“Tau Tagata Omaoma ke he Kupu” mo e Fiafia Lahi
“Kia talia mo e mahani molu e kupu ne to, kua maeke ke fakamomoui ha mutolu a tau agaga. Kia eke a mutolu mo tau tagata omaoma ke he kupu, ka e aua neke fanogonogo hokoia ki ai.”—IAKOPO 1:21, 22.
1. Kua lata ke onoono fefe ke he ha tautolu a lauga he tau ma e 1996?
“KIA EKE A MUTOLU MO TAU TAGATA OMAOMA KE HE KUPU.” Kua fua he talahauaga mukamuka nei e fekau mua atu e malolo. Kua lagaki mai ai he “Tohi a Iakopo” i loto he Tohi Tapu, mo e to fakatata ai i loto he tau Fale he Kautu mo lauga he tau he Tau Fakamoli a Iehova ke he tau 1996 katoa.
2, 3. Ko e ha kua lata tonu ai ia Iakopo ke tohia e tohi ne fua e higoa hana?
2 Ko Iakopo, ko e tehina he Iki ko Iesu, kua talahaua he fakapotopotoaga Kerisiano fakamua. He taha magaaho he mole atu e liu tu mai ha Iesu, ne finaatu tokotaha ha tautolu a Iki ki a Iakopo ti ke he tau aposetolo oti. (1 Korinito 15:7) Fakamui, he magaaho ne fakatoka fakamana e aposetolo ko Peteru mai he fale puipui, ne tala age a ia ke he matakau Kerisiano ne fakapotopoto: “Kia tala age e mutolu e tau mena nai kia Iakopo mo e tau matakainaga.” (Gahua 12:17) Kua hagahaga ai ko Iakopo, pete nakai ko e aposetolo a ia, kua ha ha he kau fakatufono ne fono i Ierusalema he magaaho ne fifili he tau aposetolo mo e tau patu ko e nakai lata e tau tagata Motu Kehe ne liliuina ke pilitome. Ne lafilafi oti e Iakopo e tau talahauaga, ti ko e tau fifiliaga ne fakamoli he agaga tapu kua fakailoa ke he tau fakapotopotoaga oti.—Gahua 15:1-29.
3 Kua kitia maali ai, kua fua he talahauaga motua ha Iakopo e mena aoga lahi. Ka e, kua talahau fakatokolalo e ia “ko e fekafekau he Atua mo e Iki ko Iesu Keriso” ni a ia. (Iakopo 1:1) Kua ha ha i loto he tohi hana mai he agaga e mahuiga he tau fakatonutonuaga mitaki mo e fakamafanaaga ma e tau Kerisiano he vaha nei. Kua oti ai he matatepu he tau tau ne fa ato hoko e tapaki fakamua he tau Roma a Ierusalema he Pule he Matakautau ko Cestius Gallus, he mole ai e fakamatalaaga lahi he tala mitaki “ke he tau tagata oti ke he lalolagi.” (Kolose 1:23) Ko e tau vaha uka a ia, ti kua lahi e mataala he tau fekafekau a Iehova kua amanaki tuai Hana a fakafiliaga ke fakahoko ke he motu a Iuta.
4. Ko e heigoa ne fakakite ko e tua lahi e tau Kerisiano fakamua ke he Kupu he Atua?
4 Ko e tau Kerisiano ia kua fita he moua oti e tau Tohiaga Tapu Heperu mo e laulahi he tau Tohiaga Tapu Heleni. Ke tuga he fakakite mai he tau fatiakiaga loga ha lautolu ke he tau tohi fakamua, kua kitia maali ai e falanakiaga he tau Kerisiano ne tohia e Tohi Tapu ke he Kupu he Atua. Kua lata foki ia tautolu he vaha nei ke fakaako fakamakamaka pihia e Kupu he Atua mo e fakagahuahua ai he tau momoui ha tautolu. Ke maeke ia tautolu ke fakauka, kua lata ia tautolu ke moua e malolo mo e fakamafanaaga fakaagaga ne foaki mai he tau Tohiaga Tapu.—Salamo 119:97; 1 Timoteo 4:13.
