Iehova—Ko e Atua he Finagalo
“Ko e moli tuga ne manatu e au kua hoko ni pihia, ti tuga ne pule e au kua fakamoli ai ni.”—ISAIA 14:24.
1, 2. Ko e heigoa ne talahau he tokologa hagaao ke he finagalo he moui?
KUA huhu e tau tagata he tau kalakala oti: “Ko e heigoa e finagalo he moui?” Ne talahau he takitaki fakapolitika he Fahi Uta: “Kua tokologa e tau tagata nakai pihia tali mai fakamua kua huhu, ‘Ko hai a tautolu? Ko e heigoa ha tautolu a finagalo?’ ” Ko e magaaho ne vili ai he tohitala e tau tagata fuata ke he huhu ko e heigoa e finagalo he moui, ko e tau tali fa mahani ko e: “Ke taute ha mena he tau mena kua manako hau a loto ki ai.” “Ke moui he tau magaaho oti ke he hana katoatoaaga.” “Ke moui hake tumau ki ai.” “Ke moua e tau tama, ke fiafia ai ka mole ia ti mamate.” Ko e laulahi ne logona hifo ko e moui nei ni ti kuenaia. Ne nakai fai taha ne vagahau ke he ha finagalo papale loa ke he moui he lalolagi.
2 Ko e tagata fakaako Konofusiusi ne pehe: “Ko e kakano mua atu he moui kua moua ai he ha tautolu a gahuahuaaga moui noa he tagata.” Hagaao ke he mena nei, to matutaki ni e tau tagata ke fanau mai, taufetului ke he 70 po ke 80 e tau tau, ka mole ia ti mamate mo e galo tukulagi. Ne pehe e saienetisi ne fakaako e tupumainoa: “To liga fakamakamaka a tautolu ma e tali ‘tokoluga’—ka e nakai fai ne gahuahua.” Ma e tau tagata ne fakaako e tupumainoa nei, ke moui kua taufetului ke moua e fakahaoaga, mo e mate ke fakaoti ai e tau mena oti. Ko e tau kumikumiaga pihia ne tamai e kitiaaga nakai fai amaamanakiaga he moui.
3, 4. Lauia fefe he tau tutuaga he lalolagi e puhala ne kitia aki he tokologa e moui?
3 Tokologa ne tuaha ko e moui na ha ha i ai e finagalo he magaaho ne kitia ai e lautolu ko e gahuahuaaga he tagata kua puke lahi mahaki he tau matematekelea. He vaha ha tautolu, kaeke kua lata e tagata ke hoko ke he tapunu he tau gahua moua tupe mo e fakasaienetisi ke he katoatoaaga, liga ko e piliona e tau tagata he lalolagi katoa ne gagao lahi po ke ai fai mena kai. Miliona e tau tama ne mamate he tau tau takitaha mai he tau lekua pihia. Ke lafi atu ki ai, ko e senetenari 20 aki nei kua fakalahi laga fa e tokologa ne mamate mai he felakutaki ne moua he lafi e fa e teau he tau tau kua mole. Ko e mahani kelea, mahani vale, tau vai fakagoagoa, mavehevehe e tau magafaoa, AIDS mo e falu he tau gagao ne feutaaki he mahani fakatane mo e fifine—ko e fakamauaga he tau mena kelea kua tupu lahi. Kua nakai fai tuluiaga e tau takitaki he Lalolagi ma e tau mena vihi nei.
4 Ko e kitekiteaga ke he tau tutuaga pihia, taha e fifine ne tutala ke he talitonu he tokologa: “Kua nakai fai hagaaoaga ke he moui. Kaeke ke tutupu e tau mena kelea oti nei, kua nakai fai kakano lahi e moui.” Mo e ne pehe e tagata tane fuakau: “Ko au hane fa e huhu ko e ha ne ha hinei ai au he laulahi he haku a moui. Kaeke ke fai finagalo, kua nakai tuai fai tuaha au ki ai.” Ha kua tokologa pihia ne nakai iloa ko e ha ne fakaata ai he Atua e matematekelea, ko e fakaatukehe ke he tau tutuaga he lalolagi kua fakatupu ki a lautolu e nakai fai amaamanakiaga moli ma e vaha i mua.
