Tafepoi Fefe a Mutolu ke he Poitufi ma e Moui?
“Nakai kia iloa e mutolu ko lautolu kua poitufi ke he male, kua poitufi oti ni, ka e tokotaha ni kua moua e palepale? Kia pihia ha mutolu a tafepoi, kia moua e mutolu.”—1 KORINITO 9:24.
1. Kua fakatai he Tohi Tapu e puhala Kerisiano ha tautolu ke he heigoa?
KUA fakatatai he Tohi Tapu e kumiaga ha tautolu ma e moui tukulagi ke he poitufi. He hoko atu ke he vala fakahiku he moui hana, ne pehe e aposetolo ko Paulo hagaao ki a ia ni: “Kua tau tuai au ke he tau mitaki, kua fakahiku e au e poitufi, kua taofi au ke he tua.” Ne ole fakamakamaka atu a ia ke he faoa Kerisiano hana ke taute e mena taha ia he magaaho ne pehe ai a ia: “Kia tuku kehe e tautolu e tau mena mamafa oti kana, mo e hala kua moua vave mai, ka e tafepoi fakauka a tautolu ke he poitufi kua toka ki mua ha tautolu.”—2 Timoteo 4:7; Heperu 12:1.
2. Heigoa e kamataaga fakamafanatia, kua kitia e tautolu ke he poitufi ma e moui?
2 Kua lata tonu e fakatataiaga ha kua ha ha ke he poitufi e kamataaga, ko e puhala pauaki, mo e laini fakaoti, po ke fakamailoga. Ti kua pihia e fakapapaleaga he fakalaulahiaga fakaagaga ha tautolu ke he moui. Tuga he kitia e tautolu, he tau tau takitaha kua loga e tau teau he tau afe tagata kua kamata mitaki ke he kamataaga he poitufi ma e moui. Tuga anai, he tau tau lima e kua mole, kua 1,336,429 e tau tagata ne kamata moli ke he poitufi he tukuleleaga mo e ke he papatisoaga he vai. Ko e kamata fakamakamaka pihia kua fakamafanatia lahi mahaki. Ka e pete ni ia, ko e mena kua aoga lahi, ke tumau i loto he poitufi ato hoko atu ke he laini fakaoti. Kua taute nakai e koe e mena nei?
Ko e Poitufi ma e Moui
3, 4. (a) Ne fakakite mai fefe e Paulo kua aoga lahi ke fakatumau e mafiti he poitufi? (e) Ne kaumahala fefe e falu ke fanogonogo ke he tomatoma a Paulo?
3 Ke pehi e aoga lahi he fakatumau ke he poitufi, ne akonaki mai a Paulo: “Nakai kia iloa e mutolu ko lautolu kua poitufi ke he male, kua poitufi oti ni, ka e tokotaha ni kua moua e palepale? Kia pihia ha mutolu a tafepoi, kia moua e mutolu.”—1 Korinito 9:24.
4 Moli, i loto he tau pele fakafiafia i tuai, ne tahamaka ni e tagata ka moua e palepale. Ka e pete ni ia, ko e poitufi ma e moui, kua maeke e tau tagata oti ke moua e palepale. Kua lata ni hokoia ke nofo mau he puhala ato hoko ke he fakaotiaga! Kua fiafia lahi, he tokologa ne tafepoi fakamoli he puhala ati fakaoti ha lautolu a tau momoui, tuga ne taute he aposetolo ko Paulo. Mo e kua fakatumau e tau miliona ke tafepoi. Ka e taha e mena, ne kaumahala e falu ke ukufakina ki mua po ke taute e fakatolomakiaga ke he laini fakaoti. Kua kehe mai, ne fakaata e lautolu e falu mena ke fakalavelave a lautolu ti kua tiaki e lautolu e poitufi po ke eke ke he falu puhala kua nakai lata ai. (Kalatia 5:7) Kua lata he mena nei ke taute a tautolu oti ke kumikumi ko e tafepoi fefe a tautolu i loto he poitufi ma e moui.
