Fakaalofa Faka-Kerisiano ke he Tau Tagata Kehe he Lalolagi Mavehevehe
“Lata he talia e tautolu e tau tagata pihia, kia eke a tautolu mo tau lagomatai ke he kupu moli.”—3 IOANE 8.
1. Ko e heigoa e tau mena fakaalofa kua manako lahi ne kua age he Tufuga ke he tau tagata?
“KUA nakai fai mena mitaki ke he tagata i lalo he lā, ka kia kai a ia, mo e inu, mo e fiafia; ha kua tumau ia kia ia mai hana tau gahua, ke he tau aho oti he hana moui, kua foaki mai he Atua kia ia i lalo he lā.” (Fakamatalaaga 8:15) Fakalataha mo e tau kupu ia kua talahau he tagata fakamatala kupu Heperu i tuai ki a tautolu ko e Atua ko Iehova ne nakai ni manako ke he hana a tufugatia ko e tagata ke olioli mo e fiafia ka e foaki foki e tau kakano ma lautolu ke taute pihia. Ke he fakamauaga tuai he tagata ko e manako fa mahani he vahaloto he tau tagata ke he tau mena oti kua kitia ai ke olioli a lautolu mo e ke ha ai e magaaho fiafia.
2. (a) Kua fakaaoga hehe fefe he tau tagata e mena ne finagalo e Iehova ma lautolu? (e) Ko e heigoa e fua?
2 Kua nonofo a tautolu he vaha nei he fakalatahaaga kumi fakafiafiaaga ne kua lavelave e tau tagata he kumikumi e tau fakafiafiaaga mo e tau magaaho fiafia. Ko e laulahi he tau tagata kua eke ke “ofaofa he tau tagata a lautolu ni, . . . to manako lahi ke he tau mena ke fiafia ki ai, ka e manako tote ke he Atua,” tuga he talahau tuai mai he Tohi Tapu. (2 Timoteo 3:1-4) Ko e mena nei, moli, ko e keukeuaga muikau ke he mena ne finagalo he Atua ko Iehova. Kaeke ke mua ai e magaaho fiafia, po ke ke he puhala moui ne loto lahi a lautolu ki ai, kua nakai ha ha ai e fakaaue, ti ko e “tau mena fakateaga oti ni haia, mo e kai ai e matagi.” (Fakamatalaaga 1:14; 2:11) Ti ke he fakahikuaga nei kua puke e lalolagi ke he tau tagata matimati mo e hauhaua, ne kua takitaki ke he loga he tau mena vihi he fakalatahaaga. (Tau Fakatai 18:1) Kua taute e tau tagata ke tuaha ke he taha mo e taha mo e eke ke feveheveheaki e tau tagata lanu kehekehe, fakamatakau, fakalatahaaga, mo e fakatupe.
3. Maeke fefe a tautolu ke kumi e olioli mo e makonaaga moli?
3 Ko e kehe a ia he tau mena kaeke ke fifitaki e tau tagata ke he puhala a Iehova he fehagai mo e falu—he mahani totonu, fakamokoi, fakaalofa ke he tau tagata kehe! Ne fakamahino e ia ko e matapatu he fiafia moli nakai fakave ai ke he lali ha tautolu ke fakamakona ha tautolu a tau manako ni. Ka e, ko e kei hanei: “Kua mua e monuina hana ke foaki atu, ke he monuina hana ke talia mai.” (Gahua 20:35) Ke kumi e olioli moli mo e makonaaga, kua lata ia tautolu ke kautu mai he tau kaupaaga mo e tau feveveheaki ne kua liga ke fakataukalau aki a tautolu. Mo e kua lata ke fakalaulahi atu a tautolu ki a lautolu ne fekafekau fakalataha mo tautolu ki a Iehova. Kua lata moli ke omaoma a tautolu ke he fakatonutonuaga: “Lata he talia e tautolu e tau tagata pihia, kia eke a tautolu mo tau lagomatai ke he kupu moli.” (3 Ioane 8) Ko e fakakite he fakaalofa ke he tau tagata kehe ki a lautolu kua lata, ke he mena ne kua fahia a tautolu ki ai, kua aoga ai ke he ua e puhala—kua aoga ai ke he tau tagata ne foaki mo lautolu ne moua. Ko hai, mogoia, he vahaloto ha lautolu ne kua lata ia tautolu ke ‘talia e fakaalofa ke he tau tagata kehe’?
