Ko e Gahua he tau Pule Malolo ne Mua

“Ko e fekafekau ni he Atua ki a koe, ma e hau a mitaki. Ka e, kaeke kua kelea e mena hau kua taute, kia matakutaku a.”​—ROMA 13:4, “NW.”

1, 2. Hoko mai fefe e tokologa i Kerisitenetome ke kau ke he tau gahua totoko?

NE UA e tau tau kua mole, ko e toloaga he tau epikopo i London ne fakalaga e hogohogomanava, ti tohi ai e tala ita i loto he New York Post. Ko e toloaga he Fono Lambeth, ne fakalataha ki ai, tokologa atu he 500 he tau epikopo he fakalatahaaga Agalikana (Anglican). Ne lupa mai e ita ha ko e fifiliaga ne talia he fono, he fakailoa e maamaaga ma e tau tagata “ne oti e tau puhala kehekehe he lali ki ai, ti fifili ai e puhala tau fakakanavaakau, ko e puhala na ia hokoia ke moua e tonu.”

² Ne pehe e Post ko e mena a nei, ke tuga e talia ke he foliaga fakamatakutaku tagata pauaki. Ka e pehe ni, ko e muitua noa e tau epikopo ke he puhala he tau mena tutupu. Kua nakai kehe e tau manamanatuaga ha lautolu, mai he faifeau i Kana (Ghana) ne talahau ko e mitaki e felakutaki fakakulila, ha ko e mafiti, maeke moli, mo e puhala mitaki nakai hagahaga kelea, ke fakatokanoa a Afelika; poke he epikopo Mefotisi Afelika, ne mavehe ke lago e “tau he fakatokanoaaga ke hoko ke he fakaotiaga”; poke he tau faifeau tokologa ha Kerisitenitome ne tau fakalataha mo e tau tagata totoko ke he tau fakatufono ne fakatu tuai i Asia mo Amelika Toga.

Ne Nakai ‘Totoko ke he Pule Malolo’ e tau Kerisiano Moli

3, 4. (a) Ko e heigoa e tau puhala ne fa e ekefakakelea e lautolu ne fakahigoa ko e tau Kerisiano kua omoi e pulega totoko? (e) Ko e heigoa, ne kitia he taha, hagaao ke he tau Fakamoli ha Iehova?

³ He senetenari fakamua, ne pehe a Iesu hagaao ke he hana a tau tutaki: “Ko e mena nakai ko e tau tagata he lalolagi a lautolu; tuga na au, nakai ko e tagata he lalolagi au.” (Ioane 17:14) Ko lautolu ne ui ko e tau Kerisiano ne fakalagalaga e totoko ke he tau fakatuaga tuai, kua eke moli ko e vala he lalolagi. Nakai ko e tagata ne muitua ki a Iesu a ia; poke kua nakai “fakalilifu ke he tau pule malolo ne mua” a ia. (Roma 13:1, NW) Kua lata a ia ke mailoga fakamitaki e poakiaga he aposetolo ko Paulo “ko ia ne totoko ke he pule malolo, kua taute e tuaga totoko ke he fakatokatokaaga he Atua; ko lautolu ne taute e tutuaga totoko ki ai, ka moua e fakafiliaga ki a lautolu ni.​—Roma 13:2, NW.

