Fakalilifu e Tama ko e Hukui Iki ha Iehova
“Ko ia nakai fakalilifu ke he Tama, nakai fakalilifu a ia ke he Matua ne fakafano mai a ia.”—IOANE 5:23
1. Kua nakai fakalilifu fefe he taofiaga ha Kerisitenitome ke he Tolu Taha Tapu, a Iesu?
HE VAHA nei, tokologa i loto ia Kerisitenitome ne talahau ko e fakalilifu ki a Iesu Keriso, ka taute e lautolu ke he fahi kehe. Fefe? Kua pehe, tokologa ne talahau ko e Atua Mua ue atu a Iesu, mo e ko e Atua ia, ko e Tufuga he tau mena oti, ne hau ke he lalolagi mo e moui mo e mate tuga e tagata. Ne kitia ai ni he talahauaga nei i loto he fakaakoaga Tolu Taha Tapu, ko e matapatu fakaako ha Kerisitenitome. Ka e, kaeke kua fakavai e Tolu Taha Tapu, kaeke kua moli ai ni ko e tote hifo mo e tokolalo hifo a Iesu ke he Atua, nakai kia kua fakahehe he mena nei hana fakafetuiaga mo e Atua ti nakai fiafia a Iesu? Ko e moli, to kitekite ni a ia ke he tau mena fakahehe pihia, kua nakai fakalilifu ki a ia mo e tau mena oti ne fakaako e ia.
2. Kua fakakiteaga mali fefe he tau kupu he Tohiaga Tapu ko e tote a Iesu mo e tokolalo hifo ke he Atua?
2 Ko e moli hanai, ne nakai talahau e Iesu ko e Atua a ia, ka e fa vagahau tumau a ia hagaao ki a ia ni, ko e “Tama he Atua.” Ne talahau pihia foki he hana tau fi, ke he mena nei. (Ioane 10:36; 19:7) Ne fa manamanatu tumau a Iesu ke fakaheke e Matua, mo e tuku hifo ne ia a ia ki lalo ki a Ia, tuga ne talahau e ia: “Nakai maeke ke he Tama ke eke taha mena, ko ia ni hokoia; ka ko e tau mena ne kikite atu ke he Matua ha ne eke; ko e tau mena foki ne eke e ia, ko e tau mena foki ia ha ne eke pihia he Tama. Nakai maeke ia au hoko au ke eke taha mena taha; . . . ha ko e mena nakai fifitaki au ke he haku a loto ni, ka ko e finagalo he Matua ne fakafano mai au.” Ti liu foki a ia ke pehe: “Ka kua iloa e au a ia, ha ko e mena hau au ia ia ni; ko ia foki ne fakafano mai au.” Ne pehe foki a ia: “Ha ko e mena ne hau au mai he Atua, mo e hau ki hinai.” (Ioane 5:19, 30; 7:28, 29; 8:42) Ne nakai manatu foki a Iesu ke pehe ko e Atua a ia, poke kua tatai ki a ia. Ti ka fakaako e mena pihia kua nakai fakalilifu a Iesu.
Falu a tau Puhala ne Nakai Fakalilifu he Falu a Iesu
3. (a) He fakatikai hagaao ke he heigoa ki a Iesu ne taute he falu ia Kerisitenitome ke nakai fakalilifu a ia? (e) Ko e heigoa e tau kupu fakamoli ne foaki mai e Iesu hagaao ke he hana moui fakamua ato moui fakatagata?