5. Ko e ha kua lata a tautolu he vaha nei mo e takitakiaga pauaki, mo e to moua ai e tautolu i fe?
5 He vaha nei kua tutu e tau tagata he kapikapi he ‘matematekelea lahi, nakai pihia taha mena tali mai he kamataaga he lalolagi, kua hoko ni ke he vaha nai; ti nakai tuai pihia foki.’ (Mataio 24:21) Kua falanaki e fakahaoaga ha tautolu ke he takitakiaga faka-Atua. Ka e moua fefe e tautolu e mena nei? He hafagi e tau loto ha tautolu ke he tau fakaakoaga he Kupu mai he agaga he Atua. To takitaki atu he mena nei a tautolu ke ‘eke mo tau tagata omaoma ke he kupu,’ ke tuga e tau fekafekau fakamoli a Iehova he tau vaha i tuai. Kua lata ia tautolu ke totou mo e fakaako fakamakutu e Kupu he Atua mo e fakaaoga ai ke he fakahekeaga a Iehova.—2 Timoteo 2:15; 3:16, 17.
Fakauka mo e Fiafia Lahi
6. Ko e ha kua lata ia tautolu ke moua e fiafia lahi he fakafehagai mo e tau kamatamata?
6 He kamataaga he tohi hana, ne talahau e Iakopo e fiafia lahi, ko e fua ke ua aki he agaga he Atua. Kua tohi e ia: “Haku a tau matakainaga na e, kia manatu a mutolu ko e mena ke fiafia lahi ai ka moua a mutolu he tau kamatamata kehekehe; He iloa e mutolu ko e kamatamata he tua ha mutolu, kua tupu mai ai e fakauka. Ka kia toka e fakauka ke eke hana gahua katoatoa, kia katoatoa ai mo e fakamaopoopo ai a mutolu, kia nakai toe ha mena kua nakai moua.” (Iakopo 1:2-4; Kalatia 5:22, 23) Kua maeke fefe ke talahau ko e “mena ke fiafia lahi” ke fakafehagai mo e tau kamatamata loga? E, kua talahau pihia foki e Iesu he hana a Lauga he Mouga: “Uhoaki a mutolu ka faikupu kelea a lautolu, mo e favale kia mutolu, mo e tukumale pikopiko a lautolu kia mutolu ke he tau mena kelea oti ha ko au. Kia kolikoli a mutolu mo e fiafia ni; ha ko e ha ha he lagi ha mutolu a palepale kua lahi.” (Mataio 5:11, 12) Kua ha ha ai e fiafia lahi he mamakona he kitia e fakamonuinaaga a Iehova ke he ha tautolu a tau laliaga, he pehi atu a tautolu ke he foliaga he moui tukulagi.—Ioane 17:3; 2 Timoteo 4:7, 8; Heperu 11:8-10, 26, 35.
7. (a) Liga to lagomatai fefe a tautolu ke fakauka? (e) Ke tuga a Iopu, liga to palepale fefe a tautolu?
7 Kua fakauka foki a Iesu “ha ko e fiafia kua toka ki mua hana.” (Heperu 12:1, 2) He onoono fakamitaki atu ke he fakafifitakiaga malolo ha Iesu, kua maeke foki ia tautolu ke fakauka! Tuga ne talahau ai e Iakopo he vala fakahiku he tohi hana, na fakamonuina fakalahi e Iehova a lautolu ne fakatumau e fakamoli. “Kitiala, kua talahau e tautolu kua monuina a lautolu kua fakauka,” he talahau e Iakopo. “Kua fanogonogo a mutolu kehe fakauka a Iopu, kua iloa foki e mutolu e fakahikuaga ha he Iki, kua fakaalofa fakalahi mai e Iki mo e hofihofi noa.” (Iakopo 5:11) Manatu la e palepale he fakamoliaga ha Iopu he magaaho ne liuaki age e malolo tino hana mo e ke he olioliaga he moui fiafia katoa, mo lautolu ne kua ofania. Kua maeke he fakauka he mahani fakamoli ke tamai ki a koe e olioli pihia he Parataiso he maveheaga ma e lalolagi fou he Atua, ke eke mo fakatokolugaaga ke he fiafia lahi he fekafekau ki a Iehova he mogo tonu nei.
