele nani nde ku mono.’ ” — Omayeletumbulo 7:13-15.
Oohapu dhomukiintu nguka odhomuthenu. Ke na nando ohoni moshipala she, oha popi e na omukumo. Kehe shimwe shoka a popi komulumentu omugundjuka osha hogololekeka, opo shi mu hongolole. Omukiintu okwa popi ongangoka omuuyuuki noku na uupambepo wu li nawa, sho a ti kutya okwa ninga omakwatathanondjambo esiku olyo tuu ndyoka nonokutya okwa gwanitha omauvaneko ge. Omakwatathanondjambo ngoka ga li haga gandjwa kotempeli muJerusalem oga li ga kwatela mo onyama, uusila, omagadhi nomaviinu. (Levitikus 19:5, 6; 22:21; Numeri 15:8-10) Molwaashono ngoka ta gandja omayambo okwa li ha vulu okuthigilwa po sha pamwe naanegumbo lye, omukiintu okwa popi kutya kegumbo lye oku na oshindji shokulya nokunwa. Osha yela kutya omulumentu omugundjuka okwa li te ke shi tyapula. Elalakano lyomukiintu a ze mo megumbo olya li oku ka konga omulumentu ngoka. Itashi nyanyudha tuu, ando ehokololo ndyono olya li tali vulu okwiitaalwa. Omulongwantu gwOmbiimbeli gumwe okwa ti: “Odhoshili kutya omukiintu okwa li ta kongo omuntu, ihe mbela omulumentu ngoka a mono po oye ngaa shili a li ta kongo? Egoya owala lya li tali vulu okwiitaala shoka ta ti, tashi vulika ngaashi ndyoka.”
Konima sho omukiintu i izaleke oonguwo ndhoka tadhi nana omeho, a popi oohapu dhomuthenu, e mu papatele nomo ku mu thipa komulungu, omukiintu okwa popi kombinga yoshinima shoka tashi nana omayulu ge. Okwa ti: “Ombete yandje onde yi yala noolakana, nelapi lyoompola lya tungika lyoliina yokuEgipiti. Tala kuume, ombete onde yi shashamina omira, endombo nokanakamuma.” (Omayeletumbulo 7:16, 17) Okwa yala nawa ombete ye nelapi lyoliina yokuEgipiti e te yi shashamine omira, endombo nokanakamuma.
Omukiintu okwa ti: “Ila tu kolwe kohole, sigo ongula taku shi, natu nyanyudhathane megwanitho lyuuhalu wetu.” Ehiyo ndika olya kwatela mo oshindji kaashi shi owala okulya uulalelo pamwe. Euvaneko lye olya li okunyanyukilwa omilalo. Shika osha li oshihokithi noshinyanyudha komulumentu omugundjuka. Omukiintu okwa tsikile ko noohapu dheheko, a ti: “Oshoka gwaandjetu nena ke po, okwa za po a ya kokulekule. Okampunda kiimaliwa okwa yi nako, ota ka galuka omwedhi sho gwa toka.” (Omayeletumbulo 7:18-20) Omukiintu okwa shilipaleke omulumentu ngoka egoya kutya otaya ka kala megameno, oshoka omusamane gwe okwa za po niilonga noita galuka mbala. Omukalo moka omukiintu a heke omulumentu omugundjuka, otagu ulike kutya okwa popyokoka mokuheka. “Omukiintu okwe mu hongolola noohapu dhokupopya kwe, komuthenu gwomilungu dhe okwe mu pukitha.” (Omayeletumbulo 7:21) Shika okwa li tashi ka pula omulumentu a katuke ngaashi Josef, a tinde eheko ndika. (Genesis 39:9, 12) Mbela omulumentu nguka omugundjuka osho ngaa a li a ningi?
“A fa ondumetana tayi ka tselwa”
Salomo okwa popi a ti: “Ohaluka omumati e mu landula a fa ondumetana tayi ka tselwa, nongaashi omenye tayi ifala meso, sigo oshikuti tashi ulula ehuli lye, ongondhila tayi endelele tayi tukile komwigo noinayi tseya, ngele otashi pula omwenyo gwayo.” — Omayeletumbulo 7:22, 23.
Ehiyo ndyoka kalya li lya vulu okutindwa komulumentu nguka omugundjuka. Pehala lyokulongitha oondunge dhe, okwa lamba omukiintu “a fa ondumetana tayi ka tselwa.” Ngaashi naanaa omulumentu e li momalyenge itaa vulu okufadhuka po egeelo lye, nomulumentu nguka okwe etha a ye meyono. Ka li e wete sha nika oshiponga sigo “oshikuti tashi ulula ehuli lye,” kokutya sigo she mu ningi oshilalo shoka tashi vulu oku mu fala meso. Otashi mu etele eso meityo ndyono kutya ota vulu okukwatwa komikithi ndhoka hadhi taandele momilalo. Oshilalo otashi vulu wo oku mu ningitha a se pambepo, sho ‘tashi pula omwenyo gwe.’ Shika osha guma noonkondo uuntu we awuhe nosho wo onkalamwenyo ye, naashoka shi nikitha oluhodhi okwa yono kuKalunga. Okwe endelele okwiifala momwigo gweso, ngaashi owala ondhila tayi endelele okutukila momwigo!
‘Ino pukila momapola ge’
Omukwaniilwa omunandunge, Salomo, okwa popi kombinga yaashoka tatu ilongo kwaashoka a mono, ta ti: “Aamwandjemati ne, pulakenii ndje ne mu uve oohapu dhomokana kandje. Omutima gwoye inagu lambalala oondjila dhomukiintu ngoka, ngoye waa pukile momapola ge. Oshoka oyendji ya si mboka a pundukitha, noyendjiyendji mboka a dhipagitha. Egumbo lye oondjila dhu uka moshaasi, ndhoka tadhi kulukile moondjugo dhomuusi.” — Omayeletumbulo 7:24-27.
Osha yela kutya omayele gaSalomo otage tu kwathele tu gamuke moondjila tadhi fala meso dhomuholi gwiipala notu ‘kale tu na omwenyo.’ (Omayeletumbulo 7:2) Omayele ngano otaga longo nokunena. Odhoshili kutya otwa pumbwa okuyanda omahala mpoka hapu kala aantu mboka taya vulu oku tu yula. Omolwashike wu na okwiigandja koomwigo dhawo mokuya komahala ga tya ngawo? Omolwashike wu na okukala “omugoya” nokulambalala oondjila ‘dhomuthiminiki’?
‘Omukiintu omuholi gwiipala’ ngoka omukaniilwa a mona, okwa li a heke omulumentu omugundjuka noku mu hiya ya “nyanyudhathane megwanitho lyuuhalu” wawo. Aagundjuka oyendji, unene tuu aakadhona, ohaya hekwa momukalo gwa faathana. Ihe dhiladhila kwaashika: Ngele gumwe okwa kambadhala oku ku nanena momilalo, mbela ndjoka ohole tuu yashili nenge ohole yiipala? Omolwashike omulumentu ngoka e hole omukiintu shili e na oku mu thiminika a yone po eiyuvo lye nosho wo edheulo lye lyopaKriste? Salomo okwe tu ladhipike a ti: “Omutima gwoye inagu lambalala” oondjila ndhoka.
Oohapu dhomuheki ohadhi kala tadhi ende po okamumpwikolo nodha dhiladhilwa nawa. Okukala tu na uunongo neuvoko otashi ke tu kwathela kaatu pukithwe. Okudhimbulukwa shoka Jehova e tu lombwela otashi ke tu gamena. Onkee ano, natu kambadhale aluhe tu ‘dhiginine iipango yaKalunga, opo tu kale tu na omwenyo’ sigo aluhe. — 1 Johannes 2:17.
(Omayeletumbulo 7:4, 5) Lombwela owino u tye: “Ngoye okamwameme,” nou luke oondunge omukwezimo gwoye, 5 opo dhi ku gamene komukiintu omuholi gwiipala, komuthiminiki gwelaka lyomuthenu.
(Omayeletumbulo 7:24-27) Aamwandjemati ne, pulakenii ndje ne mu uve oohapu dhomokana kandje. 25 Omutima gwoye inagu lambalala oondjila dhomukiintu ngoka, ngoye waa pukile momapola ge. 26 Oshoka oyendji ya si mboka a pundukitha, noyendjiyendji mboka a dhipagitha. 27 Egumbo lye oondjila dhu uka moshaasi, ndhoka tadhi kulukile moondjugo dhomuusi.
w00-E 11/15 ep. 29
“Dhiginina iipango yandje, opo u kale u na omwenyo”
Salomo okwa tsikile ko a ti: “Zala [iipango yandje] kominwe dhoye, ngoye u [yi] nyolele koshipelende shokomutima gwoye.” (Omayeletumbulo 7:3) Ngaashi owala hatu mono ominwe dhetu dhokoonyala nuupu nohatu dhi longitha okulonga iilonga yetu, iiyilongomwa mbyoka twi ilonga mOmanyolo sho tatu putuka nenge ontseyo yOmbiimbeli ndjoka tu na, nayi kale tayi tu dhimbulukitha aluhe noku tu wilika miinima mbyoka tatu ningi. Otu na oku yi nyolela koshipelende shokomitima dhetu noku yi ninga oshitopolwa shonkalamwenyo yetu.
Omukwaniilwa Salomo ka li a dhimbwa esimano lyuunongo neuvoko, nomolwaashono te tu ladhipike ta ti: “Lombwela owino u tye: ‘Ngoye okamwameme,’ nou luke oondunge omukwezimo gwoye.” (Omayeletumbulo 7:4) Uunongo owo uunkulungu wokulongitha nawa ontseyo yaKalunga ndjoka tatu pewa. Natu kale tu hole uunongo ngaashi naanaa tu hole omumwameme omuholike. Euvoko oshike? Olyo uunkulungu wokukala wu na uuyelele woshinima, nokuvula okuyoolola ekwatathano pokati kiitopolwa yasho noshinima ashihe. Natu kale tu na euvoko, ngaashi tu li nakuume kopothingo.
Omolwashike tu na okukakatela kedheulo lyopaMbiimbeli nokukala twa lenga uunongo neuvoko? ‘Opo tu igamene komukiintu omuholi gwiipala, komuthiminiki gwelaka lyomuthenu.’ (Omayeletumbulo 7:5) Okuninga ngawo otashi ke tu gamena komikalo dhomuntu ngoka kaatu shi nenge komuthiminiki, ano omuholi gwiipala.
Omulumentu omugundjuka ta tsakanene ‘nomukiintu e na iihulo komwenyo’
Omukwaniilwa gwaIsraeli konima okwa popi oshinima shoka a mono ye mwene, a ti: “Oshoka sho nda talele mekende lyiitenda ya tatakana lyongulu yandje, onda mono maantu yanathangwa nonda ndhindhilike mokati kaagundjuka omumati omugoya. Okwa li te ende mepandaanda popepi nokolonela mpoka pu na egumbo lyomukiintu gwontumba. Okwa li kwa wiwila, uuyelele wa kuka nomilema tadhi ya.” — Omayeletumbulo 7:6-9.
Ekende moka Salomo a talele olyiitenda ya tatakana yi na uumbululu, notashi vulika lya li lya thanekwa omathano omawanawa. Okwe ende taku wiwile sigo mepandaanda mwa luudha komilema. Okwa mono omulumentu omugundjuka ngoka kee li megameno. Omulumentu ngoka ka li e na oondunge, ihe okwa li egoya. Molwaashono Salomo okwa li e shi nkene omushiinda she a tya, okwi ipula naashoka tashi vulika shi ningilwe omulumentu ngoka. Omulumentu ngoka okwe ya popepi “nokolonela mpoka pu na egumbo lyomukiintu.” Omuukiintu oye lye? Ota ningi shike?
w00-E 11/15 ep. 31
“Dhiginina iipango yandje, opo u kale u na omwenyo”
“A fa ondumetana tayi ka tselwa”
Salomo okwa popi a ti: “Ohaluka omumati e mu landula a fa ondumetana tayi ka tselwa, nongaashi omenye tayi ifala meso, sigo oshikuti tashi ulula ehuli lye, ongondhila tayi endelele tayi tukile komwigo noinayi tseya, ngele otashi pula omwenyo gwayo.” — Omayeletumbulo 7:22, 23.
Ehiyo ndyoka kalya li lya vulu okutindwa komulumentu nguka omugundjuka. Pehala lyokulongitha oondunge dhe, okwa lamba omukiintu “a fa ondumetana tayi ka tselwa.” Ngaashi naanaa omulumentu e li momalyenge itaa vulu okufadhuka po egeelo lye, nomulumentu nguka okwe etha a ye meyono. Ka li e wete sha nika oshiponga sigo “oshikuti tashi ulula ehuli lye,” kokutya sigo she mu ningi oshilalo shoka tashi vulu oku mu fala meso. Otashi mu etele eso meityo ndyono kutya ota vulu okukwatwa komikithi ndhoka hadhi taandele momilalo. Oshilalo otashi vulu wo oku mu ningitha a se pambepo, sho ‘tashi pula omwenyo gwe.’ Shika osha guma noonkondo uuntu we awuhe nosho wo onkalamwenyo ye, naashoka shi nikitha oluhodhi okwa yono kuKalunga. Okwe endelele okwiifala momwigo gweso, ngaashi owala ondhila tayi endelele okutukila momwigo!
‘Ino pukila momapola ge’
Omukwaniilwa omunandunge, Salomo, okwa popi kombinga yaashoka tatu ilongo kwaashoka a mono, ta ti: “Aamwandjemati ne, pulakenii ndje ne mu uve oohapu dhomokana kandje. Omutima gwoye inagu lambalala oondjila dhomukiintu ngoka, ngoye waa pukile momapola ge. Oshoka oyendji ya si mboka a pundukitha, noyendjiyendji mboka a dhipagitha. Egumbo lye oondjila dhu uka moshaasi, ndhoka tadhi kulukile moondjugo dhomuusi.” — Omayeletumbulo 7:24-27.
