Omapulo taga yamukulwa kombinga yaJesus Kristus

‘Aantu otaya ti ongame lye?’—LUKAS 9:18.

JESUS okwa li a pula aalongwa ye epulo ndyoka molwaashoka okwa li e shi kutya aantu oye na omadhiladhilo ga yoolokathana kombinga ye. Ihe nonando ongaaka, kaya li ye na etompelo lyokukala ya limbililwa. Jesus ka li ha kala i ilile, ye ka li ha longo iilonga ye meholamo. Pehala lyaashono, okwa li ha popi naantu a manguluka momikunda nomoondoolopa. Oku uvithile aantu nokwe ya longo montaneho molwaashoka okwa li a hala ya tseye oshili kombinga ye.—Lukas 8:1.

Oshili kombinga yaJesus otayi imonikila moohapu nomiilonga ye mbyoka ya nyolwa momavaangeli gane, lyaMateus, lyaMarkus, lyaLukas nosho wo lyaJohannes. Omahokololo ngoka ga nwethwa mo otage tu kwathele tu mone omayamukulo komapulo ngoka tu na kombinga yaJesus.a—Johannes 17:17.

EPULO: Mbela Jesus omuntu a li ko shili?

EYAMUKULO: Eeno. Aanandjokonona yalwe kaaye shi owala mboka ya nyola Ombiimbeli ngaashi Josephus nosho wo Tacitus mboka ya li ko pethimbo lyaJesus (methelemumvo lyotango), oya li ya popi kutya Jesus omuntu a li ko shili. Shoka sha simana unene osho kutya Omavaangeli oga holola sha yela kutya Jesus okwa li omuntu gwolela, ihe ke shi owala omuntu ha popiwa momatotwahokololo. Omahokololo oga popya muule nosho wo kondandalunde kombinga yethimbo nosho wo yehala mpoka iiningwanima ya ningilwa. Pashiholelwa, opo u ulike omumvo moka Jesus a tameke uukalele we, omunyoli gwEvaangeli Lukas okwa tumbula aapangeli yaheyali mboka omadhina gawo ga popiwa wo nokaanandjokonona yalwe kaaye shi owala mboka ya nyola Ombiimbeli.—Lukas 3:1, 2, 23.

Uumbangi mboka tawu ulike kutya Jesus omuntu a li ko shili otawu tompo lela. Embo Evidence for the Historical Jesus (Uumbangi kutya Jesus oko a li shili) olya popi lya ti: “Aalongwantu oyendji otaye shi koleke kutya omulumentu ngoka a li hi ithanwa Jesus Omunasareti oko a li shili methelemumvo lyotango.”

EPULO: Mbela Jesus oye Kalunga?

EYAMUKULO: Aawe. Jesus ka li nando i itala ko e thike puKalunga. Pehala lyaashono, okwa li a popi lwiikando kutya oku vulike kuJehova.b Pashiholelwa, okwi ithana Jehova, ‘Kalunga kandje’ nosho wo ‘Kalunga awike kashili.’ (Mateus 27:46; Johannes 17:3) Omuntu owala ngoka omushona kumukwawo ta vulu okupopya ngaaka. Omuniilonga ngoka hi ithana ngoka e mu pa iilonga kutya nguka “omuhona gwandje” nenge “omukuluntu miilonga” ohu ulike kutya ngoka e mu pa iilonga oku li pondondo yopombanda.

Jesus okwa li wo ulike kutya ye okwa yooloka ko kuKalunga. Poshikando shimwe okwa li a lombwele mboka ya li taya pataneke oonkondopangelo dhe a ti: ‘Mompango yeni omwa nyolwa kutya, ehokololo lyaantu yaali ngele olya tsa kumwe, nena shoka taye shi ti oshoshili. Ngame otandi ihokolola ngame mwene, naTate, ngoka a tuma ndje, ota hokolola ndje wo.’ (Johannes 8:17, 18) Jesus oku na okukala a yooloka ko kuJehova. Shaashi ngele ina yooloka ko kuye omolwashike nduno ya talika ko ye li oonzapo mbali?c

EPULO: Mbela Jesus okwa li owala omulumentu e na omikalo omiwanawa?

EYAMUKULO: Aawe. Okwa li e vulithe po mpoka. Jesus okwa li e shi shi kutya opo a gwanithe po ehalo lyaKalunga okwa li e na iinakugwanithwa ya simana yi ili noyi ili mbyoka a li e na okugwanitha po. Yimwe yomuyo ongaashi:

● “Omuvalwa awike gwaKalunga.” (Johannes 3:18) Jesus okwa li e shi kutya okwa za peni. Okwa kala ko nale manga inaa valwa e li omuntu gwopanyama kombanda yevi. Okwa yelitha a ti: “Ngame onda za megulu.” (Johannes 6:38) Jesus oye omushitwa gwotango gwaKalunga nokwa li a shitithwa iinima ayihe kuKalunga. Molwaashoka Jesus oye owala a shitwa kuKalunga e li po oye awike, oshe eleka sho Jesus ti ithanwa “omuvalwa awike gwaKalunga.”—Johannes 1:3, 14; Aakolossa 1:15, 16.

