Fakaako Mai he ‘Tino he Kupu Moli’
“Kua moua [e koe] e tino he maama mo e kupu moli ha ha he fakatufono.”—ROMA 2:20.
1. Ko e ha kua lata ia tautolu ke manako ke maama e aoga he Fakatufono faka-Mose?
ANE MAI nakai fai tohi omoomoi e aposetolo ko Paulo, to liga uka ia tautolu ke maama e aoga he tau vala loga he Fakatufono faka-Mose. Ma e fakatai, he tohi haana ke he tau Heperu, ne fakamahino e ia e puhala ha Iesu ko e “ekepoa ne mua kua . . . fakamoli” ka taute lagataha ni e ‘poa lukutoto’ ke maeke ia lautolu ne fakagahua e tua ki a ia ke moua e “fakamouiaga tukulagi.” (Hepe. 2:17; 9:11, 12) Ne fakamaama e Paulo ko e faituga ko e “ata he tau mena he lagi” ti eke a Iesu mo Hulalo he “maveheaga kua mua he mitaki” ke he hulalo ia ne taute e Mose. (Hepe. 7:22; 8:1-5) He vahā ha Paulo, ko e tau fakamaamaaga pihia he Fakatufono kua uho lahi ke he tau Kerisiano, ti pihia agaia. Kua lagomatai he tau mena ia a tautolu ke maama mitaki e uho he tau foakiaga ne taute he Atua ma tautolu.
2. Ko e heigoa e tuaga mitaki ne mahomo hake e tau Kerisiano Iutaia ke he tau Tagata Motu Kehe?
2 Magaaho ne tohi a Paulo ke he tau Kerisiano i Roma, ne talahau e ia e falu manatu haana ke he tau tagata he fakapotopotoaga ne tutupu mai he tau Iutaia mo e kua fakaako ke he Fakatufono faka-Mose. Ne mailoga e ia ha kua iloa e lautolu e Fakatufono faka-Atua, ne ha ha ia lautolu ia e tuaga mitaki he moua e “tino he maama mo e kupu moli” hagaao ki a Iehova mo e tau tuaga tututonu haana. Ko e maama e ‘tino he kupu moli’ mo e fakalilifu ai mai he loto kua maeke e tau Kerisiano Iutaia, tuga e tau Iutaia fakamooli ne fakamua ia lautolu, ke takitaki, fakaako, mo e fakamaama ki a lautolu ne nakai iloa e Fakatufono ne age e Iehova ke he tau tagata haana.—Totou Roma 2:17-20.
TAU ATA HE POA HA IESU
3. Aoga fēfē a tautolu mai he fakaako ke he tau poa faka-Iutaia i tuai?
3 Ko e tino he maama e kupu mooli ne hagaao a Paulo ki ai kua aoga agaia ke maeke ia tautolu ke maama e tau finagalo a Iehova. Ko e tau matapatu fakaakoaga he Fakatufono faka-Mose kua aoga po ke uho agaia. He tokaloto e mena nei, o mai a tautolu ke fakatutala ke he taha ni e vala he Fakatufono ia—tau puhala he tau poa mo e tau foakiaga kehekehe kua takitaki e tau Iutaia loto fakatokolalo ke he Keriso mo e lagomatai a lautolu ke maama e tau mena kua manako mai e Atua ia lautolu. Ha kua nakai hiki e tau matapatu manako ha Iehova ma e tau fekafekau haana, to kitia foki e tautolu e tau fakatufono he Atua ma e tau Isaraela hagaao ke he tau poa mo e tau foakiaga ka lagomatai a tautolu ke kumikumi hifo ke he tuaga he fekafekauaga tapu ha tautolu.—Mala. 3:6.
4, 5. (a) Ko e heigoa ne fakamanatu he Fakatufono faka-Mose ke he tau tagata he Atua? (e) Ko e heigoa ne hagaao ki ai e fakatufono he Atua ke he tau poa?
