Kolo Toko he FATATOHI INITANETE
Kolo Toko
FATATOHI INITANETE
Faka-Niue
ā
  • ā ē ī ō ū
  • TOHI TAPU
  • TAU TOHI
  • TAU FELEVEIAAGA
  • w98 12/1 lau 19-24
  • Vihiatia Ha ko e Tua ha Lautolu

Nakai fai vitiō ma e fifiliaga nei.

Fakamolemole, fai lekua ke moua e vitiō.

  • Vihiatia Ha ko e Tua ha Lautolu
  • Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1998
  • Tau Vala Mataulu
  • Tau Tohi Pihia Foki
  • Ko e “Totogi” he Gahua Tutaki
  • Vihiatia mo e Fakavihia
  • Tau Kerisiano Fakamua​—Vihiatia e Hai?
  • Ko e Tau Kerisiano Fakamua​—Ko e Ha ne Vihiatia he Lalolagi a Roma?
  • Tau Kerisiano mo e Kaufakalatahaaga Tagata he Vaha Nei
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1993
  • Fakatonu Atu e Tua ha Tautolu
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1998
  • Ko e Tau Kerisiano Fakamua mo e Lalolagi
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1993
  • Ko e Tau Kerisiano Fakamua Atu mo e Fakatufono Faka-Mose
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2003
Kitia Foki
Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1998
w98 12/1 lau 19-24

Vihiatia Ha ko e Tua ha Lautolu

“To fakavihia foki a mutolu he tau tagata oti ha ko e haku a higoa.”​—MATAIO 10:22.

1, 2. Maeke nakai ia koe ke talahau e tau mena tutupu mamahi he moui ne fakauka he Tau Fakamoli a Iehova ha ko e ha lautolu a tau taofiaga fakalotu?

KO E tagata leveki koloa fakamoli he aelani i Kereta ne tapaki lagaloga mo e tu tumau ai ki mua he fakafiliaga Heleni. Ne nofo a ia molea e ono e tau he fale puipui, nofo kehe mai he hana hoana mo e lima e tama. I Sapani, ko e tama tane fano aoga 17 e tau he moui ne fakaoti mai he aoga, pete ni e mahani mitaki a ia ti mua he vahega hana ne toko 42 e tama fakaako. I Falani, tokologa e tau tagata kua oti mo e tau gahuaaga ha lautolu, pete ni kua moua e lautolu e tau fakamauaga gahua mitaki lahi he gahua malolo mo e fakamakamaka. Ko e heigoa e tataiaga he tau mena tutupu moli nei he moui?

2 Ko e tau tagata oti ne putoia ai ko e Tau Fakamoli a Iehova. Ko e “holifono” ha lautolu? Ha kua fakagahuahua e lautolu e tau taofiaga fakalotu. He omaoma ke he tau fakaakoaga ha Iesu Keriso, kua talahau he tagata leveki koloa e tua hana ke he falu. (Mataio 28:19, 20) Kua holifono lahi a ia ha ko e fakatufono Heleni tuai ne kua taute e fakaliliuina ko e holifono kelea lahi. Ne fakaoti e tama fano aoga ha ko e manamanatuaga fakave Tohi Tapu ke nakai fakalataha a ia ke he feua pauaki he kendo (tagata tau pelu Sapani). (Isaia 2:4) Mo lautolu ne fakaoti mai he tau gahua ha lautolu i Falani ne talahau ko e kakano malolo ne fekau a lautolu ke toka e tau gahua ha kua fakakite e lautolu a lautolu ko e Tau Fakamoli a Iehova.

