Kia ‘Fakaneinei mo e Fakatalitali’

“Ha kua fakaneinei e tau mena ne eke ti fakatalitali ni ke he fakakite mai e tau tama he Atua.”​—ROMA 8:19.

1. Ko e heigoa e mena taha ia ni ne ha ha he vahaloto he tutuaga he tau Kerisiano he vaha nei mo e he tau Kerisiano he senetenari ke fakamua aki?

KO E tuaga he tau Kerisiano moli he vaha nei kua tatai ni mo e he tau Kerisiano he senetenari ke fakamua aki. Ne lagomatai he perofetaaga e tau fekafekau ha Iehova he vaha ia ke mailoga e magaaho ka hoko mai e Mesia. (Tanielu 9:24-26) Ko e perofetaaga taha ia ni ne talahau tuai e fakatulakiaga a Ierusalema ka e nakai fai fakailoaaga ke he tau Kerisiano ke iloa tuai e magaaho ka fakaotioti ai e maaga ia. (Tanielu 9:26e, 27) Ke tuga ia, ne foaki tonu he perofetaaga ke he tau tagata fakaako Tohi Tapu mahani fakamoli he senetenari ke 19 aki ke fakatalitali. He matutaki e “fitu e tau” he Tanielu 4:25 mo e “tau vaha he tau Motu Kehe,” ne fuafua e lautolu to moua he Keriso e pule he Kautu he 1914. (Luka 21:24, King James Version; Esekielu 21:25-27) Pete he ha i loto he tohi a Tanielu e tau perofetaaga, ka kua nakai ni fakailoilo he tau mena nei e tau tagata fakaako he Tohi Tapu ke fuafua e magaaho tonu ka fakaotioti ai e fakatokaaga katoa he tau mena nei ha Satani. (Tanielu 2:31-44; 8:23-25; 11:36, 44, 45) Ka e pete he pihia, nakai leva to hoko mai e mena nei, ha kua nonofo a tautolu he “vaha ke fakahiku.”​—Tanielu 12:4.a

Mataala he Magahala he Ha Ha Hinei a Keriso

2, 3. (a) Ko e heigoa ne fakakite e fakamoliaga lahi kua nonofo tuai a tautolu he magahala he ha ha hinei a Keriso he pule fakapatuiki? (e) Ko e heigoa ne fakakite kua lata he tau Kerisiano ke mataala tumau he magahala he ha ha hinei a Iesu Keriso?

² Moli, kua toka he perofetaaga e tau Kerisiano ke fakatalitali ato foaki age ke he Keriso e pule he Kautu he 1914. Ka kua hagaaki e “fakamailoga” ne mai e Iesu ke he hana a ha ha hi hinei mo e ke he fakaotiaga he fakatokaaga he tau mena, ke he tau mena tutupu. Mo e laulahi he tau mena nei kua kitia ai he mole atu e kamataaga he hana ha ha hinei. Ko e tau mena tutupu ia​—ko e tau tau, tau hoge, tau mafuike, tau tatalu, tupu lahi e mahani hepehepe, favale ke he tau Kerisiano, mo e fakamatala e tala mitaki he Kautu ke he lalolagi katoa​—kua eke ai mo fakamoliaga lahi kua nonofo a tautolu he mogonei he vaha he ha ha hinei a Keriso he pule fakapatuiki.​—Mataio 24:3-14; Luka 21:10, 11.

³ Ka ko e foliga katoa he fakatonuaga ha Iesu ke he hana tau tutaki ato fano kehe ai ko e: “Kia mataala.” (Mareko 13:33, 37; Luka 21:36) Ke totou fakaeneene e puhala ne tohi ai e tau kupu fakamafana nei ka fakakite kua nakai vagahau noa ni e Keriso ke fakatumau ke mataala ke he fakamailoga he kamataaga he hana ha ha hinei. Ka kua, poaki a ia ke he hana tau tutaki moli ke mataala tumau he magahala he hana ha ha hinei. Ti ko e heigoa ka matakaki e tau Kerisiano moli ke mataala ki ai?