5. Ko e ha e tau lotu he lalolagi nei ne lafi atu ai ke he fakauaua hagaao ke he finagalo he moui?
5 Kua hoko foki ke he tau takitaki lotu e mavehevehe, mo e nakai iloa moli, hagaao ke he finagalo he moui. Ko e taha takitaki fakamua he St. Paul’s Cathedral i London ne pehe: “Ko e haku a moui katoa ne taufetului au ke kumi he finagalo he moui. . . . Ne kaumahala au.” Moli, tokologa e tau akoako ne fakaako kaeke ke mamate to o hake e tau tagata mitaki ke he lagi mo e tau tagata kelea to o hifo ke he afi a helo tukulagi. Ka ko e kitiaaga nei kua toka agaia e tagata he lalolagi ke matutaki hana a puhala fakakikiveka. Ti kaeke ko e finagalo he Atua ke nonofo e tau tagata he lagi, ti ko e ha ne nakai taute ai a lautolu ko e tau mena momoui ke he lagi ke kamata aki, tuga he taute e ia e tau agelu, mo e ko e mena ia ke fakahao mai e tau tagata he matematekelea lahi mahaki? Kua lahi e nakai maama hagaao ke he finagalo he moui he lalolagi po ke fakatikai ke talitonu kua fai finagalo ne ha ha i ai ko e mena mahani mau.
Ko e Atua he Finagalo
6, 7. Ko e heigoa ne talahau he Tohi Tapu ki a tautolu hagaao ke he Pule Katoatoa he Lagi mo e Lalolagi Katoatoa?
6 Ka e taha e mena, ko e tohi ne mua atu e laulahi ne tufa ai mai he fakamauaga tuai, ko e Tohi Tapu, kua tala mai ki a tautolu ko Iehova, ko e Pule Katoatoa he lagi mo e lalolagi katoatoa, ko e Atua he finagalo. Kua fakakite mai ki a tautolu ha ha ia ia e papale loa, ti moli, ko e finagalo tukulagi ma e tau tagata he lalolagi. Mo e ko e magaaho ka finagalo ai a Iehova ke he taha mena, to nakai ni kaumahala ke fakahoko ai. Tuga ni he fakatupu he uha e tega akau ke goto, he talahau he Atua, “to pihia ni haku a kupu kua fina atu ai he gutu haku, nakai liu noa mai a ia kia au; ka to eke ni e mena kua loto au ki ai, to monuina foki ia ke he mena ne fakafano atu ai e au.” (Isaia 55:10, 11) Ko e ha mena ni ka talahau e Iehova to fakakatoatoa, “kua fakamoli ai ni.”—Isaia 14:24.
7 Kua maeke ia tautolu ko e tau tagata ke tuku katoa e malolo to taofi he Mua Ue Atu hana tau maveheaga, ha ko e Atua “kua nakai maeke ke pikopiko.” (Tito 1:2; Heperu 6:18) Kaeke kua tala mai a ia ki a tautolu to taute e ia taha mena, ko e hana kupu ko e maveheaga to mole atu ni. Kua mitaki ni tuga kua fita he taute. Kua fakailoa e ia: “Ko au ni ko e Atua nakai ha ha i ai taha; ko e Atua ni, ti nakai tatai e taha mo au; Kua talahau ai tali mai he kamataaga e tau mena fakamui; tali mai ne aho mua foki e tau mena nakaila eke; kua pehe age, To tumau haku pule, to eke foki e au e tau mena oti kua loto au ki ai. . . . Ne vagahau atu e au, to fakahoko ai ni e au; ne fafati e au, to eke ai ni e au.”—Isaia 46:9-11.
8. Maeke nakai ia lautolu ne manako moli ke iloa e Atua ke moua a ia?
8 Ke fakalaulahi atu, ko Iehova kua “nakai finagalo a ia ke malaia taha, ka kia hohoko oti kana ke he tokihala.” (2 Peteru 3:9) Ma e kakano nei, kua nakai manako a ia ke he ha taha ke fakateligatuli ki a ia. Ne pehe e perofeta ne higoa ko Asaraia: “Kaeke foki ke kumi e mutolu [e Atua], to moua e mutolu a ia; ka ko e mena ka tiaki e mutolu a ia, to tiaki e ia a mutolu.” (2 Nofoaga he Tau Patuiki 15:1, 2) Ko e mena ia, ko lautolu ne manako moli ke iloa e Atua mo e hana tau finagalo ko e moli ni to maeke ke taute pihia kaeke ke fakamalolo a lautolu ke kumi atu ki a ia.
9, 10. (a) Ko e heigoa kua foaki atu ma lautolu ne manako ke iloa e Atua? (e) Ko e heigoa e kumikumi ke he Kupu he Atua ne fakafahia aki a tautolu ke taute?
