Harana—Ko e Matakavi i Tuai he Tau Gahua Lalahi

KI A lautolu ne iloa e tau Tohiaga Tapu, ko e talahau ni he higoa Harana kua mafiti ke manatu e tupuna tua fakamooli ko Aperahamo. He fenoga haana mai i Uro ke he motu ko Kanana, ko ia mo e hoana haana ko Sara, pihia mo e matua taane haana ko Taraha, mo e matakainaga haana ko Lota ne fai magaaho ne nonofo i Harana. Ne loga lahi e tau koloa fakatino ha Aperahamo ne moua i ai. Mole atu e mate he matua taane haana, ne matutaki a Aperahamo he fenoga haana ke he motu ne mavehe he Atua mooli. (Kene. 11:31, 32; 12:4, 5; Gahua 7:2-4) Fakamui, ne fakafano e Aperahamo haana fekafekau kua motua lahi ki Harana po ke matakavi tata mai ke kumi e hoana ma Isaako. Ne leva foki e nofo he mokopuna ha Aperahamo ko Iakopo i ai.—Kene. 24:1-4, 10; 27:42-45; 28:1, 2, 10.

Ko e paleko ne tala age he Patuiki Asuria ko Sanerivi ke he Patuiki ko Hesekia ha Iuta, ne putoia ai foki a Harana he “tau motu” ne fofō he tau patuiki ha Asuria. He mena nei ko e higoa “Harana” ne hagaao ke he maaga ti pihia mo e tau motu ne tata atu. (2 Patu. 19:11, 12) Ne totoku he perofetaaga ha Esekielu a Harana ko e taha he tau matakavi pauaki ne fefakafuaaki ha Turo, ti fakamooli e matagahua aoga ha Harana ko e matakavi fakafua koloa.—Eseki. 27:1, 2, 23.

Ko e maaga tote a Harana mogonei ne tata ki Şanlıurfa, he faahi uta a Turkey. Ka e he taha magahala, ko e maaga fakamua atu ko Harana ko e matakavi mooli he tau gahua lalahi. Ko Harana e taha he tau matakavi i tuai ne mau agaia e higoa ne tū i loto he Tohi Tapu. Ko Harranu, ke he higoa Asuria, kua maeke ke kakano “Puhala” po ke, “Caravan Road,” ne fakakite ko Harana he halatū he vahāloto he tau maaga lalahi ne fefakafuaaki. Hagaao ke he tau matatohi ne keli hake i Harana, ko e matua fifine he Patuiki ko Nabonidus a Papelonia ko e ekepoa fifine ne mua he faituga a Sin, ko e atua he mahina ha Harana. Ne pehē kua fakafoou e Nabonidus e faituga nei. Ko e mena ia, ne kitia i Harana e tau pule atu motu ne tutū hake mo e mokulu hifo.

Kua kehe lahi mahaki a Harana mogonei mai he tuaga i tuai. Ne fakafoou mo e talahaua lahi e maaga ko Harana i tuai, mua atu he tau magahala pauaki. Ka ko Harana mogonei kua ha ha ai e tau fale ne tā fakatokoluga hake e tau tua fale. Ko e tau mena malona ni he vahā i tuai ne takatakai i ai. He lalolagi foou he Atua, tokologa ne nonofo fakamua i Harana—putoia a Aperahamo, Sara, mo Lota—to liu fakatu mai. Liga maeke ia lautolu ke talahau fakalaulahi ki a tautolu hagaao ke he maaga ko Harana, ko e matakavi i tuai he tau gahua lalahi.

[Fakatino he lau 20]

Tau mena malona i Harana

[Fakatino he lau 20]

Tau fale ne tā fakatokoluga e tau tua fale

[Fakatino he lau 20]

Harana katoa mogonei