Oya li ya mono Mesiasa
“Tse otwa mono Mesiasa.”—JOH. 1:41, KB.
1. Oshike sha ningitha Andreas a popye kutya “tse otwa mono Mesiasa”?
JOHANNES OMUNINGINITHI okwa li a thikama pamwe naalongwa ye yaali. Sho Jesus a hedha puyo, Johannes okwa ti: “Tala, Onzigona yaKalunga.” Andreas naalongwa yalwe oya landula Jesus nziya noya kala pamwe naye esiku alihe. Lwanima, Andreas okwa mono omumwayina Simon Petrus nokwe mu fala kuJesus konima sho e mu lombwele nenyanyu a ti: “Tse otwa mono Mesiasa.”—Joh. 1:35-41, KB.
2. Uuwanawa wuni tatu ka mona ngele tatu konakona omahunganeko gopaMesiasa?
2 Mokweendela ko kwethimbo, Andreas, Petrus nayalwe oya li ya mono ethimbo lya gwana lyokukonakona muule Omanyolo noya li ya mono uushili kutya Jesus Omunasareti, oye Mesiasa ngoka u uvanekwa. Eitaalo lyetu mOohapu dhaKalunga nosho wo mOmugwayekwa gwe otali ka kala lya kola ngele tatu tsikile okukonakona omahunganeko gopaMesiasa.
“Tala, omukwaniilwa gwoye te ya kungoye”
3. Omahunganeko geni ga li ga gwanithwa sho Jesus a yi muJerusalem e li omusindani?
3 Mesiasa okwa li ta ka ya muJerusalem e li omusindani. Omupolofeti Sakaria okwa ti: “Nyanyukweni, nyanyukweni, yantu yaSioni! Ligoleni kenyanyu, ne yomuJerusalem! Taleni, omukwaniilwa gweni ote ya kune! Ote ya nekandanga omusindani, ihe omuneifupipiko a londa okasino, okandoongilyona, ontana yokasino.” (Sak. 9:9) Omupisalomi okwa nyola a ti: ‘Na lalekwe nuuyamba ngoka te ya medhina lyOMUWA.’ (Eps. 118:26) Jesus ka li a lombwele engathithi lyaantu kutya nali igidhe mokule nenyanyu. Ihe aantu oya li yi igidha omolwenyanyu enene, opo oohapu dhomuhunganeki dhi gwanithwe. Kala ando wa fa wu wete oshiningwanima shoka, ngoye kala wo ando wa fa wu uvite omawi gaantu ya nyanyukwa sho to lesha ehokololo.—Lesha Mateus 21:4-9.
4. Episalomi 118:22, 23 olya li lya gwanithwa ngiini?
4 Jesus oku na ongushu momeho gaKalunga, nonando aantu oyendji oya li ya tindi okwiitaala kutya oye Mesiasa. Ngaashi sha hunganekwa, Jesus ‘okwa li a dhinwa nokuhepekwa’ kaantu mboka ya tindi okwiitaala uunzapo mboka wu li po. (Jes. 53:3; Mark. 9:12) Ihe Kalunga okwa li a nwethamo Omupisalomi a nyole ta ti: “Emanya ndyoka aatungi ye li ekelehi, olya ningi emanya li na esimano li vule agehe. Osha ningwa kOMUWA, nosha ningi oshikumitha momeho getu.” (Eps. 118:22, 23) Jesus okwa li a popi ehunganeko ndyoka oshikando shimwe sho ta popi naatondi ye yopalongelokalunga, naPetrus okwa li e shi koleke kutya ehunganeko ndyoka olya gwanithilwa muKristus. (Mark. 12:10, 11; Iil. 4:8-11) Jesus oye a ningi “emanya lyokolonela” yegongalo lyopaKriste. Nonando olye ekelwahi kaakanakalunga, “Kalunga okwe li hogolola nokwe li tala li na oshilonga.”—1 Pet. 2:4-6.
Okwa li a gwaalekwa naalongwa ye oya li ye mu thigi po
5, 6. Oshike sha li sha hunganekwa kombinga yokugwaalekwa kwaMesiasa nosha li sha gwanithwa ngiini?