3 Kua kehe lahi, he ha ha i ai foki, e falu i loto i Kerisitenitome he vaha nei ne nakai fakalilifu a Iesu, he fakatikai ko e moui fakamua a ia to moui fakatagata. Ka e pete ni hokoia, kaeke ke fakaaue a tautolu ko e hifo mai moli a Iesu he lagi ke he lalolagi kua maeke ia tautolu ke kamata tonu ke fakalilifu a ia. Ko ia ni ko Iesu ne pehe tumau, ko e fai moui fakamua a ia to moui fakatagata. “Nakai fakai foki taha ne hake ke he lagi,” ne pehe a ia, “ko ia ni hokoia ne hifo mai he lagi, ko e Tama he tagata haia ha he lagi.” Ne talahau e ia he magaaho fakamui: “Ko au ko e areto he moui ne hifo mai he lagi; . . . Po ke fefe ka kikite atu a mutolu ke he Tama he tagata, ha ne hake a ia ke he mena ne nofo ai i tuai.” Mo e liu foki: “Ko mutolu ko lalo nai a mutolu, ko au mai luga au. . . . Ko e moli, ko e moli, ke tala atu e au kia mutolu, ha i ai au nei, ka e nakala tupu mai a Aperahamo.” (Ioane 3:13; 6:51, 62; 8:23, 58) Ne hagaao atu foki a Iesu ke he hana moui fakamua ato moui fakatagata, i loto he hana liogi ke he hana Matua i luga he lagi he po he hana afoaga.—Ioane 17:5.
4. (a) I loto ke he heigoa e falu puhala kua taute he tokologa e nakai fakalilifu ki a Iesu? (e) Ko e heigoa e tau mena fakamoli kua lahi moli ke fakatu ko e moui moli a Iesu, mo e ko e ha?
4 Ko e falu i Kerisitenitome kua taute foki ke hoko atu ke he kehe ue atu he fakatikai, ko e tagata he vaha i tuai a Iesu, ne nakai moui a ia tuga e tagata. Kaeke kua nakai moui moli a ia, kua nakai ha ha i ai ha aoga ke fakatutala, ko e ha kua lata mo e taute fefe ke fakalilifu a ia. Ka e loga e tau talahauaga he kitia moli ne fakamau i loto he Tohiaga Tapu kua lata ai ke fakatu mo e nakai mahalohalo, ne moui moli he lalolagi a Iesu. (Ioane 21:25) Mua atu e moli he mena nei, ha kua fa mahani tumau e tau Kerisiano fakamua ke fakaako hagaao ki a Iesu, ti tuku atu ke he hagahaga kelea ha lautolu a tau momoui mo e tokanoaaga. (Gahua 12:1-4; Fakakiteaga 1:9) Ka e pete ni, ka vevehe kehe mai he tau mena ne tohia he hana tau tutaki ne hagaao ki a ia, maeke nakai e moui ha Iesu ke fakakite?
5, 6. Ko e heigoa e tau mena fakamoli he fakamauaga he vaha tuai, ne kehe mai he Tohiaga Tapu, kua fakakiteaga mai ko e moui moli a Iesu Keriso?
5 Kua talahau mai he The New Encyclopaedia Britannica (1987): “Kua fakakiteaga moli mai he tau tohi fakamua tu kehe, ko e tau vaha i tuai, kua eke foki e tau tagata totoko ke he faka-Kerisiano ke nakai mahalohalo ko e tagata he vaha tuai moli a Iesu.” Ko e heigoa e falu he tau tohi fakamau tu kehe nei? Hagaao ke he tagata Iutaia fakaako tokoluga ko Joseph Klausner, kua ha ha i ai e talahauaga fakamoli he tau mena tohia fakamua he Talmudic. (Jesus of Nazareth, lau tohi 20) Ha ha i ai foki e talahauaga fakamoli he tagata Iutaia ne fakamau tala tuai he senetenari fakamua ko Josephus. Ke fakatai ki ai, ne fakamaama mai e ia e pini maka ha Iakopo, kua fakamailoga a ia “ko e tehina ha Iesu ne fakahigoa ko e Keriso.”—(Jewish Antiquities, XX, [ix, 1]).
6 Ke lafi ki ai, kua ha ha i ai e tau talahauaga fakamoli he tau tagata Roma fakamau tala tuai, mua atu a ia ne tokoluga e hagaaoaga ki ai, ko Tacitus. Ne tohia e ia he magaaho fakamua he senetanari ke ua aki, hagaao “ke he vahega ne fakavihia ma e ha lautolu a tau mena fakavihia, ne fakahigoa he laulahi he tau tagata ko e tau Kerisiano. Ko Christus [Keriso], na kamata mai ai e higoa [Kerisiano], ne matematekelea lahi mahaki e fakahala he vaha ne pule a Taperio, ke he tau lima he taha he ha tautolu a kavana.” (The Annals, XV, XLIV) Kua onoono ko e lofia e tau fakamoliaga ki a Iesu ko e tagata he vaha tuai moli, ko e tagata he senetenari ke 18 aki, ko Jean-Jacques Rousseau ne fakaako manatu fakataitai, ne talahau fakamoli mai: “Ko e fakamauaga tuai he tau Socrate, ne nakai fai tagata ne manatu mahalohalo ki ai ne nakai talahaua mitaki ke tuga ki a Iesu Keriso.”
