Ko e Onoonoaga Kerisiano ke he Pule Malolo
“Ha kua nakai moua ha pule malolo ka nakai ha ko e Atua.”—ROMA 13:1, NW.
1. Ko e ha kua maeke ai ke talahau ko Iehova e Pule Malolo Mua Ue Atu?
NE TUTUTAKI e pule malolo ke he tufuga. Ko Ia ko e Mua Ue Atu ne age ke he tau mena tufugatia oti kana e moui, ki a lautolu ne ofano mo e nakai ofano, ko Iehova ni ko e Atua. Kua nakai taumaleku ko ia ni e Pule Malolo Mua Ue Atu. Kua tatai e tau logonaaga hifo he tau Kerisiano moli mo e tau mena momoui i luga he lagi ne kua tukuogo: “Ko [“Iehova,” NW] na e, kua lata ni a koe ke tuku atu ki ai e fakahekeaga, mo e lilifu, mo e malolo; ha kua eke e koe e tau mena oti, ha ko e hau a finagalo foki ne ha ha i ai a lautolu, mo e eke ai a lautolu.”—Fakakiteaga 4:11.
2. Talahau fakahaha fefe he tau tagata fakamua ne pule ko e nakai ha ha pauaki ia lautolu e tonu ke pule okooko ke he ha lautolu a tau tagata, mo e ko e heigoa ne tala age e Iesu ki a Pilato Ponotio?
2 Ko e mena moli ni a ia kua tokologa e tau tagata ne pule fakamua ne lali ke fakamau fakamatafakatufono ha lautolu a pule malolo he talahau ko e atua a ia po ke hukui he atua, ne kua fakahaha mai ai ko e nakai ha ha he ha tagata e tonu pauaki ke pule ke he falu tagata. (Ieremia 10:23) Ko e Atua ko Iehova ni hokoia e punaaga moli fakamatafakatufono he pule malolo. Ne tala age e Keriso ki a Pilato Ponotio, ko e kavana Roma a Iutaia: “Nakai pule a koe kia au, kane nakai tuku mai kia koe mai luga.”—Ioane 19:11.
“Nakai Moua ha Pule Malolo ka Nakai ha ko e Atua”
3. Ko e heigoa ne talahau he aposetolo ko Paulo hagaao ke he “pule malolo ne mua,” mo e heigoa e tau huhu ne kua malagaki mai ha ko e tau talahauaga a Iesu mo Paulo?
3 Ne tohi e aposetolo ko Paulo ke he tau Kerisiano ne nonofo i lalo he pule okooko he Pule atu Motu a Roma: “Kia lata e tau solu oti ke loto omaoma ke he tau pule malolo ne mua, ha kua nakai moua ha pule malolo ka nakai ha ko e Atua; ko e tau pule malolo kua ha ha i ai ainei ne tutu he toka he Atua ke he tau tutuaga kua lata ha lautolu.” (Roma 13:1, NW) Ko e heigoa e kakano ne talahau ai e Iesu ko e tuku age e pule malolo a Pilato ki a ia “mai luga”? Mo e ke he puhala fe ne kua manamanatu a Paulo kua tutu e tau pule malolo fakapolitika he hana aho he toka ai he Atua he tau tutuaga ha lautolu? Kua pehe kia e kakano ha lautolu ko Iehova ni hokoia ne lago ki ai e tau kotofaaga he tau tagata takitokotaha ne pule fakapolitika he lalolagi nei?
4. Ko e heigoa ne fakahigoa aki e Iesu mo Paulo a Satani, mo e heigoa ne talahau e Satani ne nakai fakatikai e Iesu?
4 Kua maeke fefe e mena nei, ha ko e mena fakahigoa e Iesu a Satani ko e “iki he lalolagi nei,” mo e pipi fakamailoga he aposetolo ko Paulo a ia ko e “atua he lalolagi nai”? (Ioane 12:31; 16:11; 2 Korinito 4:4) Ke lafi foki ki ai, he magaaho ne kamatamata a Iesu, ne foaki age e Satani ki a ia e “pule” ke he “tau kautu oti he lalolagi,” ti kua talahau ai kua fita he age ki a ia e pule malolo nei. Ne nakai talia e Iesu hana foakiaga, ka e nakai fakatikai e ia ko e nakai ha ha ia Satani e pule malolo nei ke foaki age.—Luka 4:5-8.