9 Kumi ke he mena fe? Ma lautolu ne kumi fakamoli ke he Atua, kua tuku mai e ia hana Kupu, ko e Tohi Tapu. Ha ko e hana a agaga tapu, ko e malolo gahuahua taha ia ni ne fakaaoga e ia ke tufuga aki e lalolagi katoa, ne takitaki he Atua e tau tane tua ke tohi hifo e tau mena ha tautolu ne manako ke iloa hagaao ke he hana tau finagalo. Ke fakatai ki ai, hagaao ke he perofetaaga he Tohi Tapu, ne pehe e aposetolo ko Peteru: “Ha ko e mena nakai ko e loto he tau tagata ne tuku mai ai e tau perofetaaga i tuai, ka ko e tau tagata tapu he Atua ne vagavagahau mai he omoi a lautolu he Agaga Tapu.” (2 Peteru 1:21) Kua tatai ni, ne fakailoa he aposetolo ko Paulo: “Ko e tau Tohi Tapu oti kana mai he Agaga he Atua ia, kua aoga ni ke fakaako ai, ke fakatonu ai, ke akonaki ai, ke fakailoilo ai foki ke he tututonu, Kia katoatoa ai e mitaki he tagata he Atua, kia taute ni a ia ke he tau gahua mitaki oti kana.”—2 Timoteo 3:16, 17; 1 Tesalonia 2:13.
10 Kia mailoga na fakafahia he Kupu he Atua a tautolu ke maeke, ke nakai fakavala po ke nakai fakakatoa, ka e ke ‘taute katoatoa ai.’ Kua fakafahia aki e taha ke iloa moli ko hai e Atua, ko e heigoa hana tau finagalo, mo e ko e heigoa hana tau manako ke he hana tau fekafekau. Ko e mena hanai ke amaamanaki ki ai mai he tohi ne tohia he Atua. Mo e ko e lagomataiaga ni a ia ke maeke ia tautolu ke kumi ke moua e iloilo tonu he Atua. (Fakatai 2:1-5; Ioane 17:3) Kaeke ke taute pihia, to “nakai tuai eke a tautolu mo tau tama ikiiki kua hikihikifano, mo e havilia he tau matagi oti he tau kupu fakaako, ko e pikopiko he tau tagata ke he tau lagatau kelea kua taute ke fakahehe ai.” (Efeso 4:13, 14) Ne talahau he tau salamo e onoonoaga hagahaga mitaki: “Ko e hāu [Atua] a kupu ko e hulu ia ke he haku tau hui, mo e maama ke he haku puhala.”—Salamo 119:105.
Fakakite Mai Fakahaga
11. Fakakite mai fefe e Iehova hana finagalo ke he tau tagata?
11 He kamata maiaga he magafaoa he tagata, ne fakakite mai e Iehova hana finagalo ke he lalolagi nei mo e tau tagata ne ha ha i ai. (Kenese 1:26-30) Ka ko e magaaho ne tiaki ai he tau matua uluaki ha tautolu e pule katoatoa he Atua, ti to ai e tagata ke he pouli kikio fakaagaga mo e mate. (Roma 5:12) Ka e pete ia, ne iloa e Iehova to ha ha i ai ni a lautolu ne manako ke fekafekau ki a ia. Ko e mena ia, he hifo mai he tau senetenari, ne fakakite mai fakahaga e ia hana finagalo ke he hana tau fekafekau tua fakamoli. Ko e falu ia lautolu ne matutaki a ia ki ai ko Enoka (Kenese 5:24; Iuta 14, 15), Noa (Kenese 6:9, 13), Aperahamo (Kenese 12:1-3), mo Mose (Esoto 31:18; 34:27, 28). Ne tohi he perofeta he Atua ko Amosa: “To nakai ni eke he Iki ko Iehova ha mena, ka e fakakite ai e ia hana finagalo ke he hana tau fekafekau ko e tau perofeta.”—Amosa 3:7; Tanielu 2:27, 28.
