Iileshomwa moka mwa za omayamukulo gomapulo ngoka ge li mokafo Onkalamwenyo yopaKriste niilonga yetu yokuuvitha
6-12 Juli
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | EKSODUS 6–7
“Ngashingeyi otamu ka mona shoka te ningile omukwaniilwa”
(Eksodus 6:1) Nena Omuwa okwa lombwele Moses a ti: “Ngashingeyi otamu ka mona shoka te ningile omukwaniilwa. Otandi ke mu thiminika, a laleke aantu yandje. Otandi ke mu thiminika, a tidhe mo aantu yandje mevi lye.”
(Eksodus 6:6, 7) Lombwela Aaisraeli kutya ngame otandi ya lombwele te ti: ‘Ongame Omuwa; otandi mu mangulula e tandi mu kanyutulula mo muupika wAayegipiti. Otandi yelutha okwooko kwandje kwoonkondo e tandi ya etele omageelo guuwehame notandi mu hupitha. 7 Otandi mu ningi oshigwana shandje mwene, ongame notandi ningi Kalunga keni. Otamu ka tseya kutya ongame Omuwa, Kalunga keni, sho tandi mu mangulula muupika muEgipiti.
it-2-E ep. 436, okat. 3
Moses
Omwa li wo elunduluko endhindhilikwedhi maalumentu Aaisraeli. Tango oya li yi itaale shoka sha ningwa kuMoses, ihe sho ya mono kutya otaya longithwa iilonga iidhigu kuFarao, oya tameke taya nyenyetele Moses sigo a teka omukumo e ta pula ekwatho kuJehova. (Eks 4:29-31; 5:19-23) Pethimbo ndyoka Omukombandambanda okwe mu koleke sho a holola kutya Ota ka gwanitha po shoka a li u uvanekele Abraham, Isak, naJakob, ano okwa li ta ka holola kutya edhina lye Jehova otali ti lela shike mokuhupitha Aaisraeli noku ya tula po ye li oshigwana oshinene mevi lyeuvaneko. (Eks 6:1-8) Ihe nonando ongawo, aalumentu Aaisraeli inaya pupa ko kuMoses. Ihe konima yegeelo etimugoyi, oya li taye mu ambidhidha, taya longele kumwe naye nokuli nokonima yegeelo etimulongo, okwa li a vulu oku ya unganeka noku ya pititha mo melandulathano, “ya homata.” — Eks 13:18.
(Eksodus 7:4, 5) Nena otandi ka etela Egipiti egeelo edhigu nokutembudha mo omazimo gaantu yandje moshilongo. 5 Aayegipiti otaa ka tseya kutya ongame Omuwa, sho tandi yelutha okwooko kwandje ndi ya kondjithe e tandi tembudha mo Aaisraeli moshilongo.”
it-2-E ep. 436, okat. 1-2
Moses
Komeho gaFarao omukwaniilwa gwaEgipiti. Ngashingeyi Moses naAaron oya li ye shiwike nawa ‘molugodhi lwookalunga.’ Farao okwa ithana oompulile dhe adhihe dhomuEgipiti dhi kondjithe Jehova, komeho yoompulile dhe oonene anuwa dhomadhina Jannes naJambres (2Tim 3:8). Oshikumithalonga shotango shono Aaron a ningi komeho gaFarao palombwelo lyaMoses, osha ulike kutya Jehova oku vule ookalunga yaEgipiti, nokuli nonando Farao okwa kukutike omwenyo gwe. (Eks 7:8-13) Konima egeelo etitatu sho lye ya, oompulile odhe shi zimine dha ti: “Kalunga oye a ningi shika!” Odha li dha dhengwa dha lila keegelo lyiitumbuka, nokadha li tadhi vulu okuholoka komeho gaFarao opo dhi pataneke Moses pethimbo lyegeelo ndyoka. — Eks 8:16-19; 9:10-12.
Omageelo oga ningitha yamwe ya kale ye hole Jehova nayamwe oge ya kukutike unene. Moses naAaron oyo ya tseyitha Omageelo Omulongo. Omageelo ngoka oge ya ngaashi ye ga tseyitha, shoka shu ulike kutya Moses okwa tumwa kuJehova e li omukalelipo gwe. Edhina lyaJehova olya li lya tseyika nokupopiwa muEgipiti, shoka sha ningitha aantu yamwe ya kale ye li hole omanga yamwe ye li tindi, sha hala okutya, shoka osha ningitha Aaisraeli naEgipiti yamwe ya kale ye hole Jehova omanga sha kukutike Farao, aagandjimayele ye nosho wo aayambidhidhi ye. (Eks 9:16; 11:10; 12:29-39) Pehala lyokwiitaala kutya oya geyitha ookalunga yawo, Aaegipiti oya li ye shi kutya Jehova oye a li ta geele ookalunga yawo. Sho egeelo etimugoyi lye ya, Moses okwa ‘ningi omuntu omunene momeho gaFarao nomalenga ge nogaantu ayehe.’ — Eks 11:3.
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Eksodus 6:3) “Ondi ihololele Abraham, Isak naJakob, ngame Kalunga Omunankondoawike, ihe inandi itseyitha kuyo ngame mwene, ndi tseyithe edhina lyandje eyapuki, Omuwa.”
it-1-E ep. 78, okat. 3-4
Omunankondoawike
Jehova okwa longitha edhinasimaneko “Kalunga Omunankondoawike” (ʼEl Shaddaiʹ) sho a li ta lombwele Abraham euvaneko lye li na ko nasha nokuvalwa kwaIsak, euvaneko ndyoka lya li tali pula Abraham a kale e na eitaalo lya kola moonkondo dhaKalunga dhoku li gwanitha po. Olya li lya longithwa konima sho Kalunga a li a popiwa kutya ota ka yambeka Isak naJakob ye li aathigululi yehangano ndyoka lya li lya ningwa naAbraham. — Gen 17:1; 28:3; 35:11; 48:3.
