“Kia Talahua Mai a Kia Mautolu po ke Eke a Fe e Tau Mena Ia?”
“Ko e tau mena fou foki kua talahau atu e au; kua fakailoa atu e au kia mutolu e tau mena nakaila tutupu mai.”—ISAIA 42:9.
1, 2. (a) Ko e heigoa he tau aposetolo ha Iesu ne huhu hagaao ia ke he tau vaha i mua? (e) Fakamoli fefe e tau vala he fakamailoga he tali ha Iesu?
NE TUPU mai e tau fakaakoaga faka-Atua mai ni he Atua ko Iehova, ko ia “kua talahau ai tali mai he kamataaga e tau mena fakamui.” (Isaia 46:10) Tuga ne fakakite he vala tala fakamua, ne kumi he tau aposetolo e tau fakaakoaga pihia mai ia Iesu, he huhu age kia ia: “Kia talahau mai a kia mautolu po ke eke a fe e tau mena ia? Po ke heigoa foki e fakamailoga ka tata e vaha ka hoko ai e tau mena oti ia?”—Mareko 13:4.
2 Ke he tali, ne fakamaama e Iesu e tau vala he “fakamailoga” ne ha ha i ai e tau fakamoliaga kua tata lahi mai e fakaotiaga he fakatokaaga ha Iutaia. Ne fakamoli e mena nei ke he moumouaga ha Ierusalema he 70 V.N. Ka ko e perofetaaga ha Iesu to ha ha i ai e fakamoliaga mua atu ke he tau tau loga he vaha i mua. Ke he fakaotiaga he “vaha he tau motu kehe” he 1914, to ha ha i ai e fakamailoga lahi ue atu, ke fakakite aki kua tata lahi e fakaotiaga he fakatokaaga kelea nei ke he magahala he “matematekelea lahi.”a (Luka 21:24) Miliona ne momoui he vaha nei ne maeke ke fakamoli ko e fakamailoga nei kua fakamoli ke he tau felakutaki he lalolagi mo e falu a mena tutupu he senetenari ke 20 aki nei. Ne fakamailoga foki he tau mena nei e fakamoliaga lahi he perofetaaga lahi ha Iesu, ko e fakamoliaga he vaha nei ne fakatino he mena ne tupu mai he 33 ke he 70 V.N.
3. Ke he fakatutalaaga ke he taha fakamailoga, ko e heigoa e tau mena tutupu ne lafi ki luga ne talahau tuai e Iesu?
3 Mole e talahauaga ha Luka ke he vaha he tau motu kehe, ke he tau tala ne fetataiaki he Mataio, Mareko, mo Luka ne fakamaama mai e tau mena tutupu foki ne putoia ai fakamailoga ke lafi atu ke he tau vala he ‘fakamailoga he fakaotiaga he lalolagi.’ (Mataio 24:3) Ne pehe a Mataio: “Ka mole atu e matematekelea he vaha ia, ati fakapouli ai agataha e la, nakai huhulu mai foki e mahina, to mokulu foki e tau fetu mai he lagi, to lulululu foki e tau kau he lagi. Ati kitia ai ke he lagi e fakamailoga he Tama he tagata; ti tagi tatuki ai e tau magafaoa oti he lalolagi, ti kitia ai e lautolu e Tama he tagata kua hau ke he tau aolagi, mo e malolo, mo e lilifu lahi. To fakafano atu foki e ia hana tau agelu mo e leo lahi he pu, ti fakapotopoto foki e lautolu a lautolu kua fifili e ia mai he tau matamatagi ne fa, ke kamata mai he taha patu lagi, kia hoko ke he taha patu lagi.”—Mataio 24:29-31.
Matematekelea mo e Tau Mena Lalahi he Lagi
4. Ko e heigoa e tau huhu ne laga mai hagaao ke he tau mena tutupu he lagi ne talahau e Iesu?
4 To fakamoli a fe e tau mena ia? Ko e tau fakamauaga tolu oti he Tala Mitaki ne talahau mai e tau mena ne liga fakahigoa e tautolu ko e tau mena lalahi he lagi—ko e fakapouli he la mo e mahina mo e mokulu he tau fetu. Pehe a Iesu to mumui mai e tau mena nei ke he “matematekelea.” Ko e manamanatu ka Iesu ke he matematekelea ne tupu he 70 V.N., po ke vagahau kia a ia ke he matematekelea lahi ne ha ha agaia i mua he vaha nei?—Mataio 24:29; Mareko 13:24.