3. Ko e ha e mamahi lahi mai he falu a tagata kua fa tutupu tumau ke he tokologa he Tau Fakamoli a Iehova?

3 Ko e tau mena tutupu mamahi pihia he moui kua fakauka ki ai e Tau Fakamoli a Iehova he falu motu. Ke he tokologa he Tau Fakamoli a Iehova, ko e matematekelea lahi mai he falu a tagata kua fa tutupu tumau. Kua talahaua e Tau Fakamoli a Iehova he lalolagi katoa ha ko e ha lautolu tau mahani mitaki​—ko e talahauaaga kua nakai fai kakano aoga ma e ha tagata ke manako ke fakamamahi a lautolu. (1 Peteru 2:11, 12) Nakai fai matakau kumikumi fakagalogalo a lautolu po ke taute e tau mahani fakamamahi. (1 Peteru 4:15) Kehe ai, kua lali a lautolu ke momoui ke he fakatonuaga he Tohi Tapu ke omaoma fakamua ke he Atua, ti ke he tau fakatufono fakalalolagi. Kua totogi tukuhau a lautolu tuga he manako he fakatufono mo e fakamakai ke “nonofo fakamitaki mo e tau tagata oti kana.” (Roma 12:18; 13:6, 7; 1 Peteru 2:13-17) He gahua fakaako Tohi Tapu ha lautolu, kua fakamalolo a lautolu ke fakalilifu e fakatufono, tau manako he magafaoa, mo e tau mahani. Ne fakalilifu he loga he tau fakatufono a lautolu ha ko e tau tagata muitua ke he fakatufono. (Roma 13:3) Ka e, he fakakite he paratafa kua hafagi, kua fa tuina a lautolu falu magaaho he tau totokoaga​—he falu motu, ti pihia ke he tau paaga he tau fakatufono. Kua ofo kia a tautolu he mena ia?

Ko e “Totogi” he Gahua Tutaki

4. Hagaao ki a Iesu, ko e heigoa he taha ka amanaki ki ai he eke mo taha tutaki hana?

4 Nakai fakauaua a Iesu Keriso ke he mena ka lauia hana tutaki i ai. “Nakai mua e fekafekau ke he hana iki,” he tala age e ia ke he hana tau tutaki. “Kaeke kua favale a lautolu kia au, ti favale foki kia mutolu.” Ne vihiatia “teao” ai ki a Iesu. (Ioane 15:18-20, 25; Salamo 69:4; Luka 23:22) Ti amanaki foki e tau tutaki hana ke he mena taha​—totokoaga nakai fai fakaveaga tonu. He loga e magaaho, ne hataki e ia a lautolu: “To fakavihia foki a mutolu.”​—Mataio 10:22; 24:9.

5, 6. (a) Ko e heigoa e kakano ne fakamafana e Iesu hana tau tutaki fakahele ke “totou e totogi”? (e) Ti ko e ha mogoia kua nakai lata ia tautolu ke ofo ka feleveia a tautolu mo e totokoaga?

5 Ko e fua, ne fakamafana e Iesu a lautolu kua eke mo tau tutaki ke “totou e totogi” he tuaga tutaki. (Luka 14:28, Revised Standard Version) Ko e ha? Nakai he fifili kua lata a lautolu mo tau tutaki po ke nakai, ka ke fifili ke fakamoli e mena kua lauia ai. Kua lata ia tautolu ke mau amaamanaki ke fakauka e tau kamatamata po ke uka ne kua hau mo e kotofaaga. (Luka 14:27) Nakai fai tagata kua fakaohooho a tautolu ke fekafekau ki a Iehova ko e tutaki a Keriso. Ko e fifiliaga hake he loto; ko e fifiliaga fakailoilo. Kua iloa tuai e tautolu ko e lafiaga ke he tau fakamonuinaaga ka moua e tautolu he hu atu ke he fakafetuiaga tukulele mo e Atua, to eke a tautolu mo tau “fakavihia.” Ti nakai ofo a tautolu ka feleveia mo e totokoaga pihia. Kua “totou [e tautolu] e totogi,” ti mau amaamanaki katoatoa a tautolu ke totogi.​—1 Peteru 4:12-14.

6 Ko e ha e falu, lauia ai foki falu tui fakatufono pauaki, kua manako ke totoko ke he tau Kerisiano moli? Ma e tali, kua lagomatai lahi ke kumikumi ke he ua e matakau lotu he senetenari fakamua V.N. Kua vihiatia ua​—ka ke he tau kakano kehekehe lahi.

Vihiatia mo e Fakavihia

7, 8. Ko e heigoa e tau fakaakoaga ne ata aki kua vihiatia e tau Tagata Motu Kehe, ti ko e heigoa e fakahikuaga he aga ne tupu he vahaloto he tau Iutaia?

