Kia Kumikumi Fakamua ke he “Hana Tututonu”
“Ka kia kumikumi fakamua a mutolu ke he kautu he Atua mo e hana tututonu, ati lafi atu ai e tau mena oti ia kia mutolu.”—MATA. 6:33.
1, 2. Ko e heigoa e tututonu he Atua, ti fakavē ai ke he heigoa?
“KA KIA kumikumi fakamua a mutolu ke he kautu he Atua.” (Mata. 6:33) Ko e tomatomaaga nei ne talahau e Iesu Keriso he haana Lauga he Mouga ne iloa lahi he Tau Fakamoli a Iehova he vahā nei. He tau faahi oti he tau momoui ha tautolu kua eketaha a tautolu ke fakakite kua manako a tautolu ke he fakatufono he Kautu ti loto ke mahani fakamooli ki ai. Ka e lata foki ia tautolu ke tokaloto e vala ke uaaki he talahauaga nei, “mo e hana tututonu.” Ko e heigoa e tututonu he Atua ti ko e heigoa e kakano ke kumikumi fakamua ai?
2 Ko e tau kupu fakamua ma e “tututonu” ka fakaliliu foki ko e “fakafili tonu” po ke “hakohako.” Ti ko e tututonu he Atua kua hakohako hagaao ke he tau tuaga mo e tau mena ne aoga ki a Ia. Ha ko e Tufuga, ne ha ha ia Iehova e tonuhia ke fakatoka e tau tuaga kua mitaki mo e tau mena kua kelea, mo e mena kua hako mo e mena kua hepe. (Fakakite. 4:11) Ka ko e tututonu he Atua kua nakai fakateaga, kikili ke he tau matafakatufono po ke tohi loagitu he tau fakatufono mo e tau poakiaga. Ka e fakavē ai ke he aga a Iehova mo e aga mua ue atu haana he fakafili tonu, fakalataha mo e falu he haana tau aga mua ue atu he fakaalofa, pulotu, mo e malolō. Ti ko e tututonu he Atua mogoia ne matutaki ke he finagalo mo e amaamanakiaga haana. Putoia ai e mena ne amanaki a ia ki a lautolu kua manako ke fekafekau ki a ia.
3. (a) Ko e heigoa e kakano ke kumikumi fakamua e tututonu he Atua? (e) Ko e ha kua tuku fakatokoluga e tautolu e tau tuaga tututonu a Iehova?
3 Ko e heigoa e kakano ke kumikumi fakamua e tututonu he Atua? Talahau pehē, kua kakano ai ke taute e finagalo he Atua ke fakafiafia a ia. He kumikumi fakamua e tututonu haana kua putoia e lali ke moui fakatatau ke he tau tuaga aoga mo e mitaki katoatoa haana ka e nakai ko e ha tautolu. (Totou Roma 12:2.) Ko e puhala moui nei kua putoia e fakafetuiaga ni ha tautolu mo Iehova. Nakai ko e omaoma ke he tau matafakatufono haana he matakutaku neke fakahala. Ka ko e fakaalofa ha tautolu ma e Atua kua fakalagalaga a tautolu ke eketaha ke fakafiafia a ia he tuku fakatokoluga e tau tuaga haana, ka e nakai fakatū ni ha tautolu. Mailoga e tautolu ko e mena hako anei ke taute, ko e mena ia ni ne tufuga a tautolu ke taute. Tuga a Iesu Keriso, ko e Patuiki he Kautu he Atua, kua lata ia tautolu ke fiafia ke he tututonu.—Hepe. 1:8, 9.
4. Ko e ha kua aoga lahi ke kumikumi e tututonu he Atua?
4 Aoga lahi fēfē ke kumikumi e tututonu a Iehova? Manamanatu ke he mena nei: Ko e kamatamata fakamua he kaina i Etena ne fakavē to talia po ke nakai talia e Atamu mo Eva e tonuhia ha Iehova ke fakatū e tau tuaga. (Kene. 2:17; 3:5) Ko e kaumahala ha laua ke talia ne tamai e matematekelea mo e mate ki a tautolu ko e tau hologa ha laua. (Roma 5:12) He taha faahi, pehē e Kupu he Atua: “Ko ia kua tutuli atu ke he mahani tututonu mo e fakaalofa, to moua ai e ia e moui, mo e tututonu, mo e lilifu.” (Fakatai 21:21) E, he kumikumi fakamua e tututonu he Atua kua fua mai e fakafetuiaga tata mo Iehova ti takitaki ke he ha tautolu ni a fakamouiaga.—Roma 3:23, 24.