5. Ko e heigoa e taofiaga ne fa mahani ki ai hagaao ia ke he matematekelea he vaha nei?
5 Tali mai he fakaotiaga he vaha he tau motu kehe he 1914, ne makutu e fiafia he tau tagata he Atua ke he “matematekelea lahi.” (Fakakiteaga 7:14) Ke he loga e tau tau, ne manatu a lautolu ko e matematekelea lahi he vaha nei ne hafagi ia ke he magahala he Felakutaki I he Lalolagi, ti ha ha i ai e vahaloto fakalavelave ia, mo e ke he fakamui ko e vala he fakaotiaga, ko e “tau ke he aho lahi he Atua mana.” Kaeke kua pihia, ko e heigoa ka tupu ke he tau tau hogofulu he “fakaotiaga he lalolagi”?—Fakakiteaga 16:14; Mataio 13:39; 24:3; 28:20.
6. Ko e heigoa ne manatu ke fakamoli e perofetaaga ha Iesu hagaao ke he tau mena tutupu he lagi?
6 Ne manatu ni he ha ha he vahaloto nei to kitia ai e tau vala he fakamailoga, fakalataha mo e gahua fakamatala ne taute he tau tagata fakapotopoto he Atua. Ne tuga foki ko e amaamanaki ke he tau mena he lagi ne talahau tuai mai ke he magahala he mole atu e hafagiaga he 1914-18. (Mataio 24:29; Mareko 13:24, 25; Luka 21:25) Ne onoono fakalahi ni ke he tau mena moli he lagi—tau kanavaakau he lagi likoliko, tau loketa, tau maama kikila he lagi, mo e tau o hake ke tutu he mahina.
7. Ko e heigoa e hikiaga he maamaaga hagaao ke he matematekelea lahi ne kua foaki mai?
7 Ka e taha e mena, The Watchtower ia Ianuali 15, 1970, ne liu kikite e perofetaaga ha Iesu, pauaki ke he hauaga he matematekelea lahi. Ne fakakite mai ha ko e manamanatu ke he tau mena ne tutupu he senetenari fakamua, ko e matematekelea he vaha nei ne nakai fai vala he vala fakamua he 1914-18, ko e vaha leva he tau tau hogofulu, ti mui mai e kamataaga. Ne fakaoti mai he mekasini ia: “Ko e ‘matematekelea lahi’ ne kua nakai pihia ha mena kua tupu he tali mai ka e hagaao agaia ni ke he vaha i mua, ha ko e kakano ko e moumouaga he kautu he lalolagi he tau lotu fakavai (putoia ai foki e Kerisitenitome) mui mai e ‘tau he aho lahi he Atua mana’ i Amaketo.”
8. Ke he talahauaga kua hiki ke he matematekelea he vaha nei, ha e fe e fakamaamaaga ha Mataio 24:29?
8 Ka e pehe e Mataio 24:29 ko e tau mena tutupu he lagi to tutupu “ka mole atu e matematekelea.” Maeke fefe e mena ia? The Watchtower ia Me 1, 1975, ne talahau mai ko e mena nei ko e “matematekelea” ko e hagaao ni ke he mena ne tupu he 70 V.N. Ka ko e heigoa e kakano he tau mena tutupu he lagi he vaha ha tautolu ne hohoko ai he “mole atu” he mole e tau mena tutupu he 70 V.N.? Ne fakakakano ia pehe, ke he onoonoaga he Atua ko e tau senetenari he vahaloto to ku lahi mahaki. (Roma 16:20; 2 Peteru 3:8) Ka e taha e mena, ko e onoonoaga fakahokulo ke he perofetaaga nei, mua atu ia he Mataio 24:29-31, ne tuhi ai ke he fakamaamaaga ne lahi e kehe. Ne fakakite he mena nei e kikila he maama, “atu fakahaga ke he mitaki katoatoa.” (Fakatai 4:18, American Standard Version)b O mai la ke kikite ko e ha e fakamaamaaga fou po ke hikiaga ne kua lata ke fai.