5. Kua fakatatai kia e Paulo e poitufi ma e moui ke he taha pele fakafiafia tufi? Fakamaama.
5 Liga kua maeke ai ke talahau e huhu: Ko e heigoa kua toka he loto manamanatu a Paulo he magaaho ne pehe ai a ia ko e “tokotaha ni kua moua e palepale”? Tuga he fakakite tuai, nakai pehe e kakano hana ko lautolu oti kana ne kamata ke he poitufi ma e moui, kua tahamaka ni a ia ka moua e taui he moui tukulagi. Kua kitia maaliali kua nakai pihia, ke he taha magaaho mo e taha magaaho, kua fakamaama fakamaali e ia e finagalo he Atua ke laveaki mai e tau faga tagata kehekehe. (Roma 5:18; 1 Timoteo 2:3, 4; 4:10; Tito 2:11) Nakai, ne nakai pehe a ia ko e poitufi ma e moui ko e tufi kua lali a lautolu takitokotaha ke fakakaumahala oti e falu. Ne iloa mitaki lahi he tau Korinito kua ha ha e faga agaga fetoko tufi pihia ke he vahaloto he tau tagata fetoko he tau Pele Fakafiafia Isifemia ha lautolu, ne pehe kua eke foki ke mua atu e talahaua he magaaho ia mai he tau Pele Fakafiafia Olimipiki. Ti ko e heigoa mogoia, kua ha ha he loto a Paulo?
6. Ko e heigoa kua fakakite mai he tau kupu hagaao ke he fakatutalaaga a Paulo ke he tagata poi mo e poitufi?
6 He talahau mai e fakataiaga ke he tagata poi, ne fakatutala fakamua a Paulo ke he hana ni a amaamanakiaga ke he fakamouiaga. I loto he tau kupu fakamua, ne talahau mai e ia ko e gahua fakamalolo fefe a ia mo e tau puhala loga ne eketaha a ia ni ke taute. (1 Korinito 9:19-22) He pihia, ne pehe mai a ia he 1 Korinito 9 kupu 23: “Kua eke foki e au e mena nai ha ko e vagahau mitaki kia igatia fakalataha a tautolu mo au.” Ne iloa e ia ne nakai mau tuai e fakamouiaga hana ha kua fifili a ia ke eke mo aposetolo po ke ha kua loga e tau tau ne fakamole he fakamatala ke he falu. Ke maeke ke fai vala ka moua mai he tau fakamonuinaaga he tala mitaki, kua lata a ia ke fakatumau ke taute e tau mena oti kua maeke ia ia ke taute ma e tau mena he tala mitaki. Kua lata a ia ke poi mo e loto katoa ke mua, he eketaha a ia ke omoi ne ia a ia tuga kaeke kua poi a ia he poitufi he tau Pele Fakafiafia Isifemia, ko e mena kua “tokotaha ni kua moua e palepale.”—1 Korinito 9:24a.
