Fakaatā e Tau Kupu a Iesu ke Lauia e Aga Haau
“Ko ia ne fakafano mai he Atua, kua vagahau ni a ia ke he tau kupu he Atua.”—IOANE 3:34.
1, 2. Liga fakatatai ke he heigoa e tau kupu a Iesu he Lauga he Mouga, ti ko e ha kua maeke ia tautolu ke talahau kua fakavē ai ke he “tau kupu he Atua”?
TAHA he tau taimani lalahi ne hele kua iloa he vahā nei ko e 530 e auro mooli (carat) he Matafetū Aferika. Ko e maka uho mooli! Ka e mua atu e aoga he tau maka uho fakaagaaga ne moua ke he tau kupu ha Iesu he Lauga he Mouga. Nakai ofo ai ko Iehova e Punaaga he tau kupu he Keriso! Hagaao ki a Iesu, ne pehē e Tohi Tapu: “Ko ia ne fakafano mai he Atua, kua vagahau ni a ia ke he tau kupu he Atua.”—Ioane 3:34-36.
2 Pete ne liga nakai katoa e hafa tulā ne taute e Lauga he Mouga, kua ha ha i ai 21 e fatiakiaga mai he valu e tohi he tau Tohiaga Tapu Heperu. Ti kua fakavē mauokafua ke he “tau kupu he Atua.” Kia kitekite la tautolu mogonei ke he puhala ka fakaaoga e tautolu falu he tau kupu uho loga ne moua he lauga malolō he Tama fakahele he Atua.
“Fano A a Koe ke Fakafeilo Fakamua mo e Hau a Matakainaga”
3. He mole e hataki e tau tutaki haana hagaao ke he tau lauiaaga he ita, ko e heigoa e fakatonuaga ne foaki e Iesu?
3 Ko e tau Kerisiano, kua uhoaki po ke fiafia mo e mafola a tautolu ha kua ha ha ia tautolu e agaaga tapu he Atua, ti putoia he fua ia e fiafia mo e mafola. (Kala. 5:22, 23) Ne nakai manako a Iesu ke galo he tau tutaki haana e mafola mo e fiafia, ti hataki e ia a lautolu hagaao ke he tau lauiaaga ne fua mai e mate ha ko e leva e ita. (Totou Mataio 5:21, 22.) Ne matutaki e talahauaga haana: “Kaeke foki ke ta atu e koe hau a poa ke he fatapoa, ti manatu ai a koe ke he hau a matakainaga ha i ai taha mena kua mamahi ai kia koe. Kia toka ai hau a poa i mua he fatapoa, ka e fano a a koe ke fakafeilo fakamua mo e hau a matakainaga, ti hau ai a koe, mo e ta atu hau a poa.”—Mata. 5:23, 24.
4, 5. (a) Ko e heigoa e “poa” ne hagaao ki ai e talahauaga a Iesu ne fakamau ia Mataio 5:23, 24? (e) Aoga fēfē ke taute mafola mo e matakainaga ne fakaita mai?
4 Ko e “poa” ne talahau e Iesu ko e ha foakiaga ne taute he faituga i Ierusalema. Ma e fakatai, ne aoga e tau poa manu ha ko e vala he tapuakiaga ne taute ai he tau tagata ha Iehova ki a Ia. Pete ia, ne peehi e Iesu taha mena aoga lahi—he taute mafola mo e matakainaga ne fakaita mai ato foaki e poa ke he Atua.
5 Ko e ‘fakatupu e mafola’ ko e kakano ke “fakafeilo.” Ko e heigoa e fakaakoaga kua moua e tautolu mai he tau kupu nei ha Iesu? Liga kua lauia mooli e puhala fehagai ha tautolu mo e falu ke he fakafetuiaga mo Iehova. (1 Ioa. 4:20) Mooli, ko e tau poa ne taute ke he Atua he tau vahā i tuai kua nakai aoga kaeke ko e tagata ne taute e poa kua nakai taute fakamitaki e tau matakainaga.—Totou Mika 6:6-8.
Aoga Lahi ke Fakakite e Fakatokolalo
6, 7. Ko e ha kua lata e fakatokolalo ka lali ke liuaki mai e tau fakafetuiaga mafola mo e matakainaga ne fakaita e tautolu?