9. Fakakite mai fefe he tau Tohiaga Tapu Heperu e tau lagomataiaga ke he tau kupu ha Iesu hagaao ke he tau mena tutupu he lagi?
9 Ke he toko fa he tau aposetolo hana, ne talahau e Iesu e perofetaaga ke he ‘fakapouli he la, nakai maama e mahina, mo e mokulu he tau fetu.’ Ha ko e tau Iutaia, ne mailoga e lautolu e puhala vagahau nei mai he ha lautolu a tau Tohiaga Tapu Heperu, ha ko e Sefanaia 1:15, tuga a nei, ne fakahigoa e magaaho he fakafiliaga he Atua ko e “aho ke matematekelea ai mo e mamahi, ko e aho pouli mo e pouli kikio, ko e aho ha i ai e tau aolagi mo e pouli.” Ha ha i ai foki e tau perofeta Heperu ne fakamaama e la ka fakapouli, nakai maama e mahina, ti nakai fai maama foki e tau fetu. To moua e koe e tau puhala vagahau nei ke he tau fekau faka-Atua ne totoko atu ki a Papelonia, Etoma, Aikupito, mo e tau kautu he fahi tokelau he kautu ha Isaraela.—Isaia 13:9, 10; 34:4, 5; Ieremia 4:28; Esekielu 32:2, 6-8; Amosa 5:20; 8:2, 9.
10, 11. (a) Ko e heigoa e perofetaaga ha Ioelu ke he tau mena he lagi? (e) Ko e vala fe he perofetaaga ha Ioelu ne fakamoli he 33 V.N., mo e ko e heigoa ne nakai?
10 Ke he magaaho ne logona e lautolu e tau kupu ha Iesu, ko Peteru mo e tokotolu foki e falu ne manatu e perofetaaga ha Ioelu 2:28-31 mo e 3:15: “To liligi hifo e au haku Agaga ki luga he tau tagata oti; ti perofeta ai ha mutolu a tau tama tane, mo e ha mutolu a tau tama fifine . . . To tuku atu foki e au e tau mana ke he lagi mo e lalolagi, ko e toto, mo e afi, mo e ahua kua fakatupou. To faliu fakamua e la ke he pouli mo e mahina ke he toto, to hoko mai e aho a Iehova kua lahi mo e matakutakuina.” “To fakapouligia e la mo e mahina, ko e tau fetu foki nakai tuai kikila mai a lautolu.”
11 Tuga he Gahua 2:1-4 mo e 14-21, he Penetekoso 33 V.N., ne liligi hifo he Atua e agaga tapu ke he 120 e tau tutaki, ko e tau tane mo e tau fifine. Ne fakailoa he aposetolo ko Peteru ko e mena nei ne talahau tuai e Ioelu. Ka e kua e tau kupu ha Ioelu hagaao ke he ‘fakapouligia he la mo e mahina ke faliu toto mo e tau fetu ka nakai kikila ha lautolu a maama’? Ne nakai fai talahauaga kua fakamoli e mena nei he tau 33 V.N. po ke ke he magahala ne molea e 30 tau he leva he fakaotiaga he fakatokaaga he tau Iutaia.
12, 13. Fakamoli fefe e tau mena tutupu he lagi ne talahau tuai mai e Ioelu?