Tau Kakano ke Fakalilifu e Tama
7. (a) Ko e heigoa e talahauaga moli he Tohiaga Tapu ne omoi mai ki a tautolu ke fakalilifu a Iesu Keriso? (e) Kua lafi atu fefe e Iehova e fakalilifu ke he hana Tama?
7 Ti kua hoko tuai a tautolu he mogonei ke he fakalilifuaga ha Iesu Keriso. Ne amanaki atu ke he hana tau tutaki ke fakalilifu a ia, kua maeke ke kitia mai he hana tau kupu ia Ioane 5:22, 23: “Ha ko e mena nakai fakafili he Matua taha, ka kua tuku mai ke he Tama e fakafiliaga oti kana. Kia fakalilifu he tau tagata oti kana e Tama, ke tuga ha lautolu a fakalilifu ke he Matua. Ko ia nakai fakalilifu ke he Tama, nakai fakalilifu a ia ke he Matua ne fakafano mai a ia.” Tali mai he liu fakatu mai a Keriso, ne fakalilifu e Iehova hana Tama ke he lagaki hakeaga lahi mahaki, ‘he fakafoufou aki e fakahekeaga mo e fakalilifu a ia, he matematekelea ke he mate.’ (Heperu 2:9; 1 Peteru 3:22) He fakaveaga, kua ha ha ia tautolu, fakafahi ua e tau kakano ke fakalilifu a Iesu, ha ko hai a ia, mo e ha ko e mena ne taute e ia.
8. Ko e heigoa e mena moli ne kehe lahi kua hagaao atu ki a Iesu Keriso kua lata lahi a ia ke fakalilifu?
8 Kua lata a Iesu Keriso mo e fakalilifu, ha ko ia e Loko, poke Kupu, ko e tagata fakahokohoko kupu homo ue atu ha Iehova. Ke he Tohiaga Tapu kua kitia mali ko e fifiliaga he higoa “ko e Kupu” ne hagaao fakamua ki a Iesu ato hau a ia ke he lalolagi mo e pihia foki he mole atu hana haeleaga ki luga he lagi. (Ioane 1:1, NW; Fakakiteaga 19:13) Ke he Fakakiteaga 3:14 ne pehe a ia hagaao ki a ia ni “ko e kamataaga he tau mena ne eke he Atua.” Nakai ni hokoia, ko ia “ko e uluaki he tau mena oti kana kua eke” ka ko e “Tama fuataha” ko ia ni hokoia ne tufugatia fakahako tokotaha he Atua ko Iehova. (Kolose 1:15; Ioane 3:16) Ke lafi ki ai, “ne eke e ia e tau mena oti kana; nakai fakai foki ha mena taha ne eke, nakai eke e ia.” (Ioane 1:3) Ha ko e mena ia, ka totou e tautolu ia Kenese 1:26 ko e pehe e Atua, “Kia eke e tautolu e tagata ke he ha tautolu a fakatai,” ko e “tautolu” ia ne fakalataha ai e Loko, poke Kupu. Kua moli lahi, ha ko e mena moli he moua e monuina mitaki lahi ha Iesu ke he hana a moui fakamua to moui fakatagata he kau fakalataha mo e Atua ko Iehova ke he tufugatiaaga, kua taute ai a ia ke lata lahi mo e fakalilifu lahi mahaki.
9. Ko e ha, kua manamanatu a tautolu ko e takitaki agelu a Mekaeli, mo e fakalilifu fefe e Mekaeli a Iehova hagaao ke he tino ha Mose?