6 Ko e taute mafola mo e matakainaga ne fakaita kua liga kamatamata e fakatokolalo ha tautolu. Nakai taufetoko e tau tagata fakatokolalo po ke fetoko mo e tau matakainaga he lali ke fakatū e tau tonuhia fakalatalata. To fakatupu he mena ia e tuaga nakai atihake—tuga e mena ne tupu he taha magahala ke he tau Kerisiano i Korinito i tuai. Hagaao ke he tuaga ia, ne fakakite he aposetolo ko Paulo e manatu fakalagalaga pehēnei: “Ha ha ia mutolu e hehe ni, ha kua eke e mutolu e taufetoko ko e taha ke he taha. Ka e nakai kia fakauka he ha a mutolu ke he mahani kelea? Ka e nakai kia fakauka he ha ke he fofoaga he tau mena ha mutolu?”—1 Kori. 6:7.
7 Ne nakai pehē a Iesu kua lata a tautolu ke o atu ke he matakainaga ha tautolu mo e peehi ki a ia kua hako a tautolu ka e hepe a ia. Ko e foliaga ha tautolu kua lata ke liuaki mai e tau fakafetuiaga mafola. Ke taute mafola, kua latatonu ia tautolu ke talahau fakamooli e logonaaga ha tautolu. Kua lata foki ia tautolu ke mailoga kua hukia e tau logonaaga he taha tagata. Kaeke kua hepe a tautolu, to manako mooli a tautolu ke fakamolemole ke he puhala fakatokolalo.
‘Kaeke ke Tupetupe a Koe he Hau a Mata Matau’
8. Talahau fakakū e kakano he tau kupu a Iesu ne fakamau ia Mataio 5:29, 30.
8 Ne foaki e Iesu he haana a Lauga he Mouga e fakatonuaga aoga ke he tau mahani. Ne iloa e ia kua nakai mitaki katoatoa e tau faahi tino ha tautolu ti maeke ke fakaohooho hagahaga kelea ki a tautolu. Ko e mena ia ne pehē a Iesu: “Kaeke foki ke tupetupe a koe he hau a mata matau, ati kape kehe a, mo e tiaki e koe; ha ko e mena mitaki he mate taha magakakano hau, ka e kelea ka liti hau a tino oti ki Kehena. Kaeke foki ke tupetupe a koe he hau a lima matau, ati hio kehe a, mo e tiaki e koe, ha ko e mena mitaki he mate taha fahi tino hau, ka e kelea ka liti hau a tino oti ki Kehena.”—Mata. 5:29, 30.
9. Maeke fēfē he “mata” po ke “lima” ha tautolu ke fakatupu a tautolu ke “tupetupe”?
9 Ko e “mata” ne fakatutala ki ai a Iesu ne fakakite e malolō po ke iloaaga ke hagaaki e onoonoaga ha tautolu ke he taha mena, mo e “lima” kua hagaao ke he mena kua taute e tautolu he fakaaoga e tau lima ha tautolu. Ka nakai fakaeneene a tautolu, to liga fakatupu he tau magakakano nei a tautolu ke “tupetupe” mo e nakai ‘o fano mo e Atua.’ (Kene. 5:22; 6:9) He kamatamata ke nakai omaoma ki a Iehova, kua lata ia tautolu ke fakamalolō ke taute taha mena, he kape kehe e mata po ke hio kehe e lima, ke he puhala fakatai.
10, 11. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke fakamamao he mahani feuaki?
10 Maeke fēfē ia tautolu ke fakamamao e tau mata ha tautolu mai he mamata ke he tau mena nakai mitaki? “Ne eke e au e maveheaga mo e tau mata haku,” he talahau he tagata matakutaku Atua ko Iopu. “Ko e heigoa foki e mena ke manatu ai au ke he tamafine tote?” (Iopu 31:1) Ko e tagata fai hoana a Iopu ne fifili ke nakai moumou e tau fakatufono he Atua ke he tau mahani. Kua lata ke aga pihia a tautolu kaeke kua mau po ke nofo tokotaha a tautolu. Ke fakamamao mai he mahani feuaki, kua lata a tautolu ke takitaki he agaaga tapu he Atua, ne tupu mai e manako fakalatalata ia lautolu ne ofania e Atua.—Kala. 5:22-25.