12 Ko e moli ko e vala fakahiku he perofetaaga ha Ioelu ne liga matutaki mo e “to hoko mai e aho a Iehova kua lahi mo e matakutakuina”—ko e moumouaga ha Ierusalema. The Watchtower he Novema 15, 1966, ne talahau pehe ke he matematekelea ne hoko ki Ierusalema he 70 V.N.: “Ko e moli ni ko e ‘aho a Iehova a ia’ mo e tau talahauaga ki a Ierusalema mo e hana fanau. Ti fakalataha mo e aho ia ne ha ha i ai lahi e ‘toto mo e afi mo e ahua’ ti nakai fakamaama he la e matematekelea he maaga ke he aho, mo e mahina ne talahau ke he tau loto to tau fakamaligi toto, ka e nakai mafola mo e maama e mahina ke he po.”c
13 E, tuga ne mailoga ai e tautolu ke he falu a perofetaaga, ko e tau mena tutupu ia ke he lagi ne talahau tuai e Ioelu ne fakamoli ai ke he fakafiliaga a Iehova. Ne nakai matoho leva ke he fakaotiaga he fakatokaaga ha Iutaia, ka ko e fakapouligia he la, mahina, mo e tau fetu ne hoko ia ke he magaaho ne hoko ai e moumouaga ki Ierusalema. Ti ko e fakapapaleaga nei, to pihia foki e fakamoliaga lahi he vala ia he perofetaaga ha Ioelu ke he magaaho ka moumou ai he Atua e fakatokaaga nei.
Ko e Matematekelea Fe Ato Hoko e Tau Mena Tutupu he Lagi?
14, 15. Lauia fefe e perofetaaga ha Ioelu ke he maamaaga he Mataio 24:29?
14 Ko e fakamoliaga he perofetaaga ha Ioelu (ne fetataiaki mo e falu a perofetaaga ti fakaaoga e tau vahega vagahau pihia) ke lagomatai a tautolu ke maama e tau kupu ia Mataio 24:29. Ko e maama mitaki, e talahauaga ha Iesu hagaao ke he ‘fakapouligia he la, nakai maama e mahina, mo e mokulu he tau fetu’ ne nakai hagaao ke he tau mena ne tutupu ke he loga he tau tau hogofulu he fakaotiaga he fakatokaaga nei, tuga e tau loketa he lagi, o hake ke he mahina, mo e tau vahega mena taha pihia. Nakai, ne tuhi a ia ke he tau mena ne matutaki mo e “aho a Iehova kua lahi mo e matakutakuina,” ko e moumouaga ne nakai la hoko mai ia.
15 Ti hagaao e mena nei ke he maamaaga ha tautolu ke he tau mena tutupu he lagi ka hohoko “ka mole atu e matematekelea.” Ne nakai tala a Iesu hagaao ke he matematekelea ne hoko he 70 V.N. Ka ko e tuhi a ia ke he kamataaga he matematekelea lahi ka hoko ke he lalolagi he vaha i mua, ne fakatokoluga ai hana maveheaga he “ha ha hinei.” (Mataio 24:3, NW) Ko e ha ha i mua agaia e matematekelea ia.
16. Ko e matematekelea fe ha Mareko 13:24 ne tuhi ki ai, mo e ko e ha?
16 Ka e kua e tau kupu he Mareko 13:24: “Ko e vaha ia foki ka mole e matematekelea na, ti fakapouli ai e la, nakai huhulu mai foki e mah[ina]”? Ke he mena nei, ko e tatai e mena “ia” mo e mena “na” ko e tau vahega kupu Heleni e·keiʹnos, ko e fakamaamaaga higoa kua fakaaoga ke fakakite e magaaho mamao mai mua. E·keiʹnos ne maeke foki ke fakakite ke he taha mena kua leva e mole (po ke fita he talahau) taha mena he vaha mamao ki mua. (Mataio 3:1; 7:22; 10:19; 24:38; Mareko 13:11, 17, 32; 14:25; Luka 10:12; 2 Tesalonia 1:10) Ti ko e mena ia, ne tuhi e Mareko 13:24 ke he “matematekelea ia,” ka e nakai ko e matematekelea ne fakalagalaga he tau Roma, ka ko e tau gahua malolo a Iehova ke he fakaotiaga he lalolagi nei.
17, 18. Ko e heigoa e maamaaga ne talahau mai he Fakakiteaga ke he fakaholoaga he matematekelea lahi?