7 He senetenari fakamua V.N., ne ha ha a Isaraela i lalo he pule Roma, mo Iutaia, ko e fakatokaaga lotu faka-Iutaia, kua tokologa kua pehia malolo he tau takitaki pihia tuga e tau tohi kupu mo e tau Farasaio. (Mataio 23:2-4) Ko e tau takitaki fakaohooho nei kua uta e tau fakaakoaga he Fakatufono faka-Mose hagaao ke he vevehe kehe mai he tau motu ti fakakeukeu ai ke ekefakakelea aki a lautolu ne nakai ko e tau Iutaia. He fakatokaaga, ne fakatu e lautolu e lotu ne fakatupu e fakavihia ke he tau Tagata Motu Kehe, ti liuaki foki he tau Tagata Motu Kehe e fakavihia pihia.

8 Kua nakai uka lahi ma e tau takitaki Iutaia ke fakamatala e vihiatia ke he tau Tagata Motu Kehe, ha kua onoono e tau Iutaia ke he tau Tagata Motu Kehe kua fakalialia. Ne fakaako e tau takitaki lotu ko e fifine Iutaia kua nakai lata ke fakalataha tokotaha mo e tau Tagata Motu Kehe, ha kua “fakateteki” ai a lautolu. Kua nakai lata e tagata tane Iutaia ke “fakalataha mo lautolu ha kua tuaha ki a lautolu ko e tau tagata fakamaligi toto.” Ko e puke huhu ne moua mai he Tagata Motu Kehe kua nakai fakaaoga ato nofo e tagata Iutaia ke kitekite e tauteaga. Mai he fakaohoohoaga he tau takitaki ha lautolu, ne fakatu he tau Iutaia e fakamamaoaga mo e malolo katoa.​—Fakatatai Ioane 4:9.

9. Ko e heigoa e lauiaaga he fakaakoaga he tau takitaki Iutaia hagaao ki a lautolu ne nakai ko e tau Iutaia?

9 Ko e tau fakaakoaga pihia hagaao ke he tau tagata nakai Iutaia ne nakai fakatolomaki aki e fakafetuiaga mitaki he tau Iutaia mo e tau Tagata Motu Kehe. Ne hagaao he tau Tagata Motu Kehe e tau Iutaia ko e tau tagata vihiatia ke he tau tagata oti. Ko e tagata fakamauaga tala tuai i Roma ko Tacitus (fanau kavi ke he 56 V.N.) ne pehe hagaao ke he tau Iutaia “kua tuku e lautolu e tau tagata oti ne toe fakalataha mo e tau fi ne kua fakavihia.” Ne talahau foki e Tacitus ko e tau Tagata Motu Kehe ne eke mo tau Iutaia liliuina kua fakaako ke tiaki e motu ha lautolu mo e onoono hifo ke he tau magafaoa mo e tau kapitiga ha lautolu. Kua fakamanavalahi e tau Roma ke he tau Iutaia, ha kua tokologa lahi e puke tagata i ai. Ka e ko e totokoaga Iutaia he 66 V.N. ne fakaohooho e taui atu he tau Roma, ne takitaki atu ke he moumouaga ha Ierusalema he 70 V.N.

10, 11. (a) Ko e heigoa e tauteaga ke he tau Tagata Motu Kehe ne manako e Fakatufono faka-Mose ki ai? (e) Ko e heigoa e fakaakoaga kua ako e tautolu mai he mena ne tupu ke he lotu Iutaia?

10 Fakatatai fefe e onoonoaga ia he tau Tagata Motu Kehe aki e puhala he tapuakiaga ne fakatoka he Fakatufono faka-Mose? Kua fakatolomaki he Fakatufono e veveheaga mai he tau motu, ka kua poaki e mena nei ke puipui aki e tau Isaraela, mua atu ke he tapuakiaga mea ha lautolu. (Iosua 23:6-8) Ti pihia, kua manako e Fakatufono ke taute e tau tagata motu kehe aki e fakafiliaga tonu mo e hako ke moua ai e lautolu e mahani fakamokoi​—he nakai liuliu fakakelea ke he tau fakatufono a Isaraela. (Levitika 24:22) Mai he toka kehe e aga mitaki kua kitia maali e fakamoliaga he fakalilifu he Fakatufono ma e tau tagata motu kehe, ko e tau takitaki lotu Iutaia he vaha a Iesu ne taute e puhala tapuakiaga ne fakatupu e vihiatia mo e liliu e fakavihia ki ai. He fakaotiaga, ne nakai talia e Iehova e motu Iutaia he senetenari fakamua.​—Mataio 23:38.