“Ke Ahi e Tau Tagata kua Mamate e Tau Matua, mo e Tau Fifine Takape”
4. Ko e heigoa e hiki he fakatokaaga he magafaoa ne kitia ai foki ke he falu he tau tagata a Iehova?
4 Kua gahoa e tau fakamauaga fiafia mo e tau magafaoa mauokafua he vaha nei. Ko e tokoluga he tupu he tau vevehe mo e tokologa he tau mamatua fifine nakai fai tane he lalolagi katoa kua hiki malolo ai e aga fakamagafaoa. Ti ko e fua, ko e tokologa ne kua eke mo Tau Fakamoli a Iehova ke he tau tau kua mole ne o mai ai he tau magafaoa mavehevehe. Kua liga tau vevehe po ke mavehevehe a lautolu mai he ha lautolu a tau hoa fakamau, po ke tau magafaoa matua taha. He lafi ai, ne talahau tuai e Iesu, ko e kupu moli ne fakaako e ia kua fua mai ke he veheveheaga ke he loga he tau magafaoa.—Mataio 10:34-37; Luka 12:51-53.
5. Ko e heigoa ne talahau e Iesu ne maeke ke eke mo punaaga he ati hakeaga ki a lautolu ne ha ha ai ke he tau magafaoa mavehevehe?
5 Kua mafanatia ha tautolu a tau loto ke kitia a lautolu ne fou kua tumau ke he kupu moli, mo e fa mahani a tautolu ke fakamafana a lautolu aki e maveheaga ati hake a Iesu: “Ko e moli, ke tala atu ni au kia mutolu, ko e tagata ke toka e fale, po ke tau matakainaga, po ke tau mahakitaga, po ke matua tane, po ke matua fifine, po ke hoana, po ke fanau, po ke fonua, ha ko au ni mo e vagahau mitaki, to moua e ia takiteau ke he mouiaga nai, ko e tau fale, mo e tau matakainaga, mo e tau mahakitaga, mo e tau matua fifine, mo e tau fanau, mo e tau fonua, katoa foki mo e favale mai, ka ko e moui he fahi atu ke moua ai e moui tukulagi.”—Mareko 10:29, 30.
6. Maeke fefe a tautolu ke eke mo ‘tau matakainaga, tau mamatua, mo e tau fanau’ ke he “tau tagata kua mamate e tau matua, mo e tau fifine takape” ne fakalataha mo tautolu?
6 Ko hai a lautolu nei ko e ‘tau matakainaga mo e tau matua fifine mo e tau fanau’? He kitia e numela lahi he tau tagata he Fale he Kautu, kua fa teau po ke molea atu, ne ui e lautolu a lautolu ko e tau matakainaga tane mo e tau mahakitaga ne nakai amanaki ti taute e tagata ke logona ko lautolu nei ko e hana a tau matakainaga tane, mo e tau mahakitaga, mo e tau matua fifine, mo e tau fanau. Manamanatu la ke he mena nei: Kua fakamanatu mai he tutaki ko Iakopo ki a tautolu ma e ha tautolu a tapuakiaga ke talia ki a Iehova, kua lata ia tautolu ke ‘ahi e tau tagata kua mamate e tau matua, mo e tau fifine takape ke he ha lautolu a matematekelea, kia leveki foki e tautolu a tautolu neke ilaila a tautolu he lalolagi.’ (Iakopo 1:27) Ko e kakano kua lata a tautolu ke nakai fakaata e tau aga fakalalolagi he fakaikaluga he mautu mo e tuaga tokoluga ke pa ha tautolu a gutuhala he fakaalofa hofihofi noa ke he “tau tagata kua mamate e tau matua, mo e tau fifine takape” pihia. Ka e, kua lata a tautolu ke fakalotomatala ke fakalaulahi ki a lautolu e ha tautolu a fakalatahaaga mo e fakaalofa ke he tau tagata kehe.