⁴ Ke kehe mo e tokologa i Kerisitenitome, ne nakai taute mena fakalataha e tau Fakamoli ha Iehova mo e favale fakakanavaaku. Ne kitia moli he tagata tane i Europa e mena nei. He tohi e ia: “He kitia e tau mena ne tupu mai he tau lotu mo e tau politika, ne taute tukulele a au ke uta kehe e fakatuaga he fakalatahaaga maopoopo. Ne matutaki atu au ke he matakau he foli fakamatakutaku tagata mo e moua e fakaakoaga ke iloa ke fakaaoga e tau faga kanavaaku oti; ne kau fakalataha a au ke he loga he tau kaiha aki e tau kanavaaku. Hagahaga kelea tumau e moui haku. He mole ai e tau magaaho, kua kitia moli ko e tau a mautolu he tauaga kaumahala. Ko e tagata nakai fiafia a au, kua tanumia he katoatoa he nakai fai amaamanakiaga e moui. Ti nokonoko mai e Fakamoli ke he ha maua a gutuhala. Ne tala, mai a ia ki a au hagaao ke he Kautu he Atua. Ne vagahau fakamao ni au ko e moumou he tau magaaho haku e tau mena nei, ne talaage e au ke fanogonogo haku a hoana. Ti taute pihia a ia, mo e kamata ai e fakaakoaga ke he Tohi Tapu he kaina. Ti hoko fakamui, ne talia a au ke nofo fakalataha ke he fakaakoaga. Kua kaumahala e tau kupu ke talahau e hauhauaga ne logona e au he maama e malolo ne fakaholo atu mo e fakatakitaki e tau tagata ke he kelea. Ko e maveheaga mitaki he Kautu kua foaki mai ki a au e amaamanaki mauokafua mo e kakano he moui.”

5. Ko e ha ne tumau e tau Kerisiano, ko e tau tagata mafola i lalo he tau pule malolo ne mua, mo e to hoko ke he magaaho fe ka pihia ai e mena nei?

⁵ Ko e tau hukui poke tau tufono uta fekau he Atua mo e hā Keriso e tau Kerisiano. (Isaia 61:1, 2; 2 Korinito 5:20; Efeso 6:19, 20) Ha kua pihia, ne tumau e nakai kau fakalataha a lautolu ke he tau felakutaki he lalolagi nei. Ka e pete ni ia, kua tuga ko e kautu e falu fakatokatokaaga politika ke he fakaaogaaga nakai moumou mena mai he falu, mo e fakaata lahi he falu e tokanoaaga, mai he falu, ne nakai omoi he tau Kerisiano poke fakatokoluga e taha fakatokatokaaga ki luga he taha. Ne iloa e lautolu kua nakai mitaki katoatoa e tau fakatoka-tokaaga oti. Ko e “fakatokatokaaga he Atua” ne ha ha iai tumau e tau mena nei ato hoko mai hana Kautu ke pule ai. (Tanielu 2:44) Ti kua tumau e tau Kerisiano ke eke mo tau tagata mafola i lalo he tau pule malolo ne mua, he magaaho taha ia ko e omoi e tau mena kua lata ma e mitaki tukulagi he falu, ke fakamatala e tala mitaki he Kautu.​—Mataio 24:14; 1 Peteru 3:11, 12.

Omaoma ke he Fakatufono

6. Ko e ha, ne mitaki ai e tau mata fakatufono loga he tagata, ka e pete ni ko e toka e “lalolagi oti ha he pule hana kua mahani kelea”?

⁶ Ne fakatu hifo he tau fakatufono he kautu e tau fakatokatokaaga he tau mata fakatufono, mo e loga mai he tau mata fakatufono nei ne mitaki. Kua eke kia e mena nei ke fakaofo aki a tautolu, ha ko e onoonoaga ke he mena moli “ko e lalolagi oti ha he pule hana kua mahani kelea”? (1 Ioane 5:19) Nakai. Ne age e Iehova ke he ha tautolu a matua tane fakamua, ko Atamu, e fifiliaga he loto, mo e logonaaga pauaki nei ke he tonu mo e nakai tonu, ne kua kitia mai i loto he tau puhala loga he tau mata fakatufono he tagata. (Roma 2:13-16) Ko Hammurabi, ko e tagata Papelonia, ko e ekepule mai i tuai, ne fai kupu fakamua ke he hana mata fakatufono ke he tau mahani kua lata, ne pehe he tutaki mai: “He magaaho ia [ko lautolu] ne fakahigoa a au ke fakatu hake e tau mena kua lata ma e tau tagata, ko au, ko Hammurabi, ko e makutu he kumikumi, ko e tama tane he patuiki mahani matakutaku ke he atua, ke taute e tonuaga ke ha ha i ai i loto he motu, ke fakaotioti e tau tagata kelea mo e tau tagata hepehepe, ke nakai maeke a ia ne malolo ke fakapehia a ia ne lolelole.”