Ko e Hagahaga Kelea he Fia Tututonu
5. Ko e heigoa e hagahaga kelea kua lata ia tautolu ke kalo kehe i ai?
5 He tohi ke he tau Kerisiano i Roma, ne fakamaama he aposetolo ko Paulo e hagahaga kelea kua lata ia tautolu oti ke kalo kehe ai ke maeke ia tautolu ke kautū he kumikumi fakamua e tututonu he Atua. Tutala hagaao ke he tau matakainaga Iutaia haana, pehē a Paulo: “Kua talahau au kia lautolu, ha ha ia lautolu e fakamakutu ke he tau mena he Atua, ka e nakai lata mo e maama. Ha kua nakai iloa e lautolu e tututonu mai he Atua, ti kua kumi e lautolu ke fakatu e tututonu ha lautolu ni, kua nakai omaoma a lautolu ke he tututonu mai he Atua.” (Roma 10:2, 3) Hagaao ki a Paulo, ko lautolu ia kua tapuaki ne nakai maama e tututonu he Atua ha kua lavelave lahi he lali ke fakatū e tututonu ni ha lautolu.a
6. Ko e heigoa e aga kua lata ia tautolu ke kalo kehe ai, ti ko e ha?
6 Taha e puhala ka mokulu a tautolu ke he matahele nei ko e onoono ke he fekafekauaga ha tautolu ke he Atua ko e fetotokoaki he fakatatai a tautolu ke he falu. Ko e aga nei ka mukamuka ke takitaki a tautolu ke molea e mauokafua ke he tau iloilo ha tautolu. Kaeke ke mahani pihia a tautolu, to nimo e tautolu e tututonu a Iehova. (Kala. 6:3, 4) Ko e fatuakiloto hako he taute e mena kua hako ko e fakaalofa ha tautolu ki a Iehova. Ko e tau laliaga oti ke fakamooli e tututonu ni ha tautolu ka nakai aoga ha tautolu a talahauaga ke fakaalofa ki a Ia.—Totou Luka 16:15.
7. Tutala fēfē a Iesu ke he lekua he fia tututonu?
7 Ne tupetupe a Iesu hagaao ke he falu “ne tua a lautolu kia lautolu piko kua mahani tututonu, ka e fakalialia a lautolu ke he fala tagata.” Ne tutala a ia ke he lekua he fia tututonu he talahau e fakataiaga nai: “Ne o hake ke he faituga e tokoua a tagata ke liogi; ko e farasaio taha, ko e telona taha. Ne tu e farasaio kua liogi fakatekiteki atu ke he tau kupu nai, Ko e Atua na e, kua fakaaue atu au kia koe, he nakai tuga e fala tagata au, ko lautolu ne fofo mena, ko e tau matahepehepe, ko e tau faivao, nakai tuga foki e telona ko. Kua fakakanopogi takilagaua au ke he tau fahitapu; kua uta e au e tau mena ne hogofulu aki haku a tau mena oti ka moua. Ko e telona foki kua tu mamao atu, nakai maeke ke haga hake hana tau mata ke he lagi, ka kua pokipoki hana fatafata, kua pehe age, Ko e Atua na e, kia fakaalofa mai a koe kia au ko e tagata hala.” Ne fakahiku e Iesu he pehē: “Kua tala atu e au kia mutolu, kua hifo e tagata na ke he hana fale kua talahaua tututonu, ka e nakai pihia taha; ha ko ia ne fakatokoluga e ia a ia, to fakatokolalo ai a ia; ka ko ia ke fakatokolalo e ia a ia, to fakamatalahi a ia.”—Luka 18:9-14.
Taha Hagahaga Kelea Foki he ‘Tututonu Lahi Ue Atu’
8, 9. Ko e heigoa e kakano ke ‘tututonu lahi ue atu,’ ti ko e heigoa ka takitaki ki ai a tautolu?