Metsokumwe naashoka, Jehova okwa li a vulu okulombwela Moses a ti: “Ondi ihololele Abraham, Isak naJakob, ngame Kalunga Omunankondoawike [beʼElʹ Shaddaiʹ], ihe inandi itseyitha kuyo ngame mwene, ndi tseyithe edhina lyandje eyapuki, Omuwa.” (Eks 6:3) Shika kasha li tashi ti kutya edhina Jehova kalya li li shiwike kootatekulululwa mboka, oshoka oya li haye li longitha aluhe nosho wo yalwe mboka ye ya tetekela. (Gen 4:1, 26; 14:22; 27:27; 28:16) Nokuli embo lyaGenesis ndyono tali popi kombinga yonkalamwenyo yootatekulululwa mboka, oshitya “Omunankondoawike” osha holoka mo owala iikando 6 omanga edhina Jehova lya li lya nyolwa mo iikando 172 momanyolo gopetameko gOshihebeli. Ihe nonando ootatekulululwa mbono oya li ya pandula shono ya ningilwa kuKalunga noya li ya mono kutya ye “Omunankondoawike,” kaya li ya vulu okumona kutya edhina Jehova otali li ti lela shike. Kombinga yoshinima shono, embo The Illustrated Bible Dictionary (Vol. 1, ep. 572) lya nyolululwa kuJ. D. Douglas, mo 1980, otali ti: “Emoniko lyonale ndyoka lya li lya hololelwa ootatekulululwa, li na ko nasha nomauvaneko ngoka ga li taga ka ningwa monakuyiwa; olya li tali ya shilipaleke kutya Yahweh, okwa li Kalunga (ʼel) ngoka ta vulu (shoka tashi vulika ta shi ti sadday) oku ga gwanitha po. Emoniko lyoposhihwa olya li ekumithi nolyopaumwene. Olya li tali ulike kutya Kalunga oku na oonkondo, oku li popepi nota kala aluhe nayo, shoka osho edhina Yahweh ta li ti.”
(Eksodus 7:1) Omuwa okwa ti: “Otandi ke ku ninga wa fa Kalunga komukwaniilwa, namumwanyoko Aaron ote ke mu lombwela a fa omuhunganeki gwoye.
it-2-E ep. 435, okat. 5
Moses
Moses okwa li a longithwa kuJehova nonando okwa li i iwete inaa gwana. Ihe Moses okwa li u ulike kutya ita vulu okuninga shoka a lombwelwa a ninge, sho a ti kutya ye omukakadhali mokupopya. Ngashingeyi okwa li a omulumentu i ili, a yooloka ko lela kunkene a li pethimbo a li i igandja ye mwene a ka hupithe Aaisraeli sho a li e na omimvo 40. Okwa tsikile nokwiindila Jehova, nahugunina okwe mu pula kee mu pe oshinakugwanithwa shoka. Nonando shono osha li sha geyitha Kalunga, ka li e etha Moses, ihe okwe mu pe omumwayina Aaron e li omupopiliko gwe. Molwaashono Moses okwa li e li omupopikalelipo gwaKalunga, okwa li a fa “Kalunga” kuAaron, ngoka a li a popi e li omupopikalelipo gwe. Momutumba ngoka gwa ka landula ko ye gu ningi naalumentu yomuIsraeli naasho ya ka popya naFarao, otashi ulike kutya Kalunga okwa li a pe Moses omalombwelo nosho wo iipango, na Moses okwe yi lombwele Aaron, opo Aaron a ka popye naFarao (ngoka a li a pingene po Farao ngoka a li a yiwa ontuku kuMoses sho a li e na omimvo 40). (Eks 2:23; 4:10-17) Konima, Jehova okwa li a popi Aaron e li “omuhunganeki” gwaMoses, sha hala okutya, ngaashi naanaa Moses a li omuhunganeki gwaKalunga, ta wilikwa kuye, Aaron naye okwa li ta ka wilikwa kuMoses. Moses okwa li wo a lombwelwa kutya okwa ningwa “Kalunga [kuFarao],” sha hala okutya okwa pewa oonkondo dhopakalunga nuuthemba wokupangela Farao, opo kaa ka kale a tila omukwaniilwa ngoka gwaEgipiti. — Eks 7:1, 2.
Elesho lyOmbiimbeli
(Eksodus 6:1-15) Nena Omuwa okwa lombwele Moses a ti: “Ngashingeyi otamu ka mona shoka te ningile omukwaniilwa. Otandi ke mu thiminika, a laleke aantu yandje. Otandi ke mu thiminika, a tidhe mo aantu yandje mevi lye.” 2 Kalunga okwa lombwele Moses a ti: “Ongame Omuwa. 3 Ondi ihololele Abraham, Isak naJakob, ngame Kalunga Omunankondoawike, ihe inandi itseyitha kuyo ngame mwene, ndi tseyithe edhina lyandje eyapuki, Omuwa. 4 Onda hangana nayo nondu uvaneke ndi ya pe evi lyaKaanan, moka ya li mo oondjendi. 5 Ngashingeyi ondu uvu ekemo lyAaisraeli, mboka ya pikwa kAayegipiti, ongame nonda dhimbulukwa ehangano lyandje. 6 Lombwela Aaisraeli kutya ngame otandi ya lombwele te ti: ‘Ongame Omuwa; otandi mu mangulula e tandi mu kanyutulula mo muupika wAayegipiti. Otandi yelutha okwooko kwandje kwoonkondo e tandi ya etele omageelo guuwehame notandi mu hupitha. 7 Otandi mu ningi oshigwana shandje mwene, ongame notandi ningi Kalunga keni. Otamu ka tseya kutya ongame Omuwa, Kalunga keni, sho tandi mu mangulula muupika muEgipiti. 8 Otandi ke mu fala kevi ndyoka ndu uvanekele Abraham, Isak na Jakob nokugana. Otandi li mu pe, li ninge eliko lyeni. Ongame Omuwa.’” 9 Moses okwa hokololele Aaisraeli shika, ihe inaye mu pulakena, molwashoka oomwenyo dhawo odha li dha lulilwa kuupika uululululu. 10 Nena Omuwa okwa lombwele Moses ta ti: 11 “Inda u ka lombwele omukwaniilwa gwaEgipiti, a laleke Aaisraeli ya ze mo moshilongo she.” 12 Moses okwa yamukula a ti: “Aaisraeli sho itaa pulakene ndje, ngele nduno omukwaniilwa? Ngame omusama mokupopya.” 13 Omuwa okwa lombwele Moses naAaron ta ti: “Lombweleni Aaisraeli naFarao, omukwaniilwa gwaEgipiti, kutya onde mu lombwela, mu tembudhe mo Aaisraeli muEgipiti.” 14 Reuben, osheeli shaJakob, okwa li e na oyana aamati yane. Oyo Hanok, Pallu, Hezron naKarmi; oyo ya li oohekulu yomaludhi ngoka ge na omadhina gawo. 15 Simeon okwa li e na oyana aamati yahamano. Oyo Jemuel, Jamin, Ohad, Jakin, Zohar naShaul, omuna gwomukulukadhi Omukaanani. Oyo ya li oohekulu yomaludhi ngoka ge ya lukilwa
13-19 Juli
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | EKSODUS 8–9
“Farao ngoka a li e na uuntsa okwa li a kutha ombinga mokugwanithwa po kwehalo lyaKalunga inee shi tseya”
(Eksodus 8:15) Omukwaniilwa sho a mono omafuma ga si, okwa kukutike ishewe omwenyo gwe, naanaa ngaashi Omuwa a tile kutya omukwaniilwa ita ka pulakena Moses naAaron.
