Ouladi oo hau etifwa keitavelo nosho yo ketilokalunga
“Kala wa pama [nou na ouladi, NW ] . . . Omwene Kalunga koye oku li naave.” — JOSUA 1:9.
1, 2. (a) Pataleko lopanhu, mbela Ovaisrael ova li ngoo tava ka finda Ovakanaan? (b) Josua okwa li a pewa eshilipaleko lilipi?
MO 1473 K.O.P., Ovaisrael ova li ve lilongekida okuya mEdu lEudaneko. Ndele Moses okwa li e va dimbulukifa shi na sha nomaupyakadi oo va li tava ka shakeneka, a ti: “Paife oto ka tauluka Jordan, u tule mepangelo oiwana inene noi neenghono i ku dule, nokunangala oilando inene yo ya pamekwa neehotekuma fiyo keulu, oshiwana shinene shi novanhu vale, ovana vOvaenaki, ava . . . we va uda tava popiwa: Olyelye ta dulu okulipopila Ovaenaki?” (Deuteronomion 9:1, 2) Heeno, ovakwaita ovo ovatongolume ova li va shiivika nawa. Natango, Ovakanaan vamwe ova li ve na ovakwaita ve na oilwifo aishe, ve na eenghambe nosho yo omatemba oita e na omaulu oivela. — Ovatokolipangeli 4:13.
2 Mepingafano naasho, Ovaisrael ova li ovapika nova li va hangwa opo va di mombuwa omo va kala oule womido 40. Naasho otashi dulu okudiladilifa ovanhu kutya kava li tava dulu okufindana moita. Ndele nande ongaho, Moses okwa li e na eitavelo molwaashi okwa li e “wete” kutya Jehova ote va wilike. (Ovaheberi 11:27) Moses okwa li a lombwela oshiwana a ti: “Omwene Kalunga koye ote ku tetekele . . . Ye ote ke va hanauna po, Oye ote ke va ta komesho yoye.” (Deuteronomion 9:3; Epsalme 33:16, 17) Eshi Moses a fya, Jehova okwa li a shilipaleka Josua kutya ote ke mu kwafela, a ti: “Fikama hano, taulula Jordan, nye novanhu aveshe, mu ye mo moshilongo Ame ohandi ke shi pa ovana vaIsrael. Kape nomunhu ta dulu okulipopila [koshipala] shoye momafiku aeshe omokukala kwoye. Ngaashi Ame nda kala naMoses, osho Ame ohandi ka kala naave.” — Josua 1:2, 5.
3. Oshike sha li sha kwafela Josua a kale e na eitavelo nouladi?
3 Opo Josua a kwafelwe nokuwilikwa kuKalunga, okwa li e na okulesha Omhango yaKalunga noku i dilonga noku i tula moilonga. Jehova okwa li e mu lombwela a ti: “Ove to ka kala u nelao meendjila doye ndee to kala nouwa. Ame inandi shi ku lombwela hamba: kala wa pama [nou na ouladi, NW ]? Ino tila ndele ino haluka, osheshi Omwene Kalunga koye oku li naave keshe apa to i.” (Josua 1:8, 9) Molwaashi Josua okwa li a dulika kuKalunga, okwa li omuladi, a pama nokwa li e na elao. Ndele vahapu vepupi laye kava li va dulika kuKalunga, naasho oshe va ningifa va kale vehe na elao nova fila mombuwa.
Oshiwana shihe na ouladi omolwokuheneitavelo
4, 5. (a) Ongahelipi oikala yeendadi omulongo ya li ya yooloka ko kwaayo yaJosua naKaleb? (b) Jehova okwa ti ngahelipi shi na sha nokuheneitavelo kwOvaisrael?
4 Ofimbo Ovaisrael va li inava hovela okukala tava elaela mombuwa oule womido omilongo nhe, eshi va li popepi naKanaan, Moses okwa li a tuma ovalumenhu 12 va ye va ka lave oshilongo, ndele omulongo vomuvo ova li va aluka va tila. Ovalumenhu ovo omulongo ova ti: “[Ovanhu] aveshe twe va mona mo, ova li ovalumenhu vanene. Fye otwa mona mo yo ovatongolume, ovana vaEnak, oludalo lovatongolume. Fye twa li twe litala ngaashi oshipaxu momesho etu.” Mbela ‘ovanhu aveshe’ ovo va li va monika keendadi odo ova li ovatongolume ile Ovaenak ashike? Hasho nandenande! Mbela Ovaenak ova li oludalo lovatongolume ovo va li ko komesho yEyelu? Ahowe. Omolwomapopyo oipupulu a tya ngaho, ovanhu aveshe mokamba ova li va tila neenghono. Ovanhu ova li nokuli va hala okushuna kuEgipti, oko va li moupika. — Numeri 13:31–14:4.