7. Kaeke kua moumou he taha tagata e mata fakatufono, ko hai kua ha ha i ai e tonu ke fakahala a ia, mo e ko e ha?

⁷ Loga mai he tau fakatufono, ka talahau ko e kakano he ha lautolu a tau mata fakatufono ne tatai: ke fakatu e tau mena ke lata mo e tau tagata he motu mo e tutu mitaki e tau mena he fakalatahaaga. Ti kua, fakahala e lautolu e tau mahani eke fakakelea ke he fakalatahaaga, ke tuga e tamate tagata mo e kaiha, mo e tuku hifo e tau puhala kua lata, tuga e fakakaupaaga he mafiti mo e tau mata fakatufono he tau tutuaga motoka. Ko lautolu ne moumou pauaki e tau mata fakatufono ha lautolu, kua uta e tuaga totoko ke he pule malolo mo e “moua e fakafiliaga ki a lautolu ni.” Fakafiliaga mai ia hai? Nakai pehe ko e mai he Atua. Ko e kupu Heleni nei ne liliu ko e fakafiliaga, kua maeke ke hagaao atu ke he tau fakaholoaga he motu ka e nakai ke he tau fakafiliaga mai ia Iehova. (Fakatatai ki a 1 Korinito 6:7.) Kaeke ke taute he taha e mahani holia mata fakatufono, kua ha ha he pule malolo ne mua e tonu ke fakahala a ia.

8. To fefe e tauteaga he fakapotopotoaga kaeke kua taute he taha e taha mena kelea lahi?

⁸ Mitaki e higoa he tau Fakamoli ha Iehova ha ko e nakai totoko atu ke he tau pule malolo he tagata. Kaeke ka tupu ai, ko e taha mai he fakapotopotoaga kua moumou e mata fakatufono, to nakai lagomatai he fakapotopotoaga a ia ke kalo kehe mai he fakahala kua lata mai he mata fakatufono. Kaeke kua kaiha a taha, tamate tagata, uta tala fakavai, fakavai ke he hana tukuhau, eke fakapilo pulenoa, pikopiko e tau mena fakafua, fakaaoga e tau vai kona ne pa he mata fakatufono, poke i loto he taha puhala ke totoko atu ke he pule malolo he mata fakatufono, to fehagai a ia mo e akonaki mao lahi mai he fakapotopotoaga​—mo e kua nakai lata a ia ke logona hifo ko e favale ki a ia, he tau magaaho ka fakahala mai he pule malolo he motu a ia.​—1 Korinito 5:12, 13; 1 Peteru 2:13-17, 20.

Ko e Mena ke Matakutaku ki Ai

9. Ko e heigoa taha puhala kehe, kua ha ha i ai e tonu ke he tau Kerisiano kaeke kua fakamatakutaku mai he tau mena kelea ne holia mata fakatufono?

⁹ Kua matutaki atu e tutalaaga ha Paulo ke he tau pule malolo ne mua, kua pehe: “Ko lautolu ne pule ko e mena ke matakutaku ki ai, nakai ke he gahua mitaki, ka e ke he kelea. Ti kua manako kia a koe he mogoia, ke nakai matakutaku ke he pule malolo? Kia taute tumau e mitaki, mo e to moua mai ai e fakaheke ki a koe.” (Roma 13:3, NW) Nakai ko e tau Kerisiano fakamoli kua lata ke matakutaku ke he fakahala mai he pule malolo, ka ko lautolu ne taute mena hehe, ko lautolu ne taute e tau ‘gahua kelea,’ ko e tau gahua holia mata fakatufono. He tau magaaho ka fakamatakutaku atu e tau mena holia mata fakatufono pihia, kua lata moli e tau Fakamoli ha Iehova ke talia e puipuiaga mai he pule malolo he leoleo poke tau kautau.​—Gahua 23:12-22.