Osha yela kutya omayele gaSalomo otage tu kwathele tu gamuke moondjila tadhi fala meso dhomuholi gwiipala notu ‘kale tu na omwenyo.’ (Omayeletumbulo 7:2) Omayele ngano otaga longo nokunena. Odhoshili kutya otwa pumbwa okuyanda omahala mpoka hapu kala aantu mboka taya vulu oku tu yula. Omolwashike wu na okwiigandja koomwigo dhawo mokuya komahala ga tya ngawo? Omolwashike wu na okukala “omugoya” nokulambalala oondjila ‘dhomuthiminiki’?
‘Omukiintu omuholi gwiipala’ ngoka omukaniilwa a mona, okwa li a heke omulumentu omugundjuka noku mu hiya ya “nyanyudhathane megwanitho lyuuhalu” wawo. Aagundjuka oyendji, unene tuu aakadhona, ohaya hekwa momukalo gwa faathana. Ihe dhiladhila kwaashika: Ngele gumwe okwa kambadhala oku ku nanena momilalo, mbela ndjoka ohole tuu yashili nenge ohole yiipala? Omolwashike omulumentu ngoka e hole omukiintu shili e na oku mu thiminika a yone po eiyuvo lye nosho wo edheulo lye lyopaKriste? Salomo okwe tu ladhipike a ti: “Omutima gwoye inagu lambalala” oondjila ndhoka.
Oohapu dhomuheki ohadhi kala tadhi ende po okamumpwikolo nodha dhiladhilwa nawa. Okukala tu na uunongo neuvoko otashi ke tu kwathela kaatu pukithwe. Okudhimbulukwa shoka Jehova e tu lombwela otashi ke tu gamena. Onkee ano, natu kambadhale aluhe tu ‘dhiginine iipango yaKalunga, opo tu kale tu na omwenyo’ sigo aluhe. — 1 Johannes 2:17.
Konga omaliko gopambepo
(Omayeletumbulo 9:7-9) Ngoka ta kumagidha omusheki, oti isitha ohoni, naangoka ta geele omukeenakalunga, ota nyatekwa kohoni. 8 Ino geela omusheki, ota ningi e ku tonde; geela omunandunge nota kala e ku hole. 9 Longa omunandunge, noondunge dhe otadhi koko natango; nongeka omuyuuki, noti indjipalitha uunongo we.
w01-E 5/15 ep. 29-30
‘Omolwowino, omasiku getu otagi indjipala’
Aakriste oye na okutaamba ko neifupipiko egeeloputudho lyuunongo. Shika otashi ka kala ekwatho enene kaagundjuka nokwaamboka opo ya tameke okwiilonga kombinga yaJehova. Molwaashono oye na owino onshona yokutseya oondjila dhaJehova, otashi vulika ya kale ‘omagoya.’ Kashi shi ando kutya omainyengotompelo gawo agehe oga puka, ihe ohashi pula ethimbo noonkambadhala, opo omitima dhawo dhi kale monkalo ndjoka tayi nyanyudha shili Kalunga. Shika osha kwatela mo okukaleka omadhiladhilo, omahalo, ohole nosho wo omalalakano gawo metsokumwe naashoka Kalunga a hokwa. Inashi simana tuu okukala ya “sa enota aluhe lyomahinihini gopambepo!” — 1 Petrus 2:2.
Mbela otu na owala okugandja eitulomo ‘kiilongwa yopetameko yomuukriste’? Hasho nando. Otwa pumbwa okukokeka ohokwe miinima ‘yomuule womadhiladhilo gaKalunga,’ nokwiipalutha niikulya ya kola yopambepo. (Aahebeli 5:12–6:1; 1 Aakorinto 2:10) “Omumati omwiinekelwa nomunandunge,” ngoka ta wilikwa kuJesus Kristus, ohe tu pe aluhe iikulya yopambepo pethimbo. (Mateus 24:45-47) Onkee ano, natu kuthe ombinga poshitaafula shuunongo, mokukonakona nuukeka Oohapu dhaKalunga niinyanyangidhwa mbyoka ya kankamena kOmbiimbeli, mbyoka twa pewa kongundu yomupiya.
“Ino geela omusheki”
Omalongo guunongo oga kwatela mo wo okupukulula nokugeela. Uukwatya mbuka wuunongo ihawu taambiwa ko kaantu ayehe. Onkee ano, ehulitho lyoshitopolwa shotango shembo lyOmayeletumbulo oshi na elondodho ndika: “Ngoka ta kumagidha omusheki, oti isitha ohoni, naangoka ta geele omukeenakalunga, ota nyatekwa kohoni. Ino geela omusheki, ota ningi e ku tonde.” — Omayeletumbulo 9:7, 8a.
Omusheki ke hole okupukululwa. Oha tondo noha kwatele onkone omuntu ngoka ta kambadhala oku mu kwathela, a kale mondjila yu uka. Omukolokoshi iha pandula omapukululo ngoka ta pewa. Kashi li pandunge okukambadhala okulonga omuntu ngoka e tonde nenge ha sheke oshili yOohapu dhaKalunga. Sho omuyapostoli Paulus a li tu uvitha muAntiokia, okwa li a tsakanene nongundu yAajuda mboka kaaye hole oshili. Oya kambadhala oku mu kwatela moontamanana dhawo, moku mu tamaneka nomoku mu sheka, ihe Paulus okwa popi a ti: ‘Sho mwa dhini oohapu dhaKalunga nomwi iwete inaamu gwana okuya momwenyo gwaaluhe, nena ano tse otatu mu etha, tu ka uvithile aapagani.’ — Iilonga 13:45, 46.
Moonkambadhala dhetu dhokwaadha aanamitima omiwanawa moku yu uvithila onkundana ombwanawa yUukwaniilwa, natu kale twa kotoka kaatu tse oompata nokunyenyeta naamboka taye tu sheke. Jesus Kristus okwa li a lombwele aalanduli ye a ti: “Ngele tamu yi megumbo, kundii mo. Egumbo ndyoka ngele oli shi kwiinekelwa, ombili yeni nayi kale mo, ihe ngele kali shi kwiinekelwa, ombili yeni nayi mu galukile. Nongele itamu taambwa, noohapu dheni itadhi pulakenwa, zii mo megumbo ndyoka nomoshilando shoka, ne mu pupule ko ontsi koompadhi dheni.” — Mateus 10:12-14.
Omunandunge oku hole okupukululwa, ina fa omusheki. Salomo okwa ti: “Geela omunandunge nota kala e ku hole. Longa omunandunge, noondunge dhe otadhi koko natango.” (Omayeletumbulo 9:8b, 9a) Omunandunge oku shi shi kutya “pethimbo ndyoka tatu geelwa, kombinga yetu kashi shi enyanyu, aawe, oluhodhi, ihe konima yethimbo mboka ya putudhwa kegeelo ndyoka, otaa ka mona ombili omolwokukalamwenyo kwawo kwo opalela Kalunga.” (Aahebeli 12:11) Nonando otashi vulika tu uve nayi sho tatu pewa omayele, omolwashike tu na okushunithila uuwinayi ngoka te tu pukulula nenge tu ipopile, ngele nani oku ga taamba ko otaku ke tu ninga aanandunge?
Omukwaniilwa okwa tsikile ko a ti: “Nongeka omuyuuki, noti indjipalitha uunongo we.” (Omayeletumbulo 9:9b) Kapu na omuntu e na oondunge unene nenge a koka unene nokutsikila okwiilonga. Kashi shi tuu enyanyu okumona nokuli naamboka ya kulupa taya taamba ko oshili nokwiiyapulila Jehova! Natse wo natu kambadhale tu kale tu na ehalo lyokwiilonga nokukaleka omadhiladhilo getu taga longo.
‘Omimvo dhokukalamwenyo kwoye otadhi gwedhelwa’
Opo Salomo a tse omuthindo oshitsa sha simana moshinima shika, okwa popi oshitegelelwa sha simana shuunongo. Okwa nyola a ti: “Etilokalunga olyo ekota lyowino, nokutseya Omuyapuki okwo uunongo wo wene.” (Omayeletumbulo 9:10) Itapu vulu okukala uunongo wopakalunga, ngele kapu na etilosimaneko lyomuule lyokutila Kalunga kashili. Omuntu otashi vulika a kale e na ontseyo oyindji, ihe ngele iha tila Jehova, ota ka ndopa okulongitha ontseyo momukalo ngoka tagu simanekitha Omushiti. Otashi vulika nokuli a thike pomahulithodhiladhilo ga puka kombinga yoshili, e ti iningi ye mwene egoya. Shimwe ishewe, ontseyo yokutseya Jehova, ngoka e li Omuyapuki, oya simana, opo tu mone euvoko ndyoka li li uukwatya uundhindhilikwedhi wuunongo.
Okukala nuunongo ohaku imike iiyimati yini? (Omayeletumbulo 8:12-21, 35) Omukwaniilwa gwaIsraeli okwa ti: “Oshoka keyakulo lyandje omasiku goye otagi indjipala, nomimvo dhokukalamwenyo kwoye tadhi gwedhelwa ko.” (Omayeletumbulo 9:11) Okwiindjipala kwomasiku nosho wo kwomimvo monkalamwenyo, okwo oshizemo shokukala wu na uunongo. Eeno, “owino otayi gamene omwenyo gwamwene gwayo.” — Omuuvithi 7:12.
Okuninga oonkambadhala tu mone uunongo, oshi li oshinakugwanithwa shetu shopaumwene. Salomo okwa tsu omuthindo oshinima shika, sho a ti: “Ngoye ngele omunawino, owino yoye otayi ku kwatha; ngele omusheki, nena oto ke shi mona.” (Omayeletumbulo 9:12) Omunawino ota kwathwa kowino ye, omanga omusheki te ki ipa uusama, omolwokumona iihuna hoka i iyetela. Odhoshili kutya ohatu teya shoka twa kuna. Onkee ano, natu ‘gameke okutsi kwetu kowino.’ — Omayeletumbulo 2:2.
“Uugoya oye omukiintu kee na egundjilo”
Mepingathano naashono, Salomo okwa tsikile ko a ti: “Uugoya oye omukiintu kee na egundjilo; oye uunathangwa wo wene noke na sho e shi. Ota kuutumba peelo lyegumbo lye nokuule wopombanda moshilando, opo a hiye mboka taye ende mondjila taa piti po, oomboka tayi iyendele noondjila dhawo yu ukilila komeho, ta ti: ‘Ayehe mboka yanathangwa naa ye huka!’ ” — Omayeletumbulo 9:13-16a.
Uugoya otawu popiwa wu li omukiintu ha kudhile, ihaa vulika nokee na owino. Omukiintu ngoka naye wo oku na egumbo. Okwi itulila po oshinakugwanithwa shokwiithana mboka kaaye na owino. Onkee ano, aantu mboka taye ende po oye na ehogololo. Otaya ka taamba ko ehiyo lyuunongo nenge oondyoka lyuugoya?
“Omeya ga yakwa omatoye”
Owino nuugoya ayihe ohayi ithana aapulakeni tayi ti: “Naa ye huka.” Nonando ongawo, ehiyo ndika olya yooloka. Uunongo ohawu hiya aantu koshituthi shomaviinu, shonyama noshoshikwiila. Ehiyo ndyoka hali longithwa kuugoya otali tu dhimbulukitha oondjila dhomukiintu ohonda. Salomo okwa ti: “Naangoka kee na oondunge, ote mu lombwele ta ti: ‘Omeya ga yakwa omatoye, noshikwiila sha lilwa kuukololo, osha towala.’ ” — Omayeletumbulo 9:16b, 17.
(Omayeletumbulo 10:22) Eyambeko lyOmuwa otali yambapaleke, nuupyakadhi wiilonga itau gwedhele ko sha.
w06 6/1 ep. 13-16, okat. 3-16
Enyanyu ndyoka hali zi mokukala omudhiginini
3 Omayeletumbulo 10:22 otayi ti: “Eyambeko lyOmuwa otali yambapaleke, nuupyakadhi wiilonga itau gwedhele ko sha.” Mbela ehepuluko lyopambepo lyaapiya yaJehova yokunena kali shi elaleko nuuyamba tali nyanyudha? Natu konakoneni iinima yimwe yi na ko nasha nehepuluko lyetu lyopambepo nokutala kutya oye tu guma ngiini pauhandimwe. Okukutha ethimbo tu tedhatedhe kombinga yomalaleko nuuyamba ngoka Jehova a pe ‘mboka haye mu tila e taya ningi aayuuki,’ otaku ka nkondopaleka okutokola toko kwetu tu tsikile okulongela Tate yetu gwOmegulu nenyanyu. — Omayeletumbulo 20:7.
‘Omayambeko ngoka tage tu yambapaleke’ kunena
4 Otu na ontseyo yashili yomalongo gOmbiimbeli. Omalongelokalunga giifundja gopaKriste ohaga ti kutya ogi itaala mOmbiimbeli. Nonando ongawo, kage li metsokumwe naashoka tayi longo. Nokuli niilyo mbyoka yi li melongelokalunga limwe, olundji ohayi kala yi na omataloko ga yoolokathana kombinga yaashoka Omanyolo taga longo. Iilyo yomalongelokalunga ngoka kayi li tuu monkalo yopambepo ya yooloka ko kwaandjoka yaapiya yaJehova! Nonando aapiya yaJehova oya za miigwana ya yoolokathana nomomaputuko gi ili nogi ili, ohaya longele Kalunga kashili noye shi edhina lye. Jehova ke shi kalunga katatugumwe. (Deuteronomium 6:4; Eksodus 15:3, OB-1954; Markus 12:29) Aapiya yaJehova oye shi wo kutya ompata onene yi na ko nasha nuunamapangelo waKalunga weshito alihe, oyi li pokukandulwa po. Oye shi wo kutya mokukakatela uudhiginini wawo, kehe gumwe gwomuyo ota kutha ombinga mompata ndjoka. Oye shi oshili kombinga yoonakusa nokaye na uumbanda wokutila Kalunga ngoka yamwe haya ti oha hepeke aantu momulilo gwoheli nenge ohe ya fike momulilo gweyogolitho. — Omuuvithi 9:5, 10.