11 Fai fakaakoaga nakai e mena nei ma tautolu? E, fai. Ko e fia tututonu lahi mo e aga mua kua ono hifo ki a lautolu ne nakai fakalataha ke he tau taofiaga fakalotu ha tautolu kua nakai tonutika he fakakite e tapuakiaga mea ha Iehova, ti nakai fakafiafia foki a ia. Manamanatu la ke he tau tagata Kerisiano fakamoli he senetenari fakamua. Ne nakai vihiatia e lautolu a lautolu ne nakai ko e tau Kerisiano, nakai totoko foki a lautolu ke he tau Roma. Ka e, hoko agaia ni a lautolu ko e tau “fakavihia.” Ko e ha? E hai?

Tau Kerisiano Fakamua​—Vihiatia e Hai?

12. Kua maama fefe mai he tau Tohiaga Tapu kua manako a Iesu ke he hana tau tutaki ke lagotatai e onoonoaga ke he tau tagata nakai Kerisiano?

12 Kua maaliali mai he tau fakaakoaga a Iesu ne amanaki a ia ma e tau tutaki hana ke lagotatai e kitekiteaga ki a lautolu ne nakai ko e tau Kerisiano. He taha fahi, ne pehe a ia ko e tau tutaki hana ke vevehe kehe mai he lalolagi​—ke tiaki e lautolu e tau aga mo e tau mahani ne fetotokoaki mo e tau puhala tututonu a Iehova. Kua lata a lautolu ke tumau e tu uho ke he tau mena felakutaki mo e tau politika. (Ioane 17:14, 16) Ke he taha fahi, he fakamamao mai he fakamatala ki a lautolu ne nakai Kerisiano, ne tala age a Iesu ke he hana tau tutaki ke ‘fakaalofa ki a lautolu kua fai fi mai ki a lautolu.’ (Mataio 5:44) Ne fakamafana he aposetolo ko Paulo e tau Kerisiano: “Kaeke kua hoge a ia kua fai fi kia koe, kia fagai e koe a ia; ka fia inu a ia kia fakainu e koe a ia.” (Roma 12:20) Ne tala age foki a ia ke he Kerisiano ke ‘mahani mitaki ke he tau tagata oti kana.’​—Kalatia 6:10.

13. Ko e ha e tau takitaki lotu Iutaia ne totoko lahi ke he tau tutaki a Keriso?

13 Ka e, nakai leva ne moua he tau tutaki ha Keriso a lautolu kua “fakavihia” mai he tolu e punaaga. Fakamua, ko e tau takitaki lotu Iutaia. Tote lahi e magaaho ka kua mafiti e futiaki he tau Kerisiano ke he ha lautolu a kitia! Kua tokoluga e tau matapatu fakaakoaga he tau Kerisiano he tau mahani mitaki mo e fakamoli, ti talahau fakamakai lahi e lautolu e fekau ne omoomoi e tau amaamanakiaga. Totou afe ne toka e lotu Iutaia mo e kuku mau ke he lotu Kerisiano. (Gahua 2:41; 4:4; 6:7) Ke he tau takitaki lotu Iutaia, ko e tau tutaki Iutaia a Iesu ne fakahigoa ai ko e tau tiaki taofiaga! (Fakatatai Gahua 13:45.) Ko e tau takitaki ita nei ne logona ko e lotu Kerisiano ne nakai aoga ke he tau aga fakamotu ha lautolu. Ti fakatikai foki e lautolu e onoonoaga he tau Tagata Motu Kehe! Tali mai he 36 V.N ki mua, ne eke e tau Tagata Motu Kehe mo tau Kerisiano, he taha e tua mo e fiafia auloa ke he tau kotofaaga tuga he tau Kerisiano Iutaia.​—Gahua 10:34, 35.

14, 15. (a) Ko e ha ne fakahoko he tau Kerisiano e vihiatia ke he tau tagata lotu pouliuli? Talahau e fakataiaga. (e) Kua eke e tau Kerisiano fakamua mo “fakavihia” he matakau tolu fe?