it-2-E ep. 1040-1041
Uutangalali
Mokuungaunga kwe naantu, Jehova Kalunga okwa etha nehalo ewanawa oohandimwe nosho wo iigwana yi kale po nonando oya gwana okusa. (Gen 15:16; 2Pet 3:9) Nonando yamwe oya li yi itaala muJehova, shono she ya ningitha e ya sile ohenda (Jos 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15), yalwe oya li ya kukutike omitima dhawo ye li lelalela ompinge naJehova nosho wo noshigwana she. (Deut 2:30-33; Jos 11:19, 20) Nonando Jehova iha keelele aantu ya ninge aatangalali, okwa popiwa kutya ‘oha kukutike aantu’ nenge ha ‘kukutike omitima dhawo.’ Ihe pethimbo ta ka geela aatangalali mbono, ohu ulike kutya oku na oonkondo oonene noha ningitha edhina lye li tseyike muuyuni awuhe. — Yelekanitha Eks 4:21; Joh 12:40; Rom 9:14-18.
(Eksodus 8:18, 19) Oompulile odha kambadhala okulonga kuumpulile wadho, dhi hololithe po uumbululu, ihe odha nyengwa. Uumbululu odha li apehe, 19 noompulile odha lombwele omukwaniilwa dha ti: “Kalunga oye a ningi shika!” Ihe omukwaniilwa okwa li a kukuta, naanaa ngaashi Omuwa a ti, noina pulakena Moses naAaron.
(Eksodus 9:15-17) Ando nde ku dhenge pamwe naantu yoye noshivu, ando wa kombwa po nale kombanda yevi. 16 Ihe opo ndi ku ulukile oonkondo dhandje, onde ku kaleke ko u na omwenyo, opo esimano lyandje li taandele nuuyuni auhe. 17 Ihe natango owa tangalala nowa tindi okulaleka aantu yandje ya ye.
it-2-E ep. 1181, okat. 3-5
Uukolokoshi
Shimwe ishewe, Jehova oha longitha oonkalo dhontumba dhi ningithe aakolokoshi ya gwanithe po ehalo lye inaaye shi tseya. Nonando ohaya pataneke Kalunga, oha vulu oku ya keelela kaaya teye po uudhiginini waapiya ye. Oha vulu wo okuningitha oonkatu ndhono dha katukwa kaantu mbono dhi e te uuyuuki we puuyelele. (Rom 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Eps 76:10) Oshinima shoka osha popiwa mOmayeletumbulo 16:4 tayi ti: “Iinima ayihe Omuwa okwe yi shitile elalakano lye, eeno, nomukeenakalunga esiku lyoshiponga.”
Oshiholelwa shimwe oshaFarao, ngoka kuye kwa li kwa tumwa Moses naAaron kuJehova, ye ke mu lombwele a ethe Aaisraeli mboka a li a ninga aapika. Kalunga ka li a ningi omukwaniilwa nguka gwaEgipiti omukolokoshi, ihe okwe mu etha a kale ko. Okwa li wo a eta po oonkalo ndhono dha ningitha Farao ngoka a ulike kutya ye omukolokoshi nokwa gwana okusa. Elalakano kutya Jehova okwe shi ningile shike, olya popiwa muEksodus 9:16 tayi ti: “Ihe opo ndi ku ulukile oonkondo dhandje, onde ku kaleke ko u na omwenyo, opo esimano lyandje li taandele nuuyuni auhe.”
Omageelo omulongo ngoka ga li ga tuminwa Aaegipiti, oga fala sigo omokuhanagulwa po kwaFarao netangakwiita lye mEfuta Etiligane, shoka shu ulike kutya Jehova oku na oonkondo oonenenene. (Eks 7:14–12:30; Eps 78:43-51; 136:15) Konima yomimvo sho shoka sha ningwa, iigwana yomomudhingoloko oya kala hayi shi popi, nedhina lyaKalunga olya taandele nuuyuni awuhe. (Jos 2:10, 11; 1Sam 4:8) Andola Jehova okwa li a dhipaga Farao nziya, ando shoka inashi ulika oonkondo dhaKalunga dhi Mu simanekithe nosho wo kutya andola oshigwana She ina shi hupa.
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Eksodus 8:21) Ngele oto tindi, otandi ku geele noku ku tumina omatopola, ngoye mwene, omalenga goye naantu yoye. Omatopola otaga ka udha omagumbo agehe gAayegipiti notaga siikile evi alihe.
it-1-E ep. 878
Omatopola
Opu na wo uuyelele wumwe inaawu yela nawa kombinga yuupuka mbono wu na edhina lyOshihebeli wa popiwa mOmanyolo mboka wa li egeelo etine lyAaegipiti, mboka Aaisraeli ya li ya hupithwa muyo sho ya li muGoshen. (Eks 8:21, 22, 24, 29, 31; Eps 78:45; 105:31) Oshitya ʽArovʹ osha tolokwa mOombiimbeli dhi ili nodhi ili ngaashi “etopola” (JB, NW, Ro), “embaambala” (Yg), “oondhi” (AS, KJ, RS), “uuthelepuka” (AT), nosho wo “ondhi yombwa” (LXX).