5. (a) Kua lata a tautolu ke maama fefe e tau kupu a Iesu mo Paulo hagaao ke he pule malolo he tagata? (e) Ke he kakano fe ne kua eke e tau pule malolo ne mua ke “tutu he toka he Atua ke he tau tutuaga kua lata ha lautolu”?
5 Ne tuku atu e Iehova e pule ki luga he lalolagi nei ki a Satani he toka a ia ke moui he mole mai hana totokoaga mo e he mole he kamatamata e ia a Atamu mo Eva, mo e kua fakaohooho a laua ke totoko ke he pule katoatoa a Iehova. (Kenese 3:1-6; fakatatai Esoto 9:15, 16.) Ha kua pihia, kua lata mogoia e tau kupu a Iesu mo Paulo ke kakano, ko e he mole he nakai talia he tau tagata tokoua fakamua i Etena e teokarasi (theocracy), po ke pule-Atua, ne fakaata e Iehova e tau tagata kua pefano ke taute e fakatokatokaaga he pule malolo kua maeke ke fakaata a laua ke momoui he kaufakalatahaaga maopoopo. He falu magaaho, ke maeke ke fakakatoatoa hana finagalo, ne fakaohooho e Iehova e falu tagata ne pule po ke tau fakatufono ke veveli. (Tanielu 2:19-21) Ko e falu ne fakaata e ia ke tumau e pule. Ka ko e tau pule ne kua ha ha i ai ha kua fakauka a Iehova, kua maeke ai ke pehe, ko e “tutu he toka he Atua ke he tau tutuaga kua lata ha lautolu.”
Ko e Tau Kerisiano Fakamua mo e Tau Pule Malolo a Roma
6. Ne onoono fefe e tau Kerisiano fakamua ke he tau pule malolo a Roma, mo e ko e ha?
6 Ne nakai kau fakalataha e tau Kerisiano fakamua mo e tau matakau malolo he tau vahega Iutaia totoko ne ulupulega mo e taulatau ke totoko ke he tau Roma ne nonofo i Isaraela. Ka kua eke foki e tau pule malolo a Roma, fakalataha mo e ha lautolu a fakatokaaga matafakatufono fakavahega, ke taofimau e maopoopo ke he motu mo e tahi; kua talaga e tau halavai loga kua aoga lahi, tau puhala tu, mo e tau halalaupapa; mo e mahani lahi ke gahua ma e mitaki he tau tagata oti, kua onooono ai e tau Kerisiano ki a lautolu ko e tau ‘fekafekau he Atua [po ke, “tavini,” NW matahui tala] kia mitaki ai a lautolu.’ (Roma 13:3, 4) Kua fakatupu mai ai he matafakatufono mo e maopoopo e tau tutuaga kua maeke e tau Kerisiano ke fakamatala e tala mitaki ke he tau mena mamao mo e tata, tuga ne poaki e Iesu. (Mataio 28:19, 20) Mai he tau manamanatu hifo mitaki, kua maeke a lautolu ke totogi e tau tukuhau ne poaki he tau Roma, kua pihia foki ni kaeke kua fakaaoga e falu tupe ma e tau mena kua nakai fiafia e Atua ki ai.—Roma 13:5-7.
7, 8. (a) Ko e heigoa kua fakakite mai he totou fakamitaki a Roma 13:1-7, mo e ko e heigoa ne fakakite mai he vala tala katoa? (e) I lalo he tau tutuaga fefe ne kua nakai gahua e tau pule malolo a Roma tuga ko e “fekafekau he Atua,” mo e ke he mena nei ko e heigoa e tau aga ne hiki he tau Kerisiano fakamua ki ai?
