Fakamalolō ke Fahia ke he Tau Kamatamata

“Kua maeke ia au e tau mena oti kana ke he fakamalolo mai a [“Iehova,” NW] kia au.”—FILIPI 4:13.

1. Ko e ha ne fehagai e tau tagata ha Iehova mo e tau matematekelea loga?

KUA lauia foki e tau tagata ha Iehova he tau matematekelea kehekehe. Ko e falu kamatamata kua mai he nakai mitaki katoatoa ha tautolu po ke tau fua he fakatokaaga nei ne momoui ai a tautolu. Ka ko e falu kua tutupu mai ha ko e faitaua ne kitia ia lautolu ne fekafekau ke he Atua mo lautolu ne nakai. (Kene. 3:15) Tali mai he kamataaga he fakamauaga tala he tagata, ne lagomatai he Atua e tau fekafekau tua fakamooli haana ke kautū ke he favaleaga fakalotu, totoko e tau peehiaga hagahagakelea he falu, mo e fakauka ke he tau matematekelea oti kana. Maeke he agaaga tapu haana ke fakamalolō a tautolu ke taute pihia foki.

Lagomatai ke Kautū ke he Favaleaga Fakalotu

2. Ko e heigoa e foliaga he favaleaga fakalotu, ti ko e heigoa e tau puhala kehekehe i ai?

² Ko e favaleaga fakalotu ko e fakatauhele po ke fakamamahi ne fakatupu pauaki ke he tau tagata ha ko e tua po ke tau taofiaga ha lautolu. Ko e kakano ne taute ai ke moumou e tau taofiaga pihia, puipui neke holofa ai, po ke moumou e mahani fakamooli he tau tagata ne tua. Maeke e favaleaga ke moua he tau puhala kehekehe, kitia mitaki e falu, halagalo e falu. Ne fakatatai he Tohi Tapu e favale ha Satani ke he punua leona mo e asipi.—Totou Salamo 91:13.

3. Ko e heigoa e tau aga he favaleaga ne tuga e leona mo e asipi?

³ Ke tuga e leona ne gutimoehui, kua fa taute e Satani e tau favale kua kitia he puhala vale fakahako, tuku he fale pouli, po ke pā. (Sala. 94:20) Ko e tau tala he Yearbook ne fakamaama e tau gahua he Tau Fakamoli a Iehova he tau vahā foou nei ne loga e tau tala ke he tau aga kelea pihia. Falu he tau matakau matahavala ne takitaki he tau akoako po ke tau tagata malolō fakapolitika ne ekefakakelea e tau tagata he Atua he tau matakavi loga. Ko e tau favale tuga he tau leona nei kua kaumahala e falu. Tuga e asipi, ne fakatupu foki he Tiapolo e tau lagatau kelea muitui mai he tau matakavi fakagalogalo ke fakakona aki e tau manamanatuaga mo e fakahehē e tau tagata ke taute e manako haana. Ko e favale nei kua taute ke fakalolelole po ke moumou a tautolu fakaagaaga. Ka e he puhala he agaaga tapu he Atua, maeke ia tautolu ke kautū ke he ua e puhala nei he favaleaga.

4, 5. Ko e heigoa e puhala mitaki lahi mahaki ke mautauteute ke he favaleaga, ti ko e ha? Talahau e fakataiaga.

⁴ He manamanatu ke he tau tuaga kehekehe he favaleaga ka tutupu i mua ne nakai ko e puhala mitaki lahi mahaki ke mautauteute ki ai. Ha kua nakai iloa e tautolu ko e heigoa ka tupu anoiha ke he tau mena ia, ti tote e mena ka moua he tupetupe ke he tau mena ka nakai hoko. Ka e, fai mena kua maeke ia tautolu ke taute. Laulahi ia lautolu ne kautū he fakauka ke he favaleaga ne manamanatu fakahokulo ke he puhala fakamooli he tau tagata ne taofi e mahani fakamooli ne tohi he tau Tohiaga Tapu, ti pihia mo e tau fakaakoaga mo e fakafifitakiaga ha Iesu. Ne lagomatai he mena nei a lautolu ke fakahokulo e fakaalofa ha lautolu ma Iehova. Ko e fakaalofa ia mogoia ne lagomatai a lautolu ke totoko e tau kamatamata ne fehagai mo lautolu.