10. Ko e moua fefe he tau Fakamoli ha Iehova e ‘fakaheke,’ mai he pule malolo?

¹⁰ Ke he tau Kerisiano ne tumau ke he tau mata fakatufono he pule malolo ne mua, ne pehe a Paulo: “To moua mai ai e fakaheke ki a koe.” Ke fakatai aki e mena nei, manamanatu la ke he falu a tohi ne moua he tau Fakamoli ha Iehova i Parasili, he mole e fono he fahi motu ha lautolu. Moua mai he ulu he fahi gahua sipoti he taone: “Kua lata moli e fakaheke tokoluga ma e mena ne moua mai he mahani mafola ha mutolu. Kua mafana lahi ke iloa he vaha he lalolagi matematekelea nei, ko e tokologa ne tali tonu agaia ki ai mo e tapuaki ke he Atua.” Moua mai he takitaki pule he taone ke he male mo fakafiafia sipoti: “Pete ni ko e lahi mahaki e numela tagata ne o ki ai, kua nakai fai mena ne tupu ke fakamau ke fakakelea aki e toloaga, fakaaue ke he fakamaopoopoaga mitaki lahi he fakatokatokaaga.” Moua mai he ofisa he ulu he pule he matakavi ia: “Manako a mautolu ke taute e magaaho nei, ke tuku atu ha mautolu a nava fiafia lahi ki a koe ma e hau a maopoopoaga mo e mitaki lahi e akonakiaga mafiti, mo e amanaki a mautolu ke kautu tumau a koe ke he tau mena ka taute he vaha i mua.”

11. Ko e ha kua maeke, he fakamatalaaga he tala mitaki ke nakai fakaai ha puhala ke pehe, ko e gahua kelea?

¹¹ Ko e tau kupu “gahua mitaki” ne hagaao ke he tau mena ne taute he omaoma ke he tau mata fakatufono he tau pule malolo ne mua. Ke lafi ki ai, ko e ha tautolu a gahua fakamatala, ko e mena ne poaki mai he Atua, nakai ko e tagata, ti nakai ko e gahua kelea​—ko e mena kua lata e tau pule malolo fakapolitika ke mailoga. Ha ko e fekafekau ke he tau tagata ne lagaki hake e tau mahani mitaki ha lautolu ne talia. Ti ka pihia, ko e hanei ha mautolu a amaamanakiaga, to puipui he tau pule malolo ne mua, ha mautolu a tonu ke fakamatala ke he falu. Ne ole atu a Paulo ke he tau pule malolo, ke maeke ai ke fakatu mo e mailoga he mata fakatufono e fakamatalaaga he tala mitaki. (Gahua 16:35-40; 25:8-12; Filipi 1:7) He tau magaaho fakaku ne mole, ne tatai e kumiaga he tau Fakamoli ha Iehova mo e moua ai e mailoga he mata fakatufono ke he ha lautolu a gahua i Sihamani he Fahi Uta ha, Hugari, Polani, Romania, Penina, mo Maianamara (Burma).

“Ko e Fekafekau he Atua”

12-14. Ne taute mena fefe e tau pule malolo ne mua ke eke mo fekafekau he Atua (a) he vaha he Tohi Tapu? (e) he vaha fou nei?

¹² Vagahau ai hagaao ke he pule malolo he motu, ne fakaholo atu a Paulo ke talahau: “Ha ko e fekafekau he Atua ki a koe ma e mitaki mau ni. Ka e, kaeke kua taute e koe e mena kua kelea, kia matakutaku a: ha ko e mena nakai taute noa, mo mena ke fua e pelu; ha ko e fekafekau ke he Atua, ko e taui ke fakakite e ita ki luga ki a ia ne taute e tau mena kelea.”​—Roma 13:4, NW.