14 Ua aki, ne moua he tau Kerisiano e fakavihia mai he tau tagata tapuaki pouliuli. Ma e fakatai, i Efeso i tuai, ko e tauteaga he tau faituga ario ma e atua fifine Tiana ne moua e tau koloa loga. Ka ko e magaaho ne fakamatala a Paulo i ai, ne tokogaogao e tau tagata Efeso ne talia, he tiaki e tapuakiaga a Tiana. Ti go a lautolu ke he vale, ne tapatapaki ai e tau ekegahua. (Gahua 19:24-41) Pihia foki e mena ne tupu he mole e holofa he faka-Kerisiano ki Pitunia (mogonei ko e fahi tokelau ki lalo a Tuake). Nakai leva e oti he Tau Tohiaga Tapu Heleni Kerisiano, ko e kovana Pitunia, ko Pilini Fakamuiaki, ne talahau ko e tau faituga pouliuli ne tokanoa ai ti ko e mena ne fakafua ai e tau manu mo poa ne tiaki katoatoa ai. Ne tukupau aki e tau Kerisiano​—mo e favale​—ha ko e tapuakiaga ha lautolu kua nakai fakaata ma e tau poa manu mo e tau tupua ta. (Heperu 10:1-9; 1 Ioane 5:21) Maaliali ai, ko e holofa he faka-Kerisiano ne lauia falu a mena fulufuluola lahi ne matutaki ke he tapuakiaga pouliuli, mo e ki a lautolu ne galo e gahua mo e tupe ne tiaki ai.

15 Tolu aki, ne eke e tau Kerisiano mo “fakavihia” ha ko e papale fakamotu he tau Roma. Fakamua, ne talahaua e tau Kerisiano ke he tau Roma ko e matakau fakalotu tote mo e liga makai lahi. Ka e, nakai leva, he talahau noa ai ko e Kerisiano ne fakahoko e fakahala vale ki ai he tamate. Ko e ha e tau tagata fakamoli he motu kua takitaki he moui Kerisiano ne kua lautonu ai mo tau tagata lauia noa he favaleaga mo e mate?

Ko e Tau Kerisiano Fakamua​—Ko e Ha ne Vihiatia he Lalolagi a Roma?

16. Ko e tau puhala fe ne vevehe kehe mai e tau Kerisiano mai he lalolagi, mo e ko e ha ne taute he mena nei a lautolu ke nakai talahaua ke he lalolagi a Roma?

16 Mua atu ai, ne vihiatia e tau Kerisiano ke he lalolagi a Roma ha kua taute ai e lautolu e tau taofiaga fakalotu. Ma e fakatai, ko lautolu ne vevehe kehe mai he lalolagi. (Ioane 15:19) Ti nakai fai tuaga fakapolitika a lautolu, mo e nakai talia e lautolu e gahua faka-kautau. Ti ko e fua, ne eke a lautolu mo “tau hukui nakai fai vala ke he lalolagi, mo e nakai hagafi ma e tau mena oti he moui,” he talahau he tagata talahau tala tuai ko Augustus Neander. He nakai vala he lalolagi kua kakano foki ke fehola kehe mai he tau puhala kelea he lalolagi matahavala a Roma. “Kua matematekelea e maaga Kerisiano tote ha ko e fakagoagoa he fakafiafiaaga he lalolagi pouliuli mo e ha lautolu a fakalilifuaga mo e maopoopoaga,” he fakamaama he tagata fakamauaga tala tuai ko Will Durant. (1 Peteru 4:3, 4) He favale mo e tamate e tau Kerisiano, kua liga lali e tau Roma ke fakamate aki e tau manamanatuaga fakalavelave.