⁵ Manamanatu ke he fakafifitakiaga he tau matakainaga fifine tokoua ha tautolu i Malaui. He fakaohooho ki a laua ke fakatau e tau laupepa vili fakapolitika, ko e matakau favale ne keli, fakatelefua, mo e fakamatakutaku ke fakapilo pulenoa a laua. Ne pikopiko e matakau ki a laua kua fakatau foki he tau tagata he magafaoa Peteli e tau laupepa vili. Ko e tali he tau matakainaga fifine? “Fekafekau ni a maua ki a Iehova ko e Atua. Ti ka fakatau he tau matakainaga he la ofisa e tau laupepa, nakaila fai kehe ia ki a maua. To nakai huhui a maua, pete ka tamate e mutolu a maua!” He mole e taute e tuaga loto malolō ia, ne fakatoka mai e tau matakainaga fifine.

6, 7. Fakamalolō fēfē e Iehova e tau fekafekau haana ke fehagai mo e favaleaga?

⁶ Ne mailoga he aposetolo ko Paulo ko e tau Kerisiano i Tesalonia ne talia e fekau he kupu mooli “mo e matematekelea lahi,” ka e ‘fiafia mai he agaga tapu.’ (1 Tesa. 1:6) Mooli, tokologa e tau Kerisiano he vahā i tuai mo e mogonei ne fehagai mo e fahia ke he favaleaga ne talahau he uhouho e tau kamatamata ha lautolu, ne moua e lautolu e mafola he loto, ko e taha he fua he agaaga tapu he Atua. (Kala. 5:22) Ko e mafola ia kua lagomatai ke puipui e tau loto mo e tau manatu ha lautolu. E, ne fakaaoga e Iehova e malolō gahuahua haana ke fakamalolō e tau fekafekau haana ke fahia ke he tau kamatamata mo e gahua fakailoilo ka hohoko e tau matematekelea.a

⁷ Kua ofo e tau tagata onoono ha ko e fifiliaga he tau tagata he Atua ke fakatumau e mahani fakamooli ha lautolu he fehagai foki mo e tau favaleaga velagia. Ko e Tau Fakamoli kua tuga e puke he malolō lahi ue atu, ti pihia mooli a lautolu. Ne fakamafana he aposetolo ko Peteru a tautolu: “Ka ekefakakelea a mutolu ha ko e higoa a Keriso, uhoaki a mutolu, ha kua nofo mau ia mutolu e [a]gaga lilifu he Atua; . . . ka kua fakaheke e mutolu.” (1 Pete. 4:14) Kua favale ki a tautolu ha kua taofi mau ke he tau tuaga tututonu nukua fakakite kua moua e tautolu e taliaaga faka-Atua. (Mata. 5:10-12; Ioane 15:20) Ko e olioli mooli ne fakakite he fakamonuinaaga ha Iehova!

Lagomatai ke Totoko ke he Peehiaga he Falu

8. (a) Ko e heigoa ne fakamalolō a Iosua mo Kalepa ke totoko e peehiaga he falu? (e) Ko e heigoa ka fakaako e tautolu mai he fakafifitakiaga ha Iosua mo Kalepa?

⁸ Ko e puhala halagalo lahi he totokoaga kua lata he tau Kerisiano ke fakauka ki ai ko e peehiaga he falu ne kelea. Pete ia, ha kua mua atu e malolō he agaaga ha Iehova ke he agaaga he lalolagi, maeke ia tautolu ke totoko e tau tagata ne vā mai ki a tautolu, ne fakaholofa e tau pikopiko hagaao ki a tautolu, po ke lali ke omoi a tautolu ke fakatatau mo e tau tutūaga ha lautolu. Ma e fakatai, ko e heigoa ne fakamalolō a Iosua mo Kalepa ke nakai talia e onoonoaga he falu toko ne hogofulu ne fakafano atu ke he motu ko Kanana? Ne fakalagalaga he agaaga tapu ia laua e “loto,” po ke puhala manamanatu kua kehe.—Totou Numera 13:30; 14:6-10, 24.