7. Ko e heigoa kua lata ke ‘pihia ha mutolu a tafepoi, ke moua ai e mutolu’?
7 Kua loga lahi e tau mena kua maeke ia tautolu ke ako mai he mena nei. Pete kua manako e tau tagata oti ne fakalataha he poitufi ke mua, ka ko lautolu ni hokoia ne mauloto katoatoa ke mua kua fai amaamanakiaga ke hoko ke he mena ia. He pihia, kua nakai lata a tautolu ke manamanatu kua mitaki a tautolu ha kua fakalataha a tautolu ke he poitufi. Kua nakai lata a tautolu ke manamanatu to mitaki e tau mena oti ha kua nonofo a tautolu ‘i loto he kupu moli.’ Ne liga fua e tautolu e higoa Kerisiano, ka e fai mena moli nakai a tautolu ke fakakite moli ko e tau Kerisiano a tautolu? Ke tuga anai, kua taute nakai e tautolu e tau mena kua iloa e tautolu kua lata e Kerisiano ke taute—he fakalataha atu ke he tau feleveiaaga Kerisiano, fai vala ka taute he fekafekauaga ke he fonua, mo e falu mena foki. Kaeke kua pihia, kua mitaki lahi e mena ia, mo e kua lata a tautolu ke lali fakalahi ke fakauka ke taute e tau mahani mitaki ue atu pihia. Kua maeke foki nakai, ke lahi e lagomatai ka maeke ke moua e tautolu, mai he tau mena ne taute e tautolu? Ke tuga anai, ne tauteute tuai tumau nakai a tautolu ke foaki atu taha mena ke he tau feleveiaaga? Ne lali nakai a tautolu ke fakaaoga e tau mena ne fakaako a tautolu ki ai ke he tau momoui fakatagata ha tautolu? Kua onoono nakai a tautolu ke fakaholo atu fakamitaki ha tautolu a tau iloilo ke maeke ai a tautolu ke tuku atu e fakamoliaga katoatoa pete ni kua fai mena fakalavelave ne feleveia mo tautolu he fonua? Kua manako nakai a tautolu ke talia e paleko ke liu ahi atu ki a lautolu ne talia fiafia mo e taute e tau fakaakoaga Tohi Tapu? Ne ole fakamakamaka mai a Paulo “kia pihia ha mutolu a tafepoi, kia moua e mutolu.”—1 Korinito 9:24e.
Taofi ne Koe a Koe ke he Tau Mena Oti
8. Liga ko e heigoa ne omoi aki a Paulo ke ole fakamakamaka ke he hana tau faoa Kerisiano ke ‘fakauka ke he tau mena oti’?
8 He vaha he moui hana kua tokologa ne kitia e Paulo ne fakatuai hifo, tafea fakahaga, po ke tiaki e poitufi ma e moui. (1 Timoteo 1:19, 20; Heperu 2:1) Ko e mena haia ne fakamanatu tumau a ia ke he hana faoa Kerisiano kua ha ha ia lautolu e fetokoaga fakamakamaka tumau. (Efeso 6:12; 1 Timoteo 6:12) Ne talahau foki e ia e taha lakaaga he fakatai ke he tagata poi he pehe: “Takitokotaha a lautolu kua laga ke he male mo e fakauka ke he tau mena oti.” (1 Korinito 9:25a) He talahau e mena nei, kua fakahaha atu a Paulo ke he taha mena kua mahani lahi e tau Kerisiano Korinito ki ai, ko e mena ia, ko e ukufakina lahi ke faofao tino he tau tagata fetoko he tau Pele Fakafiafia Isifemia.
9, 10. (a) Kua fakamaama mai fefe he taha punaaga e tau tagata fetoko i loto he tau Pele Fakafiafia Isifemia? (e) Ko e heigoa kua lata tonu pauaki ke mailoga he fakamaama ia?
9 Hanai e fakamaamaaga tavana ke he faofao tino he tagata fetoko:
“Mai he loto fiafia mo e nakai gugu ne tuku e ia a ia i lalo he tau matafakatufono mo e puipuiaga ke hogofulu e tau mahina ke faofao tino, ko e mena kaeke ka nakai taute kua liga lata na ia ke nakai tufi. . . . Ne hula lahi a ia ke he tau mena uka ikiiki he moui hana, mo e mategugu, mo e mativa, mo e kua hula lahi ke fakamamao lahi mai he ha mena kua liga maeke fakatote ke uta kehe hana laliaga ke kautu. Kua kitia e ia e falu tagata tane kua kaumahala ke he fia kai, kua okioki he magaaho ne faguhe a ia he gahua fakamalolo, hane tatakoto fakamitaki he tau tapu koukou, nonofo fakalogologo he moui fiafia; ka ko ia ne nakai taha e manatu mahekeheke ki a lautolu ha kua loto lahi a ia ke he palepale, ti kua aoga lahi e faofao tino fakamakamaka lahi ma e foliaaga ia. Kua iloa e ia to galo hana magaaho kaeke kua fai magaaho po kua eke ke fakamaoki hifo e ia e loto fakamao.”—The Expositor’s Bible, Volume V, lau tohi 674.