12. Fakakikila fakalahi mai fefe e Iesu e maama ke he tau finagalo he Atua?
12 Ko e magaaho ne ha ha i ai e Tama he Atua, ko Iesu Keriso, he lalolagi he 4,000 tau tau he mole atu e totokoaga i Etena, ne loga atu foki e tau vala tala ke he finagalo a Iehova ne fakakite. Kua moli pauaki e mena nei ne hagaao ke he finagalo he Atua ke fakatu e Kautu he lagi ke pule mai ke he lalolagi. (Tanielu 2:44) Ne taute e Iesu e Kautu nei mo matapatu he hana fakaakoaga. (Mataio 4:17; 6:10) Ne fakaako e ia mo e hana tau tutaki, i lalo hifo he Kautu, ko e finagalo tuai he Atua ma e lalolagi mo e ma e tau tagata to fakamoli. Ko e lalolagi to hiki ia ke he parataiso ke nonofo ai e tau tagata mitaki katoatoa, ko lautolu ka momoui tukulagi. (Salamo 37:29; Mataio 5:5; Luka 23:43; 2 Peteru 3:13; Fakakiteaga 21:4) Ti pihia foki ni, ne fakakite e Iesu mo e hana tau tutaki e mena ka fakahoko he lalolagi fou ia ha ko e tau mana he Atua ne fakamalolo aki a lautolu ke taute.—Mataio 10:1, 8; 15:30, 31; Ioane 11:25-44.
13. Hagaao ke he tau fakafehagaiaga he Atua mo e tau tagata, ko e heigoa e hiki ne fakahoko he Penetekoso 33 V.N.?
13 He Petekoso 33 V.N., 50 e aho ia he mole atu e liu tu mai a Iesu, ne liligi hifo e agaga he Atua ke he fakapotopotoaga he tau tutaki ha Keriso. Ne hukui aki a Isaraela nakai tua fakamoli ko e tau tagata he maveheaga a Iehova. (Mataio 21:43; 27:51; Gahua 2:1-4) Ko e liligiaga he agaga tapu he magaaho ia kua fakamoli aki he kamata mai he magaaho ia to fakakite mai he Atua e kupu moli hagaao ke he hana finagalo puhala mai he hana hukui fou. (Efeso 3:10) He magaaho he senetenari fakamua V.N., ne fakatu ai e matapatu fakatuaga he fakatokatokaaga, he fakapotopotoaga Kerisiano.—1 Korinito 12:27-31; Efeso 4:11, 12.
14. Maeke fefe he tau tagata kumikumi ke he kupu moli ke kitia maali e fakapotopotoaga Kerisiano moli?
14 He vaha nei, kua maeke he tau tagata kumikumi ke he kupu moli ke kitia maali e fakapotopotoaga Kerisiano moli ha ko e hana fakakiteaga tatai he fua mua atu ia he Atua, ko e fakaalofa. (1 Ioane 4:8, 16) Moli lahi, ko e fakaalofa fakamatakainaga ko e fakamailoga kitia maali he mahani Kerisiano moli. Ne pehe a Iesu: “Ko e mena ia ke iloa ai he tau tagata oti kana, ko e haku a tau tutaki a mutolu, ka feofanaki a mutolu.” “Ko e haku a poaki hanai, kia feofanaki a mutolu, tuga e fakaalofa au kia mutolu.” (Ioane 13:35; 15:12) Mo e ne fakamanatu e Iesu ke he hana tau tagata fanogonogo: “Ko e haku a tau kapitiga a mutolu, kaeke ke eke e mutolu e tau mena oti kana kua tala atu ai au kia mutolu.” (Ioane 15:14) Ti ko e tau fekafekau moli he Atua ko lautolu ne momoui ke he matafakatufono he fakaalofa. Ne nakai tutala ni a lautolu ki ai hokoia, ha ko e “tua kua mate ia kaeke kua noa mo e tau gahua.”—Iakopo 2:26.
Fakamaamaaga
15. Ke he heigoa he tau fekafekau he Atua ke fakamoli ki ai?
15 Ne talahau tuai e Iesu ko e fakalataha mo e mole atu he magaaho, ko e fakapotopotoaga Kerisiano moli to fakamaama fakalahi mo e fakalahi atu hagaao ke he tau finagalo he Atua. Ne mavehe a ia ke he hana tau tutaki: “Ka ko e Lagomatai, ko e Agaga Tapu haia, ko ia ke fakafano mai he Matua ke he haku a higoa, to fakaako e ia a mutolu ke he tau mena oti kana.” (Ioane 14:26) Ne pehe foki a Iesu: “Kitiala, to fakalataha au mo mutolu ke he tau aho oti, ato hoko ni ke he fakaotiaga he lalolagi.” (Mataio 28:20) Ko e mena ia, ko e fakamaamaaga hagaao ke he kupu moli ke he Atua mo e hana tau finagalo kua tupu ia ke he tau fekafekau he Atua. E, “ko e puhala he tau tagata tututonu, kua lata ia mo e maama he aho, kua tupu tolomaki atu hana maama ke hoko ke he tupoula.”—Fakatai 4:18.