7. (a) Ko e heigoa e kakano moli he fakaalofa ke he tau tagata kehe ke he “tau tagata kua mamate e tau matua, mo e tau fifine takape”? (e) Ko hai foki ka liga ke maeke ke fakalataha he fakakite faka-Kerisiano e fakaalofa ke he tau tagata kehe?
7 Ko e fakakite he fakaalofa ke he tau tagata kehe ko e “tau tagata kua mamate e tau matua, mo e tau fifine takape” kua nakai putoia tumau he hokotia ke he mena ne kua nakai monuina ai a lautolu fakatino. Ko e tau magafaoa matua taha po ke tau magafaoa ne kua mavehevehe fakalotu kua nakai fa uka e tuaga fakatupe. Pete ia, ko e fioaga lago mitaki, ko e takeleaga he magafaoa, ko e fakalatahaaga mo e tau tagata he tau tau momoui kehekehe, mo e feutaaki he tau mena fakaagaga mitaki—ko e tau mena hanei he moui ne kua uho. He manatu ai e mena ia, nakai ko e fakalaulahi he magaaho, ka ko e agaga he fakaalofa mo e fakalataha ne kua aoga, ko e mitaki ha ia, ke he tau magaaho, ka fakalataha ai e “tau tagata kua mamate e tau matua, mo e tau fifine takape” foki ke fakakite e fakaalofa ke he tau tagata kehe ke he tau Kerisiano fakalataha!—Fakatatai 1 Tau Patuiki 17:8-16.
Fai Tagata Motu Kehe Nakai mo Tautolu?
8. Ko e heigoa e hiki kua kitia ke he loga he tau fakapotopotoaga he Tau Fakamoli a Iehova?
8 Kua nonofo a tautolu ke he vaha he tau tagata tokologa kua hiki ai ke nonofo ke he taha motu. “Molea ai ke he 100 e miliona he tau tagata he lalolagi katoa ne nonofo ai ke he tau motu ne nakai ko e tau motu moli ha lautolu, mo e 23 e miliona kua hiki ke he taha matakavi mai he ha lautolu a tau motu,” he talahau he World Press Review. Ko e fakahikuaga tonu he mena nei kua hoko ai ke he loga he tau matakavi, mua atu ke he tau taone lalahi, ko e tau fakapotopotoaga he tau tagata a Iehova ne kua fakatu ai ke he taha magahala he laulahi ke he taha e magafaoa po ke motu ka e mogonei kua ha ha ai e tau tagata mai he tau matakavi kehekehe he lalolagi. Liga moli e mena nei ke he mena ne nofo ai a koe. Ti kua lata fefe, mogoia, ha tautolu a kitekiteaga ki a lautolu nei e “tau tagata kehe” po ke “tau tagata motu kehe,” ne kua liga ui aki he lalolagi a lautolu, kua liga kehe ha lautolu a vagahau, tau aga fa mahani, mo e puhala moui mai he ha tautolu?
9. Ko e heigoa e matahele kelea lahi mahaki kua maeke ke hele aki a tautolu hagaao ke he ha tautolu a kitekiteaga ke he “tau tagata kehe” mo e “tau tagata motu kehe” ne o mai ke he fakapotopotoaga Kerisiano?
