Kua Lata ke Taute Fēfē e Tautolu e Falu?

“Tuga ne loto a mutolu kia eke he tau tagata kia mutolu, kia eke pihia foki e mutolu kia lautolu.”—LUKA 6:31.

1, 2. (a) Ko e heigoa e Lauga he Mouga? (e) Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu he vala tala nei mo e ka mui mai?

KO IESU KERISO mooli e Faiaoga ne Mua. He magaaho ne fakafano he tau fī fakalotu haana e tau fekafekau ke tapaki a ia, ne liliu teao atu a lautolu mo e pehē: “Kua nakai fai tagata taha ke vagahau ke tuga e tagata na.” (Ioane 7:32, 45, 46) Taha he tau lauga mua ue atu ha Iesu ko e Lauga he Mouga. Ne fakamau he Evagelia ha Mataio, veveheaga 5 ke he 7, mo e vala tala pihia foki ne fakakite ia Luka 6:20-49.a

² Liga ko e talahauaga ne iloa lahi mahaki he lauga ia ko e taha ne fakahigoa ko e Fakatufono Auro. Kua hagaao ke he puhala ke taute atu e tautolu e falu. “Tuga ne loto a mutolu kia eke he tau tagata kia mutolu, kia eke pihia foki e mutolu kia lautolu,” he talahau e Iesu. (Luka 6:31) Ti taute mooli e ia e tau mena mitaki ma e tau tagata! Ne fakamaulu e Iesu e tau tagata gagao mo e fakaliu tu mai a lautolu ne mamate. Ne monuina pauaki a lautolu he magaaho ne talia e lautolu e tala mitaki ne fakamatala e ia ki a lautolu. (Totou Luka 7:20-22.) Ko e Tau Fakamoli a Iehova, kua fiafia lahi a tautolu ke fakalataha ke he gahua fakamatala he Kautu. (Mata. 24:14; 28:19, 20) He vala tala nei mo e vala tala ka mui mai, to fakatutala a tautolu ke he tau kupu a Iesu hagaao ke he gahua nei ti pihia mo e falu manatu foki he Lauga he Mouga ne matutaki ke he puhala kua lata ia tautolu ke taute atu ke he falu.

Kia Mahani Molu

3. To fakamaama fēfē e koe e mahani molu?

³ Ne pehe a Iesu: “[“Fiafia”, NW] a lautolu ne mahani molu; ha ko e mena to eke ma lautolu e motu.” (Mata. 5:5) He tau Tohiaga Tapu, nakai ko e lolelole e mahani molu. Ko e mahani totonu ne fakagahuahua e tautolu he fakatatau mo e tau poakiaga he Atua. Ko e aga nei kua fakaata he tau mahani ha tautolu hagaao ke he tau tagata fakahele. Tuga anei, “aua neke taui atu e kelea ke he kelea he taha.”—Roma 12:17-19.

4. Ko e ha ne fiafia a lautolu ne mahani molu?

⁴ Kua fiafia a lautolu ne mahani molu ha ko e mena “to eke ma lautolu e motu.” Ko Iesu ne “totonu mo e loto holoilalo,” nukua “kotofa . . . mo mataohi he tau mena oti kana” ti ko e mena ia ko e Hakega fakamua he lalolagi. (Mata. 11:29; Hepe. 1:2; Sala. 2:8) Ne talahau tuai to ha ha he “Tama he tagata,” faka-Mesia, a lautolu ka pule fakalataha ke he Kautu he lagi. (Tani. 7:13, 14, 21, 22, 27) Ko e “tau hakeaga fakalataha mo Keriso,” ko lautolu ne mahani molu ne 144,000 ka fakalataha ke he tufaaga ha Iesu he lalolagi. (Roma 8:16, 17; Fakakite. 14:1) Ko lautolu foki ne mahani molu to fakamonuina aki e moui tukulagi ke he lalolagi i lalo hifo he Kautu.—Sala. 37:11.