Oshitya shOshiingilisa shoka hashi tolokwa “etopola” osha kwatela mo oondhi dhoonkambe nosho tuu. Oondhi oonkiintu dhoonkambe ohadhi li iinamwenyo naantu moku ya thipa ombinzi. Omatopola ohaga kala molutu lwomuntu nolwoshinamwenyo molupe lwomazinyo; ngoka haga li aantu ohaga kala miilongo moka mu na uupyu wa memememe. Onkee ano, egeelo lyomatopola, olya li lye etele Aaegipiti niinamwenyo yawo uuwehame uunene, nopoompito dhimwe nokuli eso.
(Eksodus 8:25-27) Omukwaniilwa okwi ithana Moses naAaron e ta ti: “Indeni mu ka yambele Kalunga keni omafikilondjambo, ihe omoshilongo muka tuu.” 26 Moses okwa yamukula a ti: “Itashi opala oku shi ningila muka, oshoka Aayegipiti otaa ka hindwa komafikilondjambo getu giimuna mbyoka tatu ka yambela Omuwa, Kalunga ketu. Ngele tatu yamba iimuna e tatu hindi Aayegipiti pomafikilondjambo getu ye tu wete, otaye tu dhipaga nomamanya. 27 Otu na okweenda omasiku gatatu tu ye kombuga, tu ka yambele Omuwa, Kalunga ketu, omafikilondjambo, naanaa ngaashi e tu lombwele.”
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaEksodus
8:26, 27 — Omolwashike Moses a ti kutya omayambo gAaisrael oga li taga ka kala ga “nika iihuna momeho gAaegipiti”? Iinamwenyo oyindji yomaludhi gi ili nogi ili oya li hayi galikanwa muEgipiti. Okutumbulwa kwomayambo ano okwa koleke nokwa gandja etompelo kutya omolwashike Moses a tsitsimike kutya Israel ne ethiwe a ye a ka yambele Jehova omayambo.
Elesho lyOmbiimbeli
(Eksodus 8:1-19) Omuwa okwa lombwele Moses a ti: “Inda komukwaniilwa u mu lombwele u tye: ‘Laleka aantu yandje ya ye, opo ya ka simaneke ndje. 2 Ngele oto tindi, otandi geele oshilongo shoye noku shi siikila nomafuma. 3 Niili otagu ka ndumbakana omafuma, notaga ka za mo tage ya muuwa woye nomondjugo yoye yokulala nokombete yoye, osho wo momagumbo gomalenga goye nogaantu yoye, otage ya nokuli meziko lyoye nomiipana yoye yokukangela. 4 Otage ke ku nukila ngoye naantu yoye nomalenga goye agehe.’” 5 Omuwa okwa lombwele Moses a ti: “Lombwela Aaron a yeluthile ondhimbo ye komilonga, komikanka nokomadhiya, opo omafuma ga ndjituke ga siikile evi lyaEgipiti.” 6 Aaron okwe yi yeluthile komeya agehe, nomafuma oga ndjituka e taga siikile evi. 7 Ihe oompulile odha longitha uumpulile, nadho wo odha ndjitukitha omafuma ga holoka. 8 Omukwaniilwa okwi ithana Moses naAaron e ta ti: “Galikaneni Omuwa a kuthe po omafuma ngaka, notandi ka laleka aantu yeni ya ye, opo ya ka yambele Omuwa omafikilondjambo.” 9 Moses okwa yamukula a ti: “Otandi nyanyukilwa oku ku galikanena. Utha ethimbo, uuna tandi ke ku galikanena, osho wo omalenga goye naantu yoye. Nena oto ka manguluka komafuma, noitaku ka kala we nando olimwe, shila omuNiili amuke.” 10 Omukwaniilwa okwa yamukula a ti: “Galikanena ndje ongula.” Moses okwa ti: “Otandi ka ninga, ngaashi wa pula. Ngoye oto ka tseya kutya kaku na kalunga e thike pOmuwa, Kalunga ketu. 11 Ngoye, omalenga goye naantu yoye otamu ka manguluka komafuma noitaku ka kala we nando olimwe, shila omuNiili amuke.” 12 Moses naAaron oya zi pomukwaniilwa, Moses nokwa galikana Omuwa, a kuthe po omafuma ngoka u undulile omukwaniilwa. 13 Omuwa okwa ningi, ngaashi Moses a pula, nomafuma ngoka ga li momagumbo, momalundu nomuuwa, oga si. 14 Aayegipiti oye ga ndumbile moondumba oonene, nevi alihe olya nika komafuma. 15 Omukwaniilwa sho a mono omafuma ga si, okwa kukutike ishewe omwenyo gwe, naanaa ngaashi Omuwa a tile kutya omukwaniilwa ita ka pulakena Moses naAaron. 16 Omuwa okwa lombwele Moses a ti: “Lombwela Aaron a fundule ontsi yevi nondhimbo ye, nontsi otayi ka shituka uumbululu muEgipiti alihe.” 17 Aaron okwa fundula evi nondhimbo ye, nontsi ayihe muEgipiti oya shituka oomwe dha siikile aantu niimuna. 18 Oompulile odha kambadhala okulonga kuumpulile wadho, dhi hololithe po uumbululu, ihe odha nyengwa. Uumbululu odha li apehe, 19 noompulile odha lombwele omukwaniilwa dha ti: “Kalunga oye a ningi shika!” Ihe omukwaniilwa okwa li a kukuta, naanaa ngaashi Omuwa a ti, noina pulakena Moses naAaron.
20-26 Juli
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | EKSODUS 10–11
“Moses naAaron taya ulike uulaadhi”
(Eksodus 10:3-6) Moses naAaron oya yi komukwaniilwa e taa ti kuye: “Omuwa Kalunga kAahebeli ota ti: ‘Sigo uunake to tindi okuvulika kungame? Laleka aantu yandje ya ye, opo ya ka simaneke ndje. 4 Ngele oto tindi natango, ongula otandi ka undulila oombahu moshilongo shoye. 5 Otadhi ka kala odhindjidhindji tadhi siikile evi. Otadhi ka lya po ashihe shoka sha thigwa po koompawe, nomiti ndhoka dha hupu ko. 6 Otadhi ka udha muuwa woye nomomagumbo gomalenga goye nogaantu yoye ayehe. Owindji wadho inau monika nokoohokulu, hela ya kalele kombanda yevi.’” Nena Moses okwa pilamene ko e ta shuna.