¹³ He falu magaaho, ko e tau pule malolo he tau kautu ne fekafekau ma e Atua ke he tau puhala pauaki. Ne taute pihia a Kuresa he magaaho ne ui e ia e tau Iutaia ke liliu kehe, mai i Papelonia mo e ati fakafou e fale he Atua. (Esera 1:1-4; Isaia 44:28) Ko e fekafekau he Atua a Aretaseta he magaaho ne fakafano e ia a Esera mo e tau mena foaki ma e fakafouaga he fale ia, mo e he magaaho fakamui ne poaki atu a ia ki a Nehemia ke ati fakafou e tau kaupa ha Ierusalema. (Esera 7:11-26; 8:25-30; Nehemia 2:1-8) Ko e pule malolo ne mua ha Roma, ne fekafekau pihia he magaaho ne laveaki a Paulo mai he moto tagata vale i Ierusalema, puipui a ia he tau magaaho ne pe e toga, mo e fakatokatoka ai mana, ke taute mana ni e fale i Roma.​—Gahua 21:31, 32; 28:7-10, 30, 31.

¹⁴ Pihia ne fekafekau he tau pule malolo he motu, ko e fekafekau ma e Atua, he vaha fou nei. He tau 1959, ke fakatai aki, ne fifili he Fale Hopo Mua ue atu i Kanata, ko e taha he tau Fakamoli ha Iehova ne hokotaki i Quebec, ko e lomi e tau tala totoko ke he motu mo e tau tala fakavai ne kelea, kua nakai agahala​—ti kua taofi kehe e mahani fili tagata mo e loto kelea he pelemia he mogoia ha Quebec, ko Maurice Duplessis.

15. Ko e heigoa e puhala ne famahani ki ai, kua taute e tau pule malolo ke fekafekau ke he Atua, mo e ko e heigoa e tonu kua foaki atu he mena nei, ki a lautolu?

¹⁵ Pihia foki, ke he puhala ne fa mahani ki ai, ne fekafekau e tau fakatufono he tau kautu, ke eke mo fekafekau ma e Atua, ke leveki e tutu mitaki he tau tagata ato hoko mai e Kautu he Atua ke uta e kavega ia. Tuga ne pehe a Paulo, ke he fakahikuaga nei, ko e pule malolo ne “fua e pelu,” ne fakatai atu ke he hana tonu ke fakamamahi aki e fakahala. Ne fa mahani e mena nei, ke lauia tuku ke he fale pouli poke totogi e tau fakahala. I loto he falu a motu, liga ko e fakalataha atu foki e fakahala mate.a Ko e taha fahi, tokologa mai he tau kautu ne fifili ke nakai fai fakahala mate, mo e ko e tonu foki ha lautolu a ia.

16. (a) Ha ko e fekafekau he Atua e pule malolo, ne manamanatu e falu fekafekau he Atua kua tonu ke taute e heigoa? (e) Ko e heigoa e faga gahua kua nakai lata e Kerisiano ke talia, mo e nakai pihia he ha?

¹⁶ Ko e moli, ko e tau fekafekau he Atua e tau pule malolo ne mua, kua fakamaama mai ai ko e ha a Tanielu, mo e tau Heperu tokotolu, Nehemia, mo Moresikai, ne maeke ke talia e tau tutuaga lago mamafa i loto he tau fakatufono Papelonia mo Peresia. Ti kua maeke ai a lautolu ke ole atu ke he pule malolo he Motu ma e mitaki ke he tau tagata he Atua. (Nehemia 1:11; Eseta 10:3; Tanielu 2:48, 49; 6:1, 2) He vaha nei ne fai Kerisiano ne gahua foki he fekafekauaga ke he fakatufono. Ka e ha kua vevehe kehe a lautolu mai he lalolagi, nakai tutaki atu a lautolu ke he tau matakau politika, kumi ke moua e ofisa politika, poke talia e tutuaga ne taute e tau mata fakatufono i loto he tau fakalatahaaga faka­poli­tika.