5 Ndele nande ongaho, eendadi mbali domudo, Josua naKaleb, oda li da halelela okuya mEdu lEudaneko. Oda popya shi na sha nOvakanaan da ti: “Ohatu ke va pona po. Omupopili wavo e va efa, ndelenee Omwene e li pamwe nafye. Inamu va tila!” (Numeri 14:9) Mbela Josua naKaleb ova li ashike ve na omukumo nopehe na etomheno lasha? Hasho nandenande! Vo nosho yo oshiwana ashishe, ova li va mona nghee Jehova a li a fifa ohoni Egipti oshinaenghono nosho yo oikalunga yasho okupitila mOmahandukilo Omulongo. Okwa li yo va mona eshi Jehova a li a undulila Farao novakwaita vaye mEfuta Litilyana. (Epsalme 136:15) Osha yela kutya eendadi omulongo nosho yo ovo va li va nwefwa mo kudo kava li ve na etomheno lokukala va tila. Jehova okwa popya ta ulike okunyemata kwaye neenghono, a ti: ‘Fiyo onaini tava kala inava itavela nge, Ame nande nda ninga omadidiliko aa aeshe mokati kavo?’ — Numeri 14:11.
6. Ouladi neitavelo oya pambafana ngahelipi, naasho oshi liwetikile ngahelipi kunena?
6 Jehova okwa li a popya kutya Ovaisrael ova li va tila omolwokuheneitavelo. Eitavelo nouladi oya pambafana filufilu, nomolwaasho omuyapostoli Johannes a li a shanga shi na sha neongalo lopaKriste nosho yo onghalonawa yalo yopamhepo a ti: “[Efindano] eli tali findi ounyuni olo eitavelo letu.” (1 Johannes 5:4) Kunena, Eendombwedi daJehova di dule pomamiliyona ahamano, ovanyasha novanamido, odo di na oukolele naado dihe na oukolele, otadi udifa onghundana iwa yOuhamba mounyuni aushe molwaashi odi na eitavelo la fa laJosua naKaleb. Kape na nande omutondi a dula okumweneka ongudu oyo yovakwaita vopafaneko ovanaenghono novaladi. — Ovaroma 8:31.
Inamu ‘shuna monima’
7. Outumbulilo ‘okushuna monima’ otau ti shike?
7 Ovapiya vaJehova kunena otava udifa onghundana iwa nouladi molwaashi ove na oikala ya fa yomuyapostoli Paulus, oo a shanga a ti: “Fye katu [fi] ovashunimonima voku ka kana, ndelenee ofye hatu itavele, eemwenyo detu di xupifwe.” (Ovaheberi 10:39) ‘Okushuna monima,’ oko kwa popiwa kuPaulus, itaku ti okukala ashike omunhu a tila oule wokafimbo, molwaashi ovapiya vaJehova vahapu ovadiinini ope na omafimbo amwe oo hava kala va tila. (1 Samuel 21:12; 1 Eehamba 19:1-4) Emboitya limwe lOmbibeli ola ti kutya outumbulilo oo otau ti “okweefa po”; okukala “uhe na ko nasha nokudiinina oshili.” Ola weda ko la ti ‘okushuna monima’ mokulongela Kalunga otashi dulika ku li efaneko olo la kanghamena “kokukulukifa eefaila dokushingifa oshikepa opo i kale tai ende kanini.” Doshili, ovo ve na eitavelo la pama ihava diladila nande ‘okweenda kanini,’ sha hala kutya, okusholola, ngeenge pa holoka omaupyakadi, ngaashi omahepeko, okuhenoukolele ile omayeleko amwe e lili. Ponhele yaasho, ohava twikile okulongela Jehova molwaashi ove shii kutya oku na ko nasha navo shili noku shii omangabeko avo. (Epsalme 55:23; 103:14) Mbela ou na eitavelo la tya ngaho?
8, 9. (a) Jehova okwa li a pameka ngahelipi eitavelo lOvakriste vonale? (b) Otu na okuninga shike opo tu pameke eitavelo letu?