Kumikumi e Iloilo
8. To maeke fefe ia tautolu ke moua e iloilo moli, aoga mitaki, mo e fakalataha fefe ai e liogi ke he mena nei?
8 Ko e ha tautolu a fakaako fakamakutu ke he Kupu he Atua, fakalataha mo e fakaaogaaga kua aoga lahi, ka fakatupu mai e iloilo mahani Atua, ati maeke ai ia tautolu ke fakauka ke he tau kamatamata ne ha ha he fakatokaaga kelea ne fa e mate ha Satani. To maeke fefe ia tautolu ke iloa ke moua e iloilo pihia? Kua talahau mai e Iakopo ki a tautolu: “Kaeke ha ha ia mutolu taha kua nakai fai iloilo, kia ole atu a ia ke he Atua, ko ia kua foaki mai mo e totonu ke he tau tagata oti mo e nakai tauage; ti foaki mai ai kia ia. Ka kia ole atu a ia mo e tua, aua neke mahalohalo ha ko ia kua mahalohalo kua lata a ia mo e peau he tahi kua fafati mai he matagi mo e fepokaki.” (Iakopo 1:5, 6) Kua lata ia tautolu ke liogi fakamakamaka, fakalataha mo e falanakiaga ko e to logona e Iehova e tau olelalo ha tautolu mo e to talia e ia he magaaho mo e puhala ni hana.
9. Fakamaama fefe e Iakopo e iloilo mahani Atua mo e hana a fakaaogaaga?
9 Ko e mena fakaalofa mai ia Iehova e iloilo mahani Atua. He fakamaama e tau mena fakaalofa ia, ne pehe a Iakopo: “Ko e tau mena mitaki oti kua foaki noa mai, katoa mo e tau mena fakaalofa oti kua katoatoa ai e mitaki, mai luga e tau mena ia, kua hifo mai mai he Matua he maama, ko ia nakai ha i ai ha mena hikihikifano, po ke mafoki fakatote.” He fakahikuaga he hana a tohi, ne fakamaama e Iakopo e fua he moua e iloilo moli he magaaho ne pehe a ia: “Ko hai kia ia mutolu kua iloilo mo e maama? kia fakakite mai e ia ke he tau mahani mitaki hana tau gahua mo e loto holoilalo ha i ai e iloilo. . . . Ko e iloilo mai luga, kua fakamua hana a mea, ti mafola, ti totonu, ti fulumokoi, kua puke ke he fakaalofa mo e tau fua mitaki, nakai fakaalofa fakaigati, nakai fakatupua.”—Iakopo 1:17; 3:13-17.
10. Fefe e kehe he lotu fakavai mo e lotu moli?
10 He kautu he lotu fakavai he lalolagi, pete i Kerisitenitome po ke he falu motu, kua fa mahani e tau tagata tapuaki ke aga mau ke lologo e tau lologo fakaheke, fanogonogo ke he tau liogi fa liu fatiaki, mo e liga fanogonogo ke he lauga. Kua nakai fai fakamafanaaga ne kua foaki ma e fakapuloaaga he fekau he amaamanakiaga, ha kua nakai kitia he laulahi he tau lotu e monuina mitaki lahi anoiha. Ko e amaamanakiaga lilifu he Kautu faka-Mesia he Atua kua nakai talahau po ke kua kehe ni e maamaaga ki ai. Ne talahau fakaperofeta mai e Iehova hagaao kia lautolu ne mumui ki a Kerisitenitome: “Ko e ua e mena kelea kua eke he motu haku; kua tiaki e lautolu au ko e vai puna he moui, ti keli e lautolu e tau vaikeli ma lautolu, ko e tau vaikeli maihiihi nakai puke ai ha vai.” (Ieremia 2:13) Ti ko lautolu kua nakai fai vai he kupu moli. Kua mokemoke mo e iloilo mai he lagi.