9. Ko e ha kua lata he tau Kerisiano ke fakamakai ke kehe mai he tokologa?

⁹ Ne fakamalolō pihia he agaaga tapu e tau aposetolo ha Iesu ke omaoma ke he Atua ka e nakai ke he tau tagata ne fakalilifu he tokologa ko e tau faiaoga he lotu mooli. (Gahua 4:21, 31; 5:29, 32) Laulahi e tau tagata kua manako ke o fakatatau mo e toloaga ke fakatai, ke kalo mai he latau po ke taufetoko. Ka ko e tau Kerisiano mooli, kua fa mahani ke taofi mau ke he mena ne iloa e lautolu kua hako. Pete he pihia, fakaaue ke he fakamalolōaga ne foaki he malolō gahuahua he Atua, ati nakai matakutaku a lautolu ke kehe. (2 Timo. 1:7) Fakatutala ke he taha puhala kua nakai lata ia tautolu ke mahala ke he peehiaga he falu.

10. Ko e heigoa e lekua ka liga fehagai mo e falu Kerisiano?

¹⁰ Kua liga fehagai e falu ne ikiiki mo e lekua ka iloa e lautolu kua taute he kapitiga e mahani ne vihiatia he Tohi Tapu. Liga logona hifo e lautolu ka kumi e lagomatai fakaagaaga ma e kapitiga ha lautolu to moumou ai e falanakiaga; ati nakai talahau e lautolu e lekua ha kua hehē e mahani fakamooli. Liga peehi foki he tagata ne taute e hehē e tau kapitiga haana ke fufū tumau e agahala haana. Mooli, nakai ko e tau fuata ni ne lauia he lekua nei. Ko e falu tagata lalahi foki ne uka ke o atu ke he tau motua he fakapotopotoaga hagaao ke he mena hehē ne taute he kapitiga po ke tagata he magafaoa. Ka e lata fēfē he tau Kerisiano mooli ke fehagai atu ke he peehiaga pihia?

11, 12. Ko e heigoa e tali mitaki lahi mahaki kaeke ke tala atu e tagata he fakapotopotoaga ki a koe ke nakai talahau e mena hehē haana, ti ko e ha?

¹¹ Manamanatu ke he tuaga nei. Liga iloa he matakainaga taane fuata ko Alex, ko e kapitiga haana he fakapotopotoaga ko Steve kua mahani ke onoono ke he tau fakatino telefua. Ne tala age a Alex ki a Steve kua tupetupe lahi a ia hagaao ke he mena hane taute he kapitiga haana. Ka e nakai fakateliga a Steve ke he tau kupu ha Alex. He magaaho ne tala age a Alex ki a ia ke tutala ke he tau motua hagaao ke he lekua, ne tali a Steve kaeke ko e tau kapitiga mooli a laua to nakai tala age ai e Alex. Lata nakai a Alex ke matakutaku neke tiaki he kapitiga haana? Liga tuahā a ia ko hai ka talia he tau motua kaeke ke fakatikai e Steve e tau mena oti. Ka e nakai holo ki mua e tuaga kaeke ke fakanono a Alex ke he mena ia. Mooli, to takitaki atu ke galo e Steve e fakafetuiaga haana mo Iehova. Lata ia Alex ke manatu ko e “matakutaku ke he tau tagata ke hoko mai ai e matahele; ka ko ia kua tua kia Iehova, to nofo ai a ia mo e nakai haofia.” (Fakatai 29:25) Ko e heigoa foki ka taute e Alex? Liga finatu fakaalofa foki a ia ki a Steve mo e tutala ke he lekua haana. Kua lata e mena ia mo e loto malolō. Liga to talia e Steve he mogonei ke tutala hagaao ke he lekua haana. Lata ia Alex ke liu fakamalolō a Steve ke tutala ke he tau motua ti tala age ka nakai taute pihia e ia he magaaho kua fakatoka, to fakahoko e Alex ke he tau motua.—Levi. 5:1.

¹² Kaeke ke felauaki a koe mo e tuaga pihia, to liga nakai loto fakaaue e kapitiga haau he magaaho fakamua ke he tau laliaga haau ke lagomatai. Ka e liga fai magaaho to mailoga e ia kua taute e koe e mena kua mitaki lahi mahaki ma haana. Kaeke kua moua mo e talia e ia ne hehē e lagomatai, ti liga loto fakaaue tumau a ia ki a koe ha ko e haau a loto malolō mo e mahani fakamooli. Ke he taha faahi, ka tumau a ia ke ita ki a koe, ko e kapitiga mooli nakai a ia ne manako a koe ki ai? Ko e fakafiafia e Kapitiga mua ue atu ha tautolu ko Iehova, ko e mena hako tumau ke taute. Ka tuku fakamua e tautolu a ia, ko e falu ne fakaalofa ki a ia to fakalilifu a tautolu ma e mahani fakamooli ha tautolu ti eke mo tau kapitiga mooli. Kua nakai lata ia tautolu ke fakaatā taha mena ma e Tiapolo ke he fakapotopotoaga Kerisiano. Kaeke ke taute pihia e tautolu, to fakahukia mooli e tautolu e agaaga tapu ha Iehova. Ka e gahua fakatatau a tautolu ki ai, he eketaha ke fakatumau e meā he fakapotopotoaga Kerisiano.—Efeso 4:27, 30.