16. Ko e heigoa ha tautolu a fakamaamaaga fakaagaga ne tala mai ki a tautolu ko e mena fe kua ha ha i ai a tautolu hagaao ke he tau finagalo he Atua?
16 Ko e vaha nei, ko e maama fakaagaga ia kua kikila lahi nakai la pihia tali mai, ha kua nonofo a tautolu he vaha ne loga e tau perofetaaga he Tohi Tapu ne kua fakamoli ai po ke kua tata lahi ke he fakamoliaga. Kua fakakite mai he tau mena nei ki a tautolu kua nonofo a tautolu he “tau aho fakahikuhiku” he fakatokaaga kelea nei he lalolagi. Ko e magahala hanei ne fakahigoa ko e “fakaotiaga he lalolagi”; ti mui mai ki ai e lalolagi fou he Atua. (2 Timoteo 3:1-5, 13; Mataio 24:3-13) Tuga he talahau tuai e Tanielu, ko e Kautu he Atua he lagi to hoko mafiti mai mo e “tuki malipilipi mo e fakaotioti e tau kautu ia [ne gahuahua mogonei], ka ko ia to tumau tukulagi a ia.”—Tanielu 2:44.
17, 18. Ko e heigoa e tau perofetaaga mua atu mogonei ne fa e fakamoli?
17 Ne ha ha i ai he tau perofetaaga kua fakamoli he vaha nei e taha ne fakamau he kupu 14 he Mataio veveheaga 24. Ne pehe a Iesu he mena ia: “To fakamatala atu foki e tala mitaki nai he kautu ke he lalolagi oti, ke eke mo talahau ke he tau atu motu oti; ti hoko mai ai e fakaotiaga.” Ke he lalolagi katoa, ko e gahua fakamatala ke he Kautu hane fa e taute ai he tau miliona he Tau Fakamoli a Iehova. Mo e ko e tau teau e tau afe tagata ne tutaki mai ki a lautolu he tau tau takitaha. Kua o tatai e mena nei mo e perofetaaga ia Isaia 2:2, 3, ne pehe “to hoko ni ke he tau aho a mui” he lalolagi kelea nei, ko e tau tagata mai he tau motu loga to o mai ke he tapuakiaga moli a Iehova, mo e ‘to fakaako mai foki e ia a lautolu ke he hana tau puhala, ti o ai a lautolu ke he hana tau puhala.’
18 Ko lautolu nei ne fou kua fuifui mai ke he tapuakiaga a Iehova kua tuga ni e “aolagi,” tuga he talahau tuai e Isaia veveheaga 60, kupu 8. Kua lafi atu he Isa 60 kupu 22: “Ko e tokogahoa to eke ia mo tokoafe, mo e maga fakateaga to eke ia mo motu malolo; ko au ko Iehova to fakaave au ke eke ke he hana ni a aho.” Ko e magaaho ia, kua fakakite mai e fakamoliaga, ko e magaaho tonu nei. Mo e kua maeke ia lautolu ne fou ke mafanatia ha ko e fakalatahaaga mo e Tau Fakamoli a Iehova, kua tutaki mai a lautolu mo e fakapotopotoaga Kerisiano moli.
19. Ko e ha ne pehe ai a tautolu ko e tau tagata fou ne fakalataha mo e Tau Fakamoli a Iehova kua o mai tuai ke he fakapotopotoaga Kerisiano moli?
19 Ko e ha ne vagahau ai e tautolu e mena nei mo e fakamoli? Ha ko lautolu nei ne fou, fakalataha mo e tau miliona kua fita he ha i loto he fakatokatokaaga a Iehova, kua tukulele ha lautolu a tau momoui ke he Atua mo e hane taute hana finagalo. Kua fakalataha e mena nei mo e nonofo fakatatai mo e matafakatufono he fakaalofa mahani Atua. Tuga e fakamoliaga he mena nei, ko e tau Kerisiano nei kua ‘tukituki ha lautolu a tau pelu ke eke mo tau koho, ko e ha lautolu a tau tao foki ke eke mo tau titipi mo e nakai liu ako tau foki a lautolu.’ (Isaia 2:4) Ko e Tau Fakamoli oti a Iehova he lalolagi katoa kua taute e mena nei ha kua fakagahua e lautolu e fakaalofa. Ko e kakano he mena nei kua nakai tuai maeke ia lautolu ke nikiti atu he taha e tau kanavaakau tau ke he taha foki. He mena nei kua kehe lahi a lautolu—nakai tuga e tau lotu he lalolagi. (Ioane 13:34, 35; 1 Ioane 3:10-12, 15) Kua nakai putoia a lautolu he aga vehevehe fakamotu, ha kua fakatu tuai e lautolu e aga fakamatakainaga ne simeni aki e fakaalofa, “ko e pipi haia ke fakamaopoopo ai.”—Kolose 3:14; Mataio 23:8; 1 Ioane 4:20, 21.