5 Shimwe ishewe, otwa nyanyukwa okukala tu shi kutya otwa shitwa kuKalunga, twa shitwa oshifetha she, ihe inatu ya po ombadhilila okupitila moevolusi. (Genesis 1:26; Maleaki 2:10) Omupisalomi gumwe okwi imbi kombinga yaKalunga ta ti: “Otandi ku hambelele e tandi ku simaneke, oshoka onda shitwa nuunkulungu. Iilonga yoye iikumithi; shika ondi shi shi nawa.” — Episalomi 139:14.
6 Otwa mangululwa ko komikalondjigilile nokiilonga iiwinayi. Iikundaneki oyindji ohayi londodha kutya osha nika oshiponga okuhila omakaya, okunwa sha pitilila nokuhondela. Ashike aantu oyendji kaye na ko nasha nomalondodho ngoka. Mbela oshike hashi ningwa po ngele ngoka e na omutima omwaanawa okwi ilongo kutya Kalunga kashili okwa pangula iinima mbyoka noha kala a yematekwa kwaamboka taye yi ningi? Omuntu ngoka ohi inyengithwa e ethe po okuninga iinima mbyoka. (Jesaja 63:10; 1 Aakorinto 6:9, 10; 2 Aakorinto 7:1; Aaefeso 4:30) Nonando ohe etha po iinima mbyoka, opo a nyanyudhe Jehova Kalunga, oha mono wo uuwanawa wa gwedhwa po, ngaashi okukala nuukolele wu li nawa nosho wo ombili yopamadhiladhilo.
7 Okweetha po omikalondjigilile omiwinayi kaku shi okupu koyendji. Nonando ongawo, aantu omayovi omilongo ohaye dhi etha po omumvo kehe. Ohayi iyapulile Jehova nokuninginithwa momeya, shi li euliko lyomontaneho kutya oye etha po omikalondjigilile ndhoka itaadhi mu nyanyudha. Shoka itashi tu tsu tuu omukumo atuheni! Shoka ohashi koleke etokolotoko lyetu lyokuyanda eihumbato ewinayi nolya nika oshiponga.
8 Otatu vulu okukala megumbo li na ombili. Miilongo oyindji, omagumbo otage ende taga teka po. Aaihokani oyendji otaya hengana, oshinima shoka olundji hashi ehameke aanona pamadhiladhilo. Miilongo oyindji yaEuropa, omagumbo ge thike poopelesenda 20 lwaampono, oge na owala omuvali gumwe. Mbela Jehova okwe tu kwathela ngiini tu kale aadhiginini momagumbo getu? Lesha Aaefeso 5:22–6:4 e to ndhindhilike omayele omawanawa ngoka Oohapu dhaKalunga dha pa aasamane, aakulukadhi naanona. Okutula miilonga omayele ngoka ge li menyolo ndyoka nosho wo galwe, ohaku koleke ekwatathano lyaaihokani nohaku kwathele aavali ya putudhe nawa aanona. Ohaku humitha wo komeho ombili megumbo. Mbela shoka kashi shi elaleko nuuyamba tali nyanyudha?
9 Otu na eshilipaleko kutya omaupyakadhi ngoka ge li muuyuni otaga ka kandulwa po. Nonando aapangeli yontumba oya ninga oonkambadhala dha mana mo nopwa ningwa ehumokomeho lyopaunongononi nolyopaungomba, omaupyakadhi ga kwata miiti ngoka ge li ko kunena inaga kandulwa po. Klaus Schwab, omutotipo gwEhangano lyokuhwepopaleka Uuhupilo Muuyuni (World Economic Forum), okwa popi ethimbo opo lya zi ko a ti kutya “omaupyakadhi ogendji ngoka ga taalela uuyuni otaga indjipala noonkondo nokapu na ethimbo lyoku ga kandula po.” Okwa popi wo kombinga “yiiponga mbyoka tayi vulu okwaadha iigwana ayihe, ngaashi uukulo, eyonuko lyomudhingiloko nuuhupilo tawu nyangwa.” Pehulilo, Schwab okwa popi a ti: “Kunena aantu oya pumbwa okulongela kumwe shi vulithe nale nokuninga po sha meendelelo, opo ya kandule po omaupyakadhi.” Sho ethelemumvo eti-21 tali ende tali humu ko, aantu oyendji otaye ende taya kanitha etegameno lyonakuyiwa, molwaashono oonkalo otadhi tsikile nokunayipala.
10 Oshi nyanyudha okutseya kutya Jehova okwa dhika po Uukwaniilwa wopaMesiasa mboka tawu ka hulitha po omaupyakadhi agehe gaantu. Okupitila muwo, Kalunga kashili ota ka “hulitha po omalugodhi” nota ka e ta “ombili” kombanda yevi alihe. (Episalomi 46:9; 72:7) Jesus Kristus ngoka e li Omukwaniilwa a langekwa po, ‘ota ka hupitha ohepele, omuthiminikwa nosho wo oshimbembe methiminiko nomepiyagano.’ (Episalomi 72:12-14) Kohi yepangelo lyUukwaniilwa itaku ka kala ompumbwe yiikulya. (Episalomi 72:16) Jehova “ota ka theta omahodhi agehe momeho [getu]. Oko noitaku ka kala we eso, oluhodhi, [elilo] nenge uuwehame. Oshoka iikulu oya hula po.” (Ehololo 21:4) Uukwaniilwa mboka owa dhikwa po nale megulu notawu ka katuka onkatu masiku wu hulithe po omaupyakadhi agehe kombanda yevi. — Daniel 2:44; Ehololo 11:15.
11 Otu shi shoka tashi eta enyanyu lyashili. Mbela oshike hashi eta enyanyu lyashili? Omutseyimwenyo gumwe okwa ti kutya enyanyu lyashili olya thikama po miinima itatu ngaashi okwiinyanyudha, okwiipyakidhila (shoka osha kwatela mo okulonga iilonga yontumba nenge iinima yi na ko nasha nuukwanegumbo) nosho wo elalakano (okulonga wu adhe elalakano lyontumba nenge okuningila yamwe uuwanawa). Piinima mbyoka itatu, okwa popya kutya omainyanyudho inaga simana unene okuyelekanitha niikwawo iyali. Okwa ti: “Oshinima shoka oshihokithi, molwaashono aantu oyendji ohaya lalakanene unene omainyanyudho monkalamwenyo yawo.” Mbela Ombiimbeli otayi ti ngiini kombinga yaashoka?
12 Omukwaniilwa Salomo gwaIsraeli shonale, okwa ti: “Ondi ipopile momwenyo nda ti: ‘Eewa, otandi ke ku makelitha enyanyu, nyanyukilwa uuwanawa!’ Ihe tala, naashika osima yowala. Koondjola onda ti, shika uugoya! Kenyanyu onda ti, otashi kwatha shike?” (Omuuvithi 2:1, 2) Omanyolo otagu ulike kutya omainyanyudho ohage eta owala enyanyu lyopakathimbo. Ongiini kombinga yokulonga iilonga yontumba? Otu na iilonga ya simanenena mbyoka tu na okulonga, ano iilonga yokuuvitha kombinga yUukwaniilwa nokuninga aantu aalongwa. (Mateus 24:14; 28:19, 20) Sho tatu uvithile yamwe etumwalaka lyehupitho ndyoka li li mOmbiimbeli, otatu longo iilonga mbyoka tayi vulu oku tu hupitha nosho wo mboka taye tu pulakene. (1 Timoteus 4:16) Tu li “aalongi pamwe naKalunga,” ohatu mono uushili mboka kutya “okugandja oku na elago ku vule okutaamba.” (1 Aakorinto 3:9; Iilonga 20:35) Iilonga mbika otayi ningitha onkalamwenyo yetu yi kale yi na eityo notayi kwathele Omushiti a yamukule omulundili gwe, Satana Ondiyapoli. (Omayeletumbulo 27:11) Odhoshili kutya Jehova okwe tu ulukile kutya etilokalunga olyo hali eta enyanyu lyashili notali kalelele. — 1 Timoteus 4:8.
13 Otu na edheulo lya simana notali pondola. Tate Gerhard, omukuluntugongalo megongalo limwe lyOonzapo dhaJehova. Okwa popi shi na ko nasha nethimbo a li omugundjuka a ti: “Sho nda li omugundjuka, onda li ndi na uupyakadhi uunene wokupopya. Uuna ndi li monkalo ondhigu, kanda li handi vulu okupopya nawa nonda li handi kala tandi kokoma nokuli. Onda li handi kala ndu uvite kaandi na oshilonga nonda kwatwa kuuvu wopamadhiladhilo. Aavali yandje oya ningi elongekidho, opo ndi dheulwe okupopya, ihe oonkambadhala dhawo inadhi kwatha sha. Uupyakadhi mboka nda li ndi na kawa li wopalutu, ihe owopamadhiladhilo. Nonando ongawo, opwa li esiloshimpwiyu lya dhenga mbanda lya za kuJehova, ano Osikola yOkudheula Aauvithi. Okukutha ombinga mosikola ndjoka, osha kwathele ndje ndi kale omulaadhi. Onda ningi ngaashi tandi vulu, ndi tule miilonga shoka ndi ilongo mosikola ndjoka. Shoka osha li sha kwathele ndje noonkondo! Onda tameke okupopya nda manguluka nokanda li we nda polimana na ishewe onda kala ndi na uulaadhi owundji muukalele. Ngashingeyi ohandi gandja nokuli iipopiwa yomontaneho. Onda pandula shili Jehova ngoka a kwathele ndje ndi hwepopaleke onkalamwenyo yandje okupitila mosikola ndjoka.” Mbela omukalo moka Jehova he tu dheula tu longe iilonga ye, kagu shi oshinima shinyanyudha?
14 Otu na ekwatathano lyopothingo naJehova neyambidhidho hali zi kaamwatate naamwameme muuyuni awuhe. Omumwameme Katrin gwokOndowishi, okwa li a haluka noonkondo, sho u uvu kombinga yekakamo lyevi enene ndyoka lya li lye etitha ekuthikuthi enenenene lya za mefuta, muumbugantuzilo waAsia. Okamwanakadhona ke oka adhika ka ka menekela koThailand, sho oshiponga shoka sha holoka. Uule woowili 32, Katrin ka li e shi ngele okamwanakadhona oke na omwenyo nenge pamwe oka kwatelwa maantu mboka ya sila moshiponga. Katrin ka li tuu a pepelelwa konima sho a dhengelwa ongodhi e ta lombwelwa kutya okamwanakadhoka oke li monkalo ombwanawa!
15 Oshike sha li sha kwathele Katrin pethimbo ndyoka a li ti ipula unene nokamwanakadhona? Okwa nyola a ti: “Onda kala tandi galikana kuJehova konyala ethimbo alihe ndyoka. Sho te galikana, onda kala ndi uvite nda nkondopalekwa lela nondi na ombili yopamadhiladhilo. Natango, aamwatate aaholike oya li ya talele ndje po nokutsa ndje omukumo.” (Aafilippi 4:6, 7) Ando ka li a galikana kuJehova pethimbo ndyoka e li muudhigu nokuhekelekwa kaamwatate, ando onkalo inayi mu gwilila po unene? Ekwatathano lyetu lyopothingo naJehova, nOmwana nosho wo eendathano lyetu lyuumwayinathana wopaKriste oyi li elaleko nuuyamba lyi ikalekelwa notu na okukala twe li lenga, molwaashono oli na ondilo unene.
16 Otu na etegameno lyoku ka mona ishewe oonakusa yetu aaholike. (Johannes 5:28, 29) Omulumentu gumwe omugundjuka gwedhina Matthias okwa putudhwa kaavali Oonzapo dhaJehova. Pethimbo e na omimvo omulongo nasha, okwa li a thigi po egongalo lyopaKriste, molwaashono ka li a pandula omalaleko nuuyamba ngoka a li ta nyanyukilwa. Ngashingeyi ota ti: “Kanda li handi kundathana natate iinima yomuule. Uule womimvo, katwa li hatu tsu tu thithe. Nonando ongawo, tate okwa kala aluhe a halela ndje onkalamwenyo ombwanawa. Okwa kala e hole ndje noonkondo, nonando kanda li nde shi ndhindhilika pethimbo mpoka. Mo 1996, onda li nda kuutumba putate pombete ye, nde mu kweta moshikaha nonda li tandi lili noonkondo noku mu pa ombili, omolwaashihe shoka nda ninga noku mu lombwela wo kutya ondi mu hole unene. Ihe ka li we ta vulu okuuva ndje. Konima yuuwehame wethimbo efupi, okwa hulitha. Ngele onda ka mona tate pethimbo lyeyumuko, otatu ka kala tu na ekwatathano ewanawa. Ota ka kala wo a nyanyukwa okuuva kutya ngashingeyi ondi li omukuluntugongalo nonokutya ngame nomukulukadhi gwandje otu li aakokolindjila.” Etegameno lyeyumuko kali shi tuu elaleko nuuyamba kutse!
OMASIKU 17-23 KOTOBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | OMAYELETUMBULO 12–16
‘Uunongo owu vule oshingoli’
(Omayeletumbulo 16:16, 17) Okuhogolola uunongo oku vule oshingoli, nokuhogolola oondunge oku vule okulikola oshisiliveli. 17 Okukokola ondjila yaayuuki okwo okugamuka kuuwinayi; ngoka ta tonatele oondjila dhe, ota gamene omwenyo gwe.
w07-E 7/15 ep. 8
“Owino oyo egameno”
Omayeletumbulo 16:16 otayi ti: “Okuhogolola uunongo oku vule oshingoli, nokuhogolola oondunge oku vule okulikola oshisiliveli.” Omolwashike uunongo wu na ondilo? “Oshoka owino oyo egameno, ngaashi iimaliwa oyo egameno, ihe ekwatho lyuunongo olyo ndika — owino otayi gamene omwenyo gwamwene gwayo.” (Omuuvithi 7:12) Owino ohayi gamene ngiini omwenyo gwa mwene gwayo?