5 Osha li sha hunganekwa kutya Mesiasa ota ka gwaalekwa kukuume ke ngoka i inekela. David okwa hunganeke a ti: ‘Kuume lela ngo ndi inekela, ngo handi pe iikulya, okwa tsa ondumbo nangame.’ (Eps. 41:9) Pethimbo lyOmbiimbeli, ngele aantu ohamu lile pamwe, osha li euliko kutya ne ookuume kopothingo. (Gen. 31:54) Onkee ano, Judas Iskarioto sho a gwaaleke Jesus okwa li a ningi oshinima shinyanyalitha noonkondo. Jesus okwa li a popi shi na ko nasha negwanitho lyoohapu dhaDavid dhopaupolofeti sho a popi kombinga yanaku mu gwaaleka e ta lombwele aalongwa ye a ti: “Ngame itandi mú popi, ne amuhe, ihe ondi ya shi mboka nde ya hogolola. Ihe enyolo oli na okugwanithwa ndyoka tali ti: ‘Omulumentu ngoka ta li iikulya yandje, okwa pilukila ndje.’”—Joh. 13:18.
6 Omugwaaleki gwaMesiasa okwa li ta ka pewa iimaliwa iisiliveri 30, ondjambi ndjoka ya li hayi futwa omupika. Mateus okwa li e shi popi kutya Jesus ota ka gwaalekwa niimaliwa iisiliveri mbyoka, shoka shi li egwanitho lyehunganeko lyaSakaria 11:12, 13. Ihe omolwashike Mateus a ti kutya oohapu ndhoka dha ‘popiwa komuhunganeki Jeremia’ odha gwanithwa? Pethimbo lyaMateus, otashi vulika embo lyaJeremia olyo lya li lyotango momambo gOmbiimbeli moka mwa kwatelwa lyaSakaria. (Yelekanitha Lukas 24:44.) Iimaliwa mbyoka Judas a li a pewa ine yi longitha sha nando, molwaashoka okwa li e yi ekelehi motempeli e ta yi e ki imangeleke.—Mat. 26:14-16; 27:3-10.
7. Sakaria 13:7 okwa li a gwanithwa ngiini?
7 Aalongwa yaMesiasa oya li taye ki ihana. Sakaria okwa nyola a ti: “Dhenga omusita, oonzi opo dhi ihane.” (Sak. 13:7, KB) Mo 14 Nisan 33 E.N., Jesus okwa lombwele aalongwa ye a ti: “Uusiku mbuka wonena one amuhe otamu idhimbike ndje, oshoka okwa nyolwa: ‘Ngame otandi dhenge omusita, noonzi dhuusita otadhi ihana.’” Shoka osho naanaa sha li sha ningwa, molwaashoka Mateus okwa nyola a ti kutya “aalongwa ayehe oye mu thigi po e taa yi ontuku.”—Mat. 26:31, 56 yelekanitha KB.
Okwa li a tamanekwa nokudhengwa
8. Jesaja 53:8 okwa li a gwanithwa ngiini?
8 Mesiasa okwa li ta ka pangulwa nokugeelwa. (Lesha Jesaja 53:9.) Ongula onene yomasiku 14 Nisan, iilyo yompangu ayihe yAajuda oya li ya gongala e tayi gandja elombwelo Jesus a mangwe. Oya li ye mu gandja miikaha yomupangeli Omuroma Pontius Pilatus ngoka a li a pulapula Jesus, ihe ina mona epuko lyasha muye. Sho Pilatus a li a hala okumangulula Jesus, ongundu yaantu oyi igidha ya ti: “Na alelwe [komuti gwomahepeko, NW]!” nongundu oya pula yi mangululilwe Barabbas. Molwaashoka Pilatus okwa li a hala a nyanyudhe engathithi, okwa mangulula Barabbas e ta dhengitha Jesus e te mu gandja a ka alelwe komuti gwomahepeko.—Mark. 15:1-15.
9. Oshike sha li sha ningwa pethimbo lyaJesus ngaashi sha hunganekwa mEpisalomi 35:11?
9 Oonzapo dhiifundja odha li tadhi ka lundila Mesiasa. Omupisalomi David okwa nyola a ti: “Otapu thikama oonzapo dhiifundja, taya pula ndje, shoka ndaa he shi.” (Eps. 35:11, KB) Ngaashi naanaa ehunganeko lya ti, “aayambi aakuluntu noshigongi ashihe shaatokoli oya kambadhala okukonga omalundilo, ya lundile Jesus, opo ye mu dhipage.” (Mat. 26:59) Odhoshili kutya “aalundili oyendji oye mu lundile, ihe omalundilo gawo kaga li ga tsa kumwe.” (Mark. 14:56) Molwaashoka aatondi yaJesus oya li ya hala a dhipagwa, kaya li ye na ko nasha nomalundilo ngoka a li ta popilwa.