5. Lauia fēfē a tautolu he moua e mahani molu tuga he Keriso?

⁵ Kaeke ke vale a tautolu, to liga nakai manako e falu ki a tautolu ti kalo kehe a lautolu mai ia tautolu. Pete ia, ke moua e mahani molu tuga ha Keriso kua eke a tautolu mo tau tagata kua mitaki mo e atihake fakaagaaga he fakapotopotoaga. Ko e mahani molu ko e vala he fua ne fakatupu he malolo gahuahua he Atua i loto ha tautolu kaeke ke ‘mahani a tautolu ke lata mo e agaaga.’ (Totou Kalatia 5:22-25.) Mooli, manako a tautolu ke fakalataha mo lautolu kua mahani molu ne takitaki he agaaga a Iehova!

Fiafia Mooli a Lautolu ne Fakaalofa Noa!

6. Ko e heigoa e tau mahani kua mailoga lahi ia “lautolu ne fakaalofa noa”?

⁶ He haana a Lauga he Mouga, ne pehē foki a Iesu: “Fiafia a lautolu ne fakaalofa noa, ha ko e mena to fakakite atu e fakaalofa noa ki a lautolu.” (Mata. 5:7, NW) Kua ha ha ia “lautolu ne fakaalofa noa” e fakaalofa hofihofi noa lahi mo e fakakite e manamanatuaga totonu, pihia mo e hofihofi e fakaalofa ma lautolu ne nonofogati. Ne fakahauhau e Iesu e tau tagata mai he matematekelea ha kua “fakaalofa,” po ke “hofihofi e fakaalofa” haana. (Mata. 14:14; 20:34) Ti ko e mena ia kua lata ke fakalagalaga he fakaalofa hofihofi mo e manamanatu a tautolu ke fakaalofa noa.—Iako. 2: 13.

7. Omoi he fakaalofa hofihofi a Iesu ke taute e heigoa?

⁷ He magaaho ne feleveia e moto tagata mo Iesu he puhala ke moua e okioki, ne “hohofi hana fakaalofa kia lautolu, ha ko e mena tuga ne tau mamoe nakai fai leveki a lautolu.” Fakahiku ai, “ti kamata ai a ia ke fakaako a lautolu ke he tau mena loga.” (Mare. 6:34) Ko e olioli ha ia kua moua e tautolu he folafola pihia foki e tautolu e fekau ke he falu mo e tala age ki a lautolu hagaao ke he fakaalofa noa mua ue atu he Atua!

8. Ko e ha ne fiafia a lautolu ne fakaalofa noa?

⁸ Kua fiafia a lautolu ne fakaalofa noa ha kua “fakakite atu e fakaalofa noa ki a lautolu.” Ka fakaalofa noa a tautolu ke he tau tagata, fa mahani a lautolu ke tali pihia foki. (Luka 6:38) Lafi ki ai, ne pehē a Iesu: “Kaeke ke fakamagalo atu e mutolu, ke he tau tagata e tau hala ha lautolu, ti fakamagalo mai foki a mutolu he Matua ha mutolu ha ha he lagi.” (Mata. 6:14) Ko lautolu ni ne fakaalofa noa ne iloa e fiafia kua fua mai he fakamagalo e tau hala mo e taliaaga faka-Atua.

Kakano ne Fiafia “a Lautolu ne Loto Mafola”

9. To tali atu fēfē a tautolu ka loto mafola?

⁹ He talahau foki taha kakano ma e fiafia, ne pehē a Iesu: “[“Fiafia a lautolu ne loto mafola,” NW] ha ko e mena talahaua a lautolu ko e fanau he Atua.” (Mata. 5:9) Ko e kupu Heleni nei ne fakamaama “loto mafola” ne kakano ko “lautolu ke fakatupu e fakafeilo.” Kaeke ko tautolu kua fakatupu e fakafeilo, to tiaki po ke nakai fakalataha ke he ha mena, tuga e tau tala pikopiko, ka ‘vevehe kehekehe ai e tau kapitiga.’ (Fakatai 16:28) Ke he tau kupu mo e tau gahua, to tutuli e tautolu e mafola mo e tau tagata i loto mo fafo he fakapotopotoaga Kerisiano. (Hepe. 12:14) Mua atu to eketaha a tautolu ke moua e mafola mo Iehova ko e Atua.—Totou 1 Peteru 3:10-12.