10 Ko e mena fulufuluola kua lata ke mailoga ko e onoonoaga ki a ia kua ha ha i lalo he faofao tino kua “hula lahi” ke muitua ke he puhala eke fakamakamaka pihia he fakatikai ni e koe a koe. Ko e moli, “ne nakai taha e manatu mahekeheke” ke he totoka mo e hagahaga mitaki kua kitia e ia e falu hane olioli ki ai. Kua maeke nakai a tautolu ke ako mena mai he mena nei? E, maeke moli.
11. Ko e heigoa e tau onoonoaga nakai tonu kua lata a tautolu ke puipui ki ai he magaaho ne hane fa e poi he poitufi ma e moui?
11 Kia manatu e tau kupu a Iesu ko e “mena pulahi e gutuhala, ti laulahi foki e hala ke pu atu ke he malaia, kua tokologa foki a lautolu kua huhū atu ki ai. Ko e mena pukilu e gutuhala, ti lautote foki e hala ke pu atu ke he moui, kua tokogaogoa foki a lautolu ke moua.” (Mataio 7:13, 14) He lali a koe ke fano he ‘gutuhala pukilu,’ kua mahekeheke nakai a koe ke he tokanoaaga mo e ataina kua tuga ne olioli a lautolu ki ai he taha puhala? Kua manamanatu nakai a koe kua nakai moua e koe e falu mena ne taute he falu, kua liga ne nakai tuga ko e kelea foki ni e tau mena ia? Kua mukamuka lahi a tautolu ke manamanatu pihia kaeke kua kaumahala a tautolu ke toka loto e kakano ko e ha ne uta ai e tautolu e puhala nei. Ne pehe mai a Paulo “kua eke pihia e lautolu ke moua e lautolu e foufou popo vave, ka ko tautolu ke moua e foufou nakai tuai popo.”—1 Korinito 9:25e.
12. Ko e ha kua maeke ai ke pehe ko e fakahekeaga mo e talahaua ne kumi e tau tagata ki ai kua tuga e foufou popo ne moua mai he tau Pele Fakafiafia Isifemia?
12 Ko e tagata ne mua he tau Pele Fakafiafia Isifemia ne moua e ia e kahoa paina Isifemia fakafoufou po ke falu he tau akau pihia, ko e mena liga fifigo ni he tau aho gahoa po ke tau fahi tapu. E moli, nakai ma e kahoa fakafoufou kua maeke ke popo ne fetoko ai e tau tagata fakafiafia sipote ka e ma e fakahekeaga, lilifu, mo e talahaua ne o fakalataha mo e mena ia. Ne talahau mai he taha punaaga, he magaaho ka liu e tagata ne kautu ki kaina, ne fakafeleveia atu ki a ia tuga ko e toa kautu. Ne fa mahani ke moumou hifo e tau kaupa he taone ke toka hana foleniaga ke hu atu, mo e fakatutu e tau mena talaga fakatai ke fakalilifu aki a ia. Ka e pete ni ia, ko e tau mena oti nei, kua maeke agaia hana fakahekeaga ke popo. He vaha nei, kua gahoa e tau tagata kua iloa ko hai e tau toa kautu ia, mo e kua tokologa ne nakai fia iloa. Ko lautolu ne taute poa ha lautolu a tau magaaho, malolo, tino malolo, mo e taute pihia foki e fiafia he magafaoa ke moua e malolo, talahaua, mo e tau koloa uho he lalolagi, ka e nakai fai koloa uho ke he Atua, to moua ai ko e ha lautolu a koloa “foufou” he tino, kua tuga ha lautolu a moui, ko e mena hane mole atu.—Mataio 6:19, 20; Luka 12:16-21.