Natu holeleni Jesus mokuuvitha nomukumo
6 Dhiladhila wo nkene Moses a li u ulike omukumo sho a popi naFarao, omupangeli ngoka kaa li owala a talika ko e li omukalelipo gwiikalunga, ihe naye mwene okwa li oshikalunga, omuna gwoshikalunga shetango, Ra. Otashi vulika a li ha galikana kefano lye mwene, ngaashi ooFarao yalwe. Oohapu dhaFarao odha li ompango yaayehe. Farao okwa li omunankondo ngoka e na uuntsa nondudhi noka li e hole okulombwelwa kuyalwe shoka e na okuninga. Moses omusita gwiimuna omwiifupipiki okwa li a holoka iikando niikando koshipala shomulumentu ngoka, nonando ka li e mu hiya noka li a hala oku mu mona. Moses okwa li a hunganeke shike? Omageelo omatilithi. Nokwa li a hala shike? Okwa li a hala okupewa epitikilo opo aapika omamiliyona yaFarao ya ze mo moshilongo. Mbela Moses okwa li a pumbwa omukumo? Osho lela! — Num. 12:3; Heb. 11:27.
(Eksodus 10:24-26) Omukwaniilwa okwi ithana Moses e ta ti: “Otamu vulu okuya, mu ka simaneke Omuwa; aakulukadhi yeni naanona yeni otamu yi nayo wo. Ihe oonzi niikombo noongombe dheni nadhi kale po.” 25 Moses okwa yamukula a ti: “Tu pa wo iimuna mbyoka yoontselelandjambo noyomafikilondjambo okuyambela Omuwa, Kalunga ketu. 26 Aawoo, otatu yi niimuna yetu; itatu thigi po nando oshimwe. Tse yene otatu hogolola iimuna mbyoka tatu ka yambela Omuwa, Kalunga ketu. Nokuli inatu tseya iimuna oyini tatu ka yambela Omuwa, sigo twa thiki ko.”
(Eksodus 10:28) Okwa ti kuMoses: “Za po pungame! Inandi ku mona we! Esiku to shi ningi, oto si!”
(Eksodus 11:4-8) Moses okwa ti komukwaniilwa: “Omuwa ota ti: ‘Pokati kuusiku otandi taakana Egipiti, 5 nomumati kehe osheeli muEgipiti ota ka sa, okuza kosheeli shomukwaniilwa, ngoka te mu landula muukwaniilwa, sigo okosheeli shomukulukadhi omupika, ngoka ha tsu koshini. Iisheeli ayihe yiimuna wo oyi na okusa. 6 MuEgipiti otamu ka kala elilagano enene, noshinima shika inashi kala mo nale noitashi ka kala mo we. 7 Ihe kape na nokuli ombwa tayi ka gwedha Aaisraeli nenge iimuna yawo. Nena otamu ka tseya kutya ngame Omuwa tandi ningi eyooloko pokati kAayegipiti nokAaisraeli.’” 8 Moses okwa tsikile ko ta ti: “Omalenga goye agehe otage ke ya kungame e tagi inyongamene kungame nokwiindila ndje, ndi kuthe po aantu yandje ayehe, ndi ze po ndi ye. Konima yaambika otandi ka ya.” Nena Moses okwa zi po pomukwaniilwa a geya omulilo gwowala.
it-2-E ep. 436, okat. 4
Moses
Okwa li a pumbwa uulaadhi neitaalo opo a ka popye naFarao. Ookoonkondo owala dhaJehova nokombepo ondjapuki ndjoka ya li tayi longo muyo, Moses naAaron ya vulu okugwanitha po oshilonga shono ya pewa shokuya kuFarao. Kala andola wa fa wu wete Farao, omukwaniilwa gwepangelo enankondo muuyuni pethimbo ndyoka. Kapu na ngoka a li ta yelekwa naFarao ngoka a li omunuuntsa, nokwa li i itala ko e li kalunga, a dhingolokwa kaagandjimayele ye, koondjayi dhetangakwiita lye, kaatonateli nokaapiya ye. Shimwe ishewe, opwa li aawiliki yomalongelokalunga, oompulile, nosho wo omalenga mokati kaapataneki mboka yaMoses. Kakele kuFarao, aalumentu mboka oya li aanankondo moshilongo ashihe. Aantu ayehe mboka oya li haya longele kumwe naFarao mokwaambidhidha ookalunga yaEgipiti. Nonando Moses naAaron kaya li owala ye ya kuFarao oshikando shimwe, ihe oyindji, oshikando kehe Farao okwa kukutike omutima gwe, oshoka okwa li a tokola toko a kaleke aapika ye Aahebeli mepangelo lye. Konima sho Moses naAaron ya tseyitha egeelo etihetatu, oya li nokuli ya tidhwa po puFarao, nokonima yegeelo etimugoyi oya li ya lombwelwa kaaye mu mone we, nongele oye shi ningi otaya dhipagwa. — Eks 10:11, 28.
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Eksodus 10:1, 2) Omuwa okwa lombwele Moses a ti: “Inda komukwaniilwa, oshoka onda kukutike omwenyo gwe noomwenyo dhomalenga ge, opo ndi tsakanithile iinyengandunge mbika mokati kawo, 2 nopo u wape okuhokololela aamwoye naatekulu yoye, nkene nda goyapaleke Aayegipiti, sho nda tsakanitha iinyengandunge mbika. One amuhe otamu ka tseya kutya ongame Omuwa.”
w95 9/1 ep. 8, okat. 11
Oonzapo tadhi kondjitha kalunga gwiifundja
11 Omanga Aaisraeli ya li natango muEgipti, Jehova okwa li a tumu Moses kuFarao nokwe mu lombwele a ti: “Inda komukwaniilwa, oshoka onda kukutike omwenyo gwe noomwenyo dhomalenga ge, opo ndi tsakanithile iinyengandunge mbika mokati kawo, nopo u wape okuhokololela aamwoye naatekulu yoye, nkene nda goyapaleke Aayegipiti, sho nda tsakanitha iinyengandunge mbika. One amuhe otamu ka tseya kutya ongame Omuwa.” (Eksodus 10:1, 2) Aaisraeli mboka ya kala aavuliki oya li taya ka lombwela oyana iilongankondo yaJehova. Oyana oya li taye ke yi hokololela wo oyana, nosho sha li shi na okuningwa ngaaka koluvalo nokoluvalo. Komukalo nguno, iilongankondo yaJehova oya li tayi ka dhimbulukiwa. Sha faathana, kunena aavali oye na oshinakugwanithwa shokugandja uunzapo koyana. — Deuteronomium 6:4-7; Omayeletumbulo 22:6.