8 Taha hagahaga kelea foki kua lata ia tautolu ke kalo kua fakamaama ia Fakamatalaaga 7:16: “Aua neke tututonu . . . ke lahi ue atu, ti ua fakalahi e koe hāu a iloilo ke lahi ue atu; ke tamate e koe a koe he ha?” Ko e tagata tohia omoomoi he Tohi Tapu ne matutaki atu, kitia ai he kupu 20, ne foaki ki a tautolu e kakano ke kalo he aga pihia: “Nakai ni ha ha i ai ha tagata tututonu ke he lalolagi, kua eke e mahani mitaki, mo e nakai hala a ia.” Ko e tagata kua ‘tututonu lahi ue atu’ ne fakavē e tau tuaga ni haana ma e tututonu mo e fakafili aki e lautolu e falu. Ka e, kaumahala a ia ke mailoga kua taute e ia e mena nā, he fakamahomo hake haana a tau tuaga ki luga he tau tuaga he Atua ti maeke ke fakamooli kua nakai tututonu a ia ki mua he Atua.
9 He ‘tututonu lahi ue atu,’ po ke talahau he falu fakaliliuaga he Tohi Tapu ko e “fia tututonu lahi” po ke “molea e tututonu,” ka fakatupu foki a tautolu ke hūhū e puhala fakafehagai ha Iehova. Ka e lata ia tautolu ke manatu, ka hūhū e tautolu e tonuhia po ke, hakohako he tau fifiliaga a Iehova, kua liga kamata a tautolu ke fakamahomo hake e tuaga he tututonu ha tautolu ki luga he ha Iehova. Tuga ke pehē kua tuku e tautolu a Iehova ke he kamatamata mo e fakafili a ia ke he ha tautolu a tau tuaga nukua hako mo e hepe. Ka ko Iehova kua ha ha ai e tonuhia ke fakavē e tuaga ma e tututonu, nakai ko tautolu!—Roma 14:10.
10. He mena ne hoko ki a Iopu, ko e heigoa ka fakatupu a tautolu ke fakafili e Atua?
10 Pete he nakai fai ia tautolu kua manako pauaki ke fakafili e Atua, ko e aga nakai mitaki katoatoa ha tautolu ka takitaki a tautolu ke he puhala nei. Maeke e mena nei ke mukamuka ke tupu ka kitia e tautolu e tau mena kua onoono a tautolu ki ai kua nakai tonu po ke ka matematekelea fakatagata a tautolu. Ne taute foki he tagata mahani fakamooli ko Iopu e hehē nei. Fakamaama fakamua ko Iopu ko e tagata ‘mahani hakohako mo e mahani tonu, ne matakutaku foki ke he Atua, mo e kalo kehe a ia mo e tau mena kelea.’ (Iopu 1:1) Ka e lauia a Iopu ke he tau fufuta matematekelea, ti ki a ia, kua tuga kua nakai tonu ai. Takitaki he mena nei a Iopu ke fakailoa na “talahaua e ia a ia kua tututonu, ka e nakai ko e Atua.” (Iopu 32:1, 2) Ati fakahako ai e Iopu haana a onoonoaga. Ti lata ke nakai ofo a tautolu he falu magaaho ka feleveia a tautolu mo e tuaga pihia. Ka tupu e mena ia, ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke hiki e puhala manamanatu ha tautolu?
Nakai Iloa Oti e Tautolu e Tau Vala Tala Hako
11, 12. (a) Ka logona e tautolu kua fai mena kua nakai tonu, ko e heigoa kua lata ia tautolu ke manatu? (e) Ko e ha kua liga manatu e taha tagata ke he fakataiaga ha Iesu he tau tagata gahua he ulu vine kua fakakite e mena ne nakai tonu?
11 Ko e mena fakamua ke manatu kua nakai iloa oti e tautolu e tau vala tala hako. Ko e mena ia ne tupu ki a Iopu. Nakai iloa e ia na fakapotopoto auloa e tau tama taane fakaagelu he Atua he lagi ti tukumale fakakelea e Satani a ia. (Iopu 1:7-12; 2:1-6) Ne nakai mailoga e Iopu ko e tau lekua haana ne fakatupu mooli e Satani. Ti nakai iloa e tautolu na mailoga foki e Iopu e kitiaaga mooli ha Satani! Kua manatu hehē a ia mena fakatupu he Atua e tau lekua haana. E, na mukamuka ke hoko ke he fakahikuaga hehē ka nakai iloa oti e tautolu e tau vala tala hako.