17. Ko e heigoa kua fakakite kua lauia mitaki e gahua fakamatala he tau Kerisiano he senetenari fakamua?

17 Ko e tau Kerisiano he senetenari fakamua ne fakamatala e tala mitaki he Kautu he Atua mo e nakai fakahui e fakamakai. (Mataio 24:14) Kavi he 60 V.N., liga pehe a Paulo ko e tala mitaki ne “fakamatala atu ke he tau tagata oti ke he lalolagi.” (Kolose 1:23) He fakaotiaga he senetenari fakamua, ne taute tutaki e tau tutaki a Iesu ke he fahi motu oti a Roma​—i Asia, Europa, mo Aferika! Ti pihia falu tagata foki he “magafaoa a Kaisara” ne eke mo tau Kerisiano.a (Filipi 4:22) Ko e fakamatala fakamakai nei ne fakatupu ai e ita. He talahau e Neander: “Kua tupu tolomaki fakahaga e lotu Kerisiano he tau tagata he tau tuaga kehekehe, mo e fakamatakutaku ke tanumia e lotu he motu.”

18. Fakaliga kehe fefe e tau Kerisiano ke he fakatufono Roma he foaki e tapuakiaga katoatoa ki a Iehova?

18 Ko e tau tutaki a Iesu ne taute e tapuakiaga katoatoa ki a Iehova. (Mataio 4:8-10) Liga ko e mena nei he ha lautolu a tapuakiaga, kua fakakehe lahi mahaki aki a lautolu mai i Roma. Kua totoko he falu lotu e tau Roma, he pipiki mau ni a lautolu ke he tapuakiaga he pule atu motu. Ko e tau Kerisiano fakamua ne nakai fakalataha ke he tapuakiaga pihia. Kua kitekite a lautolu ki a lautolu ko e fai fakalagoaga ke he pule ne tokoluga atu ke he Fakatufono Roma, ko Iehova ko e Atua. (Gahua 5:29) Ko e fua, pete ni e mitaki e tagata ko e Kerisiano he tau fahi oti, kua kitia agaia a ia ko e fi he Motu.

19, 20. (a) Lago lahi ki a hai e pikopiko kelea ne holofa hagaao ke he tau Kerisiano fakamoli? (e) Ko e heigoa e tau tukupau fakavai ne fakatu ke he tau Kerisiano?

19 Fai kakano foki ne kua eke e tau Kerisiano mo “fakavihia” ke he lalolagi he tau Roma: Ko e pikopiko kelea ne kua talitonu tuai hagaao ki a lautolu, ne lago e fakahala mamafa ki luga he tau takitaki lotu Iutaia. (Gahua 17:5-8) Kavi he 60 po ke 61 V.N., he magaaho ne fakatalitali a Paulo i Roma ke kamatamata he Pule Atu Motu ko Nero, kua takitaki e tau Iutaia ke talahau hagaao ke he tau Kerisiano: “Ha ko e mena iloa e mautolu kua talahaua kehe e vahega na ke he tau motu oti kana.” (Gahua 28:22) Ne nakai kaumahala a Nero ke logona e tau tala pikopiko ki a lautolu. He 64 V.N., ne tukupau aki a ia ha ko e afi ne vela a Roma, ne hokotaki ai a Nero he fifili ko e tau fakameaaga he tau hala ne fita e fakamalaia aki e tau Kerisiano. Kua tuga kua tatolo he mena nei e tau favaleaga mamahi loga ke tamate aki e tau Kerisiano.

20 Ko e tau fatipiko fakavai ke he tau Kerisiano ne fa fio mo e tau pikopiko mo e fakakeukeu he tau taofiaga ha lautolu. Ha kua talia a lautolu ke he taha e Atua mo e nakai tapuaki ke he pule atu motu, ne fakamailoga a lautolu ko e tau tagata nakai talitonu ko e fai Atua. Ko e falu tagata he magafaoa nakai Kerisiano ne totoko e tau magafaoa Kerisiano ha lautolu, he tukupau e tau Kerisiano ko e tau moumou magafaoa. (Mataio 10:21) Ne fakamailoga a lautolu ko e tau kai tagata, ko e ekefakakelea, he talahau he falu punaaga, ne fakave ke he fakakeukeu he tau kupu a Iesu ne talahau ke he Kaiaga Afiafi he Iki.​—Mataio 26:26-28.