11, 12. (a) Kua lata he iloilo faka-Atua ke omoomoi fefe a tautolu? (e) Hagaao ke he heigoa ne hataki he iloilo faka-Atua a tautolu?
11 Kua kehe ha ia mai he Tau Fakamoli a Iehova he vaha nei! Mo e malolo mua ue atu ne foaki he Atua, kua fakapuke e lautolu e lalolagi mo e tala mitaki he Hana a Kautu ne fa e hau. Ko e iloilo ne fakamatala e lautolu kua fakave nivaniva ni ke he Kupu he Atua. (Fakatatai Tau Fakatai 1:20; Isaia 40:29-31.) Moli, kua fakaaoga fakamitaki e lautolu e iloilo moli mo e maamaaga he fakapuloa e finagalo mua ue atu he Atua mo e Tufuga ha tautolu. Kua lata ai ia tautolu ke fioia ki a lautolu oti he fakapotopotoaga ke “puke . . . ke he maama mitaki ke he hana [Atua] finagalo, ke he pulotu oti katoa mo e loto matala kua fakalata ke he Agaga.” (Kolose 1:9) He fai fakaveaga pehenei, ko e tau fuata mo e tau fuakau to omoomoi tumau he tau loto ke “eke a mutolu mo tau tagata omaoma ke he kupu.”
12 Ne hataki mai he “iloilo mai i luga” ki a tautolu hagaao ke he tau agahala ka tupu mai e nakai talia faka-Atua. “Hanai, ko e haku a tau matakainaga fakahelehele na e,” he talahau e Iakopo. “Kia takitokotaha e tau tagata mo e alumaki ke fanogonogo, kia fakatuai ke vagahau atu, kia fakatuai ke he ita. Ha ko e mena nakai tupu e tututonu mai he Atua mai he ita he tau tagata.” E, kua lata ia tautolu ke alumaki, muamua, ke fanogonogo ke he fakatonutonuaga faka-Atua mo e fakagahuahua ai. Ka e, kua lata foki ia tautolu ke puipui mai he fakaaoga fakahanoa e “mena tote” ia, ko e alelo. Puhala mai he palau, utatala goagoa, po ke tala ni hana a taofiaga, kua maeke he alelo ke fakatai ke tugi e “tau akau loga.” Kua lata ai ia tautolu ke feaki e loto mafola mo e fakauka ke he tau feoakiaga oti ha tautolu.—Iakopo 1:19, 20; 3:5.
13. Ko e ha kua mua atu e aoga ke talia e tautolu e “kupu ne to”?
13 “Ko e mena ia,” he tohi e Iakopo, “kia tiaki ai e tau mena oti kua pilo, mo e tau mena kua puke he kelea, ka kia talia mo e mahani molu e kupu ne to, kua maeke ke fakamomoui ha mutolu a tau agaga.” (Iakopo 1:21) Ko e lalolagi lotokai nei, fakalataha mo e tau velevelemena ne palau he puhala moui mo e tau mahani kolokolovao, kua amanaki ke mole atu. “Ka ko e tagata kua eke e finagalo he Atua to tumau a ia tukulagi.” (1 Ioane 2:15-17) Kua mua atu ha ia e aoga, he mogoia, ke talia e tautolu e “kupu ne to”! Ko e iloilo ne foaki he Kupu he Atua kua tu mamao mai he mahani kelea he lalolagi ne fa e mate nei. Nakai manako a tautolu ke moua e mahani kelea ia. (1 Peteru 2:1, 2) Kua lata ia tautolu ke moua e fakaalofa he kupu moli mo e to e tua malolo he tau loto ha tautolu, ati to maeke ai ke fifili e tautolu ke nakai ke fakakeu mai he tau puhala tututonu a Iehova. Ka e ko e e ni ka ia ke fanogonogo ke he Kupu he Atua?