4. Ko e heigoa e kakano he fakamailoga ne foaki e Iesu?

⁴ Ne talahau e Iesu hana perofeta lahi he tali atu ke he huhu: ‘Po ke hoko a fe e tau mena ia [tau mena tutupu ato fakaotioti e fakatokaaga he tau mena faka-Iutaia]? po ke heigoa foki e fakamailoga he hāu a ha ha hinei, mo e fakaotiaga he lalolagi?’ (Mataio 24:3) Ko e fakamailoga ne talahau tuai mai kua nakai ni fakakite e ha ha hinei he Keriso ka e pihia foki ke he tau mena tutupu ne takitaki atu ke he fakaotiaga he fakatokaaga he tau mena kelea he magaaho nei.

5. Fakakite fefe e Iesu he pete ni kua ha ha hinei fakaagaga, to “hau” agaia a ia?

⁵ Ne fakakite e Iesu to hau a ia mo e malolo mo e lilifu lahi he magahala he hana a “ha ha hinei” (Heleni, pa·rou·siʹa). Hagaao ke he “hau” ia (ne kitia he tau fakamaamaaga he kupu Heleni erʹkho·mai), ne talahau e ia: “Ati kitia ai ke he lagi e fakamailoga he Tama he tagata; ti tagi tatuki ai e tau magafaoa oti he lalolagi, ti kitia ai e lautolu e Tama he tagata kua hau ke he tau aolagi, mo e malolo, mo e lilifu lahi. . . . Kia manamanatu a mutolu ke he fakatai he mati; ka fakatoka mai hana tau lau, mo e matala mai hana tau lau, ti iloa ai e mutolu kua tata tuai e tau mafana. Ke pihia foki a mutolu, ka kitia e mutolu e tau mena oti ia [Keriso], ti iloa ai e mutolu, kua tata tuai a ia, ha he gutuhala ni. . . . Hanai, kia mataala a mutolu; ha kua nakai iloa e mutolu po ke magaaho fe ke hau ai e Iki ha mutolu. . . . Kia nonofo tauteute ai a mutolu; ha ko e magaaho nakai manatu ai e mutolu, ke hau ai e Tama he Tagata.”​—Mataio 24:30, 32, 33, 42, 44.

Ko e Hau he Ha a Iesu Keriso?

6. To hoko mai fefe e fakaotiotiaga a ‘Papelonia Lahi’?

⁶ Pete ni ko e Patuiki tali mai he 1914, kua lata agaia ia Iesu Keriso ke fakafili fakamua e tau fakatokaaga mo e tau tagata takitokotaha ato fakahoko e fakafiliaga ki a lautolu ne kitia e ia ke kelea. (Fakatatai 2 Korinito 5:10.) Nakai leva to fekau e Iehova e tau malolo fakapolitika ke fakaotioti a ‘Papelonia Lahi,’ ko e kautu he tau lotu fakavai he lalolagi. (Fakakiteaga 17:4, 5, 16, 17) Ne fakamahino tonu mai e aposetolo ko Paulo to fakaotioti e Iesu Keriso e “tagata he hala”​—ko e akoako kolokolovao a Kerisitenitome, ko e vala talahaua lahi haia ha ‘Papelonia Lahi.’ Ne tohia e Paulo: “Ti fakakite mai ke he vaha ia a ia kua mahani kelea, to tamate a ia he Iki ke he fafagu mai he hana fofoga, mo e fakaotioti a ia ke he fakakiteaga he hana haele mai.”​—2 Tesalonia 2:3, 8.