Ko e Lata ke Fai Tua

17. Ko e heigoa a falu tutuaga, kua liga ke fakaohooho e falu he tau tagata nakai ko e tau Kerisiano, ke totoko atu ke he pule malolo?

¹⁷ Ko e heigoa, ka pihia, kaeke kua toka he pule malolo e mahani kelea poke fakapehia mamafa foki? Kua lata nakai e tau Kerisiano ke lali ke fakafetui e pule malolo mo e taha ne tuga ko e mitaki atu ki a ia? Moli ko e nakai fou e tau mahani nakai tonu he tau fakatufono mo e mahani kelea. He senetenari fakamua, ne talia he Kautu Roma e tau mahani nakai tonu tuga e fakatupa tagata. Ne toka foki e tau tagata pule ne mahani kelea. Ne vagahau foki e Tohi Tapu ke he tau tagata oko tukuhau ne kaiha, ke he iki fakafili ne nakai tututonu, mo e kavana he fahi tua he motu ne kumi ke moua e tau taui fufu.​—Luka 3:12, 13; 18:2-5; Gahua 24:26, 27.

18, 19. (a) Tau mahani fefe ka taute he tau Kerisiano kaeke kua taute fakakelea, poke kelea e tau mena ne taute he tau tagata ofisa he fakatufono? (e) Kua maeke fefe he tau Kerisiano ke fakaholo atu e mitaki he tau momoui he tau tagata takitokotaha, tuga ne fakakite mai he tagata fakamau tala tuai, mo e he puha i lalo nei?

¹⁸ Kua maeke foki ni e tau Kerisiano, ke lali ke fakahoko e otiaga ke he tau mena ekefakakelea pihia i tuai, ka e nakai taute pihia e lautolu. Ke fakatai ki ai, ne nakai fakamatala e Paulo e fakaotiaga ke he fakatupa, mo e nakai tala age a ia ke he tau Kerisiano ne fai tagata tupa ke fakatokanoa e tau tagata tupa ha lautolu. Ka e pehe, ne fakatonu e ia e tau tagata tupa mo e tau tagata ne fai tagata tupa ke fakakite e fakaalofa noa faka-Kerisiano he tau magaaho ka taute mena, e taha ke he taha. (1 Korinito 7:20-24; Efeso 6:1-9; Filimoni 10-16; kikite foki e 1 Peteru 2:18.) Ti tatai ai foki, ne nakai kau e tau Kerisiano ke he tau gahua totoko. Ha kua lavelave lahi a lautolu he fakamatala e “tala mitaki he mafola.” (Gahua 10:36, NW) He tau 66 V.N., ne takai he tau kautau ha Roma a Ierusalema mo e, o kehe. Ka e nakai nonofo mo e tau tagata totoko ke puipui e taone, ne ‘fehola ke he tau mouga’ e tau Kerisiano Heperu, he omaoma ke he tau kupu ne talahau e Iesu.​—Luka 21:20, 21.

¹⁹ Ne nonofo ni e tau Kerisiano fakamua mo e tau mena ne ha ha i ai he mogoia, mo e lali ke fakaholo ki mua takitokotaha e tau momoui he tau tagata, he lagomatai atu ki a lautolu ke muitua ke he tau puhala he Tohi Tapu. Ko e tagata fakamau tala tuai ko John Lord, ne tohia i loto he hana a tohi, The Old Roman World: “Kua tokoluga lahi he kautu moli e mahani faka-Kerisiano, ha kua kitia ai he tauteaga mo tau tagata mitaki a lautolu ne talahau hana tau fakaakoaga, ka e nakai fakaliliu ai fafo he tau fakatutuaga talahaua, poke fakatufono, poke tau mata fakatufono.” Kua lata nakai e tau Kerisiano he vaha nei ke kehe e tau mena ka taute?