Okukala tu na uunongo wopakalunga, kokutya okumona ontseyo yashili yOohapu dhaKalunga, Ombiimbeli, nokukatuka metsokumwe nayo, ohashi tu kwathele tu ende mondjila ndjoka ya hokiwa kuJehova. (Omayeletumbulo 2:10-12) Omukwaniilwa Salomo gwaIsraeli shonale okwa ti: “Okukokola ondjila yaayuuki okwo okugamuka kuuwinayi; ngoka ta tonatele oondjila dhe, ota gamene omwenyo gwe.” (Omayeletumbulo 16:17) Eeno, uunongo ohawu kaleke ngoka e wu na nomwenyo noku mu kwathela a yande oondjila oombwinayi. Paufupi, oohapu dhopandunge ndhoka tadhi adhika mOmayeletumbulo 16:16-33, otadhi ulike omukalo omwaanawa moka uunongo wopakalunga hawu vulu okuguma iikala yetu, oohapu dhetu niilonga yetu.
‘Kala omwiishonopeki’
Uunongo owa popiwa wa ntuupekwa tawu ti: “Ondi tonde uuntsa nuuntseyele.” (Omayeletumbulo 8:13) Opu na eyooloko pokati kuuntsa nuunongo. Otwa pumbwa okukatuka nuunongo nokukala twa kotoka kaatu kale nuuntsa, iikala yokwaa na ko nasha nosho wo egamo lyokuyona. Otu na okukala twa kotoka, unene tuu ngele otwa pondola sha monkalamwenyo nenge twi inekelelwa oshinakugwanithwa shontumba megongalo.
Omayeletumbulo 16:18 otayi londodha tayi ti: “Uuntsa tau tetekele ehanagulo, einenepeko otali tetekele epunduko.” Epunduko enene meshito alihe olya ningwa komwanamati gwaKalunga gwopambepo a gwanenena, sho a kwatwa kuuntsa e ti iningi Satana Ondiyapoli. (Genesis 3:1-5; Ehololo 12:9) Mbela kungawo inu ulika ombepo yuuntsa ndjoka ya tetekele ehanagulo lye? Ombiimbeli oya popya kombinga yaashoka, sho ya ti kutya omuntu ngoka opo a ningi omukriste ke na okulangekwa po a tonatele egongalo lyopaKriste, “opo kaa inenepeke e ta geelwa, ngaashi omuhindadhi a ningwa.” (1 Timoteus 3:1, 2, 6) Inashi simana tuu okuyanda iikala yuuntsa nokaatu tu ningithe yalwe ya kale ye wu na!
(Omayeletumbulo 16:18, 19) Uuntsa tau tetekele ehanagulo, einenepeko otali tetekele epunduko. 19 Osho opala okwiishonopekela pamwe naadhinwa shi vule iihakanwa pamwe naanuuntsa.
w07-E 7/15 ep. 8-9
“Owino oyo egameno”
Omayeletumbulo 16:16 otayi ti: “Okuhogolola uunongo oku vule oshingoli, nokuhogolola oondunge oku vule okulikola oshisiliveli.” Omolwashike uunongo wu na ondilo? “Oshoka owino oyo egameno, ngaashi iimaliwa oyo egameno, ihe ekwatho lyuunongo olyo ndika — owino otayi gamene omwenyo gwamwene gwayo.” (Omuuvithi 7:12) Owino ohayi gamene ngiini omwenyo gwa mwene gwayo?
Okukala tu na uunongo wopakalunga, kokutya okumona ontseyo yashili yOohapu dhaKalunga, Ombiimbeli, nokukatuka metsokumwe nayo, ohashi tu kwathele tu ende mondjila ndjoka ya hokiwa kuJehova. (Omayeletumbulo 2:10-12) Omukwaniilwa Salomo gwaIsraeli shonale okwa ti: “Okukokola ondjila yaayuuki okwo okugamuka kuuwinayi; ngoka ta tonatele oondjila dhe, ota gamene omwenyo gwe.” (Omayeletumbulo 16:17) Eeno, uunongo ohawu kaleke ngoka e wu na nomwenyo noku mu kwathela a yande oondjila oombwinayi. Paufupi, oohapu dhopandunge ndhoka tadhi adhika mOmayeletumbulo 16:16-33, otadhi ulike omukalo omwaanawa moka uunongo wopakalunga hawu vulu okuguma iikala yetu, oohapu dhetu niilonga yetu.
‘Kala omwiishonopeki’
Uunongo owa popiwa wa ntuupekwa tawu ti: “Ondi tonde uuntsa nuuntseyele.” (Omayeletumbulo 8:13) Opu na eyooloko pokati kuuntsa nuunongo. Otwa pumbwa okukatuka nuunongo nokukala twa kotoka kaatu kale nuuntsa, iikala yokwaa na ko nasha nosho wo egamo lyokuyona. Otu na okukala twa kotoka, unene tuu ngele otwa pondola sha monkalamwenyo nenge twi inekelelwa oshinakugwanithwa shontumba megongalo.
Omayeletumbulo 16:18 otayi londodha tayi ti: “Uuntsa tau tetekele ehanagulo, einenepeko otali tetekele epunduko.” Epunduko enene meshito alihe olya ningwa komwanamati gwaKalunga gwopambepo a gwanenena, sho a kwatwa kuuntsa e ti iningi Satana Ondiyapoli. (Genesis 3:1-5; Ehololo 12:9) Mbela kungawo inu ulika ombepo yuuntsa ndjoka ya tetekele ehanagulo lye? Ombiimbeli oya popya kombinga yaashoka, sho ya ti kutya omuntu ngoka opo a ningi omukriste ke na okulangekwa po a tonatele egongalo lyopaKriste, “opo kaa inenepeke e ta geelwa, ngaashi omuhindadhi a ningwa.” (1 Timoteus 3:1, 2, 6) Inashi simana tuu okuyanda iikala yuuntsa nokaatu tu ningithe yalwe ya kale ye wu na!
Omayeletumbulo 16:19 otayi ti: “Osho opala okwiishonopekela pamwe naadhinwa shi vule iihakanwa pamwe naanuuntsa.” Shoka tashi ulike kutya eladhipiko ndyono ewanawa, ooshoka sha li sha ningilwa omukwaniilwa Nebukadnezzar gwaBabilonia shonale. Omolwuuntsa we, okwi iningile oshiyelekela, shoka tashi vulika sha li shi mu lile po, molushandja lwaDura. shoka otashi vulika sha li sha tsilikwa puule, oshoka osha li shi na uule woomita 27. (Daniel 3:1) Oshiyelekela shika osha li endhindhiliko lyepangelo lyaNebukadnezzar. Iinima yopuule ngaashi oshiyelekela shoka nosho wo omafilitsa omale gi ili nogi ili, otashi vulika ga fuule aantu, ihe itaga fuula Kalunga. Omupisalomi okwi imbi ta ti: “Omuwa, nando ou li pombanda megulu, oto tonatele aadhinwa, ihe mbo ye hole uuntsa, itaa vulu oku ku holama.” (Episalomi 138:6) Onkee ano, “shoka aantu taye shi tala shi na esimano, osho iihuna koshipala shaKalunga.” (Lukas 16:15) Ano oshihwepo ‘tu pange uukuume naamboka aafupi,’ pehala lyokukala ‘tu hole komeho.’ — Aaroma 12:16.
Popya nokana “okanandunge” “nokutaandelitha elongo”
Mbela okukala tu na uunongo ohaku gumu ngiini okupopya kwetu? Omukwaniilwa omunandunge ote tu lombwele ta ti: “Ngoka ta pulakene oohapu, ota kala nawa, naangoka ti inekele Omuwa, ota kala e na elago. Omunandunge komutima ota lukwa omunamayele, nuutoye womilungu otau taandelitha elongo. Oondunge odho oluthithiya lwomwenyo kumwene gwadho, ihe egoya otali geelwa omoluulayi walyo. Omutima gwomunawino otagu ningi okana ke okanandunge nokutaandelitha elongo tali zi komilungu dhe.” — Omayeletumbulo 16:20-23.
Uunongo ohawu tu kwathele tu popye noondunge notu taandelithe elongo. Omolwashike mbela? Omolwaashoka omuntu ngoka e na uunongo, oha kambadhala okumona ‘uuwanawa’ moshinima nohi “inekele” Jehova. Ngele otwa kambadhala okumona uuwanawa muyalwe, otashi ke tu ningitha tu ya popile muuwanawa. Pehala lyokuyamukula aantu nayi nenge lyokutsa oompata nayo, oohapu dhetu odhi na okukala oombwanawa notadhi taandelitha elongo. Okukala tu shi nawa oonkalo dhayalwe, otashi ke tu kwathela tu uve ko omaupyakadhi ngoka ye li mugo nankene tayu ungaunga nago.
Oohapu dha nwethwa mo kuunongo odha simana wo, ngele tashi ya piilonga yetu yokuuvitha kombinga yUukwaniilwa noyokuninga aantu aalongwa. Uuna tatu longo aantu Oohapu dhaKalunga, elalakano lyetu kali shi owala oku ya pa uuyelele wopaMbiimbeli. Elalakano lyetu olyo okwaadha omitima dhaantu. Shika otashi pula tu kale hatu tompo aantu, opo yi itaale. Omuyapostoli Paulus okwa li a kunkilile Timoteus a tsikile niinima mbyoka ya li ye mu tompa nokwe “yi itaala.” — 2 Timoteus 3:14, 15.
(Omayeletumbulo 16:20-24) Ngoka ta pulakene oohapu, ota kala nawa, naangoka ti inekele Omuwa, ota kala e na elago. 21 Omunandunge komutima ota lukwa omunamayele, nuutoye womilungu otau taandelitha elongo. 22 Oondunge odho oluthithiya lwomwenyo kumwene gwadho, ihe egoya otali geelwa omoluulayi walyo. 23 Omutima gwomunawino otagu ningi okana ke okanandunge nokutaandelitha elongo tali zi komilungu dhe. 24 Oohapu oontalala odha fa oshithima shehila lyoonyushi, otadhi opalele omwenyo nendjangeko lyomasipa.
w07-E 7/15 ep. 9-10
“Owino oyo egameno”
Omayeletumbulo 16:19 otayi ti: “Osho opala okwiishonopekela pamwe naadhinwa shi vule iihakanwa pamwe naanuuntsa.” Shoka tashi ulike kutya eladhipiko ndyono ewanawa, ooshoka sha li sha ningilwa omukwaniilwa Nebukadnezzar gwaBabilonia shonale. Omolwuuntsa we, okwi iningile oshiyelekela, shoka tashi vulika sha li shi mu lile po, molushandja lwaDura. shoka otashi vulika sha li sha tsilikwa puule, oshoka osha li shi na uule woomita 27. (Daniel 3:1) Oshiyelekela shika osha li endhindhiliko lyepangelo lyaNebukadnezzar. Iinima yopuule ngaashi oshiyelekela shoka nosho wo omafilitsa omale gi ili nogi ili, otashi vulika ga fuule aantu, ihe itaga fuula Kalunga. Omupisalomi okwi imbi ta ti: “Omuwa, nando ou li pombanda megulu, oto tonatele aadhinwa, ihe mbo ye hole uuntsa, itaa vulu oku ku holama.” (Episalomi 138:6) Onkee ano, “shoka aantu taye shi tala shi na esimano, osho iihuna koshipala shaKalunga.” (Lukas 16:15) Ano oshihwepo ‘tu pange uukuume naamboka aafupi,’ pehala lyokukala ‘tu hole komeho.’ — Aaroma 12:16.
Popya nokana “okanandunge” “nokutaandelitha elongo”
Mbela okukala tu na uunongo ohaku gumu ngiini okupopya kwetu? Omukwaniilwa omunandunge ote tu lombwele ta ti: “Ngoka ta pulakene oohapu, ota kala nawa, naangoka ti inekele Omuwa, ota kala e na elago. Omunandunge komutima ota lukwa omunamayele, nuutoye womilungu otau taandelitha elongo. Oondunge odho oluthithiya lwomwenyo kumwene gwadho, ihe egoya otali geelwa omoluulayi walyo. Omutima gwomunawino otagu ningi okana ke okanandunge nokutaandelitha elongo tali zi komilungu dhe.” — Omayeletumbulo 16:20-23.
Uunongo ohawu tu kwathele tu popye noondunge notu taandelithe elongo. Omolwashike mbela? Omolwaashoka omuntu ngoka e na uunongo, oha kambadhala okumona ‘uuwanawa’ moshinima nohi “inekele” Jehova. Ngele otwa kambadhala okumona uuwanawa muyalwe, otashi ke tu ningitha tu ya popile muuwanawa. Pehala lyokuyamukula aantu nayi nenge lyokutsa oompata nayo, oohapu dhetu odhi na okukala oombwanawa notadhi taandelitha elongo. Okukala tu shi nawa oonkalo dhayalwe, otashi ke tu kwathela tu uve ko omaupyakadhi ngoka ye li mugo nankene tayu ungaunga nago.
Oohapu dha nwethwa mo kuunongo odha simana wo, ngele tashi ya piilonga yetu yokuuvitha kombinga yUukwaniilwa noyokuninga aantu aalongwa. Uuna tatu longo aantu Oohapu dhaKalunga, elalakano lyetu kali shi owala oku ya pa uuyelele wopaMbiimbeli. Elalakano lyetu olyo okwaadha omitima dhaantu. Shika otashi pula tu kale hatu tompo aantu, opo yi itaale. Omuyapostoli Paulus okwa li a kunkilile Timoteus a tsikile niinima mbyoka ya li ye mu tompa nokwe “yi itaala.” — 2 Timoteus 3:14, 15.
Embwiitya lyedhina An Expository Dictionary of New Testament Words, lya nyolwa kuW. E. Vine, olya fatulula oshitya shOshigreka “tompa” tali ti kutya “okulundulula omadhiladhilo gomuntu mokutompathana naye miinima yi na ko nasha nomikalo.” Opo tu tompathane nomuntu a vule okulundulula omadhiladhilo ge, otwa pumbwa okukala tu shi shoka ha dhiladhila, shoka e hole, onkalo ye neputuko lye. Iinima mbyoka otatu yi tseya ngiini? Omulongwa Jakob okwa ti: “Kehe gumwe na kale ha pulakene mbala, ihe ohi ikwata mokupopya.” (Jakob 1:19) Ngele otwa ningitha omupulakeni a popye nokukala twe mu pulakena nawa, otatu ka tseya shoka shi li momutima gwe.