7 Ka totou fakamitaki e tau kupu fitu fakamua he veveheaga 13 a Roma (NW) kua fakakite mai ai e tau “pule malolo ne mua” fakapolitika “ko e fekafekau he Atua” ke fakaheke a lautolu ne taute mena mitaki mo e ke fakahala a lautolu ne taute e tau mena kelea. Kua fakakite mai he vala tala katoa ko e Atua, nakai ko e tau pule malolo ne mua, kua fifili ko e heigoa e mena mitaki mo e heigoa e mena kelea. Kaeke, kua pihia, kua loto e pule atu motu a Roma po ke taha he falu pule malolo fakapolitika ke he tau mena ne fakatapu he Atua po ke, ke he taha fahi, fakatapu e tau mena ne manako e Atua ki ai, kua nakai gahua ai a ia tuga e fekafekau he Atua. Ne talahau e Iesu: “Ko e tau mena a Kaisara, kia uta a e mutolu kia Kaisara; ka ko e tau mena he Atua, kia uta a ke he Atua.” (Mataio 22:21) Kaeke kua poaki lahi e Fakatufono a Roma ke he tau mena he Atua, tuga e tapuaki po ke moui he tagata, kua muitua e tau Kerisiano moli ke he fakatonuaga fakaaposetolo: “Kua lata ni ke mua e omaoma ke he Atua ke he omaoma ke he tau tagata.”—Gahua 5:29.
8 Ne laga mai e favaleaga he nakai talia e tau Kerisiano fakamua ke taute e tapuakiaga ke he pule atu motu mo e tapuaki tupua, ke tiaki ha lautolu a tau feleveiaaga Kerisiano, mo e oti nakai fakamatala e tala mitaki. Ne kua fa mahani ke talitonu ko e mena fakahoko e mate he aposetolo ko Paulo ha ko e tau poaki he Pule Atu Motu ko Nero. Ne taute foki he falu pule atu motu, mua atu ki a Domitian, Marcus Aurelius, Septimius Severus, Decius, mo Diocletian, e favaleaga ke he tau Kerisiano fakamua. He magaaho ne favale e tau pule atu motu nei mo e ha lautolu a hagai pule malolo ke he tau Kerisiano, kua nakai tuai gahua moli a lautolu tuga e “fekafekau he Atua.”
9. (a) Ko e heigoa kua moli hagaao ke he pule malolo ne mua fakapolitika, mo e moua mai ia hai e malolo mo e pule malolo he manu favale fakapolitika? (e) Ko e heigoa ke he manamanatu fakapapahi kua lata ke talahau hagaao ke he omaoma he Kerisiano ke he tau pule malolo ne mua?
9 Kua aoga e tau mena oti nei ke fakatai atu ke he tau magaaho kua fekafekau e tau pule malolo ne mua fakapolitika ke he falu mena, tuga “ko e fakatokatokaaga he Atua” ke taofimau e kaufakalatahaaga maopoopo he tagata, ka e eke agaia a lautolu ko e vala he fakatokaaga he tau mena fakalalolagi ne kua eke a Satani ko e atua. (1 Ioane 5:19) Ko lautolu ko e tau mena he fakatokatokaaga fakapolitika he lalolagi katoa ne kua fakatai aki e “manu favale” ia Fakakiteaga 13:1, 2. Kua moua mai ai he manu favale ia hana malolo mo e pule malolo he “tarako lahi,” ko Satani ko e Tiapolo. (Fakakiteaga 12:9) Ke fakapapahi mogoia mo e mena ia kua lata ne omaoma he Kerisiano ke he tau pule malolo pihia ke fakalata ni, nakai katoatoa.—Fakatatai Tanielu 3:16-18.
Fakalilifu kua Lata mo e Pule Malolo
10, 11. (a) Fakakite mai fefe e Paulo kua lata a tautolu ke fakalilifu ke he tau tagata tane ne pule malolo? (e) Fefe mo e ko e ha kua maeke ai e tau liogi ke taute “ma e tau patuiki, mo lautolu oti ne toka ai e pule”?
10 Pete ni ia, kua nakai kakano e mena nei, kua lata e tau Kerisiano ke taute e mahani hemu, aga liuliu ke he tau pule malolo ne mua fakapolitika. Kua moli, kua tokologa e tau tagata nei ne kua nakai aoga pauaki ke fakalilifu ki ai ha ko e ha lautolu a tau momoui fakatagata, po ke pihia foki e tau puhala momoui, ki mua he tau tagata. Ka e ko e tau aposetolo, ha ko e ha lautolu a tau mahani mo e ha lautolu a tau fakatonuaga, kua fakakite mai kua lata ke taute e mahani fakalilifu ke he tau tagata tane ne pule malolo. He magaaho ne tu a Paulo ki mua he patuiki mahani fakatiki ko Herota Akaripa II, ne vagahau fakalilifu a ia ke he puhala kua lata mo e iki lahi.—Gahua 26:2, 3, 25.