11 Ke fakamamao he mahani feuaki, kua liga mitaki ke hūhū hifo ki a tautolu ni, ‘Kua fakaatā kia e au e tau mata haaku ke fakalagalaga e manako lahi ke he tau mena kelea ne tohia i loto he tau tohi, televisoni, po ke Internet?’ Kia manatu foki e tautolu e tau kupu nei he tutaki ko Iakopo: “Ka e takitokotaha mo e kamatamata a ia ka toho mo e hele a ia he hana tau manako lahi; ka fatu e manako lahi ti fanau mai ai e ia, ko e hala; ka motua foki e hala ti fanau mai ai, ko e mate.” (Iako. 1:14, 15) Kaeke ko e ha tagata kua tukulele ke he Atua ne “kikite atu” mo e manako lahi ke he mahani kelea fakataane mo e fifine mo e taha tagata ne nakai ko e hoa haana, kua lata a ia ke taute e tau hikihikiaga mafiti ke tuga e kape kehe e mata mo e tiaki kehe.—Totou Mataio 5:27, 28.
12. Ko e heigoa e fakatonuaga ha Paulo ka lagomatai a tautolu ke totoko e tau manako kelea?
12 Ha ko e fakaaoga hehē e tau lima ha tautolu ka fua mai e tau moumouaga hagahaga kelea he tau mahani mitaki ha Iehova, kua lata ia tautolu ke fifili katoatoa ke fakatumau e mea ke he tau mahani. Ko e mena ia, kua lata ia tautolu ke omaoma e fakatonuaga a Paulo: “Kia tamate e mutolu ha mutolu a tau fahi tino ha he lalolagi, ko e feuaki, ko e mahani kelea, ko e manako kelea, ko e foli kelea, mo e mahekeheke, ko e hufeilo ke he tupua haia.” (Kolo. 3:5) Ko e kupu “tamate” kua peehi e tau fuafuaaga malolō kua latatonu ke totoko e tau manako kelea.
13, 14. Ko e ha kua aoga lahi ke fakamamao mai he tau manatu mo e tau gahua ne mahani kelea?
13 Ke maeke he tagata ke moui, kua liga amanaki a ia ke hio kehe e alaga he ihiihi. Ko e ‘tiaki kehe’ fakatai he mata mo e lima kua aoga ma tautolu ke kalo mai he manamanatu mo e tau gahua mahani feuaki ne moumou e moui fakaagaaga ha tautolu. Ko e fakatumau ke mea e manamanatuaga, mahani, mo e tuaga fakaagaaga ko e puhala naia ke hao mai he moumouaga tukulagi ne fakatai ki Kehena.
14 Ha ko e agahala mo e nakai mitaki katoatoa pauaki, kua lata ke lali fakalahi ke fakatumau e mea ke he tau mahani. “Kua tatuki e au hoku tino mo e fakatupa a ia,” he talahau e Paulo, “neke iloa a au kua tiaki, ko au kua fakamatala atu ke he falu a tagata.” (1 Kori. 9:27) Ko e mena ia kia eketaha a tautolu ke fakagahua e fakatonuaga a Iesu ke he mahani, he nakai fakaatā a tautolu ke taute e tau gahua ne fakakite e nakai fakaaue ke he poa lukutoto haana.—Mata. 20:28; Hepe. 6:4-6.
“Kia Foaki Atu”
15, 16. (a) Fakatoka fēfē e Iesu e fakafifitakiaga he foaki atu? (e) Ko e heigoa e kakano he tau kupu a Iesu ne fakamau he Luka 6:38?
15 Ko e tau kupu a Iesu mo e fakafifitakiaga mua ue atu kua fakatupu e aga foaki. Kua fakatātā e ia e fakamokoi ne mua he hau ke he lalolagi ke lagomatai e tau tagata nakai mitaki katoatoa. (Totou 2 Korinito 8:9.) Ne toka fakamakai e Iesu e lilifu haana he lagi ke eke mo tagata ti foaki e ia e moui haana ke lata mo e tau tagata agahala, ko e falu ia lautolu ka moua e tau monuina he lagi ko e tau hakeaga fakalataha haana he Kautu. (Roma 8:16, 17) Ti fakamalolō mooli e Iesu e fakamokoi he pehē:
16 “Kia foaki atu e mutolu, ti foaki mai ai kia mutolu; to foaki mai e lautolu ke he tapulu ha mutolu ko e fafatiaga mitaki, kua fofota mo e lulululu ai, ke puke mo e puā ki tua. Ha ko e fafati ke fafati atu ai e mutolu, to fafati mai ai kia mutolu.” (Luka 6:38) ‘To foaki mai ke he tapulu’ kua hagaao ke he aga motu he falu tagata fakafua koloa ne fakapuke e pelu he tapulu luga he tagata fakatau ke pukenamo ti pepelu hake ke tuku aki e tau koloa. Ko e fakamokoi tumau ha tautolu takitokotaha kua liga fua mai he moua e taui mitaki ne fafati mai, liga he magaaho kua manako lagomatai a tautolu.—Fakama. 11:2.