12 Ma e fakatai, manamanatu la ke he fakataiaga a Iesu ke he tau tagata gahua he ulu vine. (Totou Mataio 20:8-16.) Ne fakamaama e Iesu he mena nei e iki he kaina ne tā tatai e totogi he tau tagata gahua haana, he gahua a lautolu he aho katoa po ke taha ni e tulā. Fēfē e logonaaga haau ke he mena ia? Tuga kia kua tonu e mena ia? Liga mafiti a koe ke momoko ke he tau tagata gahua ne gahua he aho katoa he laā pakutoa. Lata mooli a lautolu ke lahi e totogi! Fakavē ke he fakahikuaga ia, to onoono ke he iki he kaina mena nakai fakaalofa mo e nakai tonu. Pete foki e tali haana ke he tau tagata gahua ia ne gugū ka tuga kua fakaaoga hehē he pule. Ka e iloa oti nakai e tautolu e tau vala tala hako?
13. Ko e heigoa e falu onoonoaga ka fakahiku e tautolu hagaao ke he fakataiaga a Iesu ke he tau tagata gahua he ulu vine?
13 Kia kitekite fakahokulo la tautolu ke he fakataiaga nei he taha puhala foki. Nakai fakauaua ko e iki he kaina he fakataiaga kua mailoga ko e tau tagata gahua oti nei kua lata ke fagai e tau magafaoa ha lautolu. He vahā ha Iesu, ne totogi e tau tagata gahua fonua he tau aho takitaha. Ne falanaki e tau magafaoa ha lautolu ke he tau totogi he tau aho takitaha. He tokaloto e mena nei, manamanatu ke he tuaga ha lautolu kua moua mule he iki he kaina he aho ati gahua ni ke taha e tulā. Liga nakai maeke ia lautolu ke fagai e magafaoa ha lautolu he totogi ne taha ni e tulā; ka e makai a lautolu ke gahua ti fakatali he aho katoa ke gahua. (Mata. 20:1-7) Ai ko e lekua ha lautolu ati nakai fakaatā a lautolu ke gahua he aho katoa. Nakai fai kitiaaga na lali pauaki a lautolu ke kalo he gahua. Manamanatu la ka fakatali a koe ke he aho katoa, ti iloa kua falanaki e falu ke he totogi haau he aho ia. Kua fakaaue mooli a koe ke moua taha gahua—ti ofo ai a koe ka moua e totogi lahi ke fagai aki e magafaoa haau!
14. Ko e heigoa e fakaakoaga aoga kua fakaako e tautolu mai he fakataiaga he ulu vine?
14 O mai la tautolu ke liu fakakia e tau gahua he iki he kaina. Ne nakai totogi fakatote e ia ha tagata. Ka e, taute e ia e tau tagata gahua oti kua ha ha ia lautolu e tonuhia ke leveki aki ha lautolu a tau momoui. He tokologa e tagata gahua, kua maeke he iki he kaina ke fakaaoga e tuaga ke moua e tau gahua ne nakai totogi lahi. Ka e nakai taute pihia e ia. Liliu oti e tau tagata gahua haana ki kaina mo e lahi e totogi ke fagai aki e tau magafaoa ha lautolu. He manamanatu ke he falu vala tala matafeiga nei ka hiki e onoonoaga ha tautolu ke he tau gahua haana. Kua totonu e fifiliaga haana ti nakai fakaaoga hehē e pule. Ko e heigoa e fakaakoaga ka fakaako e tautolu? Ko e manamanatu ke he falu he tau vala tala ka fakatupu a tautolu ke hopo ke he fakahikuaga hepe. Mooli, kua fakamaama he fakataiaga nei e tokoluga he tututonu he Atua, ne nakai ni fakavē ke he tau matafakatufono tohi mo e tutonuhia he tagata.
Ko e Onoonoaga ha Tautolu kua Liga Keukeu po ke Nakai Katoatoa
15. Ko e ha kua liga keukeu po ke nakai katoatoa ha tautolu a onoonoaga ke he mena tonu?
15 Ko e mena ke uaaki ke manatu ka fehagai a tautolu mo e tuaga ne tuga e nakai tonu ko e liga kua keukeu po ke nakai katoatoa ha tautolu a onoonoaga. Maeke ke keukeu ha ko e nakai mitaki katoatoa, fakamailoga tagata, po ke feakiaga fakamotu. Kua fakakaupā foki e nakai lotomatala ha tautolu ke iloa e tau fatuakiloto mo e ke iloa e mena mooli he tau loto he tau tagata. Kehe mamao ai, nakai fai fakakaupāaga pihia a Iehova mo Iesu.—Fakatai 24:12; Mata. 9:4; Luka 5:22.