11 Ne talahau foki e Paulo kua lata ke talahau e tau pule malolo fakalalolagi he tau liogi ha tautolu, mua atu he magaaho ka ole atu ki a lautolu ke taute e tau fifiliaga ne lauia ha tautolu a tau momoui mo e tau gahua Kerisiano. Ne tohi e ia: “Hanai, kua fakamua ke he tau mena oti kua tomatoma atu au ke eke e tau olelalo, mo e tau liogi, mo e tau tauvalo, mo e tau fakaaue ma e tau tagata oti kana; Ma e tau patuiki, mo lautolu oti ne toka ai e pule, kia nonofo a tautolu fakatekiteki mo e nakai fakaatukehe, ke he mahani Atua ni mo e mahani fulumokoi; Ha ko e mena mitaki ia mo e fakafiafia ki mua he Fakamoui ha tautolu ko e Atua, Ko ia kua finagalo ke fakamomoui e tau tagata oti kana, mo e hokotia a lautolu he maama ke he kupu moli.” (1 Timoteo 2:1-4) Ko e aga fakalilifu ha tautolu ke he tau pule malolo pihia ka liga takitaki atu ai ke fakaata e lautolu a tautolu ke tokanoa lahi ke taute e gahua ha tautolu he lali ke fakamoui e “tau tagata oti kana.”
12, 13. Ko e heigoa e fakatonuaga lagotatai ne kua hagaao ke he pule malolo ne foaki mai e Peteru? (e) Maeke fefe a tautolu ke fuluhi kehe e tau “gutu hepehepe he tau tagata goagoa” ne taute e tau tala fili tagata ke totoko ke he Tau Fakamoli a Iehova?
12 Ne tohi he aposetolo ko Peteru: “Hanai, kia omaoma a mutolu ke he tau pule oti he tau tagata ha ko e Iki; po ke patuiki ha kua mua ni a ia; Po ke tau iki, ko lautolu kua fakafano mai e ia ke fakahala e tau tagata mahani kelea, ka kia nava kia lautolu kua mahani mitaki. Ha ko e finagalo he Atua ia; kia ponoti ai e mutolu e tau gutu hepehepe he tau tagata goagoa ke he tau mahani mitaki ha mutolu. Tuga ne tau tagata toka noa, ka e aua neke eke ha mutolu a tokanoaaga mo ufiufi he kelea, ka kia tuga e tau fekafekau he Atua. Kia fakalilifu a mutolu ke he tau tagata oti kana; kia fakaalofa ke he tau matakainaga; kia matakutaku ke he Atua; kia fakalilifu ke he patuiki.” (1 Peteru 2:13-17) Ko e tomatoma lagotatai lahi ha! Kua kaitalofa e tautolu e omaoma katoatoa ke he Atua ha ko e tau tupa hana, omaoma mo e fakalilifu fakalata ke he tau pule malolo fakapolitika ne kua fakafano mai ke fakahala a lautolu ne mahani kelea.
13 Kua fita he kitia kua tokologa e tau pule malolo fakalalolagi ne fa kehe muatua e maamaaga hagaao ke he Tau Fakamoli a Iehova. Kua fa mahani e mena nei kakano ha kua nakai hako e tau tala ne tala age he tau fi loto kelea ke he tau tagata he Atua. Po kua liga kuenaia ne mena ne iloa e lautolu mai he puhala matutakiaga tala, ko e mena fa mahani ke nakai eke ke nakai fakamailoga tagata tumau e tau hokotakiaga ha lautolu. He falu magaaho kua maeke a tautolu ke uluulu hifo e aga fili tagata nei ha ko e aga fakalilifu ha tautolu mo e, ke he tau mena kua maeke, he foaki atu ke he tau pule malolo e fakamaamaaga hako ke he gahua mo e tau taofiaga he Tau Fakamoli a Iehova. Ma e tau ofisa lavelave lahi, kua fakakite he porosua Jehovah’s Witnesses in the Twentieth Century e fakamaamaaga fakaku mo e tonu. Ma e fakailoaaga katoatoa, kua maeke a lautolu ke moua e tohi Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom, ko e kanavaakau mitaki lahi ne kua lata tonu ke fai mena ke tu ai he tau fata tohi he tau fale tanaki tohi he matakavi mo e he motu katoa ma e tau tagata.