17 Ko e tau veveheaga 17 ke he 19 ha Fakakiteaga ne tatai ia mo e fakamaamaaga nei he Mataio 24:29-31, Mareko 13:24-27, mo Luka 21:25-28. Ke he puhala fe? Ne fakakite he Tala Mitaki ko e matematekelea nei to nakai kamata mo e fakaoti ke he taha ni e magaaho. Ka mole atu e kamataaga, to momoui agaia e falu tagata faliuliu ke kitia e “fakamailoga he Tama he tagata” mo e fakagahua—fakatutuku mo e, tuga he talahau he Luka 21:26, ke “mamate foki e tau tagata he matakutaku mo e talifaki ke he tau mena ke hohoko mai ke he lalolagi.” Ko e matakutaku lahi ia kakano ni ha kua kitia e lautolu e “fakamailoga” ke fakakite mai ha lautolu a mafiti mai he moumouaga.
18 Ne fakakite mai he tala he Fakakiteaga e matematekelea he vaha i mua to kamata he magaaho ka fuluhi e “tau hoe” he tau kautau he “manu favale” he lalolagi ke he “fifine fakataka,” ko Papelonia Lahi.d (Fakakiteaga 17:1, 10-16) Ka e tokologa agaia ni e tau tagata ka toe, ko e tau patuiki, tau fakafua koloa, tau ikivaka he foulua, mo e falu foki ka tagi tatuki ke he fakaotiaga he lotu fakavai. Ne nakai fai fakauaua, to mailoga he tokologa to hoko ha lautolu a fakafiliaga.—Fakakiteaga 18:9-19.
Ko e Heigoa ka Hoko Mai?
19. Ko e heigoa ne amaamanaki a tautolu ki ai ke he kamataaga he matematekelea lahi?
19 Ko e tau tala he tau tohi he Tala Mitaki ha Mataio, Mareko, mo Luka, lafi mo e Fakakiteaga tau veveheaga 17-19 ke fakalaulahi e maamaaga ke he tau mena ka tutupu vave. Ke he magaaho kotofa he Atua, ko e matematekelea lahi to kamata ke totoko atu ke he kautu he tau lotu fakavai (Papelonia Lahi). To mamafa lahi e mena nei ke he tau Kerisitenitome, ne fakatai mo Ierusalema ne nakai tua. “Ka mole atu” ia e vala nei he matematekelea, “to ha i ai foki e tau fakamailoga ke he la, mo e mahina, mo e tau fetu; ha he lalolagi [kua nakai la tupu pihia fakamua] foki e matematekelea he tau motu.”—Mataio 24:29; Luka 21:25.
20. Ko e heigoa e tau mena tutupu he lagi ne talifaki agaia a tautolu ki ai?
20 Ko e heigoa e kakano he ‘fakapouli ai e la, nakai huhulu mai foki e mahina, to mokulu mai foki e tau fetu he lagi, to talue foki e tau kau he lagi’? To nakai fai fakauaua, ke he vala fakamua he matematekelea lahi, to tokologa e tau maama—tau akoako talahaua he tau lotu he lalolagi—to fakakite mo e utakehe he tau “hoe foki ne hogofulu” ne talahau mai he Fakakiteaga 17:16. To nakai fai fakauaua ko e tau malolo fakatufono foki ka luelue. To ha ha i ai foki nakai e tau mena tutupu matakutakuina ke he lagi? To pihia foki ni, ti mua atu e ofoofogia ke he tau mena ne fakamaama e Josephus ne tutupu ia ke he fakaotiaga he fakatokaaga Iutaia. Ne iloa e tautolu ke he vaha ia, ne fakakite he Atua hana malolo ke ha ha i ai e tau vahega malaia pihia, ti maeke foki a ia ke liu ke taute.—Esoto 10:21-23; Iosua 10:12-14; Fakafili 5:20; Luka 23:44, 45.
21. To hoko mai fefe e “fakamailoga” ke he tau vaha i mua?
21 Ke he matakavi nei ne fakaaoga oti he tau tagata toko tolu ne tohia e Tala Mitaki e toʹte (ati) ke hafagi aki e tau mena tutupu ne toe. “Ati kitia ai ke he lagi e fakamailoga he Tama he tagata.” (Mataio 24:30; Mareko 13:26; Luka 21:17) Tali mai he Felakutaki I he Lalolagi, ne kua maama he tau tutaki ha Iesu e tau vala he fakamailoga he hana a ha ha hinei ne nakai kitia, ka e nakai mailoga he tokologa. Ka e tuhi mai he Mataio 24:30 ke he vaha i mua ke he falu a “fakamailoga,” ko e “Tama he tagata,” ti iloa ai he tau motu oti. Ka hau a Iesu he tau aolagi ne nakai kitia, ko e tau tagata totoko he lalolagi to mailoga e “hau” (Heleni, er·khoʹme·non) ia ha ko e hana a fakakiteaga he malolo mua ue atu he malolo patuiki.—Fakakiteaga 1:7.