Kua Eke mo “Tau Tagata Omaoma ke he Kupu”
14. Maeke fefe ia tautolu ke eke mo tau tagata “fanogonogo” mo e tau tagata “omaoma” he Kupu?
14 Kua totou e tautolu ia Iakopo 1:22: “Kia eke a mutolu mo tau tagata omaoma ke he kupu, ka e aua neke fanogonogo hokoia ki ai, ke fakahehe ai e mutolu a mutolu.” “Kia eke a mutolu mo tau tagata omaoma ke he kupu”! Kua fakamaama moli e mataulu tala nei he tohi ha Iakopo. Kua lata ia tautolu ke fanogonogo, ti taute “pihia”! (Kenese 6:22) Tokologa he vaha nei ne talahau kua lata ni ke fanogonogo ke he lauga mo e fakalataha ke he falu tapuaki ke fakalilifu he falu magaaho, ti toka ai e lautolu he mena ia. Liga manamanatu a lautolu ka moui a lautolu ke he ‘moui mitaki’ ne hagaao ke he ha lautolu ni a onoonoaga, kua lata ni he naia. Ka e kua tohia mai e Iesu Keriso: “Ko e tagata ka fia mui mai kia au, aua neke omaoma a ia kia ia, ka e nikiti a hana satauro, mo e mui mai ai kia au.” (Mataio 16:24) Ko e taute poa ne koe a koe mo e fakauka he muitua ke he fakatokaaga a Iesu he taute e finagalo he Atua, kua lata tonu ai mo e tau Kerisiano moli. Ki a lautolu, ko e finagalo he Atua he vaha nei kua tatai ni mo e he senetenari fakamua he magaaho ne poaki age e Iesu ne liu tu mai: “Hanei, kia o atu a a mutolu ke eke e tau motu oti kana mo tutaki.” (Mataio 28:19) Fefe e tauteaga hau ke he puhala nei?
15. (a) Ko e heigoa e fakataiaga ne foaki e Iakopo, ke fakakite e puhala ke taute a tautolu ke fiafia ko e “tau tagata omaoma ke he kupu”? (e) Ko e ha ko e nakai ko e e na ia ke tapuaki fakalilifu noa?
15 Kaeke ke fakatumau a tautolu ke fakakiakia atu ke he Kupu he Atua, to eke ai ke tuga e fakaata he fakakite mai ki a tautolu ko e faga tagata fefe a tautolu. Kua talahau e Iakopo: “Ko ia kua kikite ke he fakatufono kua katoatoa e mitaki ha i ai e tokanoaaga, mo e tumau ki ai, kua nakai fanogonogo fakanimonimo e tagata ia, ka kua eke e ia e gahua, to monuina e ia ke he hana omaoma.” (Iakopo 1:23-25) E, to fiafia ai a ia ‘ka eke e ia e kupu.’ Ka e, kua mua atu e aoga ke lata ke eke ‘mo tau tagata omaoma’ ke he tau puhala oti he ha tautolu a tau momoui faka-Kerisiano. Kia nakai lata ia tautolu ke fakahehe a tautolu ni he manamanatu ko e e ni a ia ka o atu ke he tapuakiaga ke fakalilifu noa. Ne fakatonutonu mai e Iakopo ki a tautolu ke onoono ke he falu puhala he tapuakiaga moli ne liga holia foki he tau Kerisiano makutu. Ne tohi e ia: “Ko e hanai e oma ke he Atua kua mitaki mo e fakamoli ki mua he Atua e Matua, ke ahi e tau tagata kua mamate e tau matua, mo e tau fifine takape ke he ha lautolu a matematekelea, kia leveki foki e ia a ia neke ilaila a ia he lalolagi.”—Iakopo 1:27.