10. Ko e ha ne fiafia a “lautolu ne loto mafola”?

¹⁰ Ne pehē a Iesu kua fiafia a lautolu ne “loto mafola,” ha ko “lautolu ko e fanau he Atua.” Ha ko e fakagahuahua e tua ia Iesu ko e Mesia, ne moua he tau Kerisiano fakauku e “pule kia eke a lautolu mo fanau he Atua.” (Ioane 1:12; 1 Pete. 2:24) Ka e kua e ‘tau mamoe kehe’ loto mafola ha Iesu? To eke e lautolu a Iesu mo “Matua tukulagi” ha lautolu he Pule Afe Tau mo e tau hakega fakalataha haana he lagi. (Ioane 10:14, 16; Isaia 9:6; Fakakite. 20:6) He matahiku he Pule Meleniamu haana, ko lautolu ne taute mafola to eke mo tau tama he Atua he lalolagi ke he puhala katoatoa.—1 Kori. 15:27, 28.

11. To taute atu fēfē e tautolu e falu kaeke kua takitaki he “iloilo mai luga”?

¹¹ Ke olioli e fakafetuiaga tata mo Iehova, ‘ko e Atua he mafola,’ kua lata ke fifitaki e tautolu e tau mahani haana, putoia e mafola. (Filipi 4:9) Ka fakaatā a tautolu ke takitaki he “iloilo mai luga” to taute e tautolu e falu ke he puhala mafola. (Iako. 3:17) E, to eke a tautolu mo tau tagata fiafia he taute mafola.

“Kia Kikila Atu Pihia ha Mutolu a Maama”

12. (a) Ko e heigoa ne talahau e Iesu hagaao ke he maama fakaagaaga? (e) Fakakikila fēfē e tautolu e maama ha tautolu?

¹² Kua taute e tautolu e tau tagata ke he puhala mitaki lahi mahaki he lagomatai e tautolu a lautolu ke moua e maama fakaagaaga mai he Atua. (Sala. 43:3) Ne tala age a Iesu ke he tau tutaki haana ko lautolu “ko e maama he lalolagi” ti tomatoma ki a lautolu ke fakakikila e maama ha lautolu ke maeke he tau tagata ke liga kitia ha lautolu a ‘tau mahani mitaki,’ po ke tau gahua mitaki ke he falu. To fua mai he mena nei e maama fakaagaaga “ki mua he tau tagata,” po ke ma e aoga he tau tagata oti kana. (Totou Mataio 5:14-16.) He vahā nei, kua fakakikila e tautolu e maama ha tautolu he taute e mitaki ke he tau katofia ha tautolu mo e fakalataha ke he gahua fakamatala he tala mitaki “ke he tau mena oti he lalolagi,” kakano, “ke he tau motu oti kana.” (Mata. 26:13; Mare. 13:10) Ko e kotofaaga lilifu mooli ne olioli e tautolu!

13. Ko e heigoa kua mailoga ki a tautolu?

¹³ “Nakai maeke ke galo e māga kua fakatu i luga he mouga,” he talahau e Iesu. Ko e ha maaga ne tu i luga he mouga, to mukamuka ke kitia. Pihia foki, kua mailoga a tautolu ha ko e tau gahua mitaki ha tautolu ko e tau tagata fakapuloa he Kautu mo e tau aga tuga e mahani fakalatalata mo e nakai matagaoi.—Tito 2:1-14.

14. (a) To fakamaama fēfē e koe e tau lamepa he senetenari fakamua? (e) Ko e heigoa e kakano ke nakai fufū e tautolu e maama fakaagaaga i lalo he “kumete”?

¹⁴ Ne tutala a Iesu hagaao ke he tugi e lamepa ti nakai toka i lalo he kumete, ka e toka ki luga he tokaaga lamepa ke kikila atu ai ki a lautolu oti ha ha he fale. Ko e lamepa ne fa mahani lahi he senetenari fakamua ko e kapiniu kelekele ne fai uiti ne mimiti hake e puke lolo (fa mahani ko e puke lolo olive) ke puho ai. He fa fakatū he patu akau po ke fakatūaga lapatoa, to ‘kikila atu ai ki a lautolu oti he fale.’ To nakai tugi he tau tagata e lamepa ti tuku ki lalo he “kumete”—ko e lupo lahi mahaki ne kavi ke hiva e lita. Ne nakai manako a Iesu ke he tau tutaki haana ke fufū e maama fakaagaaga i lalo he kumete fakatai. Ti kua lata ia tautolu ke nakai fakaatā e totokoaga po ke favaleaga ke taute a tautolu ke ufiufi e kupu mooli he Tohi Tapu po ke toka ni ki a tautolu.