● ‘Omuna gwomuntu.’ (Mateus 8:20) Jesus okwa popi lwiikando kombinga ye mwene kutya ye ‘Omuna gwomuntu,’ uutumbulilo mboka wa holoka mOmavaangeli lwiikando 80. Uutumbulilo mbuka otawu ulike kutya ye okwa li lelalela omuntu gwopanyama, ihe ka li Kalunga e li molupe lwomuntu gwopanyama. Osha li she ende ngiini opo Omwana awike gwaKalunga a valwe e li omuntu gwopanyama? Okupitila mombepo ye ondjapuki, Jehova okwa lundululile Omwana moshivalelo shokakadhona Okajuuda Maria, noka ningi okasimba. Omolwombepo ondjapuki, Jesus okwa valwa a gwanenena nokee na nando uulunde washa.—Mateus 1:18; Lukas 1:35; Johannes 8:46.

● “Omulongi.” (Johannes 13:13, NW) Jesus okwe shi yelitha kutya iilonga mbyoka a li a pewa kuKalunga ‘oyokulonga nokuuvitha onkundana ombwanawa’ kombinga yUukwaniilwa waKalunga. (Mateus 4:23, yelekanitha NW; Lukas 4:43) Okwa yelitha iinima nawa momukalo gu shi okuuviwa ko kutya Uukwaniilwa waKalunga oshike notawu ka dhana onkandangala yini mokugwanitha po ehalo lyaJehova.—Mateus 6:9, 10.

● “Ohapu.” (Johannes 1:1) Jesus okwa li Omupopikalelipo gwaKalunga sha hala okutya Kalunga okwa li he mu pe uuyelele nomalombwelo opo e ga gandje kuyalwe. Jehova okwa li a longitha Jesus a gandje etumwalaka Lye kaantu kombanda yevi.—Johannes 7:16, 17.

EPULO: Mbela Jesus oye Mesiasa ngoka a li u uvanekwa?

EYAMUKULO: Eeno. Ombiimbeli oya li ya hunganeke okuya kwaMesiasa nenge kwaKristus, edhinasimaneko ndyoka tali ti “Omugwayekwa.” Omuuvanekwa nguka okwa li ta ka dhana onkandangala ya simana mokugwanitha po elalakano lyaJehova. Poshikando shimwe, omukiintu Omusamaria okwa li a lombwele Jesus a ti: “Ondi shi shi kutya Kristus, nokutya Omugwayekwa ote ke ya.” Opo nduno Jesus okwe mu lombwele shu ukilila a ti: “Ongame naanaa nguka te popi nangoye.”—Johannes 4:25, 26.

Mbela opu na ngaa uumbangi tawu ulike kutya Jesus oye shili Mesiasa? Opu na iinima itatu mbyoka ngele oya tulwa kumwe tayi gandja uumbangi wa dhenga mbanda mboka tawu ulike kutya Jesus oye Mesiasa, ngaashi naanaa oondjila dhomanyala hadhi ndhindhilikitha mo omuntu. Tala kwaambika:

● Ezimo lye. Ombiimbeli oya li ya hunganeke kutya Mesiasa ota ka za muAbraham okupitila mezimo lyaDavid. (Genesis 22:18; Episalomi 132:11, 12) Jesus okwa ka za shili mezimo lyawo ayehe.—Mateus 1:1-16; Lukas 3:23-38.

● Omahunganeko ngoka ga gwanithwa. Omanyolo gOshiihebeli oge na omahunganeko ogendji kombinga yonkalamwenyo yaMesiasa yokombanda yevi, mwa kwatelwa uuyelele wa yela kombinga yokuvalwa kwe noyokusa kwe. Jesus okwa li a gwanitha omahunganeko agehe. Gamwe ngoka ga gwanithwa ogo ngaka: Okwa li a valelwa muBetlehem (Mika 5:2; Lukas 2:4-11), okwa li i ithanwa muEgipiti (Hosea 11:1; Mateus 2:15), nokwa li a dhipagwa nokapu na nando olimwe lyomomasipa ge lya tewa (Episalomi 34:20; Johannes 19:33, 36). Jesus kali nando ta vulu okukengelela aantu mokuunganeka onkalamwenyo ye opo ando a gwanithe po ashihe shoka sha li sha hunganekwa kombinga yaMesiasa.d

● Uunzapo mboka Kalunga a li a gandja. Pethimbo lyokuvalwa kwaJesus, Kalunga okwa li a tumu aayengeli ya lombwele aasiita kutya Mesiasa okwa valwa. (Lukas 2:10-14) Pethimbo lyuukalele waJesus, poompito dhimwe Kalunga okwa li a popi ye mwene okuza megulu kutya okwa hokwa Jesus. (Mateus 3:16, 17; 17:1-5) Jehova okwa li a pe Jesus oonkondo a vule okulonga iikumithalonga iinene, mbyoka ya li ya gandja uumbangi kutya Jesus oye shili Mesiasa.—Iilonga 10:38.