He Magaaho ka Nakai Lagomatai Mai e Motu

20, 21. (a) Maeke fefe he taha pule malolo he motu ke kaumahala ke gahua fekafekau ke he Atua ma e mitaki? (e) Kua lata ke fefe e tau tauteaga he tau Fakamoli ha Iehova, ka favale mai mo e kau ki ai e Motu?

²⁰ Ia Sepetema 1972, ne pa mai e totoko favale kelea lahi ke he tau Fakamoli ha Iehova, i loto he motu, he lotouho ha Afelika. Ko e afe ne galo oti ha lautolu a tau koloa he kaiha, mo e kua matematekelea ke he falu mena kelea lalahi, fakalataha ki ai e keli fakamamahi, fakakikiveka, mo e tamate. Ne fakamoli nakai e pule malolo ne mua ke he hana gahua ke puipui e tau Fakamoli? Nakai! Ka e, fakamalolo atu ke he tau favale, kua omoi ai e tau Kerisiano totonu nei ke fehola ke he tau motu ne katofia ma e fakamaluaga.

²¹ Nakai kia kua lata e tau Fakamoli ha Iehova ke tutu hake mo e ita ke totoko ke he tau tagata fakamamahi pihia? Nakai. Kua lata e tau Kerisiano ke leo mo e fakauka ke he tau mena fakama pihia, taute e tau mahani loto holoilalo ke fifitaki atu ki a Iesu: “Ne fakamamahi a ia ka e nakai fakamatakutaku atu, ka e tuku atu a lautolu kia ia kua fakafili fakatonu.” (1 Peteru 2:23) Kua manatu e lautolu, e magaaho ne tapaki a Iesu he katene i Ketesemane, ne akonaki e ia e tutaki ne tu atu ke he hana puipuiaga mo e pelu, mo e magaaho fakamui ne talaage a ia ki a Ponotio Pilato: “Nakai ko e kautu he lalolagi nai haku a kautu; ane mai ko e kautu he lalolagi nai haku a kautu, po kua tau haku a tau fekafekau, neke tuku atu au ke he tau tagata Iutaia; ka ko e ainei nakai mai i hinai haku a kautu.”​—Ioane 18:36; Mataio 26:52; Luka 22:50, 51.

22. Ko e heigoa e fakatai mitaki ne fakatu he falu a tau Fakamoli i Afelika he magaaho ne matematekelea a lautolu ha ko e favale kelea lahi?

²² I loto he tau manamanatuaga e fakatai ha Iesu, ne loto fakamalolo a lautolu ia, ko e tau Fakamoli Afelika ke muitua ke he fakatonuaga ha Paulo: “Aua neke taui atu e kelea ke he kelea he taha; kia tauteute e tau mena gali ki mua he tau tagata oti kana. Kaeke kua maeke ia mutolu, kia nonofo fakamitaki mo e tau tagata oti kana. Ko e tau fakahelehele na e, aua neke taui atu e mutolu, ka kia fakatokatoka atu ke ha ita; ha kua tohi mai, Kua pehe mai e Iki, Ha ha ia au ke taui atu, to taui atu e au ni.” (Roma 12:17-19; fakatatai mo e Heperu 10:32-34.) Ko e tau fakatai fakalagalaga mitaki e tau matakainaga Afelika ha tautolu, ki a tautolu oti he vaha nei! Pete ni he tau magaaho ne nakai talia e pule malolo ke taute e mena lilifu, kua nakai tiaki he tau Kerisiano e tau mahani he Tohi Tapu.

23. Ko e heigoa e tau huhu ne toe agaia ke faka­tutala ki ai?

²³ Ti ko e heigoa kua maeke mogoia he tau pule malolo ne mua ke amaamanaki ki ai, mai he tau Kerisiano? Mo e fai kaupaaga nakai a lautolu ke maeke ke taute mo e tonu e tau poaki? To fakatutala atu ke he mena nei e tala ne muitua mai.