16. Ke he tau puhala fe ne eke a Aperahamo mo “kapitiga a Iehova,” mo e maeke fefe ia tautolu ke moua Hana a kapitiga?
16 Kua nakai lata ni he naia ke talahau noa, ‘Tali tonu au ke he Atua,’ ti toka ai he mena ia. Ke tuga ne fakakite mai ia Iakopo 2:19: “Kua talia e koe kua tokotaha maka ni e Atua; kua mitaki ia; kua talia foki he tau temoni mo e vivivivi a lautolu.” Ne pehi mai e Iakopo ko e “tua, kaeke ke nakai ha i ai e tau gahua, ti mate ni a ia ha ko e tokotaha ni,” mo e hagaao atu ki a Aperahamo, he pehe: “Ne gahua fakalataha hana tua mo e hana tau gahua, ko e tau gahua foki kua fakakatoatoa ai e tua.” (Iakopo 2:17, 20-22) Kua putoia e tau gahua a Aperahamo ke foaki age e lagomatai ma e hana magafaoa, fakakite e mahani fakamokoi, tauteute ke poa a Isaako, mo e “fakailoa ke he tau tagata” e tua nakai maueue ke he maveheaga he Atua “he māga kua fai fakaveaga,” ko e Kautu faka-Mesia anoiha. (Kenese 14:16; 18:1-5; 22:1-18; Heperu 11:8-10, 13, 14, fakatatai NW; Heperu 13:2.) Ati kua lata tonu ai, he “talahaua foki a ia, ko e kapitiga he Atua.” (Iakopo 2:23) Liga kua ui foki a tautolu mo ‘tau kapitiga a Iehova’ he fakamatala ai e tautolu e tua mo e amaamanakiaga ha tautolu ke he ha hana a Kautu he tututonu ne fa e hau.
17. (a) Ko e ha kua “talahaua tututonu” a Raava, mo e palepale fefe a ia? (e) Ko e heigoa e tohi loagitu ne foaki he Tohi Tapu hagaao ki a lautolu ne ‘eke mo tau tagata omaoma ke he kupu’? (i) Kua palepale fefe a Iopu, mo e ko e ha?
17 Ko lautolu ne ‘eke mo tau tagata omaoma ke he kupu’ kua “talahaua tututonu . . . ha ko e tau gahua, ka e nakai ko e tua hokoia.” (Iakopo 2:24) Ko Raava foki taha ne lafi e gahua ke he hana a tua ke he “kupu” he logona e ia e tau gahua malolo mua ue atu a Iehova. Ne fufu e ia e tau tagata kolo a Isaraela mo e lagomatai a lautolu ke fehola, mo e ti fakamaopoopo e ia a lautolu he fale he matua tane hana ke hao mai. He liu tu mai, to fiafia ha a ia ka iloa ko e hana tua, lafi aki e tau gahua, kua taute aki a ia ke eke mo matua tupuna fifine he Mesia! (Iosua 2:11; 6:25; Mataio 1:5) Kua foaki mai ia Heperu veveheaga 11 e tohi loagitu hagaao ke he falu ne kua ‘eke mo tau tagata omaoma’ he fakatata ha lautolu a tua, mo e to mahuiga e palepale ha lautolu. Nakai lata foki ia tautolu ke nimo a Iopu, ne talahau he magaaho ne lahi mahaki e kamatamata: “Kia monuina ai e higoa a Iehova.” Ke tuga kua mailoga ai e tautolu, ko e hana a tua mo e tau gahua kua fua mai e palepale ne mua ue atu. (Iopu 1:21; 31:6; 42:10; Iakopo 5:11) Ke tuga ai, to tamai he ha tautolu a fakauka he vaha nei ko e “tau tagata omaoma ke he kupu” e mamali he taliaaga a Iehova.
18, 19. Ko e tau matakainaga ne tauage ke he vaha loa kua eke fefe mo “tau tagata omaoma ke he kupu,” mo e ko e heigoa e tau monuina ne tamai he tau gahua ha lautolu?
18 Ha ha ia lautolu ne lahi e fakauka ke he tau tau ko e ha tautolu a tau matakainaga he Fahi Uta i Europa. Ha kua uta kehe ai e loga he tau mena fakakaupa, ko lautolu nei kua eke moli mo “tau tagata omaoma ke he kupu” ke he ha lautolu a kaufakalatahaaga fou. Ko e tau misionare mo e tau paionia mai he tau motu ne katofia ia ni kua o atu ai ke lagomatai ke fakaako mo e ke fakatokatoka. Kua fakafano he la i Finilani mo e falu he tau lala he Sosaiete he Kolo Toko he kalakala ia ni e tau tagata makutu ke ta fale, mo e kua fakatupe he tau matakainaga loto fakamokoi he lalolagi katoa ke ta e tau ofisa fou he la mo e tau Fale he Kautu.—Fakatatai 2 Korinito 8:14, 15.