Omuyapostoli Paulus okwa li e na uunongo wokutompa yalwe. (Iilonga 18:4) Nokuli gumwe gwomaapataneki ye, Demetrius, omuhambudhi gwoshisiliveli, okwe shi zimine ta ti: “Oye okwi itaalitha aantu oyendji moshinima shika, haamuka ashike muEfeso, ihe okonyala moshitopolwa ashihe shaAsia.” (Iilonga 19:26) Mbela Paulus okwa li e wete ta pondola koonkondo dhe mwene miilonga yokuuvitha? Aawe. Okwa li e wete kutya okuuvitha kwe otaku ulike “oonkondo dhOmbepo yaKalunga.” (1 Aakorinto 2:4, 5) Natse wo ohatu kwathelwa kombepo ondjapuki yaJehova. Otu na uushili kutya Jehova ote ke tu kwathela, sho tatu kambadhala okupopya naantu tu na euvoko noku ya tompa muukalele, oshoka otwe mu inekela.
Itashi kumitha sho omuntu ngoka “omunandunge komutima” ti ithanwa omunawino noku na oondunge dhokuyoolola. (Omayeletumbulo 16:21) Eeno, euvoko olyo “oluthithiya lwomwenyo” kwaamboka ye li na. Ihe ongiini kombinga yaagoya? “Ohaa dhini owino neputudho.” (Omayeletumbulo 1:7) Mbela shoka ohashi ye etele iizemo yini? Ngaashi sha popiwa metetekelo, Salomo okwa ti: “Egoya otali geelwa omoluulayi walyo.” (Omayeletumbulo 16:22) Ohaya pewa egeeloputudho lilwe ndyoka olundji halu ya molupe lweegelo lya kwata miiti. Aagoya otashi vulika wo yi iyetele uudhigu, ohoni, omukithi nenge nokuli eso lyombadhilila.
Omukwaniilwa gwaIsraeli okwa popi natango nkene uunongo hawu nwetha mo oohapu dhetu momukalo omwaanawa. Okwa ti: “Oohapu oontalala odha fa oshithima shehila lyoonyushi, otadhi opalele omwenyo nendjangeko lyomasipa.” (Omayeletumbulo 16:24) Ngaashi naanaa omagadhi goonyushi omatoye nohaga gandja oonkondo komuntu ngoka a sa ondjala, noohapu oombwanawa ohadhi ladhipike yalwe noku ya talaleka. Omagadhi goonyushi ohaga vulu okulongithwa ga kaleke po uukolele, ga pange noge na uundjolowele. Oohapu oombwanawa nadho osho dhi li, oshoka ohadhi tungu yalwe pambepo. — Omayeletumbulo 24:13, 14.
Kotokela “ondjila ndjoka ya yelekana momeho gomuntu”
Salomo okwa ti: “Oku na ondjila ndjoka ya yelekana momeho gomuntu, ihe pehulilo oyo ondjila yeso.” (Omayeletumbulo 16:25) Enyolo ndika otali tu londodha kaatu pukithwe komapopyo gaa fele nokaatu landule ondjila yi li ompinge nompango yaKalunga. Otashi vulika ondjila yontumba yi monike ya fa ya yelekana pataloko lyopantu, ihe paushili wowene, oyi li ompinge nomithikampango dhopaMbiimbeli dhuuyuuki. Shimwe ishewe, Satana ota vulu okuhumitha komeho etaloko lya tya ngawo, opo omuntu a tsikile nondjila ndjoka e wete yu uka, ihe nani otayi fala meso.
Konga omaliko gopambepo
(Omayeletumbulo 15:15) Omasiku gomuhepekwa aluhe omawinayi, ihe omwenyo omunyanyukwi aluhe ogu li moshituthi.
g-E 11/13 ep. 16
Mbela oho kala ‘aluhe moshituthi’?
Ombiimbeli otayi ti: “Omasiku gomuhepekwa aluhe omawinayi, ihe omwenyo omunyanyukwi aluhe ogu li moshituthi.” — Omayeletumbulo 15:15.
MBELA oohapu ndhoka otadhi ti shike? Otadhi ulike komadhiladhilo nokomaiyuvo gomuntu. ‘Omuhepekwa’ oha kala ta dhiladhila kiinima iiwinayi, shoka hashi mu ningitha a kale e na omasiku “omawinayi” nenge a nika oluhodhi. Mepingathano naashoka, ngoka e na “omwenyo omunyanyukwi” oha kambadhala okudhiladhila kiinima iiwanawa, shoka hashi humitha komeho enyanyu lye noha kala ‘aluhe e li moshituthi.’
Atuheni otu na omaupyakadhi ngoka hage tu ningitha tu kanithe enyanyu lyetu. Nonando ongawo, opu na iinima mbyoka tatu vulu okuninga, yi tu kwathele tu kale twa nyanyukwa nomoonkalo oondhigu. Tala shoka Ombiimbeli tayi ti.
• Ino etha wu gwililwe po kiimpwiyu yesiku lyangula. Jesus Kristus okwa ti: “Inamu sila esiku lyanofu oshimpwiyu, oshoka esiku lyanofu otali isile lyo lyene oshimpwiyu. Oshoka esiku kehe olya gwana nuudhigu walyo.” — Mateus 6:34.
• Kambadhala okugandja eitulomo kiinima iiwanawa mbyoka wa ningilwa. Ngele owa gwililwa po, omolwashike itoo nyola omusholondondo gwiinima mbyoka e to dhiladhila kuyo? Natango, ino kala to dhiladhila komapuko ngoka wa ninga monakuziwa nenge kiilonga iiwinayi. Ilonga sha kugo e to pula komeho. Kala ngaashi omuhingi ngoka ha kala ta tala mesipili lyokutala konima, ihe hamo ha kala a manena mo omeho. Kaleka momadhiladhilo kutya puKalunga “opu na edhimopo lyoondjo.” — Episalomi 130:4.
• Uuna iimpwiyu tayi ku thindile pohi, popya nomuntu ngoka ta vulu oku ku nyanyudha. Omayeletumbulo 12:25 otayi ti: “Oshimpwiyu shomomutima gwomuntu otashi mu thindile pohi, ihe oohapu dhuukuume ohadhi gu nyanyudha.” “Oohapu dhuukuume” otadhi vulu okuziilila komuntu gwaandjeni nenge kukuume koye ngoka wi inekela, ano omuntu ngoka e shi okwiinekelwa nenge ihaa teka omukumo, ihe “oku na ohole aluhe.” — Omayeletumbulo 17:17.
Omayele gopandunge ngoka ge li mOmbiimbeli oga kwathela oyendji ya kale ye na enyanyu olindji monkalamwenyo, nokuli nuuna ye li moonkalo oondhigu. Omayele ngoka ge na ondilo nage ku kwathele wo.
(Omayeletumbulo 16:4) Iinima ayihe Omuwa okwe yi shitile elalakano lye, eeno, nomukeenakalunga esiku lyoshiponga.
w07-E 5/15 ep. 18-19
“Oompangela dhoye otadhi ka gwanithwa”
Ohole yokwiihola mwene ohayi tu ningitha tu popile omapuko getu, tu holeke iikala yetu iiwinayi notu kale kaatu wete uuwinayi wetu. Nonando ongawo, Jehova ita vulu nando okupukithwa. Oye ta konakona oombepo. Ombepo yomuntu oyo iikala mbyoka tayi pangele okudhiladhila kwe, yo oya pambathana nomutima. Ohayi kokekwa unene kwaashoka shi li momutima gwopathaneko, ngoka gwa kwatela mo iinima ngaashi omadhiladhilo, omaiyuvo nomainyengotompelo. ‘Omukonakoni gwomwenyo’ oha konakona ombepo, noiha pangula nokatongo. Otashi ka kala pandunge, ngele otwa gamene ombepo yetu.
“Gandja iilonga yoye kOmuwa”
Okuninga ompangela okwa kwatela mo omadhiladhilo, ano oshilonga shoka sha kwatela mo omutima gwetu. Olundji omuntu oha katuka shi ikolelela koompangela dhe. Mbela oonkalambadhala dhetu otadhi ka pondola ngaa? Salomo okwa ti: “Gandja iilonga yoye kOmuwa, nena oompangela dhoye otadhi ka gwanithwa.” (Omayeletumbulo 16:3) Okugandja iilonga yetu kuJehova otashi ti otu na okukala twe mu inekela, twi ikolelela muye notwa dhama muye, sha hala okutya, otu na okuundulila omitenge dhetu komapepe ge. Omupisalomi okwi imbile ta ti: “Igandja kOmuwa; mu inekela, oye te ku kwatha.” — Episalomi 37:5.
Opo oompangela dhetu dhi gwanithwe po, odha pumbwa okukala metsokumwe nOohapu dhaKalunga nodhi na okuningwa nomainyengotompelo omawanawa. Otwa pumbwa wo okugalikana Jehova e tu kwathele noku tu ambidhidhe, e tatu longo nuudhiginini tu landule omayele gOmbiimbeli. Osha simana wo ‘uudhigu wetu tu wu fale kOmuwa,’ uuna twa taalela omashongo nenge uudhigu, oshoka ‘oye te tu popile.’ Odhoshili kutya “ihe etha aayuuki ya sindike.” — Episalomi 55:22.
“Iinima ayihe Omuwa okwe yi shitile elalakano lye”
Oshizemo ishewe shini tatu ka mona, ngele otwa gandja iilonga yetu kuJehova? Omukwaniilwa omunandunge okwa ti: “Iinima ayihe Omuwa okwe yi shitile elalakano lye.” (Omayeletumbulo 16:4a) Omushiti gweshito alihe, oKalunga kelalakano. Uuna twa gandja iilonga yetu kuye, onkalamwenyo yetu ohayi kala yi na elalakano noyu udha iilonga tayi ti sha. Ihayi kala kaayi na ekwatho lyasha nenge ya fa oshinima showala. Elalakano lyaKalunga li na ko nasha nevi nosho wo naantu mboka ye li ko, otali kala sigo aluhe. (Aaefeso 3:11) Okwa tholoma nokushita evi li kale “ehala lyokukala aantu.” (Jesaja 45:18) Natango, elalakano lye lyopetameko li na ko nasha naantu otali ka gwanithwa. (Genesis 1:28) Onkalamwenyo ya yapulilwa Kalunga kashili otayi ka kala yaaluhe noyi na eityo tali kalelele.
Jehova okwa ningila “nomukeenakalunga esiku lyoshiponga.” (Proverbs 16:4b) Ina shita omukeenakalunga, oshoka “iilonga ye oyolela” nenge oya gwanenena. (Deuteronomium 32:4) Nonando ongawo, okwe etha ya kale po noya tsikile okukala nomwenyo sigo esiku lyepangulo lya adha. Pashiholewa, Jehova okwa li a lombwele omukwaniilwa gwaEgipiti, Farao, a ti: “Ihe opo ndi ku ulukile oonkondo dhandje, onde ku kaleke ko u na omwenyo, opo esimano lyandje li taandele nuuyuni auhe.” (Eksodus 9:16) Jehova okwa li u ulike oonkondo dhe kaadhi shi okuyelekwa, sho a tumu Omageelo omulongo e ta hanagula po Farao nomatangakwiita ge mEfuta Etiligane.
Jehova ota vulu okuningitha oonkalo dhi ende nawa, opo aakolokoshi ya gwanithe elalakano lye, nonando inaye shi nongela. Omupisalomi okwa ti: “Oshoka egeyagulo lyaantu tali ku simaneke, noshihupe shondjahi oto [Jehova] shi izaleke.” (Episalomi 76:11, OB-1954) Jehova otashi vulika e ethe aatondi ye ya geele aapiya ye, ihe ohe shi ningi owala uuna a hala oku ya pa egeeloputudho noku ya dheula. Uuna aapiya ye ya pumbwa egeele lya gwedhwa po, oye mwene he ya geele.
Jehova oha ambidhidha aapiya ye aaifupipiki, ihe ongiini kombinga yaanuuntsa naainenepeki? Omukwaniilwa gwaIsraeli okwa ti: “Omutima kehe gu hole uuntsa, ogwo iihuna koshipala shOmuwa. Oshili, itagu kala inaagu geelwa.” (Omayeletumbulo 16:5) Mboka ye na ‘omitima dhi hole uuntsa’ otashi vulika yi imange kumwe ya ambidhidhathane, ihe itaya ka henuka egeelo. Onkee ano, oshi li pandunge tu kokeke ombepo yeifupipiko kutya nduno otu na ontseyo yi thike peni, uunkulungu wu thike peni nenge uuthembahenda wuni tu na miilonga yaJehova.
‘Etilo lyokutila Jehova’
Otu na egamo lyokuyona, molwaashoka otwa valwa muulunde. (Aaroma 3:23; 5:12) Oshike tashi ke tu kwathela kaatu ninge oompangela ndhoka tadhi tu fala mondjila ombwinayi? Omayeletumbulo 16:6 otayi ti: “Okohole nuudhiginini oondjo otadhi dhimwa po, noketilo okutila Omuwa omuntu ota gamuka kuuwinayi.” Nonando Jehova oha dhimi po oondjo dhetu omolwohole ye nuudhiginini we, etilokalunga olyo hali tu keelele kaatu yone. Nonando osha simanenena tu kale tu hole Jehova nohatu mu pandula, omolwohole ye yi na uudhiginini, otwa pumbwa wo okukala twa tila oku mu yemateka.