8 Pomhito imwe ovayapostoli vaJesus ova li ve wete vehe na eitavelo la wana, nomolwaasho ova li ve mu indila va ti: “Tu wedela eitavelo.” (Lukas 17:5) Eindilo lavo la mana mo ola li la nyamukulwa, unene tuu pOpentekoste 33 O.P., eshi va li va tililwa omhepo iyapuki oyo va li va udanekelwa noya li ye va kwafela va ude ko nawa Eendjovo daKalunga nosho yo elalakano laye. (Johannes 14:26; Oilonga 2:1-4) Molwaashi eitavelo lavo ola li la pamekwa, ova li va hovela okuudifila “ovashitwa aveshe vokoshi yeulu” onghundana iwa nonande opa li omapataneko. — Ovakolossi 1:23; Oilonga 1:8; 28:22.
9 Opo tu pameke eitavelo letu notu twikile moukalele wetu, nafye otu na okukonakona Omishangwa noku di dilonga nosho yo okwiilikana tu pewe omhepo iyapuki. Opo tu kale tu na eitavelo olo tali tu kwafele tu kale tu na ouladi wokulididimika moita yetu yopamhepo notu findane, otu na okufindila oshili momadiladilo etu nomomitima detu, ngaashi Josua naKaleb nosho yo Ovakriste vonale va li va ninga. — Ovaroma 10:17.
Okwiitavela ashike nokutya Kalunga oko e li inashi wana
10. Eitavelo lashili ola kwatela mo shike?
10 Okukala neitavelo olo hali ningifa omunhu a kale e na ouladi nelididimiko okwa kwatela mo shihapu shihe fi ashike okwiitavela kutya Kalunga oko e li, ngaashi sha ulikwa kovakanyateli voudiinini vonale. (Jakob 2:19) Otwa pumbwa okushiiva Jehova e li omunhu nokukala twe mu lineekela filufilu. (Epsalme 78:5-8; Omayeletumbulo 3:5, 6) Otu na okwiitavela nomutima wetu aushe kutya okudulika keemhango nokomafinamhango aKalunga otashi tu etele ouwa neenghono. (Jesaja 48:17, 18) Eitavelo ola kwatela mo yo okukala nelineekelo filufilu kutya Jehova ota ka wanifa po omaudaneko aye aeshe, “naava tave mu kongo, ote va pe ondjabi.” — Ovaheberi 11:1, 6; Jesaja 55:11.
11. Josua naKaleb ova li va nangekwa noupuna ngahelipi omolweitavelo nouladi wavo?
11 Eitavelo la tya ngaho, ohali kulikwa. Ohali kulu ngeenge hatu tula moilonga oshili monghalamwenyo yetu, ngeenge hatu ‘makele’ ouwa waJehova, ngeenge hatu ‘mono’ omanyamukulo komailikano etu nosho yo ngeenge tu wete nghee Jehova te tu wilike meenghedi di lili noku lili. (Epsalme 34:9; 1 Johannes 5:14, 15) Osha yela kutya eitavelo laJosua naKaleb ola li la pamekwa eshi va li va makela ouwa waKalunga. (Josua 23:14) Natu taleni koinima imwe oyo ya li ya pameka eitavelo lavo: Ova li va xupa metembu lomido 40 mombuwa, ngaashi Kalunga a li e va udanekela. (Numeri 14:27-30; 32:11, 12) Ova li va dana onghandangala ya fimana mokukwata ko Kanaan, osho sha li she va pula omido hamano opo ve shi kwate ko. Xuuninwa ova ka kala ve na onghalamwenyo ile noukolele muwa nova li nokuli va mona omafyuululo pauhandimwe. Jehova iha nangeke tuu noupuna ovo tave mu longele noudiinini nonouladi! — Josua 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.
12. Jehova oha ‘nenepekifa eudaneko laye’ ngahelipi?
12 Ouwanghenda waKalunga oo a li a ulikila Josua naKaleb otau tu dimbulukifa eendjovo domupsalme odo tadi ti: “Edina loye neudaneko loye owe i nenepekifa, shi dule shito.” (Epsalme 138:2) Ngeenge Jehova okwa kwatakanifa eudaneko nedina laye, okuwanifwa kweudaneko olo okwa ‘nenepekwa,’ molwaashi otali ka wanifwa shili. (Ovaefeso 3:20) Jehova ke na fiku a nyemateke ovo have mu “hafele.” — Epsalme 37:3, 4.
Omulumenhu oo a li a ‘hokiwa kuKalunga’
13, 14. Omolwashike Henok a li a pumbwa okukala e na eitavelo nouladi?