4 Nakai uka he tau Iutaia i tuai ke kitia e loga he tau vala he Fakatufono faka-Mose kua fakakite e tuaga agahala ha lautolu. Ma e fakatai, ko e ha tagata ne pipiki ke he tino he tagata mate kua latatonu ke fakameā. Ke lata mo e mena nei, ko e povi fifine kula ne katoatoa e mitaki kua tamate mo e huhunu. Ne fakaputuputu e tau efuefu ‘ke eke mo vai fakameā’ ti pīpī ai ke he tagata kua fakameā ke he aho tolu mo e aho fitu he mole e kivaaga. (Nume. 19:1-13) Mo e ke fakamanatu ki ai na lauia e nakai mitaki katoatoa mo e agahala he fanauaga he tagata, ko e fifine fanau kua lata ke mailoga e magaaho nakai meā, ka mole ia ti taute e ia e fakafeiloaga he foaki e poa.—Levi. 12:1-8.
5 Ko e tau poa manu kua lata foki ke he tau tuaga loga he moui he tau aho takitaha ke fakafeilo aki e tau agahala. He mailoga he tagata tapuaki po ke nakai, ko e tau poa nei—mo e tau poa ne foaki he mogo fakamui ke he faituga ha Iehova—ko e “ata” he poa mitaki katoatoa ha Iesu.—Hepe. 10:1-10.
KO E AGA NE OMOOMOI E POA
6, 7. (a) Ko e heigoa e tau mena ne takitaki aki e tau Isaraela ke he fifiliaga ha lautolu he tau poa foaki, ti ko e heigoa ne fakaata he mena nei? (e) Ko e heigoa e tau hūhū ka hūhū hifo ki a tautolu ni?
6 Ko e matapatu ke lata mo e ha manu ka poa ki a Iehova kua latatonu ke “katoatoa e mitaki” he tino—nakai matapouli, pakia, fatia, po ke gagao. (Levi. 22:20-22) Ka foaki he tau Isaraela e tau fua lakau, po ke saito mo poa ki a Iehova, kua lata ni “ko e tau fua uluaki,” “tau mena oti kua mua he mitaki” he tau fua ha lautolu ne helehele mai. (Nume. 18:12, 29) Ko e tau foakiaga ne nakai mua he mitaki ne nakai talia ki a Iehova. Ko e vala aoga lahi nei he tau poa manu kua fakatai e poa ha Iesu ka nakai fai ila mo e nakai kelea ti to poa e Iehova e mena kua mua atu e mitaki mo e ofania lahi mahaki ki a ia ke maeke ke liuaki mai e tau tagata.—1 Pete. 1:18, 19.
7 Ka loto fakaaue mooli e tagata ne taute e poa ki a Iehova ma e tau mitaki oti kana Haana, ti to fiafia kia a ia ke fifili e manu haana ne mua atu e mitaki? Ko e tuaga he poa kua toka ni ke he tagata. Ka kua iloa e ia to nakai fiafia e Atua ke he poa kelea ha ko e mena to fakakite ai kua onoono e tagata ke he poa ko e mena fa mahani ne taute noa ni, liga foki ko e kavega. (Totou Malaki 1:6-8, 13.) Kua lata e mena nei ke omoomoi a tautolu ke manamanatu ke he ha tautolu a fekafekauaga ke he Atua: ‘Ko e heigoa e aga haaku he fekafekauaga ki a Iehova? Liga latatonu nakai au ke liu kitekite e tuaga he fekafekauaga haaku mo e fatuakiloto haaku he fekafekauaga ki a ia?’
8, 9. Ko e ha kua lata ia tautolu ke manamanatu ke he aga ne foaki he tau Isaraela e tau poa ha lautolu?