EPULO: Omolwashike Jesus a li e na okumona iihuna nokusa?

EYAMUKULO: Jesus e li omulumentu kee na uulunde, ka li a gwana okumona iihuna. Ka li wo a gwana okumbambangelwa noomboha komuti gwomahepeko a fa omukolokoshi nokuthigwa ko a se eso tali sitha ohoni. Ihe nonando ongaaka, Jesus okwa li a tegelela okuhepekwa nokwa li i igandja nehalo ewanawa a hepekwe.—Mateus 20:17-19; 1 Petrus 2:21-23.

Omahunganeko gopaMesiasa oga li ga hunganeke kutya Mesiasa ota ka mona iihuna e ta si opo omayono getu ga dhimwe po. (Jesaja 53:5; Daniel 9:24, 26) Jesus okwa li a popi ye mwene kutya okwe ya ‘okugandja omwenyo gwe, a hupithe oyendji.’ (Mateus 20:28) Mboka ye na eitaalo mongushu yekuliloyambo lye oye na ompito yokuhupithwa mo muulunde nomeso noku ka kala nomwenyo sigo aluhe moparadisa kombanda yevi.e—Johannes 3:16; 1 Johannes 4:9, 10.

EPULO: Mbela otatu vulu ngaa okwiitaala shili kutya Jesus okwa li a yumudhwa kuusi?

EYAMUKULO: Eeno. Jesus okwa li a tegelela shili a yumudhwe kuusi. (Mateus 16:21) Ihe osha simana tu tseye kutya, kapu na nando oompoka aanyoli yOmbiimbeli ya popya nenge Jesus ye mwene a popya kutya okwa li ta ka yumuka kuusi kaashi shi pashikumithalonga. Oshinima sha tya ngaaka itashi vulu okwiitaalwa. Pehala lyaashono, Ombiimbeli otayi ti: “Kalunga okwe mu yumudha kuusi. Oye okwe mu mangulula mo muuwehame weso.” (Iilonga 2:24) Ngele otwi itaale kutya Kalunga oko e li shili nosho wo kutya oye Omushiti gwiinima ayihe, otashi ke tu pa etompelo tu itaale kutya okwa li a vulu okuyumudha Omwana kuusi.—Aahebeli 3:4.

Mbela opu na ngaa uumbangi wu shi okwiinekelwa tawu ulike kutya Jesus okwa li a yumudhwa shili? Natu taleni kwaashika.

● Uunzapo mboka wa gandjwa kwaamboka ya li po. Oomvula 22 konima yeso lyaJesus, omuyapostoli Paulus okwa nyola kutya opwa li oonzapo dhi vulithe po-500 ndhoka dha li dha mono Jesus konima yokuyumuka kwe, nayamwe yomuyo oya li nokuli ye na natango omwenyo pethimbo mpoka sho Paulus a nyola ngaaka. (1 Aakorinto 15:6) Onzapo yimwe nenge mbali otadhi vulu okukala kaadhi shi okwiinekelwa, ihe olye ta vulu okutya uunzapo waantu 500 kawu shi okwiinekelwa?

● Oonzapo ndhoka dhi shi okwiinekelwa. Aalongwa yaJesus yopetameko mboka ya li taya vulu lela okutseya shoka sha li sha ningwa po oya li ya popi nuuladhi kutya Jesus okwa yumudhwa. (Iilonga 2:29-32; 3:13-15) Oya li nokuli ye shi tala ko ngeyi kutya opo omuntu a kale Omukriste oku na okukala i itaala kutya Jesus okwa yumudhwa. (1 Aakorinto 15:12-19) Aalongwa mboka oya li ye na ehalo lyokusa pehala lyokwiidhimbika eitaalo lyawo muJesus. (Iilonga 7:51-60; 12:1, 2) Mbela opu na ngaa omuntu te ki igandja a se omolwoshinima shoka kaashi shi shoshili?

Ngashingeyi otwa tala nkene Ombiimbeli ya yamukula omapulo gahamano ga simana kombinga yaJesus. Omayamukulo ngoka otage tu lombwele sha yela kutya Jesus oye lye. Ihe mbela osha simana ngaa okutseya omayamukulo? Niitya yimwe, mbela oshi na ngaa mbudhi kutya owi itaala shike kombinga yaJesus?

[Omanyolo gopevi]