10. Jesaja 53:7 okwa li a gwanithwa ngiini?
10 Mesiasa okwa li ta ka kala a mwena komeho gaatamaneki ye. Jesaja okwa hunganeke a ti: “Okwa hepekwa nokwa monithwa iihuna, ihe ina makula okana ke. Ongaashi onzigona tayi falwa koshidhipagelo, ongonzi tayi mwenenene omukululi gwayo, osho naye wo ina makula okana ke.” (Jes. 53:7) Sho “aayambi aakuluntu naakuluntu sho ye mu tamaneke, [Jesus] ina yamukula sha.” Pilatus okwe mu pula a ti: “Ku uvite ko, sho taye ku popi odhindjidhindji?” Ihe “Jesus ine mu yamukula nando ohapu yimwe, opo omuleli okwa kumwa unene.” (Mat. 27:12-14) Jesus ina tuka aatamaneki ye.—Rom. 12:17-21; 1 Pet. 2:23.
11. Ehunganeko lyaJesaja 50:6 nosho wo Mika 5:1 olya gwanithwa ngiini?
11 Jesaja okwa li a hunganeke kutya Mesiasa ota ka dhengwa. Okwa nyola a ti: “Ombunda yandje onde yi pe mboka ya dhenge ndje. Ngame inandi ya kankeka, sho ya tuku ndje, sho ya dhakagula oombenzi dhandje noya hiyile ndje omayeye moshipala.” (Jes. 50:6) Mika okwa hunganeka a ti: “Otaa ponokele omuwiliki gwaIsraeli.” (Mika 5:1) Shi na ko nasha negwanitho lyehunganeko ndika, Markus okwa nyola a ti: “Yamwe yomuyo oye mu hiyile omayeye, oye mu siikile koshipala noye mu dhenge noongonyo e taa ti kuye: ‘Tengeneka ngoka e ku dhenge.’ Aamati aalangeli wo oye mu dhenge nomalupi.” Markus okwa ti kutya aakwiita “oye mu dhenge noshihenguti momutse noye mu hiyile omayeye e taye mu tsile oongolo, ongotaye mu simaneke.” (Mark. 14:65; 15:19) Osha yela kutya Jesus ina ninga sha sha puka opo ando a hepekwe momukalo ngoka.
Okwa kala omudhiginini sigo omeso
12. Oohapu ndhoka dhi li mEpisalomi 22:16 nosho wo Jesaja 53:12 odha gwanithilwa ngiini Jesus?
12 Osha kala sha hunganekwa kutya Mesiasa ota ka alelwa komuti gwomahepeko. Omupisalomi David okwa nyola a ti: “Ongundu yaakolokoshi oya kunduka ndje; . . . otaa nyankula iikaha noompadhi dhandje [ya fa onime, NW].” (Eps. 22:16) Omunyoli gwEvaangeli Markus okwa popya oohapu ndhoka dha tseyika nawa kaaleshi yOmbiimbeli a ti: “Otundi ndjoka ye mu alele [komuti gwomahepeko, NW], oya li omugoyi gwongula.” (Mark. 15:25) Osha kala sha hunganekwa kutya Mesiasa ota ka yalulilwa maakolokoshi. Jesaja okwa nyola a ti: “Omwenyo gwe okwe gu pimpile meso, nokwa yalulilwa maakolokoshi.” (Jes. 53:12) Onkee ano, “aakolokoshi yaali oya alelwa pamwe naJesus [komiti dhomahepeko, NW] dhawo, gumwe okolulyo lwe nomukwawo okolumoho lwe.”—Mat. 27:38.
