Jehova okwa li a ‘xupifa’ ovapiya vaye vopefimbo lOmbibeli
“Akutu Kalunga, tondokele nge! Oove omukwafi nomuxupifi wange.” — EPS. 70:6.
1, 2. (a) Ovalongeli vaKalunga ohava pula ekwafo kuye ngeenge ve li meenghalo dilipi? (b) Epulo lilipi la holoka po, nopeni hatu dulu okuhanga enyamukulo kepulo olo?
OFIMBO ovadali vamwe va li mefudo, ova li va uda kutya omonakadona wavo womido 23 a hombolwa ke wetike. Okwa li taku fekelwa kutya okwa vakwa po ndele ta dipawa. Ovadali ovo ova li va longela diva oinima yavo, ndele tava i molweendo va finda keumbo, nova li tava ilikana va mana mo kuJehova e va kwafe ofimbo va li ve li mondjila. Ondombwedi imwe yomido 20, oyo ya li ya kwatwa komukifi woshinamenena oo hauxuuninwa we ke i lemaneka filufilu, oya li ya ilikana kuJehova nopehe na okwoongaonga. Omudalakadi umwe oo ehe na kaume kopahombo okwa li ta kendabala neenghono okumona oilonga, molwaashi ke na oimaliwa ya wana opo a lande oikulya yavo nokamonakadona kaye komido 12. Omudalakadi oo okwa li a ilikana kuJehova a mana mo. Oimoniwa oyo otai ulike kutya ovalongeli vaJehova ohava ilikana kuye e va kwafele ngeenge va hangwa komayeleko ile komaupyakadi manene. Mbela ope na ngoo efimbo limwe wa pulile Jehova e ku kwafele momafimbo madjuu?
2 Ndele ope na epulo la fimana olo kutya: Mbela ohatu dulu ngoo shili okuteelela Jehova a nyamukule omailikano etu ngeenge hatu mu pula ekwafo? Epsalme 70 otali tu pe enyamukulo olo tali pameke eitavelo letu. Epsalme olo tali kumu omutima ola shangwa komupiya omudiinini waJehova, David, oo a li a hangwa keenghalo dihapu didjuu monghalamwenyo yaye. Omushangi wepsalme oo a nwefwa mo okwa li e linyengifwa a popye shi na sha naJehova a ti: ‘Akutu Kalunga, Oove omukwafi nomuxupifi wange.’ (Eps. 70:6) Okukonakona Epsalme 70 otaku dulu oku tu kwafela tu mone kutya nafye ohatu dulu okupula ekwafo kuJehova momafimbo madjuu nohatu dulu okukala twe lineekela filufilu kutya ote ke tu ‘xupifa.’
‘Oove omuxupifi’
3. (a) Epsalme 70 oli na eendjovo deilikano di na sha nashike? (b) David okwa li e na elineekelo lilipi, ngaashi sha hokololwa mEpsalme 70?
3 Omushangi wEpsalme 70 okwa hovela nokwa xulifa neendjovo deilikano ta pula ekwafo kuKalunga. (Lesha Epsalme 70:2-6.) David okwa li a indila Jehova a ‘ulume’ noku mu “tondokele” opo e mu xupife. Movelishe 3-5, David okwa li a ilikana ta pula Jehova a ninge oinima yonhumba. Tete okwa li a indila shi na sha naavo va li va hala oku mu dipaa, kutya Jehova ne va finde noku va fife ohoni omolwoilonga yavo ii. Movelishe 5, okwa li a ilikana shi na sha noshiwana shaKalunga. Okwa li a ilikana kutya ovo tava kongo Jehova nava nyakukwe nove mu tumbalekife. David okwa xulifa epsalme laye, a popya shi na sha naJehova a ti: “Oove omukwafi nomuxupifi wange.” Didilika kutya David ina tya “kala” omuxupifi wange a fa ngeno ta ningi vali eindilo limwe. Ponhele yaasho, okwa ti kutya “Oove” omuxupifi wange, osho tashi ulike kutya okwa li e lineekela Jehova. David okwa li e lineekela kutya Jehova ote ke mu kwafa.