9 Kua lata lahi ke fakalilifu a Iesu Keriso kakano ha ko ia e agelu iki ha Iehova, poke takitaki agelu. Ko e heigoa e matapatu kua taute e tautolu e manamanatuaga fakaoti ia? Kua pehe, ko e kupu fakamataulu kupu ko e “takitaki,” kua kakano ko e “iki” poke “ko e ulu,” kua fakahaga atu ko e tahamaka ni e takitaki agelu. Ne pehe e Kupu he Atua ki a ia hagaao ke he fakaliu tumai he Iki ko Iesu Keriso. Ke totou e tautolu: “Ha ko e mena haele hifo e Iki ni mai he lagi, mo e kalaga, mo e leo he agelu ne mua, mo e pu he Atua; to tutu fakamua mai a lautolu kua mamate ha ia Keriso.” (1 Tesalonia 4:16) Ne fai higoa e takitaki agelu nei, tuga ka totou e tautolu ia Iuta 9: “Ka ko Mekaeli ko e agelu ne mua, ne taufetoko a laua mo e tiapolo ti taufetoko ke he tino a Mose, kua nakai fakamalolo ke talahau atu ha kupu kelea ke fakahala kia ia, ka kua pehe atu kia ia, Kia akonakai a koe he Iki.” He nakai ohooho ke to mua ia Iehova, he nakai fakahanoa ke taute e fakafiliaga ke he Siapolo, ti kua fakalilifu e Iesu hana Matua i luga he lagi.
10. (a) Takitaki fefe e Mekaeli e tau ma e Kautu he Atua? (e) Ko e heigoa e matagahua ha Mekaeli ne matutaki atu mo e motu ha Isaraela?
10 Ne tau e takitaki agelu ko Mekaeli ma e Kautu he Atua, he takitaki e fakameaaga he lagi mai ia Satani mo e hana kau kelea ko e tau temoni. (Fakakiteaga 12:7-10) Mo e pehe e perofeta ko Tanielu ‘to tu hake a ia ma e tau tagata he Atua.’ (Tanielu 12:1) Ti kua tuga, ha kua pihia, ko Mekaeli e “agelu he Atua, ko ia ne mua ke he tau kau a Isaraela” mo e ko ia ni ne fakaaoga he Atua ke tamai hana tau tagata ki loto he Motu he Maveheaga. Ne poaki mai e Atua “kia fakaeneene a koe ki mua hana, mo e fanogonogo a koe kia ia, aua neke fakahogohogo kia ia, ha ko e mena nakai fakamagalo e ia ha mutolu a tau holifono; ha ko e mena ha ia ia haku a higoa.” (Esoto 14:19, 23:20, 21) Kua mali lahi e nakai mahalohalo ko e loto fiafia lahi e takitaki agelu ha Iehova ke he tau tagata ne higoa fakafifitaki ke he Atua. Ti kua lata lahi moli, kua hau a ia ke lagomatai e taha agelu ne fakafano ke fakamalolo e perofeta ko Tanielu, mo e kua tatao he taha temoni malolo lahi. (Tanielu 10:13) Ti kua maeke ha ko e mena ia, ke mitaki ke manamanatu ko e agelu ne fakaotioti e 185,000 he tau toa ha Sanerivi ne nakai fai taha foki, ka ko Mekaeli hokoia ko e takitaki agelu.—Isaia 37:36.