Laulahi ne Fifili ke Nakai Iloa
20, 21. Ko e ha e laulahi he tau tagata ne nonofo ai ke he pouli kikio fakaagaga? (2 Korinito 4:4; 1 Ioane 5:19)
20 Ha ko e maama fakaagaga ne ha ha i ai he tau fekafekau he Atua kua kikila lahi, ko e puke tagata he lalolagi katoa kua holo hifo ke he lahi ue atu e pouli kikio fakaagaga. Ne nakai iloa e lautolu a Iehova po ke hana tau finagalo. Ne fakamaama he perofeta he Atua e magaaho nei he magaaho ne pehe a ia: “Kitiala, to ufitia e lalolagi ke he pouli kikio, to ufitia foki e tau motu ke he pouli.” (Isaia 60:2) Kua pihia e mena nei ha kua nakai fakakite he tau tagata e fiafia mai he loto he fakaako ke he Atua, ti nakai fakakite foki e lautolu e manako ke lali ke fakafiafia a ia. Ne pehe a Iesu: “Ko e fakahala foki hanai, kua hoko mai e maama ke he lalolagi, ka ko e tau tagata kua mua ha lautolu a manako ke he pouli he ha lautolu a manako ke he maama; ha kua kelea ha lautolu a tau mahani. Ha ko lautolu oti kua eke mena kelea, kua vihiatia e lautolu e maama; ti nakai o mai ni ke he maama, neke fakailoa ai ha lautolu a tau mahani.”—Ioane 3:19, 20.
21 Ko e tau tagata takitokotaha pihia kua nakai makutu e fiafia ke kumikumi atu e finagalo he Atua. Ka kua fakauho e lautolu ha lautolu a tau momoui ke taute ha lautolu ni a finagalo. Ha ko e tiaki he finagalo he Atua, kua tuku e lautolu a lautolu ke he tuaga hagahaga kelea, ha kua fakailoa mai he hana Kupu: “Ko ia kua haga kehe hana tau teliga mo e nakai fanogonogo a ia ke he fakatufono, kua eke ni mo mena vihiatia hana a liogi.” (Fakatai 28:9) To hahamo e lautolu e tau fua he ha lautolu a fakaakoaga ne fifili. Kua tohi he aposetolo ko Paulo: “Aua neke fakahehe ai a mutolu, kua nakai fakavai e taha e Atua; ha ko e mena kua gana he tagata, ko e mena ia ni ke helehele mai ai e ia.”—Kalatia 6:7.
22. Ko e tau tagata tokologa ne manako ke iloa e Atua hane taute he heigoa mogonei?
22 Ko e mena ia, ne tokologa a lautolu ne manako ke iloa e finagalo he Atua, lautolu ne kumi moli ki a ia, mo e futiaki fakatata ki a ia: “Kia fakatata atu a mutolu ke he Atua, ti fakatata mai ai a ia ki a mutolu,” he talahau he Iakopo 4:8. Ko lautolu ne pihia ne pehe a Iesu: “Ka ko ia kua eke e mahani fakamoli, kua hau ni a ia ke he maama, kia fakailoa hana tau mahani, ha kua lata ia mo e Atua.” (Ioane 3:21) Mo e ko e fulufuluola ha a ia he vaha i mua ne finagalo he Atua ma lautolu ne o mai ke he maama! Ko e vala tala ha tautolu ka hau to fakatutala ke he tau monuina ofoofogia.
Tali Fefe e Koe?
◻ Ko e heigoa ne talahau he tokologa hagaao ke he finagalo he moui?
◻ Fakakite fefe e Iehova a ia ko e Atua he finagalo?
◻ Ko e heigoa e fakamaamaaga lahi mahaki ne fakahoko he senetenari fakamua V.N.?
◻ Maeke fefe e fakapotopotoaga Kerisiano moli ke kitia he vaha nei?