7. He magaaho ka hau e Tama he tagata he hana lilifu, ko e heigoa e fakafili ka taute e ia?

⁷ He vaha anoiha ne tata mai, to fakafili e Keriso e tau tagata he tau motu he fakave ai ke he puhala ne eke e lautolu ke he hana tau matakainaga ne ha ha agaia he lalolagi. Ne totou e tautolu: “Ka hau e Tama he tagata mo e hana lilifu, ko e tau agelu tapu oti foki fakalataha mo ia, ti nofo ai a ia ke he hana nofoaiki lilifu. To fakapotopoto ki mua hana e tau motu oti kana; ati vevehe kehekehe ai e ia a lautolu, tuga e leveki mamoe kua vevehe e tau mamoe mo e tau koti. To tuku e ia e tau mamoe ke he hana fahi matau, ka ko e tau koti ke he fahi hema. . . . To tala age e Patuiki, kua pehe age [ke he tau mamoe], Ko e moli, ke tala atu e au kia mutolu, ha ko e tau mena ne eke e mutolu ke he taha ne muikau ia lautolu ko e haku a tau matakainaga nai, ko au haia ne eke e mutolu ki ai. . . . Ati o atu ai [e tau koti] ke he fakahala tukulagi; ka ko e tau tagata tututonu ke he moui tukulagi.”​—Mataio 25:31-46.

8. Fakamaama fefe e Paulo e hau ha Keriso ke fakahoko e fakafiliaga ke he tau tagata nakai mahani Atua?

⁸ Tuga ne fakakite mai he fakataiaga ke he tau mamoe mo e tau koti, to fakahoko e Iesu e fakafiliaga fakahiku ki a lautolu ne nakai mahani Atua. Ne fakamafana age a Paulo ke he tau katofia tua auloa ne matematekelea “e okiokihaga fakalataha mo mautolu, ka fakakite mai e Iki ko Iesu mai he lagi, fakalataha mo e tau agelu he hana malolo. Ke he afi puhopuho, ke taui atu kia lautolu kua nakai iloa e Atua, mo lautolu kua nakai omaoma ke he vagahau mitaki he Iki ha tautolu ko Iesu Keriso. Ko lautolu ni ke fakahala ke he mahaikava tukulagi kia o kehe mo e Iki, mo e lilifu he hana malolo. Ka haele mai a ia kia fakaheke ai a ia ke he hana tau tagata tapu.” (2 Tesalonia 1:7-10) Mo e tau mena tutupu ofoofogia nei ne ha ha i mua ia tautolu, nakai kia lata ia tautolu ke fakagahuahua e tua mo e tumau ke mataala atu ke he hau a Keriso?

Fakatalitali mo e Fakaneinei ke he Fakakiteaga a Keriso

9, 10. Ko e ha ne fakatalitali a lautolu ne fakauku ne ha ha agaia he lalolagi ke he fakakiteaga ha Iesu Keriso?

⁹ To nakai ta mai hokoia ni he ‘fakakiteaga he Iki ko Iesu mai he lagi’ e fakaotiaga ke he tau tagata kelea ka e ta mai foki e palepale ma lautolu ne tututonu. Ko e tau matakainaga fakauku a Keriso ne toe agaia he lalolagi to moua e matematekelea ato hoko e fakakiteaga he Keriso, ka kua olioli a lautolu ha ko e amaamanakiaga lilifu ha lautolu he lagi. Ke he tau Kerisiano fakauku, ne tohia he aposetolo ko Peteru: “Kia fiafia a mutolu ha kua fakafetui a mutolu mo Keriso ke he hana tau mamahi, kia fiafia mo e olioli lahi ai a mutolu ka fakakite mai hana lilifu.”​—1 Peteru 4:13.

¹⁰ Kua fakamalolo a lautolu ne fakauku ke tumau ke tua fakamoli ato ‘fakapotopoto e Keriso a lautolu ki a ia’ ti ko e “kamatamata” he ha lautolu a tua “kia eke a ia mo mena ke hoko ai e navaaga, mo e lilifu, mo e fakahekeaga ka fakakite mai a Iesu Keriso.” (2 Tesalonia 2:1; 1 Peteru 1:7) Hagaao ke he tau Kerisiano ia ne fakauku he agaga, kua pehe ai: “[Ko e] talahauaga kia Keriso kua fakamoli ai kia mutolu. Ti kua makai nonofogati ai a mutolu ke he taha mena fakaalofa noa, kua fakata[litali] a mutolu ke he fakakiteaga he Iki ha tautolu ko Iesu Keriso.”​—1 Korinito 1:6, 7.