11. Ha kua tutuli atu ke he heigoa e puhala he moui he lalolagi kua lata a Iesu ke he fakalilifu ha tautolu?
11 Nakai ni hokoia kua lata a Iesu Keriso ke fakalilifu ha ko hai a ia, ka kua lata foki a ia ke he ha tautolu a fakalilifu ha ko e tau mena ne taute e ia. Ke fakatai ki ai, ko ia ni e tagata ne mitaki katoatoa e moui. Ne mitaki katoatoa e tufugatia ha Atamu mo Eva, ka e ku lahi ha laua a mitaki katoatoa. Ka e pete ni, ne tumau e ‘fakamoli, nakai fakapikopiko, ne mamao ke he tau tagata agahala,’ a Iesu Keriso, pete ni he tamai he Tiapolo ki a ia e tau kamatamata poke tau favale oti. Ke he tau mena oti ia, “ko ia nakai fakai ke hala, ti nakai iloa foki ha fakavai mai he fofoga hana.” Ti kua maeke ke tonu lahi a ia ke totoko atu ke he tau tagata lotu ne totoko: “Ko hai kia taha ia mutolu ke fakailoa mai haku a hala?” Nakai fai taha ia lautolu kua maeke! (Heperu 7:26; 1 Peteru 2:22; Ioane 8:46) Mo e ha ko e hana fakamoli tumau ke nakai agahala, ne fakatokoluga e Iesu hana Matua i luga he lagi ko e Pule katoatoa he lagi mo e lalolagi katoatoa, mo e fakakiteaga moli ko e lalo mo e fakavai kelea lahi mahaki e Tiapolo.—Fakatai 27:11.
12. (a) Ko e faga tagata fefe a Iesu, ne taute mo e matematekelea ke he heigoa a ia ma e falu?
12 Kua lata e fakalilifu ha tautolu ki a Iesu Keriso, nakai hokoia ha ko e mitaki katoatoa, nakai agahala hana moui, ka e pihia ha ko ia ko e tagata mitaki, mo e nakai fulukovi, ko e tagata ne taute poa ne ia a ia. (Fakatatai Roma 5:7.) Ne fekafekau mo e nakai fakalolelole a ia ke he tau mena kua lata fakaagaga mo e ke he tau tino he tau tagata. Ko e fakamakutu lahi mahaki ne fakakiteaga e ia ma e fale he hana Matua, mo e mahani fakauka lahi ne fakakiteaga e ia ke he hana tau tutaki! Ko e matematekelea lahi ne manako a ia ke lago ki a ia ke taute e finagalo he hana Matua! Ke he hana a matematekelea he katene a Ketesemane, ne pehe e Tohi Tapu: “Kua matematekelea, kua au atu ai hana liogi; kua kavakava foki a ia tuga he tau fatufatuoka toto kua to hifo ke he kelekele.” E, ne “foaki hake e tau olelalo fakalahi mo e tau ole . . . fakalataha mo e tau tagi mo e tau hihina mata.” (Luka 22:44; Heperu 5:7, NW) Kua hako tonu e talahauaga tuai he perofeta ko Isaia ke he hana a matematekelea ia Isaia 53:3-7!
13. Ko e heigoa e fakafifitaki ne fakatu e Iesu ma tautolu ke he fakalilifu hana Matua i luga he lagi?
13 Kua lata foki a Iesu ke he ha tautolu a fakalilifu ha ko e fakafifitakiaga mitaki ne fakatu e ia ma tautolu ke he fakalilifuaga he hana Matua i luga he lagi. Kua maeke moli a ia ke pehe: “Fakalilifu au ke he haku a Matua.” (Ioane 8:49) He tau magaaho oti kua tamai e ia e fakalilifu ke he Atua ko Iehova ke he hana tau kupu mo e tau mena ne taute. Ti ko e magaaho ne fakamaulu e ia e tagata tane, ne pehe e fakamauaga he Tohi Tapu, nakai fakaheke atu e tau tagata ki a Iesu, ka ko “lautolu oti, mo e fakaheke atu ke he Atua.” (Mareko 2:12) Ha kua pihia, e fakahikuaga he hana fekafekauaga ke he lalolagi, kua maeke tonu a Iesu ke pehe i loto he hana liogi ke he Matua i luga he Lagi: “Kua tuku atu e au e fakahekeaga ki a koe ke he lalolagi, kua fakaoti e au e gahua ne tuku mai e koe kia au, ke eke e au.”—Ioane 17:4.