9 Tuku fakamukamuka ai, kua nakai lata ke fakaata e tautolu e ha aga vihiatia ke he tau tagata kehe ke taute a tautolu ke logona kua lata lahi tuai ni a tautolu ke he kotofaaga he iloa e kupu moli mai ia lautolu ne o mai he motu kehe po ke motu pouliuli; po ke nakai lata ia tautolu ke logona tuga ko e tau tagata nei ne o mai fou kua pulenoa ke he fakaaogaaga he Fale he Kautu po ke falu fale foki. Kua fakamanatu he aposetolo ko Paulo ke he falu he tau Kerisiano Iutaia he senetenari fakamua, ne toka ai e tau kitekiteaga pihia, ne nakai fai taha moli kua lata; ko e fakaalofa noa he Atua ne taute ai ke maeke he ha tagata taha ke moua e moui. (Roma 3:9-12, 23, 24) Kua lata ke olioli a tautolu ko e fakaalofa noa he Atua mogonei kua hokotia ai ke he tau tagata tokologa, ne ha ha ai ke he tau puhala kehekehe, ne fakatikai ai e magaaho ke logona ai e tala mitaki. (1 Timoteo 2:4) Maeke fefe ia tautolu ke fakakite ko e fiafia ha tautolu ma lautolu kua moli?
10. Maeke fefe a tautolu ke fakakite e tautolu e moli he fakaalofa ke he tau tagata kehe ke he “tau tagata motu kehe” ne ha ha mo tautolu?
10 Maeke ia tautolu ke muitua ke he fakamafanaaga a Paulo: “Kia fetaliaki a mutolu ko e taha kia taha, tuga foki a Keriso ne talia e ia a tautolu, kia hoko ai e fakahekeaga ke he Atua.” (Roma 15:7) He mataala ai ko e tau tagata mai he falu motu po ke mai he tau tutuaga ne fa nakai hagahaga mitaki, kua lata ia tautolu ke fakakite ki a lautolu e totonu mo e manamanatuaga he magaaho ka maeke ai a tautolu ke taute pihia. Kua lata ke fetaliaki mai a lautolu ke fakalataha mo tautolu, taute a lautolu takitaha “tuga ne tagata kua fanau ke he motu a ia,” mo e “fakaalofa atu a koe kia ia tuga na koe kia koe ni.” (Levitika 19:34) Liga ko e nakai mukamuka e mena nei ke taute, ka e to kautu a tautolu kaeke ke manatu e tautolu e fakatonutonuaga: “Aua neke mahani foki a mutolu fakalataha mo e lalolagi nai, ka kia faliu a mutolu ke he liu foki fakafou he tau loto ha mutolu, kia kumikumi e mutolu po ke heigoa e finagalo he Atua, ko e mena mitaki, kia talia foki mo e fiafia, ti kua katoatoa.”—Roma 12:2.
Gahua Mo Lautolu ne Tapu
11, 12. Ko e heigoa e manamanatuaga pauaki kua foaki ke he tau fekafekau pauaki ha Iehova i (a) Isaraela i tuai (e) he senetenari fakamua?
11 Ia lautolu ne lata moli mo e ha tautolu a manamanatuaga mo e fakaalofa ke he tau tagata kehe ko e tau Kerisiano momotua ne gahua malolo ma e levekiaga fakaagaga ha tautolu. Ne taute e Iehova e tau foakiaga pauaki ma e tau ekepoa mo e tau Levi i Isaraela i tuai. (Numera 18:25-29) Ke he senetenari fakamua, kua fakamafana foki e tau Kerisiano ke leveki ki a lautolu ne fekafekau ma lautolu ke he tau gahua kehekehe. Ko e fakamauaga ia 3 Ioane 5-8 kua mai ki a tautolu e kitiaaga fakaku ke he pipiaga tata he fakaalofa ne ha ha ai ke he tau Kerisiano fakamua.
12 Ko e aposetolo motua ko Ioane ne tanaki tokoluga e mahani totonu mo e fakaalofa ke he tau tagata kehe ne fakakite e Kaio ke he falu matakainaga tane ne fakafano ke ahi atu ke he fakapotopotoaga. Ko e tau matakainaga tane nei—fakalataha mo Temetiu, kua fua ai e tohi—ko e tau tagata kehe oti po ke nakai iloa e Kaio fakamua. Ka e kua moua e lautolu e fakaalofa ke he tau tagata kehe “ha ko e mena o atu a lautolu ha ko e higoa [he Atua].” Ne tuku pehe e Ioane: “Lata he talia e tautolu e tau tagata pihia, kia eke a tautolu mo tau lagomatai ke he kupu moli.”—3 Ioane 1, 7, 8.