17. Fakatoka fēfē e Iehova e fakafifitakiaga mua ue atu he foaki atu, ti ko e vahega foaki fēfē ka tamai ki a tautolu e olioli?
17 Kua ofania mo e palepale e Iehova a lautolu ne foaki fakamakai. Kua fakatoka e ia e fakafifitakiaga mua ue atu, he foaki e Tama fuataha haana “kia nakai mate taha ne tua kia ia, ka kia moua e ia e moui tukulagi.” (Ioane 3:16) Ne tohi e Paulo: “Ko ia kua fakalahi hana saito kua gana, to fakalahi foki hana helehele mai. Kia takitokotaha mo e foaki tuga e fifili ke he hana loto; aua neke foaki mo e momoko, po ke foaki he ole fakafi; ha kua fakaalofa e Atua kia ia kua foaki mo e fakamakai.” (2 Kori. 9:6, 7) Ko e foaki e tau magaaho, malolō, mo e tau koloa ha tautolu ke fakatupu ki mua e tapuakiaga mooli kua tamai mooli e olioli mo e tau palepale loga.—Totou Tau Fakatai 19:17; Luka 16:9.
“Aua Neke Ulo e Koe e Pu i Mua Hau”
18. Ke he tau tuaga fe ka “nakai fai taui” a tautolu mai he ha tautolu a Matua he lagi?
18 “A mutolu, neke age ha mutolu e tau mena fakaalofa ki mua he tau tagata kia kitia ai e lautolu; ka pihia, ti nakai fai taui a mutolu ke he Matua ha mutolu ha ha he lagi.” (Mata. 6:1) Ha ko e “tututonu,” ne hagaao a Iesu ke he mahani ne lautatai mo e finagalo faka-Atua. Ne nakai kakano a ia ko e tau gahua mahani Atua kua nakai lata ke taute ki mua he tau tagata, ha kua tala age a ia ke he tau tutaki haana ke “kikila atu pihia ha [la]utolu a maama ki mua he tau tagata.” (Mata. 5:14-16) Ka e to “nakai fai taui” a tautolu mai he ha tautolu a Matua he lagi kaeke ke taute e tautolu e tau mena nei “kia kitia ai” mo e nava he tau tagata, tuga e tau tagata hane taute tala i mua. Ka ha ha ia tautolu e tau manako pihia, to nakai moua e tautolu e fakafetuiaga tata mo e Atua po ke tau monuina tukulagi he pule he Kautu.
19, 20. (a) Ko e heigoa e kakano ha Iesu he totoko e ia e ‘ulo e pu’ ka taute e ‘tau mena fakaalofa noa’? (e) Puhala fe ke nakai fakaatā e tautolu e lima hema ke iloa e mena ne taute he lima matau?