Pule Malolo i Loto he Tau Kaina Kerisiano
14, 15. (a) Ko e heigoa e fakaveaga he pule malolo i loto he loto kaina Kerisiano? (e) Kua lata ke fefe e aga he tau hoana Kerisiano ke he tau tane ha lautolu, mo e ko e ha?
14 Kua maaliali noa, kaeke kua loto e Atua ke fakakite he tau Kerisiano e aga fakalilifu ke he tau pule malolo fakalalolagi, kua lata foki a lautolu ke fakalilifu ke he fakatokaaga he pule malolo ne fakatu he Atua he loto kaina Kerisiano. Ne tohi fakahakotika mai he aposetolo ko Paulo e tau matapatu fakaakoaga ke he ulu pule ne ha ha he tau tagata a Iehova. Ne tohi e ia: “Kua loto au ke iloa ai e mutolu ko e ulu he tau tane oti ko Keriso haia, ko e ulu he hoana ko e tane haia, ka ko e ulu a Keriso ko e Atua haia.” (1 Korinito 11:3) Ko e matapatu fakaakoaga a nei he teokarasi, po ke pule-Atua. Kua putoia mogoia e heigoa i ai?
15 Kua kamata e fakalilifu ke he teokarasi i kaina. Ko e hoana ne nakai fakakite e mahani fakalilifu kua lata ke he pule malolo he tane hana—pete ni ko e tagata talitonu a ia po ke nakai—kua nakai tuai aga teokaratiki (theocratic). Ne fakatonu atu e Paulo e tau Kerisiano: “Kia omaoma a mutolu ko e taha kia taha mo e matakutaku ke he Atua. Ko mutolu na, ko e tau fifine kia takitokotaha mo e omaoma ke he tau tane ha mutolu tuga e omaoma ke he Iki. Ha ko e tane, ko e ulu he hoana haia, tuga a Keriso, ko e ulu he ekelesia haia, ko ia foki ko e fakamoui he tino. Hanai, tuga e ekalesia kua omaoma kia Keriso, kia pihia foki e tau fifine ke he tau tane ha lautolu ke he tau mena oti.” (Efeso 5:21-24) Ke tuga e tau tagata tane Kerisiano ko e mena kua lata ke omaoma ke he ulu pule a Keriso, kua lata foki e tau fifine Kerisiano ke mailoga e pulotu he mahani omaoma ke he pule malolo ne foaki age he Atua ke he tau tane ha lautolu. To tamai he mena nei ki a lautolu e loto mamakona kua hokulo lahi mo e, kua mua atu, ko e fakamonuinaaga a Iehova.
16, 17. (a) Maeke fefe e tau fanau ne feaki hake he tau loto kaina Kerisiano ke fakakite e lautolu ni kua kehe mai he tau fanau loga he vaha nei, mo e ko e heigoa e fakaohoohoaga kua ha ha ia lautolu? (e) Kua eke fefe a Iesu mo fakafifitakiaga mitaki ma lautolu ne fuata he vaha nei, mo e kua fakamafana atu ke taute e lautolu e heigoa?
16 Kua fiafia e tau fanau he teokaratiki ke fakakite e fakalilifu kua lata moli mo e ha lautolu a tau mamatua. Hagaao ke he atu hau fuata he tau aho fakamui, ne talahau tuai mai ko e to “faliuliu ke he tau matua.” (2 Timoteo 3:1, 2) Ka e ke he fanau Kerisiano ne pehe e Kupu he Atua ne omoi he agaga tapu: “Ko mutolu e tau fanau, kia fanogonogo a mutolu ke he tau matua ha mutolu ke he tau mena oti; ha ko e mena mitaki ia ha ha he Iki.” (Kolose 3:20) Fiafia a Iehova ke he mahani fakalilifu ke he pule malolo he tau mamatua mo e tamai ai hana fakamonuinaaga.