8 Kaeke ko e poa he tagata Isaraela ko e fakakiteaga makai he loto fakaaue mooli ki a Iehova po ke, tuga e poa huhunu, ko e ole ma e taliaaga haana, to nakai uka mogoia ke fifili e manu kua latatonu. To fiafia e tagata tapuaki ke age ki a Iehova e mena haana kua mua atu e mitaki. Nakai taute he tau Kerisiano he vahā nei e tau poa ne poaki he Fakatufono faka-Mose; ka e taute poa agaia a lautolu, puhala he fakaaoga e tau magaaho, malolō, mo e tau koloa ha lautolu he fekafekauaga ki a Iehova. Ne hagaao e aposetolo ko Paulo ke he “fakaaue [po ke talahau] atu” he amaamanakiaga faka-Kerisiano mo e “mahani mitaki atu mo e fakaalofa atu [he foaki]” ke he falu kua fakafiafia e Atua. (Hepe. 13:15, 16) Ko e aga ne taute aki he tau tagata ha Iehova e tau gahua pihia kua fakakite ha lautolu a loto fakaaue mo e fiafia ke he tau mena oti kua tuku age he Atua ki a lautolu. Ti ha ha i ai e tataiaga he tau aga mo e tau fatuakiloto ha lautolu ne taute e fekafekauaga faka-Kerisiano he vahā nei mo lautolu ne foaki e tau poa fakamakai he vahā i tuai.
9 Ka ko e heigoa ka talahau ke he tuaga ne poaki he Fakatufono faka-Mose ke lata mo e poa agahala po ke poa hehē kua taute he tagata ha kua fai kūkū fakatagata? Manatu nakai a koe ha ko e aga fakaohooho ke taute e poa to fai kehe e makai mo e mahani he tagata ne foaki ai? Liga maeke kia e tau poa pihia ke foaki mo e kono? (Levi. 4:27, 28) To nakai pihia kaeke kua manako mooli e tagata ne taute ai ke fakatumau e fakafetuiaga mitaki mo Iehova.
10. Ko e heigoa e “tau poa” ka lata e tau Kerisiano ke taute ke fakamafola e tau fakafetuiaga kua malona?
10 Pihia foki he vahā nei, liga mailoga e koe kua fakaita e koe e matakainaga haau he puhala tokaunaka, taute nakai iloa, po ke fakahanoa. Liga tala atu he loto manamanatu haau ki a koe kua hehē e mahani haau. Ko e ha tagata ne manamanatu hokulo ke fekafekau ki a Iehova to taute e tau mena oti kua maeke ia ia ke fakahako e hehē, mooli nakai? Kakano e mena ia ke fakamolemole mooli ke he tagata ne hukia po ke, kaeke ko e lekua hagahaga kelea, kumi e lagomatai fakaagaaga he tau leveki Kerisiano fakaalofa. (Mata. 5:23, 24; Iako. 5:14, 15) Ti fai mena kua lata ia tautolu ke poa ke fakahako e agahala ke he matakainaga po ke Atua. Ka taute ai e tautolu e “tau poa [tau foakiaga]” pihia kua liuaki mai ha tautolu a fakafetuiaga mo Iehova ti pihia mo e matakainaga ha tautolu mo e moua e tautolu e loto manamanatu meā. Kua fakamafana mai he mena nei ki a tautolu ko e puhala ha Iehova kua mua atu e mitaki.
11, 12. (a) Ko e heigoa e foakiaga ne fakakite aki e tau poa fakaaue? (e) Ko e puhala fe ne matutaki e tau poa fakaaue ke he tapuakiaga meā he vahā nei?
11 Ko e falu poa ne poaki he Fakatufono faka-Mose ne eke mo tau poa fakaaue. Kua fakakite ai e mafola mo Iehova. Ko e tagata mo e magafaoa haana ne taute e poa pihia ka kai e vala he manu ne poa, liga he taha poko kai he faituga. Ne moua he ekepoa ne taute ai e vala manu, tuga ni e falu ekepoa ne fekafekau ke he faituga. (Levi. 3:1; 7:31-33) Ne taute he tagata tapuaki e poa haana mai ni he manako ke moua e fakafetuiaga mitaki mo e Atua. Tuga ko e tagata tapuaki, magafaoa haana, tau ekepoa, mo Iehova foki kua kai fiafia auloa he kaiaga mo e mafola.