13. Ne kehe fefe e puhala he moui he taha kua ha ha he poitufi ma e moui mai he tagata fakafiafia sipote?
13 Kua liga manako e tau tagata fetoko he tau pele fakafiafia sipote ke talia ke eke fakamakamaka ke he tau mena kua lata he faofao tino, ke tuga e tau mena ne fakamaama mai i luga, ka kua fakakaupa ni e tau magaaho. Ka oti e tau pele, kua liliu a lautolu ke he puhala he moui ne fa mahani ki ai. Liga faofao agaia a lautolu he taha magaaho ke he taha magaaho ke tumau ha lautolu a tau makaka, ka e nakai matutaki agaia a lautolu ke he puhala fakamao lahi ke fakatikai ni e koe a koe, fakalata kua pihia ato hoko atu ke he taha fetokoaga i mua. Kua nakai pihia a lautolu kua ha ha i loto he poitufi ma e moui. Kia lautolu kua lata ke fakaako mo e fakatikai ni e koe a koe.—1 Timoteo 6:6-8.
14, 15. Ko e ha kua lata e tagata ne fetoko i loto he poitufi ma e moui ke fakagahuahua tumau e taofi ne koe a koe?
14 “Ko e ha tagata ne fia mui mai ki a au,” he talahau e Iesu ke he tau tutaki ne fakapotopoto mo e falu, “kia fakatikai ne ia a ia (po ke, “kua lata a ia ke pehe, ‘Nakai’ ki a ia ni,” Charles B. Williams) mo e lagaki hake e akau fakakikiveka hana mo e mui tumau mai ki a au.” (Mareko 8:34, NW) He magaaho ne talia e tautolu e uiina nei, kua lata ia tautolu ke tauteute ke taute “tumau” pihia, nakai ha kua ha ha i ai e falu mena mitaki pauaki he fakatikai ni e koe a koe, ka e ka taha e mena hepe ne taute, po kua nakai mitaki e fifiliaga ne taute he taha magaaho, kua liga to moumou e tau mena oti ne fa e ati hake, ti kua fakatu hagahaga kelea ha tautolu a moui tukulagi. Ne fa mahani ke fakatuai e mafiti ka taute e fakalaulahiaga fakaagaga, ka e maeke vave ha ke uta kehe kaeke kua nakai puipui tumau a tautolu!
15 Ko e taha mena foki, ne ole fakamakamaka a Paulo ke lata a tautolu ke fakagahuahua e taofi ne koe a koe “ke he tau mena oti,” kakano, kua lata a tautolu ke taute pihia tumau ke he tau mena oti he moui. Kua mitaki e kakano he mena nei kaeke kua lotokai lahi e tagata hane ako po ke moui holopi ke he feuaki, ti ko e heigoa e aoga he tau mamahi he tino mo e mategugu kua fakauka a ia ki ai? Ti pihia foki ha tautolu a poitufi ma e moui, kua lata a tautolu ke fakagahuahua e taofi ne koe a koe ke he tau mena oti. Kua liga maeke e tagata ke taofi ne ia a ia ke he tau mena, tuga e konahia mo e feuaki, ka e to galo kehe e koloa uho he mena nei kaeke kua fakatokoluga mo e fia latau a ia. Po ke ko e heigoa kaeke kua fakamanava lahi a ia mo e mahani totonu ke he falu, ka e fufu e falu agahala he moui galo hana? Ke maeke ke moua e aoga katoatoa he taofi ne koe a koe, kua lata ni ke fakagahuahua “ke he tau mena oti.”—Fakatatai Iakopo 2:10, 11.