(Eksodus 11:7) Ihe kape na nokuli ombwa tayi ka gwedha Aaisraeli nenge iimuna yawo. Nena otamu ka tseya kutya ngame Omuwa tandi ningi eyooloko pokati kAayegipiti nokAaisraeli.’”
it-1-E ep. 783, okat. 5
Etembu
Jehova okwa li a ulike oonkondo dhe oonenenene, nokungawo okwa tumbalekitha edhina lye nokwa hupitha Aaisraeli. Sho Aaisraeli ya thiki handiyaka yEfuta Etiligane, Moses naalumentu Aaisraeli oyi imbile Omuwa eimbilo, omanga Omuhunganeki omukiintu Miriam a kutha okantunda ke naakulukadhi ayehe oye mu landula taa hiki uuntunda yo taa tembula, taya imbi taya yamukula aalumentu mboka. (Eks 15:1, 20, 21) Sho Aaisraeli ya topoka naatondi yawo thiluthilu, okutopoka hoka okwa li kwa gumwa. Sho ya li taya zi mo muEgipiti, Jehova ka li a etha ya monithwe iiponga kaantu nokapwa li nokuli ombwa ya li tayi ya gwedha. (Eks 11:7) Nonando ehokololo lyetembu inali popya kutya Farao naye okwa yi mefuta netangakwiita lye e ta hanagulwa po, Episalomi 136:15 ota li kutya Jehova oku “[“undulile,” OB-1954] omukwaniilwa gwaEgipiti netanga lye. . . mefuta.”
Elesho lyOmbiimbeli
(Eksodus 10:1-15) Omuwa okwa lombwele Moses a ti: “Inda komukwaniilwa, oshoka onda kukutike omwenyo gwe noomwenyo dhomalenga ge, opo ndi tsakanithile iinyengandunge mbika mokati kawo, 2 nopo u wape okuhokololela aamwoye naatekulu yoye, nkene nda goyapaleke Aayegipiti, sho nda tsakanitha iinyengandunge mbika. One amuhe otamu ka tseya kutya ongame Omuwa.” 3 Moses naAaron oya yi komukwaniilwa e taa ti kuye: “Omuwa Kalunga kAahebeli ota ti: ‘Sigo uunake to tindi okuvulika kungame? Laleka aantu yandje ya ye, opo ya ka simaneke ndje. 4 Ngele oto tindi natango, ongula otandi ka undulila oombahu moshilongo shoye. 5 Otadhi ka kala odhindjidhindji tadhi siikile evi. Otadhi ka lya po ashihe shoka sha thigwa po koompawe, nomiti ndhoka dha hupu ko. 6 Otadhi ka udha muuwa woye nomomagumbo gomalenga goye nogaantu yoye ayehe. Owindji wadho inau monika nokoohokulu, hela ya kalele kombanda yevi.’” Nena Moses okwa pilamene ko e ta shuna. 7 Omalenga gomukwaniilwa oga ti kuye: “Sigo uunake omulumentu nguno te tu talitha omalwa? Laleka aalumentu Aaisraeli ya ye, opo ya ka simaneke Omuwa, Kalunga kawo. Ou wete ko tuu kutya Egipiti otali ka teka po?” 8 Oyo noya galulile Moses naAaron komukwaniilwa, e ta ti kuyo: “Otamu vulu okuya, opo mu ka simaneke Omuwa, Kalunga keni. Oolye naanaa ya hala okuya?” 9 Moses okwa yamukula a ti: “Atuhe otatu ka ya, aanona yetu naakulupe yetu. Otatu yi naana yetu aamati naakadhona, oonzi niikombo noongombe dhetu, oshoka otatu ka dhana oshituthi, tu simaneke Omuwa.” 10 Omukwaniilwa okwa ti: “Otandi gana kOmuwa kutya itandi mu pitika nando, mu kuthe aakulukadhi yeni naanona! Osha yela kutya ne omu na iipotha. 11 Aawoo! Aalumentu oyo ayeke naa ye ndati, mu ka simaneke Omuwa, ngele osho mwa hala.” Oyo noya tidha po Moses naAaron pomukwaniilwa. 12 Omuwa okwa lombwele Moses a ti: “Yeluthila okwooko kwoye kombanda yevi lyaEgipiti alihe, opo oombahu dhi ye. Otadhi ya e tadhi li po ashihe hashi koko, ashihe shoka sha hupu ko koompawe.” 13 Moses okwa yelutha ondhimbo ye, Omuwa nokwa pendutha ombepo yokuuzilo tayi pepe noshilongo omutenya nuusiku auhe. Ongula sho kwa shi, oombahu odha holoka. 14 Odhe ya miiluku nodha halakana noshilongo ashihe. Odha li iiluku iinenenene yoombahu inaayi monika nale, noinayi monika we. 15 Odha siikile evi ndele tali ti tuu tye. Odha li po ashihe sha thigwa po koompawe, niiyimati yokomiti. MuEgipiti alihe inamu kala we efo li li komuti nenge oshimeno sha ziza.
27 Juli–2 Auguste
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | EKSODUS 12
“Opaasa otayi ti shike kAakriste?”
(Eksodus 12:5-7) Omu na okuhogolola onzi nenge oshikombo, ihe nashi kale oshilumentu shomumvo gumwe shaa na oshipwe. 6 Ongulohi yesiku etimulongo netine lyomwedhi egongalo alihe lyalsrael nali yi dhipage. 7 Aantu naa kuthe ko ombinzi ye yi gwayeke kiikulo nopiipamba yomiyelo dhomagumbo ngoka tamu lilwa iimuna.