17 Ne fakakite e mena nei mai he mena ne tupu ki a Iesu. Kua talahau mai he fakamauaga a Luka: “Ti o hifo a ia mo laua [hana tau mamatua], kua hoko ki Nasareta, kua omaoma a ia kia laua . . . Kua tupu e pulotu mo e tino a Iesu, kua ofania a ia he Atua katoa mo e tau tagata.” (Luka 2:51, 52) Kua 12 e tau tau he moui a Iesu he magaaho ia, mo e ko e vahega kupu Heleni ke he gahuahua ne fakaaoga hinai kua pehi ai ko e “omaoma [“tumau,” NW]” a ia ke he hana tau mamatua. Ti nakai oti hana mahani fakalilifu he magaaho ne hoko ke he hana a vaha fuata mui. Kaeke kua manako a mutolu ko e tau fuata ikiiki ke holo ki mua fakaagaga mo e ha ha ia koe e fiafia pauaki a Iehova mo e tau tagata mahani Atua, to fakakite e koe e mahani fakalilifu ke he pule malolo ka ha i loto mo e i fafo he loto kaina hau.
Pule Malolo i Loto he Fakapotopotoaga
18. Ko hai e Ulu he fakapotopotoaga Kerisiano, mo e ko hai ne tufatufa e ia e pule malolo ki ai?
18 Ha kua vagahau hagaao ke he manako ke maopoopo e loto fakapotopotoaga Kerisiano, ne tohi a Paulo: “Ko e Atua ko e Atua, nakai he ai maopoopo, ka e he mafola. . . . Ka e kia toka e tau mena oti ke taute mo e mahani mitaki mo e he fakatokatoka [po ke, “hagaao ke he mahani maopoopo,” matahui tala].”—1 Korinito 14:33, 40, NW. Ke maeke e tau mena oti kana ke taute ke he puhala maopoopo mitaki, ne tufatufa e Keriso, ko e Ulu he fakapotopotoaga Kerisiano, e pule malolo ke he tau tagata tane ne mahani fakamoli. Kua totou e tautolu: “Kua tuku mai foki e ia e falu ke eke mo tau aposetolo, ko e falu foki ke eke mo tau perofeta, ko e falu foki ke fakamatala e vagahau mitaki, ko e falu foki ke eke mo tau leoleo katoa mo e tau akoako, Kia fakakatoatoa ai e mitaki he tau tagata tapu, ke eke ai e lautolu e tau gahua he tau fekafekau . . . Ka kia vagahau fakamoli mo e fakaalofa, kia tutupu ai a tautolu ke he tau mena oti kana kia ia, ko e ulu ni, ko Keriso haia.”—Efeso 4:11, 12, 15.
19. (a) Ko hai ne kotofa e Keriso ki luga he tau koloa oti kana hana he lalolagi, mo e ki a hai ne age e ia e pule malolo pauaki? (e) Ko e heigoa e tufatufaaga he pule malolo ne fa taute i loto he fakapotopotoaga Kerisiano, mo e heigoa kua ui mai e mena nei ke taute e tautolu?
19 He vaha fakahiku nei, ne kotofa e Keriso e matakau “fekafekau fakamoli mo e loto matala” ki luga he “hana tau mena oti,” po ke tau mena he Kautu ke he lalolagi. (Mataio 24:45-47) Ke tuga he senetenari fakamua, ne age e Keriso ke he kau fakatufono he tau tagata tane Kerisiano fakauku ne hukui e fekafekau nei, e pule malolo ke taute e tau fifiliaga mo e ke kotofa a falu mo tau leveki. (Gahua 6:2, 3; 15:2) Ti tufatufa ai mogoia he Kau Fakatufono e pule malolo ke he tau Komiti he La, tau leveki he fahi motu mo e he takaiaga, mo e tau motua i loto he tau fakapotopotoaga takitaha he Tau Fakamoli a Iehova ke he lalolagi katoa, ne kua molea e 73,000. Kua lata tonu ne tau tagata tane Kerisiano loto fakamoli oti kana nei mo e ha tautolu a lagomatai mo e fakalilifu.—1 Timoteo 5:17.