13 Ohatu dulu okulihonga shihapu shi na sha neitavelo nosho yo ouladi mokukonakona oshihopaenenwa osho sha tulwa po kondombwedi imwe oyo ya li ko pefimbo olo la tetekela Oukriste yedina Henok. Nokuli nofimbo a li ina hovela oshilonga shokuxunganeka, okwa li e shii kutya eitavelo laye nouladi waye otau ka yelekwa. Okwa li e shi shii ngahelipi? Okwa li e shi shii molwaashi Jehova okwa li a popya muEden kutya otapa ka kala outondwe pokati kaavo hava longele Jehova nosho yo ovo hava longele Satana Ondiaboli. (Genesis 3:15) Henok okwa li yo e shii kutya outondwe wa tya ngaho owa hovela nale pehovelo londjokonona yovanhu eshi Kain a dipaa ondenge yaye Abel. Nokuli Adam, xe yaKain naAbel, okwa ka kala ko omido 310 lwaapo konima yokudalwa kwaHenok. — Genesis 5:3-18.
14 Ndele nonande opa li pe na outondwe wa tya ngaho, Henok “okwa li ha ende pamwe naKalunga” noudiinini nokwa li a tokola ‘eendjovo dikukutu’ odo ovanhu va li tava ula Kalunga. (Genesis 5:22; Judas 14, 15) Osha yela kutya, okupopila kwaye elongelokalunga lashili ehe na oumbada okwa li kwe mu ningifa a kale e tondike kovanhu vahapu, nomwenyo waye owa li moshiponga. Omolwonghalo ya tya ngaho, Jehova okwa li a amena omuprofeti waye oo aha mone ouyahame wefyo. Konima eshi Jehova a hololela Henok kutya ‘okwe mu hokwa,’ Jehova okwe mu “kufa” momwenyo ndele te mu kofifa mefyo, tashi dulika e shi ninga pefimbo opo Henok a li a fya ombabanghukuta eshi a li ta pewa emoniko lopaxunganeko. — Ovaheberi 11:5, 13; Genesis 5:24.
15. Henok okwa tulila po ovapiya vaJehova vokunena oshihopaenenwa shiwa shilipi?
15 Konima eshi Paulus a popya shi na sha nokukufwa po kwaHenok, okwa li a divilika vali efimano lokukala neitavelo, a ti: “Kape na ou ta dulu okuwapalela Kalunga, ngenge kape neitavelo.” (Ovaheberi 11:6) Osha yela kutya eitavelo laHenok ola li le mu kwafela a kale e na ouladi wokweenda pamwe naJehova nosho yo okuudifila ovakolokoshi etumwalaka laYe letokolo. Henok okwe tu tulila po oshihopaenenwa shiwa shi na sha naasho, molwaashi nafye ohatu longo oilonga ngaashi oyo a li ta longo mounyuni ou u tonde elongelokalunga lashili nouyadi owii. — Epsalme 92:8; Mateus 24:14; Ehololo 12:17.
Ouladi oo hau etifwa kokukala netilokalunga
16, 17. Olyelye a li Obadja, nokwa li monghalo ya tya ngahelipi?
16 Kakele keitavelo, etilofimaneko lokutila Kalunga nalo ohali kwafele omunhu a kale e na ouladi. Natu konakoneni vali oshihopaenenwa sha denga mbada shomulumenhu umwe omutilikalunga oo a li ko pefimbo lomuprofeti Elia nosho yo ohamba Ahab, oyo ya li tai pangele ouhamba waIsrael wokolundume. Pefimbo lepangelo laAhab, elongelokalunga laBaal ola li la nwefa mo neenghono ouhamba wokolundume. Ovaprofeti 450 vaBaal nosho yo ovaprofeti 400 ovo va li hava longele omuti wolupwelele uyapuki, oo wa hongwa molupe loulumenhu, ova li “hava li poshililo shaIsebel,” omukainhu waAhab. — 1 Eehamba 16:30-33; 18:19.
17 Molwaashi Isebel okwa li omutondi omukwanyanya waJehova, okwa li a kendabala okukomba mo elongelokalunga lashili moshilando. Okwa li a dipaifa ovaprofeti vamwe vaJehova nokwa li a kendabala nokuli okudipaifa Elia, oo a li a lombwelwa kuKalunga a tauluke Jordan opo a ye onhapo. (1 Eehamba 17:1-3; 18:13) Mbela ou wete nghee sha li shidjuu okudiinina elongelokalunga lashili komunhu oo a li mouhamba waIsrael wokolundume pefimbo olo? Okwa li shidjuu neenghono nokuli komunhu oo a li ha longo mombala okudiinina elongelokalunga lashili. Omutilikalunga Obadjaa okwa li monghalo ya tya ngaho, molwaashi okwa li omukulunhu wongulu yohamba. — 1 Eehamba 18:3.