13. Ko hai he vahaloto ha tautolu he vaha nei kua lata he ‘talia e fakaalofa ke he tau tagata kehe’?
13 He vaha nei, i loto he fakatokatokaaga a Iehova, kua ha ha ai tokologa ne fakamakamaka fakamalolo e lautolu a lautolu ke lata mo e fakalatahaaga katoatoa he tau matakainaga. Kua fakalataha ki ai e tau leveki faifano, ne fakaaoga e tau magaaho ha lautolu mo e malolo he taha fahi tapu ke he taha fahi tapu he ati hake ai e tau fakapotopotoaga; tau misionare, ne toka hifo e tau magafaoa mo e tau kapitiga ha ko e fakamatalaaga ke he tau motu kehe; lautolu ne fekafekau ke he tau kaina Peteli mo e tau la ofisa, ne foaki noa ha lautolu a tau fekafekauaga ke lagomatai e gahua fakamatala he lalolagi katoa; mo lautolu ke he fekafekauaga paionia, ne fakaaoga lahi e tau vala magaaho mo e malolo ha lautolu ke he fekafekauaga he fonua. Fakamukamuka ai, ko lautolu oti nei kua gahua malolo, nakai ke lata mo e lilifu po ke talahaua ai fakatagata, ka e mai he fakaalofa ma e fakamatakainaga Kerisiano mo e ma Iehova. Kua uho a lautolu ma e ha tautolu a fakafifitakiaga kakano ha ko e ha lautolu a fakamoli solu katoa mo e kua lata moli he ‘tuku age e fakaalofa ke he tau tagata kehe.’
14. (a) Kua maeke fefe ai a tautolu ke eke mo tau Kerisiano mitaki he magaaho ka fakakite e tautolu e fakaalofa ke he tau tagata kehe ki a lautolu ne tua? (e) Ko e ha ne pehe ai a Iesu kua fifili e Maria e “mena uho”?
14 He magaaho ka “talia e tautolu ke fakaalofa ke he tau tagata kehe pihia,” kua tuhi mai he aposetolo ko Ioane, kua “eke a tautolu mo tau lagomatai ke he kupu moli.” Ke he kakano kua eke a tautolu mo tau Kerisiano mitaki he fakahikuaga. Kakano anei ha ko e gahua faka-Kerisiano kua fakalataha mo e taute e mitaki ke he tau tagata ne tua. (Tau Fakatai 3:27, 28; 1 Ioane 3:18) Kua ha ha ai foki e tau palepale ke he taha puhala. He magaaho ne talia ai a Iesu ke he kaina ha laua ko Maria mo Mareta, ne manako a Mareta ke eke mo leveki mitaki he tauteute ai e “tau mena loga” ma Iesu. Ne fakakite e Maria e fakaalofa ke he tau tagata kehe ke he taha puhala foki. Kua “nofo a ia ki lalo ke he tau ve a Iesu, mo e fanogonogo ke he hana tau kupu,” mo e nava a Iesu ki a ia ha kua fifili e ia e “mena uho.” (Luka 10:38-42) Ko e tau fetutalaaki mo e tau fakatutalaaga mo lautolu ne kua leva e gahua kua fa fakafulufuluola aki e magaaho afiafi he fakalataha mo lautolu.—Roma 1:11, 12.
He Tau Magaaho Pauaki
15. Ko e heigoa e tau magaaho pauaki ne fakamoli ai ke eke mo tau magaaho fiafia he tau tagata a Iehova?
15 Ka e nakai muitua e tau Kerisiano moli ke he tau aga fa mahani po ke fakamanatu e tau aho okioki mo e tau kaiaga galue fakalalolagi, kua ha ai e tau magaaho ka fakalataha auloa ke olioli e fakalatahaaga he falu. Ma e fakatai, ne fina atu a Iesu ke he taonaga i Kana mo e foaki ke he olioli he magaaho ia he taute e mana fakamua hana i ai. (Ioane 2:1-11) Ti tatai ai ke he vaha nei, ko e tau tagata a Iehova kua ha ha i ai e tau magaaho fiafia auloa ke he tau magaaho pauaki pihia, mo e tau fakamanatuaga mo e kaiaga galue kua lata ne lafi fakalahi atu ke he tau magaaho pihia. Ko e heigoa, mogoia, kua lata?