[Tau Matahui Tala]

Maeke Nakai ia Koe ke Fakamaama?

◻ Ko e heigoa falu he tau puhala kua maeke e taha ‘ke totoko atu’ ke he tau pule malolo ne mua?

◻ Ko e heigoa e “fakatokatokaaga he Atua” hagaao ke he pule malolo he fakatufono?

◻ Ke he heigoa e puhala ne pehe ai, ko e tau pule malolo ko e “tau mena ke matakutaku ki ai”?

◻ Ko e fekafekau fefe e tau fakatufono he tagata ke eke mo “fekafekau he Atua”?

[Puha he lau 24]

Moua Mai e Tohi he Takitaki Leoleo ne Mua

KO E tohi ne tu ai e fakamailoga, “Ko e Fekafekauaga ke he tau Tagata ma e Motu ha Minas Gerais” ne hoko atu ke he la ofisa he “Watch Tower Society” (Kaufakalatahaaga Kolo Toko) i Parasili. Kua moua mai he takitaki leoleo ne mua he taone ko Conquista. Kua ha ha kia, taha mena hehe? Kia toka la e tohi ke fakamaama. Ne talahau mai:

“Ko e Iki Fakahele:

“Ko e fiafia moli, ke fakailoa atu e au a au ni ki a koe, kakano ke fakapuhala atu he tohi nei, kua ha ha ai, ki a au e takitaki leoleo ne mua, i loto he taone ha Conquistra, i Minas Gerais, ke katoatoa ai tolu e tau tau. Ke he gahua, ne fa lali tumau a au ke gahua fakamakutu, ka e famahani tumau au ke fai mena uka ke fakatumau e mafola i loto he fale pouli. Ko e tau pagota, pete ni kua fita e fakaako ke taute a falu gahua pauaki, ne fakamua ke to taha e hohoha.

“He falu a mahina kua mole, ne hau ke he ha mautolu a taone a Senhor O​——​ mo e fakailoa mai e ia na ia ko e taha he tau Fakamoli ha Iehova. Ne kamata a ia ke fakamatala e Tohi Tapu ke he falu he tau pagota, kua fakaako a lautolu ke totou mo e tohitohi mo e fakakite ki a lautolu e tau mena ikiiki he mahani mea fakatino mo e tau mahani kua lata mo e fakalatahaaga, mo e taute pihia foki, ne talaage ki a lautolu e tau mena he Tohi Tapu. Ko e puhala ne gahua e tagata fakamatala nei ne fakakite e tukuleleaga, fakaalofa, mo e hana mahani fakapoa. Ko e tau mahani he tau pagota kua nakai leva ti kitia lahi e liliuaga ke he mitaki, kua lahi mahaki ke he ofogia mo e fakaaue ha lautolu kua onoono atu.

“Ha ko e onoonoaga ke he tau mena ne fa tutupu i loto he ha mautolu a fale pouli, kua manako a au ke fakailoa atu pauaki mai he matakau gahua ke he Watch Tower Bible and Tract Society, ha mautolu a fakaaue ma e gahua mitaki ne taute ke he ha mautolu a fakalatahaaga, mai he tagata fakamatala mitaki.”

Hagaao ke he pule malolo fakatufono, ne pehe e aposetolo ko Paulo: “Kia taute tumau e mitaki, mo e to moua mai ai e fakaheke ki a koe.” (Roma 13:3, NW) Kua moli lahi e mena nei, ke he mena ne tupu i luga nei. Ko e fakakiteaga moli ke he liliuaga ha ko e malolo he Kupu he Atua, kua maeke e tala mitaki ke taute ai he tau mahina gahoa, ko e mena ne nakai maeke e fakatokatokaaga fakahala ke taute ke he tau tau loga!​—Salamo 19:7-9.