Etilokalunga ohali koko momitima dhetu, uuna tatu tumbaleke notatu simaneke oonkondo dhaJehova oonenenene. Dhiladhila owala koonkondo dhe ndhoka dhu ulikwa meshito. Sho tatekulululwa Job a dhimbulukithwa kombinga yoonkondo dhaJehova ndhoka dhu ulikwa meshito, oshe mu kwathele a lundulule okudhiladhila kwe. (Job 42:1-6) Mbela natse ihashi tu gumu, uuna tatu lesha notatu tedhatedha komahokololo ngoka ge li mOmbiimbeli gankene Jehova a li hu ungaunga naapiya ye? Omupisalomi okwi imbi ta ti: “Ileni, mu tale iilonga yaKalunga, iikumitha ye mokati kaantu.” (Episalomi 66:5) Otu na okukala twa lenga ohole yaJehova yi na uudhiginini. Sho Aaisraeli ‘ya tsile Kalunga ondumbo noya nikitha ombepo ye ondjapuki uuthigwa, okwa shituka omutondi gwawo e te ya kondjitha.’ (Jesaja 63:10) Mepingathano naashono, “Omuwa ngele okwa hokwa oondjila dhomuntu, nena ote mu hangukununa wo naatondi ye.” (Omayeletumbulo 16:7) Etilokalunga kali shi tuu egameno kutse!
Omukwaniilwa omunandunge okwa ti: “U na okashona koye pamwe nuuyuuki, ohwepo shi vule omaliko ogendji nuugoyoki.” (Omayeletumbulo 16:8) Omayeletumbulo 15:16 otayi ti: “U na okashona koye ngoye to tila Omuwa oshi vule uuyamba pamwe nuupyakadhi wawo.” Osha simana tu kale tu na etilokalunga, opo tu kale mondjila yuuyuuki.
“Omutima gwomuntu otagu nunu ondjila ye”
Aantu oya shitwa ye na emanguluko lyokuninga omatokolo, taya vulu okuhogolola pokati kaashoka shi li mondjila naashoka sha puka. (Deuteronomium 30:19, 20) Omutima gwetu gwopathaneko otagu vulu okudhiladhila kiinima yi ili noyi ili nokugandja eitulomo kushimwe shomuyo nenge koyindji yomuyo. Salomo oku ulike kutya otu na oshinakugwanithwa shokuninga omatokolo, sho a ti: “Omutima gwomuntu otagu nunu ondjila ye.” Ngele shoka sha ningwa, “Omuwa otu utha oonkatu dhe.” (Omayeletumbulo 16:9) Molwaashoka Jehova ota vulu okuwilika oonkatu dhetu, otatu ka katuka pandunge ngele tatu kongo ekwatho lye, opo ‘oompangela dhetu dhi gwanithwe po.’
OMASIKU 24-30 KOTOBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | OMAYELETUMBULO 17–21
“Natu lalakaneni ombili nayalwe”
(Omayeletumbulo 19:11) Oondunge dhomuntu otadhi mu ningi omunamutimahenda, nosho esimano kuye okudhima po eyono.
w14-E 12/1 ep. 12-13
“Oondunge dhomuntu otadhi mu ningi omunamutimahenda”
Omudheuli gwaadhani yetanga lyomokambamba gwokokolidji yontumba, okwa tidhwa miilonga, omolwongeyo ye ndjoka ihaa pangele.
Okanona oka yayagana nokuvunyauka, sho inaa ka pewa shoka ka hala.
Omukulukadhi gumwe okwa nyenyeta nomwanamati, omolwondunda yomwana ndjoka ya kaka.
ATUHENI otwa mona omuntu a geya, nokuli natse yene opu na esiku limwe twa li twa lya moonyandi. Nonando otashi vulika twa tala ko ongeyo yi li eiyuvo ewinayi ndyoka tu na okuthitikinina mo, olundji ohatu kala tu uvite kutya otu na etompelo lyomungunda lyokugeya, unene tuu ngele omuntu oku ungaunga natse kaashi li pauyuuki. Oshitopolwa shimwe sha nyolwa kehangano lyedhina American Psychological Association osha ti nokuli “ongeyo oyi li eiyuvo lyopaunshitwe li li maantu, noyi na uukolele.”
Etaloko ndyoka otali monika lya fa tali vulu okwiitaalwa, ngele tatu tala kwaashoka Kalunga a nwetha mo omuyapostoli Paulus a nyole. Okwa zimine kutya otashi vulika omathimbo gamwe aantu ya geye, sho a ti: “Ngele tamu geye, inamu etha ondjahi yeni yi mu fale sigo omokuyona; inamu kala mwa geya esiku alihe.” (Aaefeso 4:26) Ngele tatu tala kovelise ndjika, mbela otwa pumbwa okuulika kutya otwa geya nenge natu ninge ngaashi tatu vulu tu yi pangele?
MBELA OTU NA OKUGEYA?
Sho Paulus a gandja omayele ngoka kombinga yongeyo, otashi vulika a li e na momadhiladhilo oohapu dhomupisalomi ngoka a nyola a ti: “Geyeni, ihe inamu yona.” (Episalomi 4:4, NW) Mbela elalakano lyaPaulus lyokugandja ekumagidho ndyoka lya nwethwa mo olyashike? Okwa tsikile ko ta yelitha ta ti: “Etheni ano uululu auhe, ondjahi nonkone, omakudhilo nenge omatukano, uuwinayi kehe nau mu kale kokule.” (Aaefeso 4:31) Paulus okwa li ta ladhipike Aakriste ya yande okukala ya geya. Shoka oshihokithi osho kutya oshitopolwa shoka sha nyolwa kehangano lyedhina American Psychological Association osha tsikile ko sha ti: “Omakonakono ogu ulika kutya okuulika kutya owa geya nopwaa na okwiipangela ohaku pwidhula ko ongeyo nonya, ihe ihaku kwathele wu kandule po uupyakadhi.”
Ongiini nduno tatu vulu ‘okweetheni’ ongeyo nosho wo uuwinayi wayo awuhe? Salomo, omukwaniilwa omunandunge gwaIsraeli shonale, okwa nyola a ti: “Oondunge dhomuntu otadhi mu ningi omunamutimahenda, nosho esimano kuye okudhima po eyono.” (Omayeletumbulo 19:11) Mbela “oondunge dhomuntu” ohadhi mu kwathele ngiini, uuna a geya?
NKENE OONDUNGE HADHI SHUNITHA PEVI ONGEYO
Oondunge ohadhi kwathele omuntu u uve ko nawa onkalo yontumba. Okukala neuvoko otashi ti okumona muule woshinima. Mbela shoka ohashi tu kwathele ngiini, uuna tu uvithwa nayi nenge twa hindwa?
Uuna twa mono oshinima kaashi li pauyuuki, otashi vulika tu geye. Ngele otwa katuka shi ikolelela komaiyuvo getu e tatu inyenge momukalo omwiinayi, otashi vulika tu iyehameke nenge yalwe. Ngaashi owala omulilo inaagu longithwa nawa tagu vulu okufika po egumbo, ongeyo otayi vulu okunyateka edhina lyetu nokuyona po ekwatathano lyetu nayalwe nosho wo naJehova. Onkee ano, uuna tu uvite kutya otu li pokugeya, otu na okutala nawa onkalo muule. Ngele otu uvu ko nawa onkalo, otashi ke tu kwathela tu pangele omaiyuvo getu.
He yaSalomo, omukwaniilwa David, okwa li a yanda okwiiyetela ondjo yombinzi, sho a kwathelwa a tale nawa onkalo muule, moshinima shi na ko nasha nomulumentu gwedhina Nabal. David naalumentu ye oya li ya gamene oonzi dhaNabal mombuga yaJudea. Sho ethimbo lyokukulula oonzi lya thiki, David okwa pula Nabal e mu pe iinima yontumba. Nabal okwa yamukula a ti: “Itandi ka kutha nando oshikwiila nomeya niimuna mbyoka nda tselele aakululi yandje, ngaye ndi yi pe aantu kaandi shi ho ya za!” Nabal ina tuka tuu David! Sho David u uvu oohapu ndhoka, okwa yi pamwe naalumentu 400 lwaampono, ya ka hanagule po Nabal naanegumbo lye. — 1 Samuel 25:4-13.
Omukulukadhi gwaNabal, Abigal, oku uvu shoka sha ningwa po e tayi a ka popye naDavid. Sho a tsakaneke David naalumentu ye, okwa gwile poompadhi dhe nokwa ti: “Tatekulu, pulakena ndje! Ondi na uusama, sho te popi nangoye.” Opo ihe okwa yelithile David kutya Nabal egoya nonokutya David ote ki ipa uusama, ngele okwa shunithile Nabal uuwinayi e ta tilehi ombinzi. — 1 Samuel 25:24-31.
Mbela sho David a pulakene koohapu dhaAbigal, okwa li u uvu ko shike, shoka she mu kwathele a shunithe pevi ondjahi ye? Tango, okwa mono kutya Nabal omulumentu egoya pakuvalwa. Oshitiyali, okwa mono kutya ota vulu okwiiyetela ondjo yombinzi, ngele okwe mu shunithile uuwinayi. Otashi vulika nangoye wu geyithwe koshinima shontumba, ngaashi David. Mbela oto ka ninga po shike? Oshitopolwa tashi popi kombinga yokupangela ongeyo, sha nyolwa koshipangelo shedhina Mayo Clinic, osha ti “kala ethimbo lyontumba to fudha muule e to yalula sigo okomulongo.” Onkee ano, kankama e to dhiladhila kutya osheetithi shuupyakadhi oshike nonokutya iilanduliko otayi ka kala ya tya ngiini, ngele owi inyenge momukalo gwontumba. Euvoko nali ku kwathele wu shunithe pevi ongeyo yoye e to geyululuka nokuli thiluthilu. — 1 Samuel 25:32-35.
Aantu oyendji kunena oya kwathelwa ya kale haya pangele ongeyo yawo, momukalo gwa faathana. Omulumentu gwedhina Sebastian okwa yelitha nkene a kwathelwa. Pethimbo e na omimvo 23, sho e li mondjedhililo moPolanda, okwi ilongo okupangela ongeyo ye nosho wo omaiyuvo omawinayi, okupitila mokukonakona Ombiimbeli. Okwa ti: “Tango ohandi dhiladhila kombinga yuupyakadhi. Opo nduno tandi kambadhala okutula miilonga omayele gOmbiimbeli. Onda mona kutya Ombiimbeli oyo embo dhingi, ndyoka tali vulu okuwilika omuntu.”
Omulumentu gwedhina Setsuo naye osho a li a ningi. Okwa ti: “Onda li handi nyenyetele yakwetu muule, uuna taya ningile ndje nayi kiilonga. Ngashingeyi sho ndi ilongo Ombiimbeli, pehala lyokunyenyeta, ohandi ipula ngeyi: ‘Epuko olya lye? Mbela hangaye nde etitha uupyakadhi?’ ” Okwiipula omapulo ngoka okwe mu kwathele a geyululuke nokwa li a vulu okupangela omaiyuvo ngoka ge li momutima gwe.
Ongeyo eiyuvo li na oonkondo, ihe omayele gOmbiimbeli ogo ge na oonkondo oonene. Nangoye oto vulu okweetha euvoko li ku wilike wu shunithe pevi ongeyo yoye nenge wu yi pangele, ngele owa tula miilonga omayele gOmbiimbeli gopandunge nokugalikana Kalunga e ku kwathele.
(Omayeletumbulo 18:13) Ngoka ta yamukula, manga inaa uva, otashi mu nikile uugoya notashi mu sitha ohoni.
(Omayeletumbulo 18:17) Nakuthika tango koompangu oku na uuthemba, ihe mukwawo ote ya note mu konakona nawa.
(Omayeletumbulo 21:13) Ngoka ta thitikile onkugo yohepele omakutsi ge, one ki igidha noita uvika.
Natu lalakaneneni ombili
Uuna aakuluntugongalo ya pulwa ya kwathele
11 Ongiini ngele Omukriste okwa hala okupopya nomukuluntugongalo kombinga yuupyakadhi mboka e na nomupambele gwe nenge nomwiitaali omukwawo? Omayeletumbulo 21:13 otaga ti: “Ngoka ta thitikile onkugo yohepele omakutsi ge, one ki igidha noitu uvika.” Omukuluntugongalo ke na ‘okuthitika okutsi kwe.’ Eyeletumbulo lilwe otali londodha tali ti: “Nakuthika tango koompangu oku na uuthemba, ihe mukwawo oteya note mu konakona nawa.” (Omayel. 18:17) Omukuluntugongalo oku na okupulakena nawa, ihe oku na okukala a kotoka opo kaa game kombinga yaangoka te mu hokololele oshinima. Konima yokupulakena, oshi li nawa a pule ngoka a yematekwa ngele okwa popya ngaa naangoka e mu ninga nayi. Omukuluntugongalo ota vulu okulombwela ngoka a yematekwa shoka e na okuninga shi ikolelela kOmanyolo a lalakanene ombili.
12 MOmbiimbeli omu na iiholelwa itatu mbyoka tayi ulike kutya kashi li pandunge okukatuka meendelelo ngele wu uvu owala ehokololo lyomuntu gumwe ngoka e na uupyakadhi namukwawo. Potifar okwa li i itaale sho omukadhi e mu lombwele kutya Josef okwa li a hala oku mu kwata onkonga. Omolwongeyo ye, Potifar okwa tulitha Josef mondholongo. (Gen. 39:19, 20) Omukwaniilwa David okwa li i itaale oohapu dhaZiba sho e mu lombwele kutya Mefiboshet okwa gama kombinga yaatondi yaDavid. David okwa lombwele Ziba nziya a ti: “Shaa shoka shaMefiboshet shi kutha po, shi ninge shoye.” (2 Sam. 16:4; 19:25-27) Omukwaniilwa Artakserkses okwa li a lombwelwa kutya Aajuda otaya tungulula ekuma lyaJerusalem noya li ye li pokutsa ondumbo nOmukwaniilwa gwaPersia. Omukwaniilwa okwi itaale iifundja mbyoka e ta gandja elombwelo kutya iilonga yokutungulula Jerusalem nayi kankekwe. Konima yelombwelo, Aajuda oye etha okutunga otempeli yaKalunga. (Esra 4:11-13, 23, 24) Aakuluntugongalo Aakriste oye na okulandula omayele gaPaulus ngoka taga adhika muTimoteus kutya kaye na okukala haya tokola nondhipi. — Lesha 1 Timoteus 5:21.