Poi “Nakai Fakahaupo”
16. Ko e heigoa e kakano ke poi ka e “nakai fakahaupo”?
16 Ha kua kitia e tau laliaga fakamakamaka kua lata ke kautu i loto he poitufi ma e moui, ne fakaholo atu a Paulo ke pehe: “Ko au nai foki, kua poi pihia au, nakai fakahaupo; kua tau pihia au, nakai tuga e taumoto ke he matagi.” (1 Korinito 9:26) Ko e kupu “nakai fakahaupo” kua kakano moli ko e “nakai fai fakamoliaga” (Kingdom Interlinear), “nakai kitia, nakai fakamailoga” (Lange Commentary). Ha kua pihia, ke poi mo e “nakai fakahaupo” ne pehe e kakano kua lata ke kitia moli he tau tagata kitekite oti ko e poi ki fe e tagata tafepoi. Kua tohi pehe he The Anchor Bible “nakai ke he puhala fakakeukeu.” Kaeke kua kitia e koe e tau pite he tau tuaga hui kua o fano he oneone he mataafaga, ti viviko he taha magaaho mo e pihia foki he taha mena, mo e ti liutua foki he falu magaaho, ki a koe nakai poitufi e tagata ia, po ke iloa e ia ko e fano a ia ki fe. Ka e kaeke kua kitia e koe e laini loa he tau pite he tau tuaga hui kua ha ha e tau tuaga hui i mua he taha mo e kua tatai oti e tau vaha ha lautolu, ti kua manamanatu ni a koe ko e tau tuaga hui he tagata kua iloa moli e mena hana ne fano ki ai a ia.
17. (a) Kua fakakite fefe e Paulo kua poi a ia ka e “nakai fakahaupo”? (e) Kua maeke fefe ia tautolu ke fifitaki atu ki a Paulo ke he mena nei?
17 Kua fakakite maaliali mai he moui a Paulo kua poi a ia ka e “nakai fakahaupo.” Kua loga e tau fakamoliaga ia ia ke fakakite moli ko e fekafekau Kerisiano a ia mo e ko e aposetolo. Kua tahamaka e foliaga hana, mo e omoi e ia a ia ke gahua fakamakamaka ke he moui katoa hana ke moua e mena ia. Ne nakai hikitaki he talahaua a ia, pule malolo, tau koloa uho, po ke totoka mitaki, pete foki ni kua liga maeke a ia ke moua e tau mena ia. (Gahua 20:24; 1 Korinito 9:2; 2 Korinito 3:2, 3; Filipi 3:8, 13, 14) He liu a koe ke onoono ki tua ke he puhala he moui hau, ko e faga puhala fefe kua kitia e koe? Ko e laini hako kua maaliali e takitakiaga po ke taha kua fano viko noa? Kua ha ha i ai nakai e fakamoliaga kua fetoko a koe i loto he poitufi ma e moui? Kia manatu, ko tautolu ha ha i loto he poitufi nei, nakai ko e taute noa, ka e ke hoko atu ke he laini fakaoti.
18. (a) Kua maeke ke fakatatai ke he heigoa ka “taumoto ke he matagi” a tautolu? (e) Ko e ha ko e puhala hagahaga kelea lahi ke muitua ki ai a ia?
18 Kua taute e fakatataiaga mo e taha mena fakafiafia sipote, ne pehe foki a Paulo: “Kua tau pihia au, nakai tuga e taumoto ke he matagi.” (1 Korinito 9:26e) I loto he fetoko ha tautolu ma e moui, kua loga e tau fi ha tautolu, fakalataha mo Satani, ko e lalolagi, mo e ha tautolu a nakai mitaki katoatoa. Ke tuga e tagata taumoto i tuai, kua lata a tautolu ke maeke ke fakaveli a lautolu he age fakahako fakamitaki e tau moto. Kua fiafia lahi, ne fakaako he Atua ko Iehova a tautolu mo e lagomatai a tautolu ke he tau. Kua foaki mai e ia e tau takitakiaga i loto he Kupu hana, i loto he tau tohi ne fakave ke he Tohi Tapu, mo e he tau feleveiaaga Kerisiano. Ka e taha e mena, kaeke kua totou e tautolu e Tohi Tapu mo e tau tohi mo e fano ke he tau feleveiaaga ka e nakai taute e tau mena ne fakaako mai ki a tautolu, nakai kia kua moumou e tautolu ha tautolu a tau laliaga, he “taumoto ke he matagi.” Ka taute pihia kua tuku ai a tautolu he tuaga hagahaga kelea lahi. Kua manamanatu a tautolu kua fakamalolo a tautolu ke tau atu mo e ti kua moua e manamanatu fakavai kua nakai haofia, ka e nakai fakakaumahala e tautolu ha tautolu a tau fi. Ti ko e mena ia ne akonaki mai ai e tutaki ko Iakopo: “Kia eke a mutolu mo tau tagata omaoma ke he kupu, ka e aua neke fanogonogo hokoia ki ai, ke fakahehe ai e mutolu a mutolu.” Ke tuga e “taumoto ke he matagi” to nakai fakakaumahala e tau fi ha tautolu, to pihia foki ka “fanogonogo hokoia” kua nakai omoi moli kua hane taute e tautolu e finagalo he Atua.—Iakopo 1:22; 1 Samuela 15:22; Mataio 7:24, 25.