13. Omomukalo guni Episalomi 22:7, 8 lya li lya gwanithilwa Jesus?
13 David okwa li a hunganeke kutya Mesiasa okwa li ta ka shekwa. (Lesha Episalomi 22:7, 8.) Jesus okwa li a shekwa omanga a li ta hepekwa komuti gwomahepeko. Mateus okwa nyola a ti: “Mboka ya piti po, oya sheke Jesus nokupukapuka komitse ya ti: ‘Ongoye tuu nguka to kumuna po otempeli e to yi tungulula omasiku gatatu? Ihupitha ano, ngele ongoye Omuna gwaKalunga, u ze ko [komuti gwomahepeko, NW]!’” Aayambi aakuluntu, aalongimpango naakuluntu oye mu sheke wo ya ti: “‘Okwa li ha hupitha aantu yalwe, ihe ngashingeyi okwa nyengwa okwiihupitha. Ano ngele oye omukwaniilwa gwAaisraeli, na ze ngashingeyi [komuti gwomahepeko, NW], otse notatu mu itaale. Oye i inekela Kalunga, Kalunga ne mu hupithe ano ngashingeyi, ngele okwe mu hokwa. Oshoka okwa tile, kutya oye Omuna gwaKalunga.’” (Mat. 27:39-43) Ihe Jesus okwa li i idhidhimikile iinima ayihe mbyoka. Inetu tulila po tuu oshiholelwa oshiwanawa!
14, 15. Ehunganeko li na ko nasha noonguwo dhaMesiasa nosho wo okupewa omaviinu omalulu olya li lya gwanithwa ngiini?
14 Onguwo dhaMesiasa odha li dhi na okuumbilwa oshihogololitho. Omupisalomi okwa nyola a ti: “Omuzalo gwandje otaye gu umbile oshihogololitho noonguwo dhandje otaye dhi itopolele.” (Eps. 22:18) Shoka osha li sha ningwa “sho [aakwiita Aaroma] ye mu alele [komuti gwomahepeko, NW], oya topolelathana oonguwo dhe pamukalo gwokuumba oshihogololitho.”—Mat. 27:35; lesha Johannes 19:23, 24.
15 Mesiasa okwa li ta ka pewa omaviinu omalulu nosho wo onyango. Omupisalomi okwa ti: “Oya tulile ndje onyango miikulya, sho nda li nda sa ondjala; noya pe ndje omaviinu omalulu, sho nda sa enota.” (Eps. 69:21) Mateus okwa ti: “Oye mu pe omaviinu ga vongakanithwa nonyango. Jesus sho e ga makele, ina hala oku ga nwa.” Konima yaashono, “gumwe gwawo okwa matuka nokwa kutha oshiyayo, okwe shi yaya momaviinu omalulu nokwe shi tula koshihenguti e te shi tsike komilungu dhe.”—Mat. 27:34, 48.
16. Episalomi 22:1 olya li lya gwanithwa ngiini?
16 Mesiasa okwa li ta ka kala a fa e ekelwahi kuKalunga. (Lesha Episalomi 22:1.) Markus okwa nyola a ti: “Potundi oyo tuu ndjoka ontitatu Jesus okwi igidha mokule a ti: ‘Eli, Eli, lama sabaktani?’ Otashi ti: Kalunga kandje, Kalunga kandje, omolwashike we ekelehi ndje?” (Mark. 15:34) Jesus okwa kala omudhiginini kuHe gwomegulu. Kalunga okwa li e ethele Jesus miikaha yaatondi ye, sho e etha ye mu dhipage opo Jesus u ulike kutya ye omudhiginini kuKalunga. Sho i igidha mokule, okwa gwanitha po shoka sha hunganekwa mEpisalomi 22:1.
17. Ongiini oohapu ndhoka dhi li muSakaria 12:10 nosho wo mEpisalomi 34:20 dha li dha gwanithwa?
17 Mesiasa okwa li ta ka tsuwa, ihe omasipa ge kaga li taga ka teywa. Aakalimo yomuJerusalem oya li taya ka “tala ngoka a tsuwa kuyo.” (Sak. 12:10, KB) Episalomi 34:20 olya popi wo lya ti: “OMUWA ote mu shigi nawa lela; kape na nando olimwe lyomomasipa ge tali teywa.” Omuyapostoli Johannes okwa koleke oohapu ndhoka a ti: “Gumwe okwa tsu Jesus negonga molupati, omo nomwa zi ombinzi nomeya. Ngoka a mono shika, sho tashi ningwa, oye e shi hokolola. . . . Shika osha ningwa, opo enyolo li gwanithwe ndyoka tali ti: ‘Kaku na nando esipa lye tali ka nyanyulwa.’ Enyolo ekwawo ishewe otali ti: ‘Aantu otaa ka tala kunguka ye mu ulula.’”—Joh. 19:33-37.