“Nyanyukwa”
4 Jesus okwa li a dhipagwa mo 14 gaNisan 33 E.N. MuIsrael shonale, momasiku 14 gaNisan omwa li hamu dhanwa oshituthi tashi nyanyudha shOpaasa. Omumvo kehe mesiku ndyoka, omaukwanegumbo oga li haga li uulalelo pamwe, mboka wa li hawu kala wa kwatela mo onzigona, ihe kayi na oshipwe. Shoka osha li hashi ningwa okudhimbulukwa onkandangala ndjoka ombinzi ndjoka yonzigona ya dhana mokuhupithwa kwiisheeli yAaisreali, sho omuyengeli a li a dhipaga iisheeli yAaegipiti mo 14 gaNisan 1513 K.E.N. (Eksodus 12:1-14) Onzigona yOpaasa oya li tayi thaneke Jesus, ngoka omuyapostoli Paulus a popya kombinga ye a ti: “Onzigona yetu yOpaasa, Kristus, okwa dhipagwa.” (1 Aakorinto 5:7) Ombinzi yonzigona yOpaasa otayi thaneke ombinzi yaJesus ya tika, ndjoka yi li iikulila yoyendji. — Johannes 3:16, 36.
(Eksodus 12:12, 13) “Uusiku mboka otandi ka taakana evi lyaEgipiti, nokudhipaga aatango ayehe aalumentu, ayehe yaantu noyiimuna, note pangula iikalunga ayihe yaEgipiti. Ongame Omuwa. 13 Ombinzi kiikulo yomiyelo otayi ka kala endhindhiliko okudhimbululitha omagumbo moka mu li mo. Shampa nda mono ombinzi, otandi mu pitilile po noitandi mu etele oshiponga, sho tandi geele Aayegipiti.
it-2-E ep. 583, okat. 6
Opaasa
Iinima yimwe mbyoka ya li hayi ningwa poPaasa oya li ya gwanithwa kuJesus. Ehunganeko limwe olya li tali thanekwa kombinzi ndjoka ya gwayekwa kiikulo yomagumbo gAaisraeli muEgipiti, ndjoka ya li ya ningitha iisheeli momagumbo moka kaayi dhipagwe komuyengeli. Paulus okwa popi Aakriste aagwayekwa kutya oye li egongalo lyaana aatango yaKalunga (Heb 12:23), nolyaKristus e li omuhupithi gwawo okupitila mombinzi ye. (1Tes 1:10; Ef 1:7) Omasipa gonzigona yOpaasa kaga li haga teywa. Osha li sha hunganekwa kutya kapwa li esipa nando olimwe lyaJesus tali teywa, naashoka osha li sha gwanithwa peso lye. (Eps 34:20; Joh 19:36) Onkee ano, Opaasa ndjoka ya kala hayi dhanwa kAajuda uule womathelemimvo oyo yimwe yomiinima mbyoka ya li hayi ningwa mompango yi li ethano lya dhimeya lyiinima iiwanawa tayi ke ya, noya li tayi thaneke kuJesus Kristus, “Onzigona yaKalunga.” — Heb 10:1; Joh 1:29.
(Eksodus 12:24-27) Ne naana yeni omu na okuvulika koshipango shika sigo aluhe. 25 Sho tamu kaya mevi ndyoka Omuwa a uvaneke oku li mu pa, omu na okutsakanitha omusindilo nguka. 26 Aana yeni nge taye mu pula taa ti: ‘Iinima mbino otayi ti ngiini?’ 27 Otamu yamukula tamu ti: ‘Oyo eyambo lyOpaasa lyokusimaneka Omuwa, molwashoka a pitilile omagumbo gAaisraeli muEgipiti. Okwa dhipaga Aayegipiti, ihe okwe tu hupitha.’” Aaisraeli oya tsu oongolo noya galikana.
‘Esiku ndika otali ka kala edhimbulutho kune’
13 Okuza komapipi nomapipi, Aaisraeli oya li ya longo oyana iiyilongomwa ya simana kombinga yOpaasa. Oshiilongomwa shimwe osho kutya Jehova okwa li ta vulu okugamena aalongeli ye. Aanona oya li yi ilongo kutya Kalunga oko e li shili, ye ke shi oshikalunga shi li owala mpo. Jehova oko e li shili, ngoka omunamwenyo noku na ko nasha naantu ye nohe ya kwathele. Naashika okwe shi ulike sho a li a gamene aatango yAaisraeli sho ‘a dhipaga Aaegipiti.’ Okwa li a hupitha aatango yAaisraeli.
14 Aavali Aakriste ihaya uhala taya lombwele oyana omumvo kehe eityo lyOpaasa ndjoka. Ihe mbela ngoye oho longo ngaa aamwoye oshiilongomwa sha faathana kutya Kalunga oha gamene oshigwana she? Mbela ohaya mono ngaa kungoye kutya owi itaala lela kutya Jehova oku li natango Omugameni gwoshigwana she? (Eps. 27:11; Jes. 12:2) Uuna to shi ningi, mbela oho popi nayo wa fa to gandja oshipopiwa nenge omomukalo omwaanawa moka haya nyanyukilwa oonkundathana dheni? Ninga oonkambadhala wu kwatele mo oshiilongomwa shoka, opo wu kwathele aanegumbo lyoye ya koke pambepo.
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Eksodus 12:12) Uusiku mboka otandi ka taakana evi lyaEgipiti, nokudhipaga aatango ayehe aalumentu, ayehe yaantu noyiimuna, note pangula iikalunga ayihe yaEgipiti. Ongame Omuwa.
it-2-E ep. 582, okat. 2
Opaasa
Omageelo omulongo ngoka ga li ga tuminwa Aaegipiti, ogu ulike kutya Kalunga okwa li ta pangula ookalunga yaEgipiti, unene tuu egeelo etimulongo lyeso lyiisheeli. (Eks 12:12) Onzi ondumentu oya li ondjapuki kukalunga Ra, onkee okugwayeka ombinzi yonzigona yOpaasa kiikulo yomiyelo osha li esheko kAaegipiti. Ontsezi nayo oya li ondjapuki, naasho oontsezi oondjelipa dha dhipagwa, osha li tashi ka yemateka lela kalunga Osiris. Farao naye okwa li ha simanekwa e li omwanamati gwaRa. Eso lyosheeli shaFarao olya li tali ka ulika kutya Farao naRa ka ye na oonkondo dha sha.