Fakamalolō ke Fakauka ke he Tau Matematekelea Kehekehe

13. Ko e heigoa e tau mena matematekelea kua fehagai mo e tau tagata ha Iehova, ti ko e ha kua tupu holofa e tau mena ia?

¹³ Liga loga e mena matematekelea—ko e hikiaga fakatupe, fakaoti mo e gahua, tau mena tupu pauaki, mate e fakahele, lekua e malolō tino, mo e falu mena foki. Ha kua momoui a tautolu he “tau aho fakamui,” nakai leva po ke magaaho kū to amanaki a tautolu oti ke fehagai mo e taha kamatamata. (2 Timo. 3:1) Ka tupu e mena ia, kua aoga ke nakai hopoate. Maeke he agaaga tapu ke fakamalolō a tautolu ke fakauka ke he ha matematekelea.

14. Ko e heigoa ne fakamalolō a Iopu ke fakauka ke he tau matematekelea haana?

¹⁴ Ne lagaloga e mamahi a Iopu he tau matematekelea. Ne galo e haana tau koloa, fanau, tau kapitiga, mo e malolō tino, ti galo e mauokafua he hoana haana ki a Iehova. (Iopu 1:13-19; 2:7-9) Pete ia, ne moua e Iopu a Elihu ko e tagata fakamafana mooli. Ko e haana fekau, pihia foki mo e alito he fekau ha Iehova ki a Iopu: “Kia tu mai a, mo e manamanatu a ke he tau mana he Atua.” (Iopu 37:14) Ko e heigoa ne lagomatai a Iopu ke fakauka ke he tau kamatamata haana? Ti ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke fakauka ke he tau kamatamata ha tautolu? Ko e tokaloto mo e manamanatu ke he tau fakakiteaga kehekehe he agaaga tapu mo e malolō ha Iehova. (Iopu 38:1-41; 42:1, 2) Liga manatu e tautolu e tau magaaho he tau momoui ha tautolu ne kitia mooli e tautolu e fiafia he Atua ki a tautolu takitokotaha. Ti fiafia agaia a ia ki a tautolu.

15. Ko e heigoa ne fakamalolō e aposetolo ko Paulo ke fakauka ke he tau kamatamata?

¹⁵ Ko e aposetolo ko Paulo ne fakauka ke he tau matematekelea loga ne fakahagahaga kelea e moui ke lata mo e tua haana. (2 Kori. 11:23-28) Maeke fēfē a ia ke fakatumau e lagotatai mo e mauokafua e logonaaga i lalo he tau tutūaga hagahaga kelea ia? He liogi mauokafua ki a Iehova. He magaaho kamatamata ne hokotia ke he mate fakamatulo haana, ne tohi e Paulo: “Ka e ha ha ia au e Iki, mo e fakamalolo mai kia au; kia fakakatoatoa ha ko au e fakamatalaaga, kia fanogonogo foki ki ai e tau motu oti kana, kua laveaki foki au mai he gutu he leona.” (2 Timo. 4:17) Ti mai he mena ne tupu ki a Paulo, ne maeke a ia ke fakamafana e tau matakainaga ne tua kua nakai lata ke ‘fakaatukehe ke he taha mena taha.’—Totou Filipi 4:6, 7, 13.

16, 17. Talahau e fakataiaga he puhala ne fakamalolō e Iehova e tau tagata haana ke fehagai mo e tau matematekelea he vahā nei.