22. Ko e heigoa ka tupu ka kitia e “fakamailoga” he Mataio 24:30?
22 Ne fakaaoga he Mataio 24:30 foki e toʹte ke talahau aki e mena ka mui mai. Ti maama he tau motu e tau mena tutupu he ha lautolu a tutuaga, to tatuki a lautolu mo e tagi aue, liga ko e mailoga ha lautolu a moumouaga ka hoko mafiti mai. Ne kehe mamao mo e tau fekafekau he Atua, ha kua maeke ia tautolu ke hahaga hake ha tautolu a tau ulu he iloa kua tata mai e fakamouiaga! (Luka 21:28) Ne fakakite foki he Fakakiteaga 19:1-6 a lautolu ne tapuaki fakamoli he lagi mo e lalolagi ka fiafia lahi ke he fakaotiaga he fifine fakataka lahi.
23. (a) Ko e heigoa ha Iesu ka gahua ke he tau tagata ne fifili? (e) Ko e heigoa kua lata ke talahau hagaao ki a lautolu ne toe ka ta hake ia ke he lagi?
23 Ne matutaki e perofetaaga ha Iesu ke pehe, he Mareko 13:27: “Ti [toʹte] fakafano atu ai e ia hana tau agelu, ke fakapotopoto e lautolu hana tau tagata ne fifili, mai he tau matamatagi ne fa; ke kamata he potu he lalolagi, ati hoko atu ke he patu lagi.” Ne fakamahino a Iesu he mena nei ki a lautolu ne toe mai he 144,000 e “tau tagata ne fifili” ne momoui agaia ke he lalolagi. Ke he vala fakamua he fakaotiaga he lalolagi, ko lautolu nei ko e tau tutaki ne kua fakauku ha Iesu ne kua fakapotopoto fakalataha ke he pule faka-Atua. Ka e taha e mena, ke lata mo e fakapapaleaga, Mareko 13:27 mo e Mataio 24:31 ne fakamaama e taha mena foki. “Mo e leo lahi he pu,” ko lautolu ia ne toe he “tau tagata ne fifili” to fakapotopoto mai ia he tau potu he lalolagi. To fakapotopoto fefe a lautolu? Ne nakai fai huhu, to “fakamau” mo e talahau fakamaama e Iehova ko e vala ha “lautolu . . . kua uiina, mo e fifili, mo e fakamoli.” Ke he magaaho kotofa he Atua, to fakapotopoto hake a lautolu ke he lagi ke eke mo tau ekepoa-patuiki.e To moua e lautolu e fiafia ha ko e mena nei ti pihia foki ha lautolu a tau kapitiga fakamoli, ko e “moto tagata tokologa,” ka fakamailoga foki he ‘o mai ai he matematekelea lahi’ ke fiafia ke he tau monuina he lalolagi parataiso.—Mataio 24:22; Fakakiteaga 7:3, 4, 9-17; 17:14; 20:6; Esekielu 9:4, 6.