19. Kua maeke fefe ia tautolu ke taofi mau ke nakai eke ke nakai talia?
19 Ke fakahiku aki, ne talahau mai e Paulo ki a tautolu hana lagatau ke kautu: “Ka kua tatuki e au hoku tino mo e fakatupa a ia, neke iloa a au kua tiaki, ko au kua fakamatala atu ke he falu a tagata.” (1 Korinito 9:27) Ke tuga a Paulo, kua lata foki a tautolu ke kautu mai he ha tautolu a kakano nakai mitaki katoatoa ti kehe mai he nakai toka e mena ia ke pule ki a tautolu. Kua lata ia tautolu ke huohuo kehe mai e tau lolelole he kakano, tau mena ne loto lahi ki ai, mo e tau mena fia manako ki ai. (Roma 8:5-8; Iakopo 1:14, 15) Ka taute pihia kua eke ai ke fakamamahi lahi, ha ko e kupu ne liliu “tatuki” kua kakano moli ke ‘moto i lalo he mata’ (Kingdom Interlinear). Kua nakai kia mitaki ke matematekelea he uli e mata, po ke tuga ko e pihia, mo e moui ti nakai fakalolelole ke he tau manako he kakano popo mo e mate?—Fakatatai Mataio 5:28, 29; 18:9; 1 Ioane 2:15-17.
20. Ko e ha he magaaho nei ko e mena fakaave pauaki ke kumikumi ko e tafepoi fefe a tautolu i loto he poitufi ma e moui?
20 He vaha nei, kua tata a tautolu ke he laini fakaoti he poitufi. Kua tata lahi mai e magaaho ke foaki mai e tau palepale. Ma e tau Kerisiano fakauku, “ko e palepale he uiaga ki luga ne ui mai he Atua kakano ha ko Iesu Keriso.” (Filipi 3:14, NW) Ma lautolu he moto tagata tokologa, ko e moui tukulagi ke he lalolagi parataiso. Ha kua lahi e koloa ia, kia taute e tautolu e fifiliaga mau, tuga ne taute e Paulo, “neke iloa . . . kua tiaki” a tautolu. Kia tuku loto e tautolu takitokotaha e tomatomaaga: “Kia pihia ha mutolu a tafepoi, kia moua e mutolu.”—1 Korinito 9:24, 27.
Manatu Nakai e Koe?
◻ Ko e ha kua lata tonu ke fakatatai e moui he Kerisiano ke he poitufi?
◻ Fefe e kehe he poitufi ma e moui mai he poitufi hui?
◻ Ko e ha kua lata a tautolu ke fakagahuahua tumau e taofi ne koe a koe ke he “tau mena oti”?
◻ Ti poi fefe e taha mo e “nakai fakahaupo”?
◻ Kua hagahaga kelea lahi he ha, ke “tuga e taumoto ke he matagi”?
[Fakatino he lau 27]
Ko e mena mole e kahoa fakafoufou he semipiani, ti pihia foki e fakahekeaga mo e lilifu