11. He fakatalitali ke he fakakiteaga ha Iesu Keriso, ko e heigoa he tau Kerisiano kua taute?

¹¹ Kua iloa foki e lautolu ne fakauku e tau manatu a Paulo, ne tohia: “Kua manatu au ko e mena noa e tau mamahi he vaha nai ke fakatai ke he monuina ke fakakite mai ia tautolu a mui.” (Roma 8:18) Kua nakai fakamalolo e tua ha lautolu ha ko e tau fuafuaaga he tau vaha. Kua fakalavelave lahi a lautolu ke he fekafekauaga a Iehova, he foaki e fakafifitaki mitaki lahi ma ha lautolu a tau hoa, ko e tau “mamoe kehe.” (Ioane 10:16) Iloa e lautolu ne fakauku nei kua teitei hoko mai tuai e fakaotiaga he fakatokaaga kelea nei, ati omaoma a lautolu ke he tomatomaaga a Peteru: “Kia pipi hake e tau tokupu he tau loto ha mutolu, kia nonofo fakalatalata, kia amaamanaki mo e loto katoatoa, ke he fakaalofa noa ke ta mai kia mutolu ka fakakite mai a Iesu Keriso.”​—1 Peteru 1:13.

“Kua Fakaneinei e Tau Mena ne Eke ti Fakatalitali”

12, 13. Ne ‘mahala ke popo vave’ fefe e tau tagata, mo e manako e tau mamoe kehe ke he heigoa?

¹² Fai mena foki kia e tau mamoe kehe ke nonofo mo e fakatalitali ki ai? E fai mena moli. He mole e vagahau ke he amaamanakiaga lilifu ha lautolu ne hiki e Iehova mo “tau tama” fanau hana he agaga mo e eke mo “tau hakeaga fakalataha mo Keriso” he Kautu he lagi, ne pehe a Paulo: “Kua fakaneinei e tau mena ne eke ti fakatalitali ni ke he fakakite mai e tau tama he Atua. Nukua mahala e tau mena ne eke ke he mena popo vave, nakai loto a ia ki ai, ka e pihia ha ko ia ne mahala ai. Ne fakamahala mo e amaamanaki, ha ko e mena to toka noa ai e tau mena ne eke mai he tupaaga ke he mena popo vave kia hoko atu ai kehe tokanoaaga ha ha he monuina he fanau he Atua.”​—Roma 8:14-21; 2 Timoteo 2:10-12.

¹³ Ha ko e agahala a Atamu, ne ‘mahala ke he mena popo vave’ e tau matohiaga oti hana, kua fanau ke he fakatupaaga he hala mo e mate. Kua nakai fakaai a lautolu ke tokanoa mai a lautolu hoko lautolu ni he fakatupa pihia. (Salamo 49:7; Roma 5:12, 21) Oi te, kua manako lahi e tau mamoe kehe ke ‘toka noa mai he tupaaga ke he mena popo vave’! Ka e to tupu e mena ia, kua lata ke tutupu falu mena hagaao ke he tau vaha mo e tau tau ha Iehova.

14. Ko e heigoa ka putoia ke he “fakakite mai e tau tama he Atua,” mo e to fua mai fefe e mena nei he “toka noa ai e [tau tagata] mai he tupaaga ke he mena popo vave”?