13 Nokuli nuuna wa fa wu wete kutya olye e na epuko konima sho wu uvu kwaayehe mboka ya kwatelwa mo, osha simana okukala wu shi kutya “omuntu ngoka ta dhiladhila kutya oshinima shontumba oku shi shi, ke na naanaa ontseyo ya gwana.” (1 Kor. 8:2) Mbela otu na ngaa uushili waashihe shoka she etitha oontamanana? Mbela otu shi nawa oonakuziwa yoohandimwe mboka ya kwatelwa mo? Uuna aakuluntugongalo taya pangula osha simanenena ya kotokele oohapu dhiifundja, dhiineya nenge dhomutoto. Jesus Kristus ngoka a langekwa po kuKalunga a pangule, oha pangula pauyuuki. “Iha pangula pakutala kwomeho, ye iha tokola pakuuva okandondo.” (Jes. 11:3, 4) Pehala lyaashono, oha wilikwa kombepo yaKalunga. Aakuluntugongalo Aakriste nayo wo oye na okukala taya wilikwa kombepo yaKalunga.
14 Aakuluntugongalo oya pumbwa okugalikana tango Jehova e ya kwathele ombepo ye, omanga inaaya tameka okupangula mboka ya yona opo yi ya wilike mokutala mOohapu dhaKalunga nosho wo kiileshwomwa mbyoka ya nyanyangidhwa komupiya omudhiginini nomunandunge. — Mat. 24:45.
(Omayeletumbulo 17:9) Oongoka ta dhimi po eyono, ohole ta kongo, ihe ngoka ta lafulula iinima, ota halakanitha ookuume.
Natu lalakaneneni ombili
17 Oontamanana ndhoka hadhi kala pokati kaamwatate olundji ihadhi kala naanaa omayono ga kwata miiti ngoka ga pumbwa okuungaungwa nago kokomitiye yompangu. Onkee ano, oshi li nawa okudhimina po yalwe uuna ya yona kutse. Oohapu dhaKalunga otadhi ti: “Oongoka ta dhimi po eyono, ohole ta kongo, ihe ngoka ta lafulula iinima, ota halakanitha ookuume.” (Omayel. 17:9) Ngele otatu tula miilonga oohapu ndhoka, otashi ke tu kwathela tu kaleke ombili megongalo nokukala tu na ekwatathano ewanawa naJehova. — Mat. 6:14, 15.
Konga omaliko gopambepo
(Omayeletumbulo 17:5) Ngoka ta sheke ohepele, ota sitha Omushiti gwe ohoni; ngoka ta nyanyukilwa oshiponga shamukwawo, ita kala inaa geelwa.
Aagundjuka, kaleni hamu wilikwa koohapu dhaKalunga
17 Opo wu kale omudhiginini kuKalunga nuuna wu li ongoye awike, owu na okukala wi ‘ilonga nowi igilila okuyoolola shoka shu uka nenge sha puka’ mokukatuka oonkatu ndhoka wu shi kutya odhi li mondjila. (Heb. 5:14) Pashiholelwa, uuna to hogolola kutya oomusika dhini to pulakene, oomuvi ndhoka to tala nenge epandja lyo-Internet ndyoka ho yi kulyo, omapulo taga landula otage ke ku kwathela wu hogolole shoka shi li mondjila nowu henuke shoka sha puka. Ipula omapulo taga landula: “Uuyelele mbuka otawu ladhipike ndje ndi kale ndi na ohenda nenge otawu ka nwetha ndje mo ndi nyanyukilwe ‘oshiponga shamukwetu’?” (Omayel. 17:5) Mbela otawu ka kwathela ndje ndi kale ndi ‘hole uuyuuki’ nenge otawu ke shi ninga oshidhigu kungame ndi ‘tonde uuwinayi’? (Amos 5:15) Shoka ho ningi ngele wu li ongoye awike otashi ulike shoka wa simaneka. — Luk. 6:45.
Tse otatu ende muudhiginini wetu
15 Omuyuuki Job ka li ha kala a nyanyukwa ngele omutondi gwe a adhika kuupyakadhi. Eyeletumbulo ndyoka lya ka nyolwa konima yethimbo olya londodha lya ti: “Ino nyanyukwa, omutondi gwoye ngele ta gwile po; nongele ta tenguka, inashi ligolitha omutima gwoye, opo OMUWA kee shi mone, nopamwe otashi kala shi ipa momeho ge, nondjahi ye yi ze ko kuye.” (Omayel. 24:17, 18) Molwaashoka Jehova oha konakona omitima, oha kala e shi wete uuna tatu nyanyukilwa meholamo uupyakadhi wayalwe noiha nyanyukilwa iikala mbyoka. (Omayel. 17:5) Kalunga ote ku ungaunga natse shi ikolelela kwaashoka a mona mutse, molwaashoka ota ti: “Egeelo olyandje; otandi ka futa.” — Deut. 32:35.
(Omayeletumbulo 20:25) Otashi ningi omwigo komuntu, nge tu uvanekele Omuwa omagano omayapuki ye ina dhiladhila nawa tango euvaneko lye.
w09 5/1 ep. 19-21, okat. 12-13
Aagundjuka, okuhuma kweni komeho naku monike kwaayehe
Ilongekidha wu ka kale nondjokana tayi pondola
12 Aagundjuka yamwe oya matukile mondjokana, oshoka oyi itaala kutya oyo ekandulopo lyiinima ngaashi okwaa na enyanyu, uuza, uuwike nosho wo omaupyakadhi ngoka ye na momagumbo. Ihe okuninga egano lyondjokana oshinima sha kwata miiti. Aantu yamwe yopethimbo lyOmbiimbeli, oya li ya ningi egano eyapuki meendelelo, inaaya dhiladhila nawa shoka sha kwatelwa mo. (Lesha Omayeletumbulo 20:25.) Omathimbo gamwe aagundjuka ihaya dhiladhila muule kombinga yiitegelelwa yomondjokana. Konima yethimbo, opo ihe taya ka mona kutya omwa kwatelwa oshindji shoka ya li inaaya tseya.
13 Onkee ano, manga inoo tameka okweendelathana nagumwe, ipula ngeyi: ‘Omolwashike nda hala okuya mondjokana? Mbela onda tegelela ondjokana yi ka kale ya tya ngiini? Mbela omuntu nguka okwo opalela ndje? Mondjokana otandi eta mo shike?’ “Omumati omwiinekelwa nomunandunge” okwa nyanyangidha iitopolwa yokondandalunde mbyoka tayi ku kwathele wi ikonakone nawa. (Mat. 24:45-47) Tala ko uuyelele mboka wu li omayele ga za kuJehova. Konakona nawa shoka sha popiwa mo e to shi tula miilonga. Ino etha nando wu kale “egoya ngaashi onkambe nenge emulutiya.” (Eps. 32:8, 9) Tseya nawa shoka wa tegelelwa wu ka gwanithe po mondjokana. Ngele owu uvite kutya owa gwana okweendelathana nagumwe, dhimbulukwa aluhe wu kale ‘omuholelwa muuyogoki.’ — 1 Tim. 4:12.
OMASIKU 31 KOTOBA–6 NOVOMBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | OMAYELETUMBULO 22–26
“Putudha omumati pandjila ndjoka e na okweenda nayo”
(Omayeletumbulo 22:6) Putudha omumati pandjila ndjoka e na okweenda nayo, nena nomuukulupe ita gamuka mo muyo.
(Omayeletumbulo 23:24, 25) He yomuyuuki ota ligola unene; naangoka a vala omunandunge, ote mu nyanyukilwa. 25 Nyanyudha ho nanyoko, mboka ye ku vala.
w08-E 4/1 ep. 16
Okuputudha aanona muuyuni mbuka wuukakombwiilitha
Okuutha iikuti
Ndhindhilika kutya Episalomi 127:4, 5 odha faathanitha aavali ‘nofule.’ Mbela shika osha hala okutya omusamane oye owala ta vulu okugwanitha po nomupondo oshinakugwanithwa she e li omuvali? Hasho nando. Ekotampango li na ko nasha nethaneko ndika olyu ukithwa kaavali ayehe, ootate noomeme, naavali mboka taya putudha oyana oyo awike. (Omayeletumbulo 1:8) Oshitya ‘ofule’ otashi ulike kutya ohashi pula oonkondo odhindji, opo omuntu u umbe oshikuti tashi zi kuutati. Pethimbo lyOmbiimbeli, uutati owa li hawu ningwa moshiyela shoshikushu nomukwiita okwa li ha ‘lukile uutati,’ tashi vulika moku wu thindila pevi nompadhi ye. (Jeremia 50:14, 29) Osha yela kutya osha li hashi pula oonkondo odhindji noonkambadhala dha mana mo, opo omuntu a hilile onkandja konima a vule okuumba iikuti yu ukilila oshoodhekwa.
Sha faathana, okuputudha aanona otaku pula oonkambadhala dha mana mo. Aanona ihayi iputudha yo yene, ngaashi owala iikuti ihaayi iyumbu yoyene yu uka koshoodhekwa. Shi nikitha oluhodhi, aavali oyendji kunena kaye na ehalo lyokuninga oonkambadhala ndhoka dha pumbiwa. Pehala lyaashono, ohaye shi yanda. Ohaye etha oyana ya longwe kotiivii, kosikola nenge kaanona ooyakwawo kombinga yaashoka shi li mondjila naashoka sha puka nokombinga yomikalo nosho wo yomilalo. Ohaya pe oyana kehe shoka ya hala. Uuna yu uvite kutya okutya ahowe oshilonga oshidhigu, ohaya ti owala eewa. Olundji ohaya popile omatokolo gawo mokutya inaya hala okweehameka omaiyuvo goyana. Uushili owo kutya okukala haya pitike kehe shimwe, osho tashi ke ehameka oyana mokukalamwenyo kwawo akuhe.
Okuputudha aanona kaku shi okupu. Otaku pula omuntu a longe nomutima aguhe ta wilikwa kOohapu dhaKalunga, ihe omalaleko nuuyamba ngoka ta ka mona itaga yelekwa nasha. Oshifo shedhina Parents osha ti: “Omakonakono ogu ulika kutya aanona mboka ya putudhwa kaavali aanahole nohaye ya ambidhidha, ihe pethimbo opo tuu mpoka ohaye ya tulile po omangambeko, aanona mboka ohayi ilongo nawa mosikola, ohaya kala ye shi okuungaunga naantu, yu uvite nawa noya nyanyukwa, ye vule aanona mboka ya putudhwa kaavali ye na ohenda nenge onyanya ya pitilila.”
Opu na ishewe elaleko nuuyamba limwe lya dhenga mbanda. Metetekelo otwa kundathana oshitopolwa shotango shOmayeletumbulo 22:6 tashi ti: “Putudha omumati pandjila ndjoka e na okweenda nayo.” Ovelise ndjoka oya tsikile ko noohapu tadhi nyanyudha omutima tadhi ti: “Nena nomuukulupe ita gamuka mo muyo.” Mbela eyeletumbulo ndika lya nwethwa mo otali gandja ekwashilipaleko li na ompolo? Hasho naanaa. Omumwoye oku na emanguluko lyokuninga omatokolo note ke li longitha ngele a koko. Nonando ongawo, ovelise ndjika otayi gandja eshilipaleko lyopahole kaavali. Eshilipaleko ndyoka olini?
Ngele owa putudha aamwoye wi ikolelela komayele gOmbiimbeli, oto ningi oshinima shoka tashi ke eta iizemo yinyanyudha. Oto ka mona sho aamwoye taya koko ya nyanyukwa, ya gwanenwa noye li aakuluntu ye shi okwiisila oshimpwiyu. (Omayeletumbulo 23:24) Onkee ano, ninga ngaashi to vulu wu longekidhe aamwoye mboka ya fa “iikuti” yondilo, wu ya gamene nowu longe nuudhiginini wu ya wilike. Ngele owe shi ningi, ku na siku wu ki ipe uusama.
w07-E 6/1 ep. 31
Omapulo ga za kaaleshi
Mbela Omayeletumbulo 22:6 otayi gandja eshilipaleko kutya ngele aanona Aakriste oya putudhwa nawa, kapu na siku ye ke ethe po okulongela Jehova?
Ovelise ndjoka otayi ti: “Putudha omumati pandjila ndjoka e na okweenda nayo, nena nomuukulupe ita gamuka mo muyo.” Ngaashi owala omuti gwe endama hagu uthwa sho tagu koko, naanona mboka ya putudhwa nawa ohaya kala ya hala okutsikila okulongela Jehova, ngele ya koko. Omuvali kehe oku shi shi nawa kutya eputudho ndyoka ohali pula ethimbo noonkambadhala. Opo aavali ya kwathele aanona yawo ya ninge Aakriste, oya pumbwa oku ya longa nawa, oku ya londodha, oku ya kumagidha noku ya pukulula. Oya pumbwa wo oku ya tulila po oshiholelwa oshiwanawa. Oye na oku shi ninga aluhe nosho wo nohole, uule womimvo odhindji.
Mbela shika osha hala okutya ngele okanona oke etha po okulongela Jehova, aavali yako inaye ka putudha nawa? Poompito dhimwe, otashi vulika aavali inaaya ninga ngaashi taya vulu ya putudhe oyana noku ya kumagidha paukriste. (Aaefeso 6:4) Nonando ongawo, eyeletumbulo ndyoka itali shilipaleke kutya eputudho ewanawa otali ka ningitha aanona ya kale aadhiginini kuKalunga. Aavali itaya vulu okuzula oyana ya kale ngaashi yo ya hala. Ngaashi aavali, aanona nayo oye na emanguluko lyokuninga omatokolo, nahugunina oye na okuhogolola kutya ondjila yini taya landula monkalamwenyo. (Deuteronomium 30:15, 16, 19) Nonando aavali oya longe nuudhiginini, aanona yamwe ohaya ka kala kaaye shi aadhiginini, ngaashi owala Salomo ngoka a nyola ovelise ndjika tatu kundathana. Jehova naye okwa li e na oyanamati mboka inaaya ka kala aadhiginini.