18. Oshike sha li sha kwafela Obadja a kale e na etilokalunga la tongomana e li omulongeli waJehova?
18 Osha yela kutya Obadja okwa li e na elungi mokulongela kwaye Jehova. Ndele nande ongaho, okwa li a twikila okukala ha tila Kalunga. Eehamba dotete 18:3 oda popya shi na sha naye taku ti: ‘Obadja okwa li omulumenhu ha tila shili Omwene.’ Obadja ka li tuu e na etilokalunga la tongomana! Etilokalunga liwa la tya ngaho ola li le mu kwafela a kale e na ouladi wa tongomana, ngaashi kwa li e u ulika diva konima eshi Isebel a dipaifa ovaprofeti vaJehova vamwe.
19. Obadja okwa li a longa oshilonga shilipi osho sha li sha ulika ouladi waye?
19 Ombibeli otai ti: “Isebel, eshi a dipaa ovaprofeti vOmwene, Obadja okwa kufa ovaprofeti efele limwe nokwe va holeka mo, ovalumenhu omilongo nhano mekololo limwe, novakwao omilongo nhano mekololo lilili, nokwe va xupififa omungome nomeva.” (1 Eehamba 18:4) Okupalula ovalumenhu efele meholeko ka sha li tuu oshinima sha nyika oshiponga! Obadja ka li ashike e na okuhenuka okukwatwa mo kuAhab naIsebel, ndele okwa li yo e na okuhenuka okumonika mo kovaprofeti ovanaipupulu 850, ovo va li have uya luhapu mombala. Kakele kaasho, ovalongelikalunga ovanaipupulu vahapu moshilongo, ovo va li va kwatela mo ovanamapya noidale, okwa li tava dulu okulopota Obadja opo va kale va hokiwa kohamba nokomumbada wayo. Nonande opa li ovalongeli voikalunga aveshe ovo va li ngeno tava dulu okukwata mo Obadja, okwa li a dula okuwanifa po nouladi eemhumbwe dovaprofeti vaJehova. Etilokalunga kali na tuu eenghono okulinyengifa omunhu a kale e na ouladi!
20. Etilokalunga laObadja ola li le mu kwafela ngahelipi, noshike hatu lihongo moshihopaenenwa shaye?
20 Molwaashi Obadja okwa li a ulika ouladi omolwetilokalunga, Jehova okwa li e mu amena kovatondi vaye. Omayeletumbulo 29:25 otaa ti: “Okutila omunhu taku tele omwiyo. Ndelenee ou [te] lineekele Omwene, ota ka amenwa.” Obadja okwa li omunhu ngaashi fye, nokwa li a tila okukwatwa mo ndele ta dipawa, ngaashi naanaa nafye ngeno hatu kala twa tila monghalo ya tya ngaho. (1 Eehamba 18:7-9, 12) Ndele nande ongaho, etilokalunga laye ole mu kwafela a kale e na ouladi opo a finde oumbada wokutila ovanhu. Obadja okwe tu tulila po oshihopaenenwa shiwa atusheni, unene tuu ovo oilonga yavo yokulongela Jehova ya shilikwa ile eemwenyo davo di li moshiponga. (Mateus 24:9) Atusheni natu kendabaleni okulongela Jehova ‘netilofimaneko.’ — Ovaheberi 12:28, OB-1986.
21. Oshike tashi ka kundafanwa moshitukulwa tashi landula?
21 Eitavelo netilokalunga hao aeke omaukwatya haa kwafele omunhu a kale e na ouladi; ohole nayo ohai dulu okukwafela neenghono. Paulus okwa shanga a ti: “Kalunga ine tu pa omhepo youmbada, ndelenee oyeenghono noyohole noyelididimiko.” (2 Timoteus 1:7) Moshitukulwa tashi landula, ohatu ka kundafana nghee ohole tai dulu oku tu kwafela tu longele Jehova nouladi momafiku aa axuuninwa madjuu. — 2 Timoteus 3:1.
[Omashangelo opedu]
a Obadja ou ta tongwa apa haye ou womuprofeti.
[Efano pepandja 15]
Jehova okwa li a lombwela Josua a ‘kale a pama noku na ouladi’
[Efano pepandja 17]
Henok okwa li ha udifa eendjovo daKalunga nouladi
[Efano pepandja 19]
Oto nyamukula ngahelipi?
• Oshike sha li sha kwafela Josua naKaleb va kale ve na ouladi?
• Eitavelo lashili ola kwatela mo shike?
• Omolwashike Henok a li a udifa etumwalaka laKalunga letokolo nokuhe na oumbada?
• Ongahelipi etilokalunga hali kwafele omunhu a kale e na ouladi?