¹⁴ Kua lata ke “fakakite” fakamua e “tau tama he Atua” ne fakauku. Ko e heigoa ka putoia ke he mena nei? Ke he magaaho ni he Atua, to kitia ni he tau mamoe kehe kua “fakamau fakamailoga” mo e fakalilifu agataha tuai a lautolu ne fakauku ke pule mo Keriso. (Fakakiteaga 7:2-4) Ko e “tau tama he Atua” ne liliu fakatu mai ka “fakakite” foki he magaaho ka kauauloa a lautolu mo Keriso ke fakaoti e fakatokaaga kelea he tau mena nei ha Satani. (Fakakiteaga 2:26, 27; 19:14, 15) Ti, he magahala he Pule Afe Tau a Keriso, to “fakakite” atu foki a lautolu mo tau puhala fakaekepoa ke foaki e tau mena aoga he poa lukutoto a Iesu ke he tau tagata “ne eke.” To fua e mena nei ka “toka noa ai e [tau tagata] mai he tupaaga ke he mena popo vave” mo e hokotia ai ke huhu atu ke he “tokanoaaga ha ha he monuina he fanau he Atua.” (Roma 8:21; Fakakiteaga 20:5; 22:1, 2) Mo e tau monuina mua ue atu ia, nakai kia ko e mena ia ne “fakatalitali ni [e tau mamoe kehe] ke he fakakite mai e tau tama he Atua” mo e “fakaneinei”?​—Roma 8:19.

Ko e Fakamouiaga e Fakauka a Iehova

15. Ko e heigoa kua nakai lata ia tautolu ke fakanimonimo hagaao ke he vaha ha Iehova ke he tau mena tutupu?

¹⁵ Ko Iehova ko e Fuafua ne Mua. Ko e fuafuaaga hana ke he tau mena tutupu to fakamoli katoatoa ni. Kua nakai fa tutupu tumau e tau mena ne talifaki a tautolu ni ki ai. Pete he pihia, hane ha ha ia tautolu e tua mauokafua to fakamoli oti e tau maveheaga he Atua. (Iosua 23:14) Liga fakatuleva e ia e tau mena ke he amaamanakiaga he tokologa. Ka kia lata ia tautolu ke kumi ke maama hana tau puhala mo e navanava atu ke he hana pulotu. Ne tohia e Paulo: “Oi, oi! ko e hokulo he tanakiaga he iloilo mo e fioiaaga he Atua! Kua nakai maeke ni ia taha ke kumi hana tau fakafiliaga; kua nakai maeke foki ke iloa hana tau haeleaga. Ha ko hai kia kua iloa e finagalo he Iki? po ko hai foki ne pulega fakalataha mo ia?”​—Roma 11:33, 34.

16. Ko hai ka moua e aoga mai he fakauka ha Iehova?

¹⁶ Ne tohia e Peteru: “Ko e tau fakahele na e, ha ha he fakatalitali ke he tau mena ia [ko e fakatulakiaga he “lagi” mo e “lalolagi” tuai mo e tau hukui he tau mena ia ne mavehe mai he Atua ko e “lagi fou” mo e “lalolagi fou”], kia lalilali atu a mutolu, kia moua e ia a mutolu mo e monuina, kua nakai fai ila, mo e nakai talahaua kelea. Kia manatu a mutolu ko e fakauka he Iki ha tautolu, ko e fakamouiaga haia.” Ha ko e fakauka ha Iehova, ati totou miliona ai foki ne hane moua e magaaho ke fakamoui he “aho he Iki,” ka hoko fakalutukia mai “tuga ne kaiha.” (2 Peteru 3:9-15) Kua fakaata foki he fakauka hana a tautolu takitokotaha ke ‘gahua ni a tautolu mo e matakutaku mo e vivivivi, mo e momoui ai a tautolu.’ (Filipi 2:12) Ne pehe a Iesu kua lata ia tautolu ke ‘leveki e tautolu a tautolu’ mo e “mataala” kaeke ke manako a tautolu ke talia mo e kautu he ‘tutu ki mua he Tama he tagata’ he magaaho ka hau a ia ke fakafili.​—Luka 21:34-36; Mataio 25:31-33.