15. Maeke fēfē he ‘tau gahua mitaki’ ha tautolu ke lauia mitaki e falu tagata?

¹⁵ He mole e totoku e Iesu hagaao ke he lamepa ne kikila atu ati tala age a ia ke he tau tutaki haana: “Kia kikila atu pihia ha mutolu a maama ki mua he tau tagata, kia kitia ai e lautolu ha mutolu a [“gahua,” NW] mitaki ati fakaheke atu ai a lautolu ke he Matua ha mutolu ha ha he lagi.” Mai he ‘tau gahua mitaki’ ha tautolu ati “fakaheke atu” e falu ke he Atua he eke mo tau fekafekau haana. Ko e fakamalolōaga mitaki ha ia ma tautolu ke fakatumau mo “tau mena kua fakamaama aki e lalolagi”!—Filipi 2:15.

16. Ko e heigoa kua lata ke taute e tautolu ko e “maama he lalolagi”?

¹⁶ Ha ko e “maama he lalolagi” a tautolu kua lata ke putoia ke he gahua fakamatala he Kautu mo e taute tutaki. Ka e fai mena foki kua lata ke taute e tautolu. “Kia mahani a mutolu tuga e tau tagata he maama,” he tohi he aposetolo ko Paulo, “ha ko e fua he [a]gaga, ko e mahani mitaki oti kana ia, mo e tututonu, mo e tau kupu moli.” (Efeso 5:8, 9) Kua lata ia tautolu ke eke mo tau fakafifitakiaga kikila he mahani faka-Atua. Mooli, kua lata ia tautolu ke omaoma e fakatonuaga he aposetolo ko Peteru: “Kia mitaki ha mutolu a mahani ki mua he tau motu kehe, ko e mena kua kupu kelea ai kia mutolu tuga ne tau tagata mahani kelea a mutolu, ka kitekite a lautolu ke he tau gahua mitaki ha mutolu, ti fakaheke atu ai a lautolu ke he Atua ke he aho ke ahi mai ai.” (1 Pete. 2:12) Ka ko e heigoa kua lata ke taute kaeke ke tupu e fekehekeheaki he tau fakafetuiaga he vahāloto he tau matakainaga fakahele?

‘Fakafeilo mo e Haau a Matakainaga’

17-19. (a) Ko e heigoa e “poa” ne totoku ia Mataio 5:23, 24? (e) Aoga lahi fēfē ke fakafeilo mo e matakainaga, ti fakakite fēfē e Iesu e mena nei?

¹⁷ He haana Lauga he Mouga, ne hataki e Iesu e tau tutaki haana ke nakai fakafualoto mo e vihiatia e matakainaga. Ka kua lata ke fakafeilo fakaave mo e matakainaga ne fakaita. (Totou Mataio 5:21-25.) Mailoga mitaki e fakatonuaga ha Iesu. Kaeke ke tamai e koe e mena fakaalofa haau ke he fatapoa ti manatu e koe kua fai mena ne fekehekeheaki e matakainaga haau mo koe, ko e heigoa haau ka taute? Maeke ia koe ke toka e poa haau i mua he fatapoa ka e fano ke fakafeilo mo e matakainaga haau. Ka mole he taute pihia, maeke ia koe ke liu mo e foaki e poa haau.

¹⁸ Ko e “poa” kua fa mahani ko e mena ne liga foaki he tagata he faituga a Iehova. Ko e tau poa manu ne aoga lahi mahaki, ha kua poaki he Atua ko e vala he tapuakiaga a Isaraela i lalo he Fakatufono faka-Mose. Kaeke ke manatu e koe kua fai fekehekeheaki e matakainaga haau ki a koe, ko e fakamafola e mena ia ne tupu kua latatonu ke taute fakaave to foaki mogoia e foaki he poa haau. “Kia toka ai hau a poa i mua he fatapoa, ka e fano a a koe,” he talahau e Iesu. Kia “fakafeilo fakamua mo e hau a matakainaga, ti hau ai a koe, mo e ta atu hau a poa.” Kua mua atu e fakafeilo fakamua mo e matakainaga ke he taute e poakiaga ne fakatoka mai he Fakatufono.