4, 5. Oshike hatu lihongo kombinga yaDavid mEpsalme 70, nohatu dulu okukala nelineekelo lilipi?
4 Epsalme 70 otali tu hongo shike kombinga yaDavid? Ka li a kendabala okuyukifa oinima kuye mwene, eshi pa li pe na ovo va li va hala oku mu dipaa. Ponhele yaasho, okwa li e lineekela kutya Jehova ota ka ungaunga novatondi vaye pefimbo laye la wapala nomonghedi ya yuka. (1 Sam. 26:10) David okwa li e na elineekelo filufilu kutya Jehova oha kwafele noha xupifa ovo tave mu kongo. (Heb. 11:6) David okwa li e lineekela kutya ovalongelikalunga vashili va tya ngaho ove na etomheno lokunyakukwa nokutumbalekifa Jehova mokulombwela vamwe kombinga younene waye. — Eps. 5:12; 35:27.
5 Ngaashi David, nafye ohatu dulu okukala nelineekelo filufilu kutya Jehova oye Omukwafi “nomuxupifi” wetu. Onghee hano, osha yuka okwiilikana kuJehova e tu kwafe meendelelo ngeenge twa hangwa komayeleko manene ile ngeenge tu udite twa pumbwa ekwafo neenghono. (Eps. 71:12) Ndele mbela Jehova ota ka ninga po shike ngeenge hatu mu ilikana e tu kwafe? Fimbo inatu ka kundafana shi na sha nanghee Jehova ta dulu oku tu kwafa, natu ka taleni keenghedi nhatu omo Jehova a li a xupifa David, sha hala okutya, a li e mu kwafela eshi a li moudjuu.
Nghee Jehova a li a xupifa David kovatondi vaye
6. Oshike sha li sha kwafela David a shiive kutya Jehova oha xupifa ovayuki?
6 David okwa li a mona ouyelele moitukulwa yOmbibeli oyo a li e na, kutya ovayuki otava dulu okukala nelineekelo kutya Jehova ote ke va kwafela. Eshi Jehova a li a hanauna po ounyuni wouhenakalunga nEyelu, okwa li a xupifa Noa noukwaneumbo waye oo wa li hau tila Kalunga. (Gen. 7:23) Okwa li yo a lokifila ovakolokoshi vomuSodom naGomorra omundilo nosulfuri, ndele okwa li a kwafela omuyuki Lot novanakadona vaye vavali va xupe. (Gen. 19:12-26) Eshi Jehova a li a hanauna po Farao omulinenepeki netangakwaita laye mEfuta Litilyana, okwa li a amena oshiwana shaye shiha hanaunwe po. (Ex. 14:19-28) Onghee hano, itashi kumwifa eshi David a tanga Jehova mepsalme limwe vali a ti kutya oku li “Kalunga Omuxupifi”! — Eps. 68:21.
7-9. (a) David okwa li e na etomheno lashike lokulineekela meenghono daJehova dokuxupifa? (b) David okwa ti kutya olyelye a li e mu xupifa?
7 David okwa li yo e na etomheno limwe lopaumwene lokukala e lineekela filufilu meenghono daJehova dokuxupifa. Okwa li a mona pauhandimwe kutya “omaoko aalushe” aJehova otaa dulu okuxupifa ovo have mu longele. (Deut. 33:27) Jehova okwa li a xupifa David lwoikando ‘kovatondi’ vaye. (Eps. 18:18-20, 49) Natu ka taleni koshihopaenenwa shimwe.
8 Eshi ovakainhu vomuIsrael va li tava tange David omolwounghulungu waye wokulwa, ohamba Saul oya li ya twila neenghono David ondubo noya li ya hetekela lwoikando ivali okutwa David neongamukonda. (1 Sam. 18:6-9) Oikando aishe oyo ivali Saul okwa li a shekuna David. Mbela David okwa li a xupa molwaashi ashike a li omukwaita onghulungu nokwa lungudja? Hasho nandenande. Ombibeli otai ti: ‘Omwene okwa li pamwe naye.’ (Lesha 1 Samuel. 18:11-14.) Konima yefimbo eshi omhangela yaSaul oyo a li a pangela opo a dipaife David kOvafilisti ya li ya ponya, ‘Saul okwa li e shi mona mo kutya Omwene a kala naDavid.’ — 1 Sam. 18:17-28.