(Eksodus 12:14-16) Dhaneni esiku ndika li ninge oshituthi shelongelokalunga, li mu dhimbuluthe shoka ngame Omuwa nda ningi. Kaleni tamu li dhana nomaluvalo geni sigo aluhe.” 15 Omuwa okwa ti: “Omasiku gaheyali inamu lya iikwiila ya tulwa efulika; lyeni owala iikwiila inaayi tulwa efulika. Mesiku lyotango kuthii mo efulika alihe maandjeni, oshoka ngele ope na ngoka ta li oshikwiila sha tulwa efulika momasiku ngoka gaheyali, ita talwa we gwomaantu yandje. 16 Mesiku lyotango nomesiku etiheyali otamu gongala melongelokalunga. Omasiku ngoka inamu longa sha, ihe omu na ngaa okuteleka iikulya.
it-1-E ep. 504, okat. 1
Okugongala
Oshinima oshindhindhilikwedhi shoka sha li ihaashi ningwa pethimbo ‘lyiigongi iiyapuki,’ (NW) osho kutya aantu kaye li ye na okulonga iilonga iidhigu. Pashiholelwa, esiku lyotango netiheyali lyOshituthi shIikwiila Inaayi Tulwa Efulika oga li ‘giigongi iiyapuki,’ na Jehova okwa li a popi shi na ko nasha nago a ti: “Omasiku ngoka inamu longa sha, ihe omu na ngaa okuteleka iikulya.” (Eks 12:15, 16) Ihe nonando ongawo, pethimbo ‘lyiigongi iiyapuki’ aayambi oya li haya kala yi ipyakidhila nokuyambela Jehova omayambo (Lev 23:37, 38), nosha yela kutya kaya li haya taaguluka nando ompango yasha mokulonga iilonga yawo yesiku. Pethimbo lyiigongi mbyoka aantu kaya li owala haya kala ya mwena momagumbo, ihe oya li haya mono uuwanawa owundji melongo lyopakalunga. Moshiwike kehe mesiku lyEsabati, aantu oya li haya gongala pamwe ya longele Kalunga nokulongwa kombinga ye. Oya li haya longwa taya leshelwa nokuyelithilwa Oohapu dhaKalunga, ngaashi wo sha ka kala hashi ningwa moosinagoga. (Iil 15:21) Onkee ano, nonando aantu kaya li haya longo iilonga iidhigu mesiku lyEsabati nenge momasiku ‘giigongi iiyapuki,’ oya li haya gandja eitulomo kokugalikana nokokutedhatedha kOmushiti nokomalalakano ge. — Tala ASSEMBLY.
Elesho lyOmbiimbeli
(Eksodus 12:1-20) Omuwa okwa lombwele Moses naAaron muEgipiti ta ti: 2 “Omwedhi nguka nagu ninge omwedhi gwotango gwomumvo gweni. 3 Lombweleni egongalo alihe lyalsrael omakumagidho ngaka: Mesiku etimulongo lyomwedhi nguka omulumentu kehe na hogolole onzigona nenge oshikombo omolwaanegumbo. 4 Egumbo lye ngele eshona okumana po oshimuna ashihe, oye pamwe namushiinda naa topole oshimuna pokati pawindji waanegumbo ya gwanena shaa ngoka a lye. 5 Omu na okuhogolola onzi nenge oshikombo, ihe nashi kale oshilumentu shomumvo gumwe shaa na oshipwe. 6 Ongulohi yesiku etimulongo netine lyomwedhi egongalo alihe lyalsrael nali yi dhipage. 7 Aantu naa kuthe ko ombinzi ye yi gwayeke kiikulo nopiipamba yomiyelo dhomagumbo ngoka tamu lilwa iimuna. 8 Uusiku mboka onyama nayi yothwe, notayi liwa niigwanga iilulu pamwe niikwiila inaayi tulwa efulika. 9 Onyama inamu yi lya ombihu nenge ya fumikwa, ihe yi lyeni ya yothwa ayihe, nomutse nomagulu nomandjandja. 10 Inamu hupitha ko yimwe yi thike kongula; ngele otapa hupu sha, shi lungunitheni. 11 Yi lyii po mbala, ne mwa zalela olweendo, oongaku koompadhi noondhimbo dheni pomake. Shika osho oshituthi shaPaasa shokusimaneka ndje, ngame Omuwa. 12 Uusiku mboka otandi ka taakana evi lyaEgipiti, nokudhipaga aatango ayehe aalumentu, ayehe yaantu noyiimuna, note pangula iikalunga ayihe yaEgipiti. Ongame Omuwa. 13 Ombinzi kiikulo yomiyelo otayi ka kala endhindhiliko okudhimbululitha omagumbo moka mu li mo. Shampa nda mono ombinzi, otandi mu pitilile po noitandi mu etele oshiponga, sho tandi geele Aayegipiti. 14 Dhaneni esiku ndika li ninge oshituthi shelongelokalunga, li mu dhimbuluthe shoka ngame Omuwa nda ningi. Kaleni tamu li dhana nomaluvalo geni sigo aluhe.” 15 Omuwa okwa ti: “Omasiku gaheyali inamu lya iikwiila ya tulwa efulika; lyeni owala iikwiila inaayi tulwa efulika. Mesiku lyotango kuthii mo efulika alihe maandjeni, oshoka ngele ope na ngoka ta li oshikwiila sha tulwa efulika momasiku ngoka gaheyali, ita talwa we gwomaantu yandje. 16 Mesiku lyotango nomesiku etiheyali otamu gongala melongelokalunga. Omasiku ngoka inamu longa sha, ihe omu na ngaa okuteleka iikulya. 17 Dhiginineni oshituthi shika, oshoka mesiku ndika onda tembudha omazimo geni muEgipiti. Omathimbo agehe tage ya, omu na okudhana oshituthi mesiku ndika. 18 Okuza kongulohi yesiku etimulongo netine lyomwedhi gwotango sigo ongulohi yesiku etimilongombali nolyotango inamu lya oshikwiila sha tulwa efulika. 19-20 Omasiku gaheyali efulika inali monika mo momagumbo geni, oshoka shaa ngoka, omuvalelwamo nenge omukwiilongo, ta li oshikwiila sha tulwa efulika, ita ka yalulilwa maantu yandje.”