24. Ko e heigoa e fakapapaleaga ne fakakite mai he Mataio 24:29-31 hagaao ke he tau mena tutupu i mua?
24 Ke he magaaho ne pehe e tau aposetolo, “Kia talahau mai a kia mautolu . . . ,” ne lahi atu e kakano he tali ha Iesu ne nakai moua e lautolu. Ka e taha e mena, ke he magahala he ha lautolu a tau momoui ne fiafia a lautolu ke kitia e fakamoliaga fakamua he hana a perofetaaga. Ko e ha tautolu a kumikumiaga ke he tali ha Iesu ne onoono fakalahi ke he vala he hana perofetaaga ka hoko ia he vaha i mua ne tata lahi mai. (Mataio 24:29-31; Mareko 13:24-27; Luka 21:25-28) Kua fita he kitia e tautolu ko e ha tautolu a fakamouiaga kua tata lahi mai. To tatali fakalahi a tautolu ke he kamataaga he matematekelea lahi, ti ko e fakamailoga he Tama he tagata, mo e ti ko e fakapotopotoaga he Atua ko e tau tagata ne fifili. Ko e fakahikuaga, ha ko e Fakafiliaga ha Iehova i Amaketo, ko e ha tautolu a Patuiki-Kautau, ko Iesu kua fakafoufou, to “kautu ni a ia.” (Fakakiteaga 6:2) Ko e aho ia a Iehova, ka fakagahua e ia e taui, to hoko ai e fakahikuaga lahi ke he fakaotiaga he fakatokaaga ne fakamailoga e aho he Iki ko Iesu mai he 1914 ke matutaki atu ki mua.
25. Gahua auloa fefe a tautolu ke he fakamoliaga ka tupu ia he vaha i mua he Luka 21:28?
25 Kia matutaki ke fakaaoga e tau fakaakoaga faka-Atua, ke lata ia mo e fakamoliaga nakai la hoko he tau kupu ha Iesu: “Ka kamata he eke e tau mena ia kia kitekite hake mo e haga hake a mutolu; ha kua tata tuai ha mutolu a fakamouiaga.” (Luka 21:28) Ko e mitaki ha a ia he vaha i mua ma e tau tagata ne fifili mo e moto tagata tokologa he fakatolomaki ki mua ke fakatapu e Iehova e hana a higoa tapu!
[Tau Matahui Tala]
a Kua fiafia lahi e Tau Fakamoli a Iehova ke fakakite e fakamoliaga he mena nei, he fakakite e tau mena tutupu he lalolagi he vaha nei ha tautolu ke fakamoli aki e perofetaaga he Tohi Tapu.
b Ne ha ha i ai foki e falu vala tala he tau lau tohi 296-323 he God’s Kingdom of a Thousand Years Has Approached, ne tohia he 1973 he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., mo e The Watchtower ia Sepetema 15, 1982, tau lau tohi 17-22.
c Ne tohi e Josephus e tau mena tutupu ke he vahaloto he totoko fakamua he tau Roma ke he tau Ierusalema (66 V.N.) mo e hana moumouaga: “Ke he po ne hoko ai e afa matematekelea lahi; ne to lahi e afa, ne matolu lahi e uha ne to, ne kape tumau e tau hila, matakutakuina e tau pakulagi, ne lulululu e kelekele mo e gu lahi. Ko e moumouaga he tau tagata ne talahau fakamahino mai he malolo he tau mena oti nei, ti nakai fai tagata ke fakauaua e talahauaga he tau mana nei ke he matematekelea ne tatali.”
d Ko e tala ha Iesu ke he “matematekelea lahi” mo e “matematekelea” ke he hana a kakano fakamua ko e moumouaga he fakatokaaga Iutaia. Ka ko e tau kupu ne hagaao ni ke he vaha ha tautolu, ne fakaaoga e ia e “ko e,” ke pehe “ko e matematekelea.” (Mataio 24:21, 29; Mareko 13:19, 24) Ne fakaaoga he Fakakiteaga 7:14 e tau mena nei ka tutupu he tau vaha i mua ‘ko e matematekelea lahi,’ ko e kakano moli “ko e matematekelea kua lahi.”
e Kikite e “Tau Huhu Mai he Tau Tagata Totou” he The Watchtower he Aokuso 15, 1990.
Manatu Nakai e Koe?
◻ Fakamoli fefe e tau vala he Ioelu 2:28-31 mo e 3:15 ke he senetenari fakamua?
◻ Ko e matematekelea fe ne hagaao e Mataio 24:29 ki ai, mo e ko e ha ne talahau pihia e tautolu?
◻ Ko e heigoa e tau mena tutupu he lagi ne tuhi a Mataio 24:29 ki ai, mo e maeke fefe e mena nei ke hoko he mole atu e matematekelea?
◻ To fakamoli fefe e Luka 21:26, 28 ke he vaha i mua?
[Fakatino he lau 12, 13]
Ko e vala he faituga
[Credit Line]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.