Ko e tau Mena ne Taute e Ia ma Tautolu
14. Ko e heigoa ne taute he mate ha Iesu ma tautolu kua taute ai ke lata lahi a ia mo e fakalilifu?
14 Mo e kua lata lahi mahaki a Iesu Keriso ke he ha tautolu a fakalilifu ha ko e tau mena oti ne taute e ia ma tautolu! Ne mate a ia ma e ha tautolu a tau agahala ke maeke ia tautolu ke liliu ke matutaki ke he Atua ko Iehova. Ne pehe a Iesu hagaao ki a ia ni: “Kia tuga e Tama he tagata nakai hau a ia kia fekafekau mai e tau tagata kia ia, ka kia fekafekau atu a ia, kia foaki atu foki hana moui mo lukutoto ke hukui aki e tau tagata tokologa.” (Mataio 20:28) Ti ko e mate hana ne taute, ti maeke oti e tau mena ka taute he Kautu ma tautolu ko e tau tagata: ko e moui nakai maeke ke mate i luga he lagi ma e 144,000 ne fakakatoatoa ai hana kitofaitane, mo e moui tukulagi ke he lalolagi parataiso ma e tau miliona ne fakakiteaga moli ha lautolu a tua mo e oamoma i lalo ke he kamatamata.—Salamo 37:29; Fakakiteaga 14:1-3; 21:3, 4.
15. Ko e heigoa e taha fakatai ki a Iesu ne fakakiteaga mai e ia e mahani he hana Matua ki a tautolu?
15 Kua lata foki a Iesu Keriso ke he fakalilifu ha ko e Faiaoga Mitaki Lahi, ne katoatoa lahi e fakakiteaga hana ke he finagalo mo e mahani he hana Matua ki a tautolu. Ke fakatai ki ai, i loto he hana a Lauga he Mouga, ne tuhi atu a ia ke he loto fakamokoi lahi mahaki he hana Matua he tatai e foaki mai he la mo e uha ke he tau tagata mitaki mo e kelea, mo e ne pehe: “Kia katoatoa ha mutolu a mahani mitaki, ke tuga ha mutolu a Matua ha ha he lagi kua katoatoa hana mahani mitaki.”—Mataio 5:44-48.
16. Ne lafilafi fakaku fefe he aposetolo ko Paulo e puhala a Iesu kua lata mo e fakalilifu?
16 Ne mitaki e lafilafi fakaku he aposetolo ko Paulo ke he puhala fakalilifu kua lata ki a Iesu, he magaaho ne tohia e ia: “Pete ni, kua moui a ia tuga tauteaga he Atua, [ko ia] ne nakai taute ha manamanatu ke fofo, ke he mena nei, ke lata a ia ke tatai ke he Atua. Nakai, ka e ne fakamaligi atu e ia a ia, mo e uta e tauteaga he tupa mo e hau ai ke tuga e tau tagata. Ka e mua atu he mena ia, ko e magaaho ne moua ai e ia a ia kua tuga ne tagata, ne fakatokolalo e ia a ia mo e omaoma ti hoko atu ke he mate, e, ko e mate i luga he akau fakakikiveka.”—Filipi 2:5-8, NW.
Maeke Fefe ia Tautolu ke Fakalilifu e Tama
17, 18. I loto he heigoa he falu a puhala kua maeke ia tautolu ke tamai e fakalilifu ki a Iesu Keriso?
17 Ha kua nakai mahalohalo kua lata a Iesu Keriso mo e ha tautolu a fakalilifu, ti kua hoko mai a tautolu ke he huhu: To maeke fefe ia tautolu ke fakalilifu e Tama? To taute pihia e tautolu ka fakagahuahua e tua ke he hana poa lukutoto, mo e fakakiteaga moli e tautolu e tua ia, ka taute e tau lakaaga kua lata he tokihala, fakafaliu, tukuleleaga, mo e papatiso. Ka o atu ki a Iehova he liogi ke he higoa a Iesu, kua fakalilifu e tautolu a Iesu. Ti kua lafi atu e fakalilifu ki a ia he tau magaaho ka fanogonogo a tautolu ke he hana tau kupu: “Kaeke kua manako a taha ke mui mai ki a au, kia fakatikai ne ia a ia mo e lagaki hake hana akau fakakikiveka mo e muitua mai tumau ki a au.” (Mataio 16:24, NW) Ne fakalilifu e tautolu a Iesu Keriso ka fanogonogo a tautolu ke he hana tau fakatonuaga ke kumi tumau fakamua e Kautu he Atua mo e hana tututonu, mo e fakalilifu e tautolu a ia ka fanogonogo a tautolu ke he hana poaki ke kau fakalataha ke he gahua taute tutaki. Ti liu foki ke fakalilifu e tautolu a Iesu ka fakakiteaga e tautolu e fakaalofa fakamatakainaga ne pehe mai a ia kua maeke ke fakamailoga hana tau tutaki oti.—Mataio 6:33; 28:19, 20; Ioane 13:34, 35.