¹⁶ Ko e paionia ne higoa ko Roxana e taha ne kitia e puhala ne foaki e Iehova ma e tau tagata haana. He ole a ia ke he takitaki gahua haana ma e fakaatāaga ke fai aho ke finatu ke he taha he tau fonoaga ha tautolu, ne tali ita a ia ka fano a Roxana, to fakaoti a ia mo e gahua. Ne fano ni a Roxana ka e liogi fakamakamaka ke liga mau e gahua haana. Mole ia, ne logona e ia e totokaaga. Ti ko e Aho Gofua he mole e fonoaga, ne fakaoti mooli he takitaki gahua e gahua haana. Ne tupetupe a Roxana. Kua latatonu e gahua na mo ia, pete he tote e totogi, ke lagomatai ke leveki aki e magafaoa haana. Liu a ia liogi, ti manatu e ia kua leveki fakaagaaga he Atua a ia he fonoaga, to maeke mooli foki a Ia ke leveki fakatino a ia. He fano hui a Roxana ki kaina, ne kitia e ia e fakailoaaga “Manako Lagomatai” he tau tagata ne iloa ke fakagahua e tau lakau tuitui lalahi, ti matutaki atu a ia ma e gahua. Ne mailoga he takitaki gahua kua nakai fai iloaaga a Roxana ke he gahua nei ka e age ni ki a ia, ti teitei fakalahiua e totogi ke he totogi ne moua e ia fakamua. Ne logona e Roxana kua tali e tau liogi haana. Ka ko e monuina lahi mahaki kua maeke a ia ke fakamatala e tala mitaki ke he tokologa he tau tagata ne gahua mo ia. Tokolima ia lautolu, putoia e takitaki gahua ne talia e kupu mooli ti papatiso.

¹⁷ He falu magaaho, kua tuga ke nakai tali e tau liogi ha tautolu—ti nakai he mogo tonu nei po ke puhala ne amanaki a tautolu ki ai. Ka pihia, kua ha ha i ai e kakano mitaki. Na iloa ai e Iehova, ka e liga to maama la e tautolu he magaaho i mua. Taha e mena ka iloa mooli e tautolu—nakai tiaki e Iehova e tau tagata ne tua fakamooli ki a ia.—Hepe. 6:10.

Lagomatai ke Fahia ke he Tau Mena Uka mo e Tau Kamatamata

18, 19. (a) Maeke he ha ia tautolu ke amanaki ke fehagai mo e tau mena uka mo e tau kamatamata? (e) Maeke fēfē ia koe ke kautū he fehagai mo e tau kamatamata?

¹⁸ Kua nakai ofo e tau tagata ha Iehova ke fehagai mo e tau kamatamata, fakaloleloleaga, favaleaga, mo e peehiaga he falu. Kua favale lahi e lalolagi ki a tautolu. (Ioane 15:17-19) Ka e maeke he agaaga tapu ke lagomatai a tautolu ke kautū ke he ha paleko ka fehagai mo tautolu he fekafekauaga ha tautolu ke he Atua. To nakai tuku atu e Iehova a tautolu ke he kamatamata kua mua ke he mena kua fahia ai a tautolu. (1 Kori. 10:13) To nakai tuai toka po ke tiaki e ia a tautolu. (Hepe. 13:5) He omaoma ke he Kupu omoomoi haana kua puipui mo e fakamalolō a tautolu. Mua atu, kua maeke he agaaga he Atua ke omoomoi e tau matakainaga talitonu ke foaki e lagomatai kua lata mo tautolu he mogo ka manako lahi mahaki a tautolu ki ai.

¹⁹ Kia fakatumau a tautolu oti ke kumi e agaaga tapu puhala he liogi mo e fakaako e tau Tohiaga Tapu. Kia matutaki a tautolu ke “fakamalolo . . . ke he malolo oti kana ke lata mo e malolo he hana [Atua] lilifu, kia tupu . . . e fakauka katoatoa, mo e fakamanavalahi katoa mo e fiafia.”—Kolo. 1:11.

[Matahui Tala]

To Tali Fēfē e Koe?

• Maeke fēfē ia koe ke mautauteute ke kautū ke he favaleaga?

• Lata ke tali atu fēfē a koe ka tala atu taha ki a koe ke fufū e mena hehē?

• Ko e heigoa e mauokafua ka moua e koe he fehagai mo e ha matematekelea?

[Fakatino he lau 28]

Ko e heigoa ka fakaako e tautolu mai ia Iosua mo Kalepa?

[Fakatino he lau 29]

Lagomatai fēfē e koe e kapitiga ne taute e mena hehē?