9 David okwa li a dimina kutya ope na oo a li e mu xupifa. Olyelye mbela a li e mu xupifa? David okwa popya mEpsalme 18:1, a ti: ‘Epsalme laDavid, e li pa omwiimbifi. David, omupiya wOmwene, ou e li mu imbila kefiku olo, Omwene e mu xupifa meke laSaul.’ David okwa li a holola omaliudo aye meimbilo a ti: “Omwene Oye emanya lange la pama, nohotengulu yange, nomuxupifi wange. Kalunga kange Oye omhunda yange yehondamo oko handi tondokele.” (Eps. 18:3) Mbela itashi pameke eitavelo letu okushiiva kutya Jehova oha dulu okuxupifa oshiwana shaye? — Eps. 35:10
Jehova okwa li a kwafela David eshi a li ta vele
10, 11. Oshike tashi tu kwafele tu mone kutya opefimbo lilipi tashi dulika David a li ta vele ngaashi sha popiwa mEpsalme 41?
10 Ohamba David oya li ya kwatwa komukifi wa kwata moiti, oo wa popiwa mEpsalme 41. Molwaashi David okwa kala ta vele oule wefimbo, ovatondi vaye vamwe ova li tava diladila kutya ita ka “penduka po vali nande.” (Ovelishe 8, 9) Opefimbo lilipi David a li a kwatwa komukifi wa kwata moiti wa tya ngaho? Eenghalo odo da tumbulwa mEpsalme 41 otadi ulike tashi dulika kefimbo lidjuu lokukalamwenyo kwaDavid, eshi omonamati waye Absalom a li ta kendabala oku mu umba ko koshipundi. — 2 Sam. 15:6, 13, 14.
11 Pashihopaenenwa, David okwa popya shi na sha naashi a li a kengelelwa kukaume kaye omulineekelwa oo a li ha li pamwe naye. (Ovelishe 10) Osho otashi dulika shi tu dimbulukife kombinga yoshinima shimwe osho sha li sha ningilwa David. Eshi Absalom a li a tukula oshibofa, omuyandjimayele waDavid omulineekelwa Ahitofel okwa li a kengelela David ndele te limbwange mumwe naAbsalom. (2 Sam. 15:31; 16:15) Diladila ashike ohamba oyo ya nghundipala palutu omolwouvela, ndele oi shii kutya oya dingililwa kovanhu ovo va li va hala ngeno oya fya opo va wanife po eemhangela davo dii. — Ovelishe 6.
12, 13. (a) David okwa li e na elineekelo lashike? (b) Kalunga otashi dulika a li a pameka David ngahelipi?
12 David okwa kala alushe e lineekela ‘momuxupifi’ waye. Okwa popya kutya ngeenge omulongelikalunga omuyuki ta vele ‘ota xupifwa kOmwene mefiku loiponga. Ngeenge ta nangala ta vele, Omwene ote mu pendula po, onhala yaye yokuvela ote i lundulula.’ (Eps. 41:2, 4) Natango David okwa li a ulika elineekelo laye muJehova eshi a longifa outumbulilo oo “Omwene ote mu.” David okwa li e na elineekelo kutya Jehova ote ke mu xupifa. Ngahelipi mbela?