19 Kua makutu lahi ha e tau matakainaga ia ne tauage he vaha loa ke fakalataha atu ke he fonua! Kua ‘gahua a lautolu, mo e fakamakamaka ai a lautolu’ ke hokotia, ke tuga ke tutuli ai e tau magaaho ne nakai moua he magahala he “tau aho kua kelea ai.” (1 Timoteo 4:10; 2 Timoteo 4:2) Ke fakatai ki ai, ia Aperila e ne mole, i Alapania, haia ai ne mua atu e eke fakakelea, ko e tau ota katoa he Tau Tala he Kautu ne mataulu “Ko e Ha ne Puke ai e Moui he Tau Lekua?” kua tufatufa ai ke he tolu ni e aho. Ko e mena mitaki lahi anei ke fakahoko he mole e Fakamanatuaga he matulei a Iesu, ne fakalataha ki ai e 3,491 tagata—kua tokologa mai he tau tagata fakamatala ha lautolu ne 538.
20. Ko e heigoa ne fakakite mai he faoa ne o ke he Fakamanatuaga he magaaho e kua mole, mo e to maeke fefe ke lagomatai e tokologa?
20 Kua lahi foki e lafi he falu motu ke he fakamauaga he tau faoa ne o he Fakamanatuaga, he tau ko e mena kua tupu tolomaki he tau tau e kua mole ti molea e 10,000,000. He tau matakavi loga ko lautolu ne fou, kua fakamalolo e tua ha lautolu he o atu mo e ha ha ke he Fakamanatuaga, kua ‘eke mo tau tagata omaoma ke he kupu.’ Maeke nakai ia tautolu ke fakamafana atu ki a lautolu ne fakalataha mai laia ke moua e monuina ia?
21. Ke felauaki mo e ha tautolu a lauga he tau, ko e heigoa e puhala kua lata ia tautolu ke tutuli, mo e ko e heigoa e folia?
21 Ke tuga e tau Kerisiano makutu ia he senetenari fakamua, mo e loga foki tali mai he vaha ia, kia lata a tautolu ke uku fakamakamaka ke ‘poi mau atu ke he fakamailoga ke moua ai e palepale’ he moui tukulagi, pete ni a ia ke he Kautu he lagi po ke ke he lalolagi. (Filipi 3:12-14) Kua lata ai mo e tau laliaga katoa ha tautolu ke moua e palepale ia. Nakai ko e magaaho anei ke liliu tua ke eke mo tau tagata fanogonogo hokoia, ka e ko e magaaho he tau magaaho oti ke ‘fakamalolo mo e gahua.’ (Hakai 2:4; Heperu 6:11, 12) He ‘talia ke to e kupu,’ kia ‘eke a tautolu mo tau tagata omaoma ke he kupu mo e fiafia lahi’ he mogonei ato hoko atu ai ke he vaha tukumuitea ka hau.
Maeke Fefe a Koe ke Tali?
◻ Maeke fefe ia tautolu ke fakauka mo e fiafia lahi?
◻ Ko e heigoa e ‘iloilo ne hifo mai luga,’ mo e maeke fefe ke tutuli e tautolu?
◻ Ko e ha kua lata ia tautolu ke ‘eke mo tau tagata omaoma ke he kupu, ka e aua neke fanogonogo hokoia ki ai’?
◻ Ko e heigoa e tau hokotakiaga ne kua lata ke fakalagalaga aki a tautolu ke eke “mo tau tagata omaoma ke he kupu”?
[Fakatino he lau 15]
Kia hafagi foki e tautolu e tau loto ha tautolu ke he fakaakoaga faka-Atua
[Fakatino he lau 16]
Kua palepale e fakamoliaga ha Iopu he liuaki ki a ia e moui fiafia katoa, mo lautolu ne kua ofania