19 Ka ha ha ia tautolu e aga mitaki, to muitua e tautolu e tomatoma a Iesu: “Hanai ka age e koe e tau mena fakaalofa [noa], aua neke ulo e koe e pu i mua hau, tuga ne eke he tau tagata fakavai ke he tau sunako mo e tau hala, kia nava ai e tau tagata kia lautolu; ko e moli, ke tala atu e au kia mutolu, kua moua tuai e lautolu ha lautolu a taui.” (Mata. 6:2) Ko e ‘tau mena fakaalofa noa’ ko e tau mena foaki ke lagomatai a lautolu ne nonofogati. (Totou Isaia 58:6, 7.) Ha ha ia Iesu mo e tau tutaki haana e fatifatiaga mena fakaalofa ke lagomatai a lautolu ne nonofogati. (Ioane 12:5-8; 13:29) Ha kua nakai ulo fakamua e pu ato foaki e tau mena ma lautolu ne nonofogati, ne maaliali kua fakaaoga e Iesu e fakataiaga he magaaho ne talahau e ia kua nakai lata ia tautolu ke ‘ulo e pu’ i mua ha tautolu ka age e “tau mena fakaalofa.” Nakai lata ia tautolu ke fakapuloa e tau foakiaga pihia, tuga ne taute he tau Farasaio Iutaia. Ne fakahigoa e Iesu a lautolu ko e tau tagata fakavai ha kua fakapuloa e lautolu e tau foakiaga mena fakaalofa ha lautolu “he tau sunako mo e tau hala.” Ko e tau tagata fakavai ia kua “moua tuai e lautolu ha lautolu a taui.” Ko e fakaheke mai he tau tagata mo e liga nonofo fakalataha i mua mo e tau rapai matalahi he sunako koenaia he taui ka moua e lautolu, kakano to nakai age e Iehova ha taui ki a lautolu. (Mata. 23:6) Ka e tali atu fēfē e tau tutaki he Keriso? Ne tala age a Iesu ki a lautolu—mo tautolu:
20 “Ka age e koe e tau mena fakaalofa [noa], aua neke kitia he hau a lima hema e mena kua eke he hau a lima matau; kia galo hau a tau mena fakaalofa [noa]; ko e hau a Matua foki, ko ia kua fioia ke he mena galo, to ta mai fakakite e ia e taui kia koe.” (Mata. 6:3, 4) Fa gahuahua ua e tau lima ha tautolu. Ko e mena ia, aua neke iloa he lima hema e mena ne taute he lima matau kakano kua nakai fakailoa e tautolu e tau gahua foaki lagomatai ha tautolu, pihia foki ki a lautolu ne tata ki a tautolu ke tuga e lima hema ha tautolu ke he lima matau.
21. Ko e heigoa kua putoia ke he taui mai ia Ia ne “fioia ke he mena galo”?
21 Ka nakai palau a tautolu ke he foaki lagomatai ha tautolu, to galo e ‘tau mena fakaalofa noa’ ha tautolu. Ti ko e Matua ha tautolu, “kua fioia ke he mena galo,” ka taui ki a tautolu. He haia ki luga he lagi mo e nakai kitia he tagata, kua ha ha “he mena galo” ke he manamanatuaga he tagata. (Ioane 1:18) Ko e taui mai ia Iehova ne “fioia ke he mena galo” kua putoia e tamai e Ia a tautolu ke he fakafetuiaga tata mo ia, fakamagalo e tau agahala ha tautolu, ti foaki mai ki a tautolu e moui tukulagi. (Fakatai 3:32; Ioane 17:3; Efeso 1:7) Kua mitaki lahi e mena ia ke he moua e fakahekeaga mai he tau tagata!
Tokiofa e Tau Kupu Uho
22, 23. Ko e ha kua lata ke ofania e tautolu e tau kupu a Iesu?
22 Ko e Lauga he Mouga kua pukenamo mooli e tau maka uho fakaagaaga ne loga e vala fulufuluola. Kua ha ha i ai mooli e tau kupu uho mauokafua ka tamai ki a tautolu e olioli pete ni he lalolagi kelea nei. E, to fiafia a tautolu kaeke ke tokiofa e tau kupu a Iesu mo e fakaatā ai ke lauia e tau aga mo e puhala moui ha tautolu.
23 Ko e tau tagata oti ne “fanogonogo” mo e “eke” e tau mena ne fakaako e Iesu to fakamonuina. (Totou Mataio 7:24, 25.) Kia eketaha a tautolu ke omaoma ke he fakatonuaga a Iesu. Loga foki e tau kupu haana he Lauga he Mouga ka fakatutala ke he vala tala fakahiku he fufuta nei.
To Tali Fefe a Koe?
• Ko e ha kua aoga lahi ke taute e mafola mo e matakainaga ne fakaita mai?
• Fakamamao fēfē a tautolu he fakatupetupe he “mata matau” ha tautolu?
• Kua lata ke fēfē e aga ha tautolu ke he foaki?
[Fakatino he lau 11]
Ko e mitaki ha ia ke ‘mafola a koe’ mo e matakainaga ne fakaita mai!
[Tau Fakatino he lau 13]
Fakamonuina e Iehova a lautolu ne foaki fakamakai