13 David ka li a teelela Jehova e mu velule pashikumwifilonga. Ponhele yaasho, David okwa li e lineekela kutya Jehova ote ke mu “pendula po,” sha hala okutya, Jehova okwa li te ke mu kwafela noku mu nghonopaleka eshi ta vele. David okwa li a pumbwa filufilu ekwafo la tya ngaho. Kakele komukifi oo wa li we mu nghundipaleka, okwa li yo a dingililwa kovatondi ovo va li tave mu popile mowii. (Ovelishe 6, 7) Jehova otashi dulika a li a pameka David moku mu kwafela a diladile oinima oyo tai hekeleke. Shididilikwedi, David okwa li a popya a ti: “Osheshi ame molwokuhenambudi [“molwoudiinini, NW”] kwange oto pamekele nge ofika.” (Ovelishe 13) David otashi dulika yo a li a pamekwa eshi a li ta diladila kutya nonande okwa li a nghundipala, novatondi vaye ova li tave mu popile mowii, Jehova okwa li e mu tala ko e li omudiinini. Konima yefimbo, David osho a ka veluka. Itashi hekeleke tuu okushiiva kutya Jehova oha dulu okukwafela ovo tava vele! — 2 Kor. 1:3.
Jehova okwa li a palula David
14, 15. Opefimbo lilipi David novakwaita vaye va li va pumbwa oikulya, nova li va kwafelwa ngahelipi?
14 Eshi David a ninga ohamba yaIsrael, okwa li ha li oikulya iwa nokwa li ha nu oikunwa iwa, nokwa li nokuli ha shivi ovanhu vahapu va lye pamwe naye. (2 Sam. 9:10) Ndele opa li yo efimbo limwe opo David a li ehe na oikulya ya wana. Eshi omonamati waye Absalom a li a tukula oshibofa nokwa li a kendabala oku mu umba ko koshipundi, David novayambididi vaye vamwe ovadiinini ova li va fiya po Jerusalem. Ova li va ya onhapo kuGilead, osho sha li koushilo womulonga waJordan. (2 Sam. 17:22, 24) Molwaashi ova li ve na alushe okuya onhapo ovatondi vavo, David novakwaita vaye osho va ka pumbwa oikulya noikunwa nosho yo okufuwa po. Mbela openi va li tava ka hanga oikulya mombuwa?
15 Xuuninwa, David novakwaita vaye ova li va fika moshilando shedina Mahanaim. Moshilando osho ova li va shakeneka mo ovalumenhu vatatu ovaladi, Sobi, Magir naBarsillai. Ovalumenhu ovo ova li va tula eemwenyo davo moshiponga va kwafele ohamba oyo ya nangekwa po kuKalunga, molwaashi ngeno Absalom oku ninge ohamba okwa li ta ka handukila neenghono keshe oo a li ta yambidida David. Molwaashi ovalumenhu ovo vatatu ovadiinini ova li va mona onghalo omo David nosho yo ovakwaita vaye va li, ova li ve va etela oipumbiwa, ngaashi eenhanga dokunangala, omahangu, oilyavala, omakunde, omaadi eenyiki, ombuta needi. (Lesha 2 Samuel 17:27-29.) David okwa li a kumwa neenghono koudiinini wa tongomana nosho yo komhepo yokuyakula ovaenda oyo ya li ya ulikwa kovalumenhu ovo vatatu. David ka li nande ta ka dimbwa ashishe osho ovalumenhu ovo va li ve mu ningila.
16. Olyelye lelalela a li a palula daDavid novakwaita vaye?
16 Ndele mbela olyelye lelalela a li a palula daDavid novakwaita vaye? David okwa li a itavela filufilu kutya Jehova oha file oshisho oshiwana shaye. Jehova ota dulu okulinyengifa ovapiya vaye vamwe va kwafele ovalongelikalunga vakwao ovo ve na omhumbwe. Nopehe na omalimbililo, ngeenge David a li ta diladila shi na sha nolune olo a li a ulikilwa kovalumenhu venya vatatu ofimbo a li muGilead, okwa mona kutya Jehova oye a li e mu fila oshisho pahole. Lwopexulilo lokukalamwenyo kwaye, David okwa li a popya a ti: “Nghee nda li omumati fiyo onda kulupa, omuyuki [naye a kwatelwa mo] inandi mu mona nande a efuwa, ile oludalo laye tali ehela oshifima.” (Eps. 37:25) Mbela itashi hekeleke okushiiva kutya eke laJehova inali xupipala? — Omayel. 10:3.