12 Ko e heigoa e kotofaaga kua mua atu, he puhala fakatai, ke uiina a Iehova ke he kaiaga pihia mo e ke talia ai e ia? To fiafia pauaki e tagata ne taute e uiina ke foaki e tau mena haana kua mua atu e mitaki ke he tagata lilifu pihia ne uiina. Ko e vala he tino he kupu mooli he Fakatufono ko e foakiaga he tau poa fakaaue nukua hagaao ke he iloaaga, puhala he poa mahomo atu ha Iesu, ko e tau tagata oti ne manako ke moua e fakafetuiaga tata he mafola mo e Tufuga ha lautolu ka taute pihia. He vahā nei, kua maeke ia tautolu ke olioli e tuaga kapitiga mo e fakafetuiaga mo Iehova he poa fakamakai e tautolu e tau koloa mo e tau malolō ha tautolu he fekafekauaga haana.
TAU HATAKIAGA HAGAAO KE HE TAU POA
13, 14. Ko e ha e poa ne amanaki e Patuiki ko Saulo ke taute ne nakai talia e Iehova?
13 Ke maeke a Iehova ke talia ai, ko e tau poa ne poaki he Fakatufono faka-Mose kua lata ke foaki mai he aga mo e loto hako. Ka e ha ha he Tohi Tapu e tau fifitakiaga hataki he tau poa ne nakai talia he Atua. Ko e heigoa ati tiaki ai e ia? O mai a tautolu ke fakatutala ke he ua e tuaga.
14 Ne tala age e perofeta ko Samuela ke he Patuiki ko Saulo kua hoko mai tuai e magaaho ma Iehova ke fakahoko e fakafiliaga ke he tau Amaleka. Ko Saulo mogoia ka fakamahaikava e motu matafī nei fakalataha mo e tau manu i ai. Ka e mole e kautūaga ha Saulo, ne fakaatā e ia e tau kau haana ke fakahao a Akako ko e patuiki he tau Amaleka. Ne fakahao foki e ia e tau manu ne mua e mitaki ke maeke ke poa ki a Iehova. (1 Samu. 15:2, 3, 21) Ko e heigoa e tali ha Iehova? Ne tiaki e Ia a Saulo ha ko e nakai omaoma haana. (Totou 1 Samuela 15:22, 23.) Ko e heigoa ha tautolu ne fakaako mai he mena nei? Ke talia ai he Atua, kua latatonu ni e poa ke fakatauō mo e omaoma ke he haana tau poakiaga.
15. Ko e heigoa ne fakakite he mahani kelea he falu Isaraela ne taute e tau poa he vahā a Isaia?
15 Ko e fifitakiaga pihia foki kua haia he tohi a Isaia. He vahā ha Isaia, ne taute noa ni he tau Isaraela e tau poa ki a Iehova. Ka ko e mahani kelea ha lautolu ati nakai aoga e tau poa ha lautolu. “Kua aoga ha ha kia au ha mutolu a tau poa loga?” he hūhū e Iehova. “Kua makona tuai au ke he tau mamoe tane kua eke mo poa huhunu, mo e gako he tau manu gako; nakai ni fiafia au ke he toto he tau povi tane, mo e tau punua mamoe, katoa mo e tau koti tane. . . . Ua ta mai foki e mutolu e tau poa nakai aoga, ko e tau mena manogi kua huhunu, kua eke ia mo mena vihiatia kia au.” Ko e heigoa e lekua? Ne tala age e Atua ki a lautolu: “Ka fakaloga ai e mutolu e tau liogi nakai fanogonogo atu au; kua puke ha mutolu a tau lima ke he toto. Kia koukou a mutolu, ti fakameā ai e mutolu a mutolu; kia tuku kehe e mutolu ha mutolu a tau gahua kelea mai mua haku, kia toka e tau mena kelea neke eke e mutolu.”—Isaia 1:11-16.