18 Ke lafi ki ai, kua tamai e tautolu e fakalilifu ke he Tama ka uta e tautolu ma tautolu hana higoa, ka fakahigoa e tautolu a tautolu ko e tau “Kerisiano,” mo e e fakatatai atu moui ke he higoa ia ke he tau mahani mitaki he tau momoui ha tautolu. (Gahua 11:26; 1 Peteru 2:11, 12) Ne pehe e aposetolo ko Peteru kua lata a tautolu ke tata lahi e muitua atu ke he tau tuaga hui ha Iesu. (1 Peteru 2:21) Ha kua fifitaki atu e tau mahani oti ha tautolu ki a ia, kua fakalilifu foki e tautolu a ia. Mo e moli lahi, he magaaho he fakafiafiaaga lahi taki lagataha he tau ha tautolu ke he Fakamanatuaga he mate ha Keriso, kua tuku atu e tautolu ki a ia e fakalilifu uho.—1 Korinito 11:23-26.
19, 20. (a) Ko e heigoa e palepale ne foaki atu e Iesu ke he hana tau tutaki he fakalilifu a ia, he mogonei mo e ke he tau vaha anoiha? (e) Ko e heigoa e tua mauokafua kua maeke ia tautolu ke fai hagaao ke fakalataha mo e Tama?
19 Ko e heigoa e palepale ka foaki atu e Iesu ke he hana tau tutaki he muitua ke he puhala ne fakalilifu a ia? Ne pehe a ia: “Ti tala age ai a Iesu, kua pehe age, Ko e moli, ke tala atu ni au kia mutolu, ko e tagata ke toka e fale, po ke tau matakainaga, po ke tau mahakitaga, po ke matua tane, po ke matua fifine, po ke hoana, po ke fanau, po ke fonua, ha ko au ni mo e vagahau mitaki, To moua e ia takiteau ke he mouiaga nei, ko e tau fale, mo e tau matakainaga, mo e tau mahakitaga, mo e tau matua fifine, mo e tau fanau, mo e tau fonua, katoa foki mo e favale mai, ka ko e moui he fahi atu ke moua ai e moui tukulagi.”—Mareko 10:29, 30.
20 E, kaeke kua taute e tautolu e tau poa ma e tau mena ha Iesu, to kitia e ia ki ai, to moua e tautolu e palepale. Ne fakamafana mai a Iesu ki a tautolu: “Hanai, ko e tagata ke talahau au ki mua he tau tagata, to talahau foki e au a ia ki mua he Matua haku ha ha he lagi.” (Mataio 10:32) Ti kua fakalilifu foki he Matua i luga he lagi a lautolu ne fakalilifu a ia, ti kua maeke ia tautolu ke mauokafua e tua, ko e Tama fuataha ha Iehova ka fifitaki ke he hana Matua ke he mena taha nei, tuga foki he taute he Tama ke he falu a mena.
To Tali Fefe a Koe?
◻ Taute fefe he tokologa i Kerisitenitome e nakai fakalilifu ke he Tama?
◻ Ko e heigoa e talahauaga fakamoli ne foaki mai e Iesu hagaao ke he hana a moui fakamua to moui fakatagata?
◻ Ko e heigoa a falu kakano kua ha ha ki a tautolu ke fakalilifu a Iesu?
◻ Ko e heigoa a falu puhala kua maeke ia tautolu ke fakalilifu a Iesu?
◻ He fakalilifu a Iesu Keriso, ko e heigoa e tau mena kua lata ka taui mai?
(e) Ko e ha kua maeke a koe ke pehe kua lata a tautolu ke fakalilifu a Iesu, ha ko e tau mena ne taute e ia mo e ha ko e tau matematekelea ne tupu ki a ia?