21. Ko e heigoa e tau kakano ua ne eke e tau Kerisiano mo tau “fakavihia”?

21 Ko e mena ia, ko e tau Kerisiano fakamoli ne “vihiatia” he tau tagata Roma ke he ua e kakano: (1) ko e ha lautolu a tau taofiaga mo e tau gahua ne fakave ke he Tohi Tapu, mo e (2) ko e tau tukupau fakavai ki a lautolu. Pete ia, ko e tau tagata totoko kua taha ni e foliaga​—ko e fakapehiaaga he faka-Kerisiano. Moli, ko e tau tagata kumikumi moli he favale ke he tau Kerisiano ko e tau tagata totoko malolo kehe lahi, ko e tau malolo agaga kelea nakai kitia.​—Efeso 6:12.

22. (a) Ko e heigoa e fakafifitakiaga kua fakakite he Tau Fakamoli a Iehova ke “taute e mitaki ke he tau tagata oti”? (Kikite puha he lau 22.) (e) Ko e heigoa ka fakatutala he vala tala ka mui mai?

22 Tuga e tau Kerisiano fakamua, ko e Tau Fakamoli a Iehova he vaha fou nei ne “fakavihia” ai he tau motu kehekehe. Ka e nakai vihiatia e lautolu a lautolu nakai ko e Tau Fakamoli; po ke punaaga a lautolu he totoko ke he tau fakatufono. Ke he taha fahi, ne talahaua a lautolu ke he lalolagi katoa ha ko e taute e fakaalofa fakamoli ne hafagi aki oti e tau fakakaupaaga he tau fakalatahaaga, lanu mo e tau magafaoa oti. Ti ko e ha mogoia ne favale ai ki a lautolu? Ti tali atu fefe a lautolu ke he totokoaga? To fakatutala ke he tau huhu nei he vala tala ka mui mai.

[Matahui Tala]

a Ko e talahauaga “magafaoa a Kaisara” ne nakai ni hagaao ke he tau tagata he magafaoa ni ha Nero, ne pule he magaaho ia. Ka kua hagaao ke he tau fekafekau gahua kaina mo e tau ekegahua ikiiki, ne liga taute e tau gahua pihia ke he kaina tuga e kaitunu mo e fakamea ke lata mo e magafaoa katoa mo e tau tagata gahua.

To Tali Fefe e Koe?

◻ Ko e ha ne fakamafana e Iesu e tau tutaki ne mumui ke totou e totogi he tuaga tutaki?

◻ Ko e onoonoaga kitia ha lautolu ne nakai ko e tau Iutaia ne lauia e heigoa ke he lotu Iutaia, mo e ko e heigoa kua ako e tautolu mai he mena nei?

◻ Ne fehagai e tau Kerisiano fakamoli fakamua mo e totokoaga mai he tau punaaga tolu fe?

◻ Ko e heigoa e tau kakano aoga ne eke e tau Kerisiano fakamua mo “fakavihia” he tau Roma?

[Puha he lau 22]

‘Kia Mahani Mitaki ke he Tau Tagata Oti Kana’

Kua fakamakai e Tau Fakamoli a Iehova ke omaoma e fakamafanaaga he Tohi Tapu ke ‘mahani mitaki ke he tau tagata oti kana.’ (Kalatia 6:10) He tau magaaho kua lata, ko e fakaalofa ke he katofia kua omoi a lautolu ke lagomatai a lautolu ne nakai iloa e tau onoonoaga fakalotu ha lautolu. Ma e fakatai, ke he tuaga matematekelea i Ruanata he 1994, ne foaki e Tau Fakamoli i Europa ke o atu ki Aferika ke foaki e lagomatai fakaalofa. Ne fakatutu fakamafiti e tau heapiaga fakatokatoka mitaki mo e tau fonua he tau fale gagao ke foaki e lagomatai fakaalofa. Ko e lahi he tau kai, tau mena tui, mo e tau mamoe kafu ne ta atu he vakalele. Ko e tokologa he tau tagata fehola ne moua lagomatai mai he lagomatai fakaalofa nei ne molea e fakalahi tolu he numera he Tau Fakamoli he matakavi.

[Fakatino he lau 21]

Ko e tau Kerisiano he senetenari fakamua ne fakamatala e tala mitaki mo e nakai fakahui e fakamakai

    Tau Tohi Faka-Niue (1982-2025)
    Saini ki Fafo
    Saini ki Loto
    • Faka-Niue
    • Tufa
    • Tau Manako
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tau Kupu Fakaaoga
    • Fakavēaga Fakatagata
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Saini ki Loto
    Tufa