18. Osha li she ende ngiini opo Jesus a fumvikwe pomuyamba?
18 Mesiasa okwa li ta ka fumvikwa pomuyamba. (Lesha Jesaja 53:5, 8, 9.) Kongulohi mo 14 Nisan, “omulumentu omuyamba a zi kuArimatia, edhina lye Josef,” okwa li a pula Pilatus a pewe omudhimba gwaJesus nokwa li e gu pewa. Mateus okwa gwedha ko ta ti: “Josef okwa kutha omudhimba e te gu dhingile moshiyata oshitokele, e te gu langeke mombila ye mwene ompe, a li e yi ihokela memanya. Okwa galangatithile posheelo shombila emanya enene e ta zi po.”—Mat. 27:57-60.
Simaneka Omukwaniilwa gwopaMesiasa!
19. Oohapu dhopahunganeko ndhoka dhi li mEpisalomi 16:10, odha li dha gwanithwa ngiini?
19 Mesiasa okwa li ta ka yumudhwa. David okwa nyola a ti: ‘[Jehova] omuntu gwoye omuholike ito mu ethele moshaasi.’ (Eps. 16:10) Dhiladhila owala nkene aakiintu mboka ya li ye ya kombila yaJesus nkene ya li ya kumwa sho ya adha yi li owala. Oya li ya mono omuyengeli e li molutu lwopantu ngoka e ya lombwele a ti: “Inamu tila. Otamu kongo Jesus Omunasareti, ngoka a li a alelwa [komuti gwomahepeko, NW]. Ke mo muka, okwa yumudhwa kuusi. Tala, eha olyo ndika mpoka ye mu langekele.” (Mark. 16:6) Omuyapostoli Petrus okwa li a lombwele ongundu yaantu ndjoka ya li muJerusalem mesiku lyOpentekoste 33 E.N., a ti: “David okwa mono shoka Kalunga ta ka ninga, onkee okwa popi eyumuko lyaKristus sho a ti: ‘Kalunga ine mu ethela maasi, olutu lwe inalu vula okwoola.’” (Iil. 2:29-31) Kalunga ka li e etha olutu lwopanyama lwOmwana omuholike lu ole. Shimwe ishewe, Jesus okwa li a yumudhwa nomwenyo gwopambepo pashikumithalonga.—1 Pet. 3:18.
20. Omahunganeko otaga ti shike kombinga yokupangela kwaMesiasa?
20 Ngaashi sha li sha hunganekwa, Kalunga okwa li a popi kutya Jesus Omwana. (Lesha Episalomi 2:7; Mateus 3:17.) Oongundu dhaantu odha li wo dha simaneke Jesus nUukwaniilwa we mboka wa li tawu ke ya, natse kunena ohatu popi nenyanyu kombinga ye nosho wo yUukwaniilwa we. (Mark. 11:7-10) Masiku Kristus ota ka hanagula po aatondi ye sho ‘osheendo she tashi ka adha esindano okupopila oshili [neifupipiko, KB] nuuyuuki.’ (Eps. 2:8, 9; 45:1-6) Epangelo lye otali ka eta ombili nehepuluko kombanda yevi alihe. (Eps. 72:1, 3, 12, 16; Jes. 9:6, 7) Tu li Oonzapo dhaJehova, katu na tuu uuthembahenda wa dhenga mbanda wokuuvitha ooshili ndhika kombinga yOmwana omuholike ngoka ta pangele nale megulu e li Omukwaniilwa gwopaMesiasa!
Oto yamukula ngiini?
• Omahunganeko kombinga yokugwaalekwa kwaJesus nokuthigwa po kaalongwa ye oga li ga gwanithwa ngiini?
• Iinima yini ya li ya hunganekwa shi na ko nasha nokwaalelwa kwaJesus Kristus komuti gwomahepeko?
• Omolwashike wu na uushili kutya Jesus oye Mesiasa ngoka a li u uvanekwa?
[Ethano pepandja 13]
Okuya kwaJesus muJerusalem e li omusindani okwa li kwa gwanitha ehunganeko lini?
[Omathano pepandja 15]
Jesus okwa si omolwoondjo dhetu, ihe ngashingeyi oku li ta pangele e li Omukwaniilwa gwopaMesiasa