16. Ko e heigoa e tau takitakiaga ke maeke ia tautolu ke ha ai e mahani mitaki ti pihia ni ke he tau magaaho pauaki?
16 He fakaako ha tautolu ke he Tohi Tapu, kua ako e tautolu e mahani kua lata ma e tau Kerisiano, mo e he mena nei kua muitua a tautolu ke he tau magaaho oti. (Roma 13:12-14; Kalatia 5:19-21; Efeso 5:3-5) Ko e tau fiafiaaga auloa, po ke he matutaki ke he tau mau hoana po ke ha kakano foki, nakai mai ki a tautolu e tokanoaaga ke toka e tau poakiaga Kerisiano ha tautolu po ke ke taute e taha mena ne nakai fa mahani ke taute; po ke kua nakai lago ki a tautolu ke muitua oti e tau aga fa mahani he motu ne nonofo ai a tautolu. Ko e loga he tau mena pihia kua fakave ke he tau gahua he lotu fakavai po ke matakutaku aitu, mo e falu ne putoia ke he tau mahani ne nakai talia ke he tau Kerisiano.—1 Peteru 4:3, 4.
17. (a) Ko e heigoa e tau mena moli ne fakakite he taonaga i Kana kua mitaki e fakatokatokaaga mo e tonu e levekiaga? (e) Ko e heigoa kua fakakite kua talia e Iesu e magaaho ia?
17 He totou e Ioane 2:1-11, kua nakai uka ia tautolu ke kitia e magaaho kua fakalaulahi atu mo e kua ha ha ai tokologa e tau tagata uiina i ai. Pete ia, ko Iesu mo e hana a tau tutaki kua “uiina” a lautolu; nakai kua aafe noa ni a lautolu, pete ni kua ha ha ai e falu ha lautolu kua tuga ke faoa atu ke he tagata leveki. Kua mailoga foki e tautolu ko e falu i ai kua “fekafekau” ti ha ha i ai mo e “tagata ne pule,” ne foaki e tau hatakiaga ke he mena ka uta po ke taute. Ko e tau mena oti nei kua fakakite mai ko e levekiaga kua mitaki ai e fakatokatokaaga mo e tonu ai e levekiaga. Kua fakaoti ai e fakamauaga he fakakite e mena ne taute e ia he taonaga, ne “fakakite mai ai e [Iesu] hana lilifu.” To fifili kia e ia e magaaho ke taute e mena ia ane mai kua hoha mo e miha e fakafiafiaaga? Kua nakai pihia ai.
18. Ko e heigoa e manatu kakano lahi kua lata ke taute ke he ha mena tupu fakafiafia?
18 Ka e kua mogoia, e ha magaaho pauaki ka liga ke leveki e tautolu? Kua manako a tautolu ke manatu ko e kakano he talia e falu mo e fakaalofa ke he tau tagata kehe ke liga ke eke a tautolu oti mo “tau lagomatai ke he kupu moli.” Ti, kua nakai lahi ni ke leipolo e mena tupu ko e fiafiaaga “Fakamoli.” Kua liga huhu ai e huhu, Ko e moli kia e fakamoliaga ko hai a tautolu mo e ko e heigoa ha tautolu ne talitonu ki ai? Kia nakai kitekite a tautolu kua lata ke he tau magaaho pihia ke iloa ai ko e molea fefe e mamao ha tautolu ke taute ai e tau aga fakalalolagi mo e hana a tau lagatau, he taute ai “e manako lahi he tino, mo e manako lahi he tau mata, katoa mo e tau mena he mouiaga nai ke hula ki ai.” (1 Ioane 2:15, 16) Ka e nakai, ko e tau magaaho hanei kua lata ke fakaata fakamitaki e matagahua ha tautolu ko e Tau Fakamoli a Iehova, mo e kua lata ke iloa moli e tautolu kua tamai e tautolu e lilifu mo e fakalilifu ki a Iehova.—Mataio 5:16; 1 Korinito 10:31-33.