Jehova ‘oku shii okuxupifa ovanhu’
17. Jehova okwa kala nokuwanifa po shike?
17 David okwa li ashike umwe womovalongelikalunga vahapu ovo Jehova a li a xupifa pefimbo lOmbibeli. Okudja pefimbo laDavid, Jehova okwa kala nokuwanifa po eendjovo domuyapostoli Petrus odo tadi ti: “Omwene e shii kuxupifa ovayuki momahongaulo.” (2 Pet. 2:9) Natu ka taleni koihopaenenwa imwe vali yopavali i na sha naasho.
18. Jehova okwa li a xupifa ngahelipi oshiwana shaye pefimbo laHiskia?
18 Eshi etangakwaita enaenghono laAssiria la li la ponokela Juda nola li tali shongo Jerusalem mefelemudo etihetatu K.O.P., ohamba Hiskia oya li ya ilikana ya ti: ‘Omwene Kalunga ketu, tu xupifa. Oilongo aishe yedu i ka shiive, nokutya Oove auke Omwene Kalunga.’ (Jes. 37:20) Hiskia okwa li te lipula unene shi na sha nedina laKalunga. Jehova okwa li a nyamukula eilikano laHiskia olo la dja komutima. Moufiku ashike umwe, omweengeli umwe okwa li a dipaa ovakwaita Ovaassiria 185 000, nokungaho, Jehova okwa li a xupifa ovapiya vaye ovadiinini. — Jes. 37:32, 36.
19. Ovakriste vomefelemudo lotete ova li va xupa omolwokudulika kelondwelo lilipi?
19 Omafiku manini fimbo Jesus ina fya, okwa li a yandja elondwelo lopaxunganeko omolwouwa wovahongwa vaye ovo va li muJudea. (Lesha Lukas 21:20-22.) Opa li pa pita omido omilongo fimbo exunganeko olo inali wanifwa, ndele mo 66 O.P., etangakwaita laRoma ola li la ponokela Jerusalem omolwoshibofa osho sha li sha tukulwa kOvajuda. Etangakwaita laRoma olo la li koshi yewiliko laCestius Gallus ola li la pondola okuteya po oshitukulwa shimwe shekuma lotembeli, ndele ombaadilila, ola li la fiya po Jerusalem. Ovakriste ovadiinini ova li va ya onhapo keemhunda molwaashi ova li va didilika kutya oyo oi li omhito yokuya onhapo ehanauno olo la li la xunganekwa kuJesus. Etangakwaita laRoma ola ka aluka mo 70 O.P., ndele oshikando osho ola li la hanauna po Jerusalem filufilu. Ovakriste ovo va li va dulika kelondwelo laJesus ova li va xupa moudjuu wa tya ngaho. — Luk. 19:41-44.
20. Omolwashike hatu dulu okukala tu na elineekelo kutya Jehova oku li ‘omuxupifi’ wetu?
20 Okudiladila kunghee Jehova a li a kwafela oshiwana shaye monakudiwa otaku pameke eitavelo letu. Otaku tu pe yo etomheno lokukala twe mu lineekela. Nafye ohatu dulu okukala nelineekelo filufilu kutya Jehova oku li ‘omuxupifi’ wetu, kashi na nee mbudi kutya otwa taalelwa komashongo elipi paife ile oo tae ke tu hanga monakwiiwa. Ndele mbela Jehova ote ke tu xupifa ngahelipi? Ongahelipi shi na sha noohandimwe ovo va popiwa mokatendo kotete koshitukulwa eshi? Mbela eenghalo ode ke va endela ngahelipi? Ohatu ka konakona shi na sha naasho moshitukulwa tashi landula.
Oto dimbuluka?
• Epsalme 70 otali tu pe etomheno lilipi lokulineekela Jehova?
• Jehova okwa li a kwafela ngahelipi David eshi a li ta vele?
• Oihopaenenwa ilipi tai ulike kutya Jehova ota dulu okuxupifa oshiwana shaye kovatondi vasho?
[Efano pepandja 12]
Jehova okwa li a nyamukula eilikano laHiskia