¹⁹ Ne nakai fakakaupā e Iesu e talahauaga haana ke he falu poa mo e tau agahala pauaki. Ko e mena ia, ne fakatolomaki e tau poa kaeke ke manatu e tagata kua fai fekehekeheaki mai e matakainaga haana ki a ia. Kaeke ko e manu moui e poa, nukua ‘toka ai i mua he fatapoa’ he poa huhunu he lotopā he tau ekepoa he faituga. He fakamafola e lekua, to liu atu a ia ne ita mo e foaki atu e poa.

20. Ko e ha kua lata ia tautolu ke fakamafola fakaave e tau lekua kaeke kua ita a tautolu ke he matakainaga?

²⁰ Mai he tuaga he Atua, ko e fakafetuiaga ha tautolu mo e tau matakainaga ha tautolu ko e vala aoga he tapuakiaga mooli. Kua nakai aoga e tau poa manu ki a Iehova kaeke kua nakai taute fakamitaki e lautolu ne taute poa e matakainaga ha lautolu. (Mika 6:6-8) Ti, tomatoma e Iesu e tau tutaki haana ke “fakafeilo fakaave.” (Mata. 5:25) Ne tohi pihia foki e Paulo: “Ka ita a mutolu, aua neke hala ai; aua foki neke to e la ka e ita agaia a mutolu. Aua foki neke fakaatā e mutolu ha mena ma e [T]iapolo.” (Efeso 4:26, 27) Kaeke ke mooli e mena ne ita a tautolu ki ai, kua lata ia tautolu ke fakamafola fakaave e tau lekua ke nakai tumau a tautolu he tuaga ita ti fakaatā e Tiapolo ke lautaki a tautolu.—Luka 17:3, 4.

Taute Fakalilifu Atu Tumau ke he Falu

21, 22. (a) Fakagahua fēfē e tautolu e fakatonuaga a Iesu nukua fakatutala ki ai a tautolu? (e) Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu ki ai he vala tala ka mui mai?

²¹ Ko e liu kitekite ha tautolu ke he falu talahauaga ne talahau e Iesu he haana Lauga he Mouga kua lata ke lagomatai a tautolu ke taute totonu mo e fakalilifu e falu. Pete ne nakai mitaki katoatoa a tautolu oti, maeke ia tautolu ke fakagahua e fakatonuaga a Iesu ha kua nakai amanaki lahi a ia ki a tautolu ke he mena kua fahia a tautolu ke taute, pihia foki ha tautolu a Matua he lagi. Mo e liogi, laliaga mooli, mo e monuina ha Iehova ko e Atua, maeke ia tautolu ke mahani molu, fakaalofa noa, mo e mafola. Maeke ia tautolu ke fakaata e maama fakaagaaga ne kikila atu ke he lilifu a Iehova. Lafi ki ai, maeke ia tautolu ke taute e mafola mo e matakainaga ha tautolu kaeke kua lata.

²² Ko e tapuakiaga kua talia e Iehova kua putoia e taute fakamitaki e katofia ha tautolu. (Mare. 12:31) He vala tala ka mui mai, to tutala a tautolu ke he falu talahauaga he Lauga he Mouga kua lata ke lagomatai a tautolu ke fakatumau ke taute fakamitaki e falu. He mole e manamanatu hokulo ke he tau manatu fakamua ne moua mai he lauga mua ue atu a Iesu, to liga hūhū hifo a tautolu, ‘Mitaki fēfē e puhala ne taute atu e au ke he falu?’

[Matahui Tala]

To Tali Fēfē e Koe?

• Ko e heigoa e kakano ke mahani molu?

• Ko e ha kua fiafia a “lautolu ne fakaalofa noa”?

• Fakakikila atu fēfē e tautolu e maama ha tautolu?

• o e ha kua lata a tautolu ke fakaave ke ‘fakafeilo mo e matakainaga ha tautolu’?

[Fakatino he lau 4]

Fakapuloa e fekau he Kautu ko e puhala aoga ke fakakikila e maama ha tautolu

[Fakatino he lau 5]

Ko e tau Kerisiano kua lata ke eke mo tau fakafifitakiaga he mahani faka-Atua

[Fakatino he lau 6]

Eketaha ke taute e mafola mo e matakainaga haau