Onkee ano, enyolo ndika itali ti kutya poompito adhihe okanona itaka ka “gamuka mo muyo,” ihe olundji oshizemo osho hashi kala ngawo. Shika kashi shi tuu etsomukumo kaavali! Aavali naya kale ya tsuwa omukumo kokutseya kutya oonkambadhala dhawo dha mana mo dhokuputudha oyana paukriste, otadhi ke eta iizemo iiwanawa. Aavali otaya ladhipikwa ya gwanithe po oshinakugwanithwa shawo nuudhiginini, oshoka osha simana noye li enwethemo enene koyana. — Deuteronomium 6:6, 7.
Ngele oyana oye etha po okulongela Jehova, aavali mboka ya longa nuudhiginini ye ya putudhe otaya vulu okukala netegameno kutya oyana otaya ka galukila kuJehova. Oshili yOmbiimbeli oyi na oonkondo, neputudho ndyoka hali gandjwa kaavali ihali dhimbiwa nziya. — Episalomi 19:7.
(Omayeletumbulo 22:15) Uugoya wa kanyatela momwenyo gwomumati, ihe olunwa otalu u tidha mo.
(Omayeletumbulo 23:13, 14) Ino sa ohenda okugeela omumwoyemati. Ngele to mu dhenge nolunwa, ota hupithwa meso. 14 Oto mu dhenge naanaa noshimwati, ihe omwenyo gwe oto gu hupitha meso.
w97 11/1 ep. 32
Okuputudha Aanona Ye Na Omikalo — Otashi Vulika Tuu Natango?
“Tse ngashingeyi otu li muulipamwe wa kitakana noonkondo, eputuko lya vundakana noonkondo, moka kaamu na ompango yimwe ayike yeihumbato,” Robert Glossop gwEhangano lyoVanier yUukwanegumbo muOttawa, Kanada, osho ta ti. Oshilanduliko oshike? Ehokololoningomwa moshifokundaneki The Toronto Star otali ti: “Omausimba gaagundjuka, elongithonkondo nomaidhipago mokati kaagundjuka ayihe mbika otayi indjipala.”
Uupyakadhi kau li owala muAmerika lyokUumbangalantu. Bill Damon, omuwiliki gwoCenter for Human Development moBrown Universiti muRhode Island, U.S.A., okwa konakona omaupyakadhi ngaka muBritania nomiigwana yilwe yAaeuropa, nosho wo muAustralia, Israel naJapani. Otu ulike kokushonopala kwoongeleka, oosikola nomalongekidho galwe mokugandja epukululo kaagundjuka. Okwiitaala kutya eputuko lyetu “inali kotokela shoka aanona ya pumbwa opo ya kale ye na uukwatya wopantu noye li aainekelwa.” Damon otu ulike koohapu dhaantu mboka ya hwanga mokuputudha aanona mboka taya longo kutya “egeeloputudho otali ehameke uukolele nonkalonawa yaanona,” nota ti kutya shika “oshi li omukalo gwokuputudha aanona ye na omutse omukukutu noihaaya vulika.”
Oshike shoka aagundjuka yonena ya pumbwa? Yo oya pumbwa aluhe eputudho lyohole ndyoka tali pukulula omadhiladhilo nomutima. Aagundjuka yi ili noyi ili oya pumbwa omikalo dhegeeloputudho dha yoolokathana. Uuna tatu inyengithwa kohole, egeeloputudho olundji otali vulu okugandjwa mokutompathana. Shika osho molwaashono twa lombwelwa mOmayeletumbulo 8:33 tu “pulakeneni omalongo.” Nonando yamwe ‘itaya vulu okundungikwa koohapu.’ Kuyo, egeelo lyu uka omolwokwaavulika notali gandjwa pashiyelekitho oshiwanawa, otashi vulika lya pumbiwa. (Omayeletumbulo 17:10; 23:13, 14; 29:19) Mokupopila shika, Ombimbeli itayi ambidhidha okudhenga nongeyo, hoka tashi vulika taku nyanyagula notaku ehameke okanona. (Omayeletumbulo 16:32) Pehala lyaashono, okanona oke na okuuva ko molwashike taka pukululwa nokuuva kutya shika osho molwashoka omuvali okuko a gama. — Yelekanitha Aaheberi 12:6, 11.
Omayele ga tya ngaaka ge na oshilonga nomawanawa gOmbimbeli otaga yelithwa membo The Secret of Family Happiness.
it-2-E ep. 818, okat. 4
Olunwa, Ontondje
Oonkondopangelo dhaavali. ‘Olunwa’ ohalu longithwa wo lu ulike koonkondopangelo ndhoka aavali ye na mokuputudha oyana. Oonkondopangelo ndhoka odha popiwa mo olundji membo lyOmayeletumbulo, nuutumbulilo mboka otawu ulike komikalo adhihe dhokugandja egeeloputudho, mwa kwatelwa olunwa lwo lwene ndoka halu longithwa okudhenga. Omuvali oku na okulongitha olunwa, opo a pukulule omwana. Shoka oshi li oshinakugwanithwa she koshipala shaKalunga. Ngele omuvali okwa ndopa oku shi ninga, ota yono po omwana note mu etele eso. Oti ishekitha wo noita ka kala a hokiwa kuKalunga. (Omayel 10:1; 15:20; 17:25; 19:13) Ombiimbeli otayi ti: “Uugoya wa kanyatela momwenyo gwomumati, ihe olunwa otalu u tidha mo.” “Ino sa ohenda okugeela omumwoyemati. Ngele to mu dhenge nolunwa, ota hupithwa meso. Oto mu dhenge naanaa noshimwati, ihe omwenyo gwe oto gu hupitha meso.” (Omayel 22:15; 23:13, 14) Ombiimbeli natango otayi ti: “Oongoka ihaa longitha olunwa, oku tonde omwana, ihe ngoka e mu hole, ote mu pukulula.” — Omayel 13:24; 19:18; 29:15; 1Sam 2:27-36.
(Omayeletumbulo 23:22) Pulakena ho ngoka e ku vala, ngoye ino dhina nyoko sho a kulupa.
Kala wa lenga ongushu yomwenyo gwoye
NGELE owa pulwa kutya omwenyo gwoye ogu na ingapi, oto ka tya ogu na ingapi? Otwa lenga noonkondo omwenyo kutya nduno ogwetu nenge ogwayalwe. Shoka ohatu shi ulike mokuya kundohotola, uuna tatu ehama nenge mokukala hatu yi ko tu ka talike ngele otu li ngaa nawa. Otwa hala okukala nomwenyo notu na uukolele. Nokuli noyendji mboka ya kulupa nenge ya lemana inaya hala okusa, ihe oya hala okukala nomwenyo.
2 Etaloko lyoye lyomwenyo ohali gumu ekwatathano lyoye nayalwe. Pashiholelwa, Oohapu dhaKalunga otadhi ti: “Pulakena ho ngoka e ku vala, ngoye ino dhina nyoko sho a kulupa.” (Omayeletumbulo 23:22) Oshitya “pulakena” osha kwatela mo oshindji kaashi shi owala okupulakena oohapu. Eyeletumbulo ndika otali ti kutya otu na okupulakena nopo ihe tatu vulika. (Eksodus 15:26; Deuteronomium 7:12; 13:18; 15:5; Josua 22:2; Episalomi 81:13) Omolwashike Oohapu dhaKalunga tadhi tu lombwele tu pulakene? Etompelo olyo kutya aavali yoye oyo ye “ku vala,” ihe hamolwaashoka owala ye ku vule nenge ye na ontseyo oyindji monkalamwenyo. Omatoloko gamwe oga popya ovelise ndjika taga ti: “Pulakena ho ngoka e ku pa omwenyo.” Onkee ano, ngele owa lenga omwenyo gwoye, owu na okukala wu uvite kutya owu na okuvulika konzo yomwenyo gwoye.
3 Odhoshili kutya ngele ngoye Omukriste gwashili, owa zimina kutya Jehova oye Onzo yashili yomwenyo gwoye. Owu “na omwenyo” omolwe, noto vulu ‘okwiinyenga’ wu li oshishitwa shi na omaiyuvo. Owu “li po” wu na omwenyo noto vulu okudhiladhila nenge okuninga oompangela kombinga yonakuyiwa, mwa kwatelwa omwenyo gwaaluhe. (Iilonga 17:28; Episalomi 36:9; Omuuvithi 3:11) Metsokumwe nOmayeletumbulo 23:22, oshi li mondjila tu ‘pulakene’ kuKalunga nevuliko, tu na ehalo lyokuuva ko nokukatuka metsokumwe nomukalo moka a tala ko omwenyo, pehala lyokuhokwa omataloko gamwe gi ili ge na ko nasha nomwenyo.
w00 7/1 ep. 17, okat. 13
“One amuhe aantu naamwayina”
13 Okusimaneka iilyo yuukwanegumbo okwa kwatela mo oshindji kaashi shi owala okusimaneka omukiintu gwoye naanona. Eyeletumbulo lyOshijapani otali ti: “Uuna to kulupa, kala ho vulika kaanona yoye.” Edhiladhilo lyeyeletumbulo ndika olyo kutya aavali ya kulupa oye na okwiidhilika kaaya pitililithe oonkondopangelo dhawo dhokukala ye li aavali noye na okupulakena shoka oyana yawo mboka aakuluntu taya ti. Nonando oshi li pamanyolo aavali ya simaneke oyana mokupulakena kuyo, aanona kaye na okuulika iikala yokwaahasimaneka iilyo yuukwanegumbo mbyoka ya kulupa. Omayeletumbulo 23:22 otaga ti: “Ino dhina nyoko, nge kwa koko.” Omukwaniilwa Salomo okwa li i iyutha kwaashoka eyeletumbulo ndika lya li tali ti nokwa li a simaneke yina sho a li e ya kuye te mu indile sha. Salomo okwe mu yalele oshipundi shokukuutumba po lwokolulyo lwe nokwa pulakene shoka yina a kulupa, Batseba, te mu lombwele. — 1 Aakwaniilwa 2:19, 20.
Konga omaliko gopambepo
(Omayeletumbulo 24:16) Oshoka omuyuuki nando ota gwile po luheyali, ota yambuka po, ihe omukeenakalunga ota ka tengukila momupya.
Mboka Ye Hole Jehova “Ihaa Pundukithwa Kusha”
INO ZA MO METHIGATHANO NGELE WA PUNDUKA
5 Otashi vulika wa longitha nale oshitya “okupunduka” nosho wo ‘okugwila po,’ wu ulike konkalo yopambepo yomuntu. Omautumbulilo ngaka otaga vulu okulongithwa momukalo nguka, ihe haaluhe ge na eityo lya faathana. Pashiholelwa, Omayeletumbulo 24:16 otaga ti: “Omuyuuki nando ota gwile po luheyali, ota yambuka po, ihe omukeenakalunga ota ka tengukila momupya.”
6 Jehova ite etha mboka ye mu inekela ya punduke nenge ya gwile pevi. Ote ke ya kwathela ya pite muupyakadhi nenge mepuko ndyoka tashi vulika itaaya vulu okuza mo yo yene. Otu na uushili kutya Jehova ote ke tu kwathela tu ‘yambuke po’ opo tu tsikile noku mu longela noonkondo dhetu adhihe. Oohapu ndhoka itadhi hekeleke tuu ayehe mboka ye hole Jehova nomutima aguhe! Aakolokoshi kaye na ehalo lyokuyambuka po, ngaashi mboka ye hole Jehova. Ihaya kongo ekwatho lyombepo ondjapuki yaKalunga noihaya kongo ekwatho koshigwana she. Ohaya tindi nokuli ekwatho lya tya ngaaka uuna taye li pewa. Mepingathano naashono, mboka ‘ye hole ompango’ yaJehova kapu na shoka tashi vulu oku ya pundukitha ya gwe mo thiluthilu methigathano lyoku ka mona omwenyo. — Lesha Episalomi 119:165.
7 Omolwuunkundi wontumba yamwe ohaya gwile momayono omashona lwiikando yontumba. Ihe oye li aayuuki natango koshipala shaJehova ngele oya kala ‘nokuyambuka po,’ sha hala okutya okwiiyela ombedhi shili nokukambadhala okutsikila ishewe niilonga yawo yuudhiginini. Shika otatu vulu oku shi imonena munkene Kalunga a li u ungaunga noshigwana shaIsraeli shonale. (Jes. 41:9, 10) Omayeletumbulo 24:16 ngoka ga popiwa metetekelo, otaga tsu omuthindo ‘kokuyambuka po,’ kekwatho lyaKalunga ketu ngoka omunahenda, pehala lyokutsa omuthindo ‘kokugwila pevi.’ (Lesha Jesaja 55:7.) Molwaashoka Jehova Kalunga naJesus oye tu inekela, otaye tu ladhipike pahole tu ‘yambuke po.’ — Eps. 86:5; Joh. 5:19.
8 Ngele omumatuki methigathano lyiinano iile okwa punduka nenge i ihata po, otashi vulika a kale e na ompito yokuyambuka po e ta tsikile nokumatuka sigo opethikilo ngele okwa katuka oonkatu meendelelo. Katu shi “esiku notundi” uuna ethigathano lyetu lyoku ka mona omwenyo gwaaluhe tali ka hula. (Mat. 24:36) Natango, ngele ihatu punduka lwiikando oyindji, otatu ka vula okutsikila nethigathano noku li mana. Oshike nduno tashi vulu oku tu kwathela kaatu punduke?
(Omayeletumbulo 24:27) Opaleka iilonga yoye pondje, ngoye u tule epya lyoye melandulathano; opo ihe oto ka tunga egumbo lyoye.
Omapulo ga za kaaleshi
Omunyoli gwOmayeletumbulo ota gandja omayele kaamati aagundjuka ta ti: “Opaleka iilonga yoye pondje, ngoye u tule epya lyoye melandulathano; opo ihe oto ka tunga egumbo lyoye.” Oshitsa shini tashi tsuwa omuthindo movelise ndjika? Omulumentu oku na okwiilongekidha nawa manga inaa hokana nokutameka uukwanegumbo we mwene noku na okukaleka momadhiladhilo oshinakugwanithwa shoka a taalela.