‘Kia Fakaalofa ke he Tau Tagata Kehe mo e Nakai Loma’
19. Ko e ha kua lata a tautolu ke “fakaalofa ke he tau tagata kehe ko e taha ke he taha mo e nakai loma”?
19 Hane hifo fakahaga e tau tuaga he lalolagi mo e kua mahomo atu ki mua e feveheveheaki he tau tagata, kua lata ia tautolu ke taute e tau mena oti ne maeke ke fakamalolo aki e pipiaga tata ne ha ha ai ke he tau Kerisiano moli. (Kolose 3:14) Ke he fakaotiaga ne kua lata ia tautolu ke ha ha ai e “fakaalofa lahi ko e taha kia taha,” tuga he fakamafana e Peteru ki a tautolu. Ti, ke he tau kupu aoga, ne lafi e ia: “Kia ta age e tau mena fakaalofa ke he tau [tagata kehe] ko e taha ke he taha mo e nakai loma.” (1 Peteru 4:7-9, fakatatai NW.) Kua mautali nakai a tautolu ke fakaaoga e lotomatala ke fakaalofa ke he tau matakainaga ha tautolu, ke foaki e tautolu e mahani totonu mo e lagomataiaga? Po ke loma a tautolu ka tutupu mai e tau magaaho pihia? Kaeke ke taute pihia e tautolu, kua fakateaga e tautolu e olioli ka ha ha ia tautolu mo e galo foki e palepale he fiafia he taute e mitaki.—Tau Fakatai 3:27; Gahua 20:35.
20. Ko e heigoa e tau monuina kua fakatali ki a tautolu kaeke ke taute e tautolu e fakaalofa ke he tau tagata kehe he lalolagi mavehevehe he vaha nei?
20 Ko e gahua fakatata mo e tau Kerisiano fakalataha ha tautolu, ko e mahani totonu mo e fakaalofa ke he tau tagata kehe ke he taha mo e taha, to tamai e tau monuina nakai fai fakaotiaga. (Mataio 10:40-42) Kia lautolu pihia ne mavehe mai a Iehova to “nofo a ia mo lautolu. [To] nakai tuai fia kai a lautolu ti nakai tuai fia inu a lautolu.” Ke nonofo ai mo Iehova ko e olioli ai hana a maluaga mo e fakaalofa ke he tau tagata kehe. (Fakakiteaga 7:15, 16; Isaia 25:6) E, mai i mua ko e amaamanakiaga he olioli e fakaalofa ke he tau tagata kehe mai ia Iehova tukulagi.—Salamo 27:4; 61:3, 4.
Maeke Nakai a Koe ke Fakamaama?
◻ Ko e heigoa ha tautolu ka nakai lata ke fakaheu kaeke ke manako a tautolu ke kumi e olioli mo e makonaaga moli?
◻ Ko hai a lautolu e “tau tagata kua mamate e tau matua, mo e tau fifine takape,” mo e kua lata fefe a tautolu ke “leveki” a lautolu?
◻ Kua lata ke fefe e kitekiteaga ha tautolu ke he “tau tagata kehe” mo e “tau tagata motu kehe” ne ha ha mo tautolu?
◻ Ko hai a lautolu kua lata pauaki mo e manamanatuaga he vaha nei?
◻ Maeke fefe e tau magaaho pauaki ke fakaata e agaga moli he fakaalofa ke he tau tagata kehe?
[Tau Fakatino he lau 28, 29]
Ke he tau magaaho kai galue maeke a tautolu ke fakaalofa ke he tau tagata kehe he tau motu kehe, tau fanau nakai fai matua, ko lautolu ne gahua mau ke he fekafekauaga, mo e falu tagata ne uiina