16. Ko e heigoa e mena ka fakakite aki e poa ke talia he Atua?
16 Ne nakai fiafia a Iehova ke he tau poa ne foaki he tau tagata agahala ne nakai tokihala. Ka e talia he Atua e tau liogi mo e tau foakiaga ha lautolu ne eketaha mooli ke momoui fakatatau ke he tau poakiaga haana. Kua fakaako he tino he Fakatufono e tau tagata pihia kua agahala a lautolu ti kua lata ke fakamagalo. (Kala. 3:19) Ko e latatonu ke mailoga e mena ia to tupu mai e loto tokihala. Pihia foki he vahā nei, kua lata ia tautolu ke mailoga e lata he poa he Keriso, ne maeke mooli ke fakafeilo e tau agahala. Ka maama mo e loto fakaaue a tautolu ke he mena nei, to “finagalo” po ke fiafia a Iehova ke he tau mena oti ne foaki e tautolu ki a ia he fekafekauaga tukulele ha tautolu.—Totou Salamo 51:17, 19.
FAKAGAHUA E TUA KE HE POA HA IESU!
17-19. (a) Maeke fēfē ia tautolu ke fakakite ki a Iehova e puhala kua latatonu ma e loto fakaaue ha tautolu ke he poa lukutoto ha Iesu? (e) Ko e heigoa ka fakatutala he vala tala ka mui mai?
17 Ha ha ia tautolu e tuaga mitaki he fakatatai ki a lautolu ne momoui ato hoko e tau vahā Kerisiano, kua nakai makona a tautolu he kitia hokoia e “ata” he tau finagalo he Atua. (Hepe. 10:1) Ko e tau fakatufono ne lauia e tau poa kua fakamalolō e tau Iutaia ke feaki e tau aga kua latatonu ke moua e fakafetuiaga mitaki mo e Atua—loto fakaaue mooli ki a ia, ko e manako ke age ki a ia e tau mena ha tautolu kua mua e mitaki, mo e mailoga e lata ma e fakafeiloaga. Fakaaue ke he tau fakamaamaaga he Tau Tohiaga Tapu Heleni Kerisiano, kua maeke ia tautolu ke maama he puhala mai he lukutoto, to utakehe tukulagi e Iehova e tau lauiaaga he agahala ti ko e mogonei foki kua fakaatā e ia a tautolu ke moua e loto manamanatu mitaki ki mua haana. Ko e poa lukutoto ha Iesu ko e foakiaga homo ue atu!—Kala. 3:13; Hepe. 9:9, 14.
18 Mooli ai, kua lata ke lahi atu e maamaaga ke he poa lukutoto ke maeke ke aoga ai ki a tautolu. “Kua eke e fakatufono mo leveki tama ha tautolu, ke takitaki a tautolu kia Keriso, kia talahaua tututonu ai a tautolu ke he tua,” he tohi he aposetolo ko Paulo. (Kala. 3:24) Ti nakai maeke e tua pihia ka noa mo e tau gahua. (Iako. 2:26) Ati fakamafana ai e Paulo e tau Kerisiano he senetenari fakamua ne moua e tino he maama ne fakakite mai he Fakatufono faka-Mose ke fakagahua e maamaaga ia. He taute pihia, to fakatatau e tau mahani ha lautolu mo e tau matapatu fakaakoaga faka-Atua ne fakaako e lautolu.—Totou Roma 2:21-23.
19 Pete kua nakai amanaki ke he tau Kerisiano he vahā nei ke muitua ke he Fakatufono faka-Mose, kua lata agaia a lautolu ke taute e tau poa kua talia ki a Iehova. Ko e puhala ke taute ai e tautolu ko e matapatu he vala tala ka mui mai.
[Blurb he lau 17]
Nakai hiki e tau matapatu poakiaga ha Iehova ma e tau fekafekau haana
[Fakatino he lau 18]
Ko e manu fe ka poa e koe ki a Iehova?
[Fakatino he lau 19]
Ko lautolu ne foaki e tau poa mitaki ki a Iehova to olioli e taliaaga haana