Kia Fakatalitali mo e Fakauka

17. Ko e heigoa e tau kupu he aposetolo ko Paulo kua lata e tautolu ke tokaloto?

¹⁷ Ne fakamafana age a Paulo ke he tau matakainaga fakaagaga hana ke manamanatu, ‘ke he tau mena kua kitia, nakai ke he tau mena nakai kitia.’ (2 Korinito 4:16-18) Kua nakai manako a ia ke fakaalaia e onoonoaga ha lautolu ke he palepale he lagi ne toka i mua ha lautolu. Pete ni ko e tau Kerisiano fakauku po ke he tau mamoe kehe a tautolu, kia mauloto a e tautolu e amaamanakiaga homo ue atu ne ha ha i mua ia tautolu mo e nakai ke mahala. Ati o mai a a tautolu ke ‘fakatalitali mo e fakauka,’ he fakamoli “ko tautolu, nakai ha ia lautolu kua tukumuli ke he malaia, ka ko lautolu kua tua ke momoui ai e tau agaga.”​—Roma 8:25; Heperu 10:39.

18. Ko e ha ne mauokafua ai a tautolu ke toka e tau vaha mo e tau tau ki a Iehova?

¹⁸ Kua toka mo e mauokafua ai e tautolu e tau vaha mo e tau tau ki a Iehova. Ko e fakamoliaga he hana a tau maveheaga to “nakai mule mai” he fakatatai ke he hana fakaholoaga he vaha. (Hapakuka 2:3) He magaaho taha ia ni, kua fai kakano foki e tomatomaaga ha Paulo ki a Timoteo ma tautolu. Ne pehe a ia: “Hanai, kua tala atu fakalaha au kia koe ki mua he Atua mo e Iki ko Iesu Keriso, ko ia ke fakafili e tau tagata momoui katoa mo lautolu kua mamate, ka hoko ke he hana fakakite mai mo e hana kautu. Kia fakamatala atu e koe e kupu, kia fakamalolo a koe ke he tau aho kua mitaki ai, mo e tau aho kua kelea ai. . . . Kia eke ai e gahua he tagata fakamatala vagahau mitaki, kia fakakatoatoa ni hāu a feua.”​—2 Timoteo 4:1-5.

19. Ko e heigoa ne fai magaaho agaia e tau tagata ha Iehova ke taute, mo e ko e ha?

¹⁹ Hane matematekelea e tau momoui​—ha tautolu ni mo e he tau katofia ha tautolu. Ne tohia e Paulo: “A koe kia koe ni, katoa mo e hau a fakaako atu, kia tumau ki ai; ha ko e mena ka eke e koe e mena ia ti fakamoui ai e koe a koe, katoa mo lautolu kua fanogonogo kia koe.” (1 Timoteo 4:16) Kua ku lahi e magaaho ma e fakatokaaga kelea he tau mena nei. He fakatalitali ai a tautolu mo e fakaneinei ke he tau mena tutupu fakaofoofo mai i mua ha tautolu, kia lata a tautolu ke mataala lahi ko e tau vaha mo e tau tau agaia ha Iehova anei ma e tau tagata hana ke fakamatala e tala mitaki he Kautu. Kua lata e gahua ia ke fakakatoatoa ke he hana a manako. “Ti hoko mai ai e fakaotiaga,” he talahau e Iesu.​—Mataio 24:14.

[Tau Matahui Tala]

Ko e Puhala he Fakamanatu

◻ Hagaaki ke he tau fuafuaaga he vaha, ne tatai fefe e tuaga ha tautolu ke he tau Kerisiano he senetenari ke fakamua aki?

◻ Ko e ha kua lata he tau Kerisiano ke “mataala,” pihia foki he ha ha hinei a Keriso?

◻ Ko e ha ne fakatalitali ai e tau tagata ke he “fakakite mai e tau tama he Atua”?

◻ Ko e ha ne mauokafua ai a tautolu ke toka e tau vaha mo e tau tau ki a Iehova?

[Fakatino he lau 15]

Kua lata e tau Kerisiano ke mataala tumau he fakatalitali ke he hau ha Iesu

[Fakatino he lau 16]

Ne lavelave lahi ni a lautolu ne fakauku ne toe ke he fekafekau a Iehova, nakai fakave e tua ha lautolu ke he fuafuaaga he tau vaha