16, 17. Ko e ha ne liga nakai fakagahua e Iehova e fakatufono haana ke he faivao he magaaho ne agahala a Tavita mo Patesepa?
16 Kia kitekite fakahokulo la tautolu ke he tala he faivao ha Tavita mo Patesepa. (2 Samu. 11:2-5) Hagaao ke he Fakatufono faka-Mose, na lata a laua ke tamate. (Levi. 20:10; Teu. 22:22) Pete he fakahala e Iehova a laua, ne nakai fakagahua e ia e fakatufono ni haana. Nakai tonu kia e puhala ia ha Iehova? Fakakite kia e ia e fiafia ki a Tavita ti moumou e tau tuaga tututonu Haana? Pihia e logonaaga he falu tagata totou Tohi Tapu.
17 Pete ia, ko e fakatufono nei he faivao ne age e Iehova ke he tau fakafili nakai mitaki katoatoa, ne nakai maeke ke kitia e tau loto. Pete ne tau kukū ha lautolu, ne fakamalolō he fakatufono nei a lautolu ke mauokafua ke he tau fifiliaga ha lautolu. He taha faahi, maeke ia Iehova ke kitia e tau loto. (Kene. 18:25; 1 Nofo. 29:17) Ti kua nakai lata a tautolu ke amanaki ki a Iehova ke papā maō ke he matafakatufono ne fakatū e ia ma e tau fakafili nakai mitaki katoatoa. Ane taute pihia e ia, nakai kia tuga ko e fakaohooho he taha tagata ne maama mitaki e tau mata ke tau e tau tioata matapouli? Maeke ia Iehova ke kitia e tau loto ha Tavita mo Patesepa mo e kitia ha laua a tokihala mooli. He manamanatu ke he puhala pihia ne fakafili e ia a laua fakatatau ki ai, ke he aga fakaalofa noa mo e ofania.
Fakatumau ke Kumikumi e Tututonu a Iehova
18, 19. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke nakai fakafili a Iehova mai he ha tautolu ni a tau tuaga he tututonu?
18 Ti ko e falu magaaho ka kitia e tautolu taha mena ne logona hifo e tautolu kua nakai tonu ke he mena ne taute e Iehova—he totou a tautolu ke he fakamauaga he Tohi Tapu po ke mena ne tupu ke he tau momoui ni ha tautolu—kia nakai fakafili e tautolu e Atua ke he tau tuaga tututonu ni ha tautolu. Manatu kua nakai iloa oti e tautolu e tau vala tala hako ti liga keukeu po ke nakai katoatoa e onoonoaga ha tautolu. Ua nimo “ko e mena nakai tupu e tututonu mai he Atua mai he ita he tau tagata.” (Iako. 1:19, 20) He puhala nei, ko e ha tautolu a tau loto to nakai ‘ita kia Iehova.’—Fakatai 19:3.
19 Tuga a Iesu, kia fakakite tumau e tautolu ko Iehova hokoia ne tonuhia ke fakatoka e tuaga kua tututonu mo e mitaki. (Mare. 10:17, 18) Eketaha ke moua e ‘maama mitaki’ po ke maama mooli he tau tuaga haana. (Roma 10:2; 2 Timo. 3:7) He talia e tau mena nei mo e fakatatau e tau momoui ha tautolu ke he finagalo a Iehova, kua fakakite e tautolu kua eketaha a tautolu ke kumikumi fakamua “hana tututonu.”—Mata. 6:33.
[Matahui Tala]
a Hagaao ke he taha pulotu, ko e kupu he vagahau fakamua ne fakaliliu “ke fakatu” ka kakano foki ‘ke ati e fakamailoga.’ Ti ko e tau Iutaia ia ne ati e fakamailoga fakatai ke he fakahekeaga ni ha lautolu ka e nakai ke he Atua.
Manatu Nakai e Koe?
• Ko e ha kua aoga ke kumikumi e tututonu a Iehova?
• Ko e heigoa e tau hagahaga kelea ua ne lata a tautolu ke kalo kehe i ai?
• Maeke fēfē ia tautolu ke kumikumi fakamua e tututonu he Atua?
[Fakatino he lau 9]
Ko e heigoa e fakaakoaga kua fakaako e tautolu mai he fakataiaga a Iesu ke he tau tagata tokoua ne liogi he faituga?
[Fakatino he lau 10]
Nakai tonu kia ke tā tatai e totogi he tau tagata gahua ne 11 ni e tulā mo lautolu ne gahua ke he aho katoa?