20. Ko e heigoa e tau fakafifitakiaga kua fakakite mai ko e nakai fiafia a Iehova ki a lautolu ne nakai mahani fakalilifu ke he tau faoa Kerisiano kua pule malolo?
20 Hagaao ke he mahani fakalilifu kua kaitalofa a tautolu ki a lautolu kua pule malolo i loto he fakapotopotoaga Kerisiano, kua fulufuluola ni e fakatataiaga kua maeke ke taute ke he mahani omaoma kua kaitalofa a tautolu ke he tau pule malolo fakalalolagi. He magaaho ka holifono he taha tagata e matafakatufono he tagata ne fiafia e Atua ki ai, ko e fakahala ne age he “tau iki” hanai, kua moli, ko e fakailoaaga nakai hau tonu he ita he Atua “kia lautolu kua mahani kelea.” (Roma 13:3, 4) Kaeke kua ita a Iehova ka moumou he tagata e matafakatufono he tagata mo e kua nakai lata tonu e mahani fakalilifu ke he tau pule malolo fakalalolagi, nakai kia kua lahi e nakai fiafia hana kaeke kua ekefakakelea he tau Kerisiano tukulele e tau matapatu fakaakoaga Tohi Tapu mo e fakakite e mahani nakai fakalilifu ke he tau faoa Kerisiano ne kua ha ha i ai e pule malolo!
21. Ko e heigoa e fakatonuaga he Tohiaga Tapu ka fiafia a tautolu ke muitua ki ai, mo e heigoa ka tutala ki ai e tala ne mui mai?
21 Ka e kia kehe mai he nakai fakaohooho e Atua ke nakai fiafia he fifitaki ke he mahani totoko po ke fia tutokotaha, to muitua na tautolu ke he fakatonuaga a Paulo ke he tau Kerisiano i Filipi: “Hanai, ko e haku a tau fakahele na e, tuga ne omaoma e mutolu nakai noa, nakai kuenaia ke he vaha ne nonofo fakalataha ai a tautolu, ka kua au atu ai ke he vaha nai kua nakai nonofo fakalataha ai a tautolu, kia gahua ni a mutolu mo e matakutaku mo e vivivivi, kia momoui ai a mutolu. Ha ko e Atua ni, kua gahua ki loto ia mutolu ke tupu ai e loto ke he hana finagalo fakaalofa, kia gahua foki ki ai. Kia eke e mutolu e tau mena oti kana mo e nakai loma, mo e nakai mahalohalo noa; Kia uta a mutolu mo tau tagata nakai totoku kua kelea, to totonu, ko e fanau he Atua, nakai fai ila i mua he hau fakakeukeu mo e faliuliu, kua kitia e lautolu ha mutolu a mahani tuga ne tau mena kua fakamaama aki e lalolagi.” (Filipi 2:12-15) Kua nakai tuga e atu hau fakakeukeu mo e vikoia he magaaho nei, ne kua tamai ne lautolu ki a lautolu e matematekelea he pule malolo, kua mautali e tau tagata a Iehova ke omaoma ke he pule malolo. Ti kua moua ai e lautolu e tau heleheleaga kua aoga lahi mahaki, tuga ka kitia e tautolu he tala ne mui mai.
Mai he Puhala Fakamanatu
◻ Ko hai e Pule Malolo Mua Ue Atu, mo e ko e ha ne tonu fakamatafakatufono hana pule malolo?
◻ Ke he kakano fe kua “tutu” e tau pule malolo ne mua “he toka he Atua ke he tau tutuaga kua lata ha lautolu”?
◻ He magaaho fe kua oti e tau pule malolo ne mua ke eke mo tau “fekafekau he Atua”?
◻ Ko e heigoa e fakatokaaga he pule malolo ne ha ha i loto he tau magafaoa Kerisiano?
◻ Kua ha ha e tufatufaaga he pule malolo fefe i loto he fakapotopotoaga Kerisiano?
[Tau Fakatino he lau 22]
Ne talahau e Iesu: “Ko e tau mena a Kaisara, kia uta a e mutolu kia Kaisara”