Kolo Toko he FATATOHI INITANETE
Kolo Toko
FATATOHI INITANETE
Faka-Niue
ā
  • ā ē ī ō ū
  • TOHI TAPU
  • TAU TOHI
  • TAU FELEVEIAAGA
  • w11 10/1 lau 13-15
  • Ko e Pope Kia e “Hukui he Tagata Tapu ko Peteru”?

Nakai fai vitiō ma e fifiliaga nei.

Fakamolemole, fai lekua ke moua e vitiō.

  • Ko e Pope Kia e “Hukui he Tagata Tapu ko Peteru”?
  • Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2011
  • Tau Vala Mataulu
  • Tau Tohi Pihia Foki
  • Ko Peteru Kia e Pope Fakamua?
  • Ko e Heigoa kua Fakaako he Fakamauaga Tala Hagaao ke he Kamataaga he Gahua he Pope?
  • Lalago Kia he Tau Mahani mo e Tau Fakaakoaga he Tau Pope e Talahauaga ha Lautolu?
  • Kia Kuku Mau e Tautolu ha Tautolu a Tua Uho!
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1997
  • Ako e Ia e Fakamagalo Mai he Iki
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2010
Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2011
w11 10/1 lau 13-15

Ko e Pope Kia e “Hukui he Tagata Tapu ko Peteru”?

HE 2002, ne tohi he Pope ko John Paul II e tohi ke he pisopo ha Limburg i Sihamani, he totoko katoa ke he fifiliaga he pisopo ke lata mo e fakatōtama. Ne kamata he pope e poakiaga haana he talahau na fakalago ki a ia e “haohao mitaki mo e kaufakalataha he tau lotu takitaha fakatatau ke he finagalo ha Iesu Keriso.” Ne fakailoa e ia e pule ke totoko katoa e fifiliaga he pisopo ha ko ia ko e pope, he talahau kua eke mo “hukui he Tagata Tapu ko Peteru.”

Hagaao ke he fakamaama he Katolika Roma, “ne fakatu he Keriso e Tagata Tapu ko Peteru ko e iki he tau aposetolo oti.” Ko e Lotu Katolika ne fakapuloa fakalaulahi ko “Keriso ne fakatu kua lata a Peteru ke fai hukui tumau he fakavēaga nei; ti ko e tau pisopo Roma e tau hukui anei.”​—New Catholic Encyclopedia (2003), Volume 11, lau 495-496.

Ko e tau talahauaga aoga a ia. Kua kumikumi nakai e koe e tonuhia ha lautolu? Manamanatu ke he tau tali ke he tolu e hūhū: (1) Lalago kia he Tohi Tapu e talahauaga ko Peteru e pope fakamua? (2) Ko e heigoa he fakamauaga tala ne fakaako hagaao ke he kamataaga he hukuiaga he tau pope? (3) Lalago kia he mahani mo e tau fakaakoaga he tau pope ko lautolu ko e tau hukui a Peteru?

Ko Peteru Kia e Pope Fakamua?

Ke fakamooli na fakavē e lotu ia Peteru, ne leva tigahau e tuhi atu e tau Katolika ke he tau kupu a Iesu ne fakamau ia Mataio 16:18: “Ko Peteru a koe, to fakatu foki e au haku a ekalesia ki luga he maka nai.” Ti ko e tau kupu ia ne fakamau ai faka-Latini i lalo he malokuaga he Fale Tapu he St. Peter i Roma.

Ko Augustine ko e Matua he Tapu ne fakalilifu lahi, he taha magaaho ne talahau na fakatu e fakapotopotoaga ia Peteru. Ka e hoko atu ke he fakahikuaga he moui haana, ne hiki e manatu haana ke he kakano he tau kupu ha Iesu. He tohi ne iloa ko e Retractations, ne totoko e Augustine ko Iesu ne fakatu i ai e tapu, ti ko e fakapotopotoaga Kerisiano a ia, ka e nakai ko Peteru.a

Mooli, ko e aposetolo ko Peteru ne fakakite fakalaulahi i loto he tau Evagelia. Ne totoku e Iesu tolu e aposetolo haana​—ko Ioane, Iakopo, mo Peteru​—ke fakalataha mo ia ke he falu magaaho pauaki. (Mareko 5:37, 38; 9:2; 14:33) Ne age e Iesu ki a Peteru e “tau kei he kautu he lagi” ne kua fakaaoga e Peteru ke vevete e puhala ke he Kautu​—fakamua ke he tau Iutaia mo e tau tagata liliuina, matutaki atu ke he tau Samaria, ti fakahiku ke he tau Tagata Motu Kehe. (Mataio 16:19; Gahua 2:5, 41; 8:14-17; 10:45) Felauaki ai mo e aga hakahakau ha Peteru, ne eke a ia he falu magaaho mo gutuvagahau ma e tau aposetolo oti. (Gahua 1:15; 2:14) Ka e taute nakai he tau fakamooliaga nei a Peteru ko e ulu he fakapotopotoaga fakamua atu?

Ne tohi ai he aposetolo ko Paulo ne tuku age ki a Peteru e “feua he aposetolo ma lautolu ne peritome.” (Kalatia 2:8) Ka ko e kakano he tau kupu a Paulo kua fakakite ne nakai pehē a ia ko Peteru ne takitaki e fakapotopotoaga. Ne hagaao e tau kupu a Paulo ke he matagahua a Peteru he fakamatala ke he tau Iutaia.

Pete he lahi e matagahua ne tuku age ki a Peteru, nakai fai mena he Tohi Tapu kua moua e tautolu kua eke a ia mo ulu he fakapotopotoaga, mo e falu mena pihia foki, he taute e tau fifiliaga ma e matakau he tau tutaki. He tohi haana, ne ui e ia a ia ko e “aposetolo” mo e “patu”​—nakai fai mena foki.​—1 Peteru 1:1; 5:1.

Ko e Heigoa kua Fakaako he Fakamauaga Tala Hagaao ke he Kamataaga he Gahua he Pope?

Magaaho fe mo e fēfē mogoia ne hau e manatu he gahua he pope? Ko e manatu ne talia ai ke he taha e tagata ke mahomo atu e talahaua ke he haana tau matakainaga ne tua kua kamata gahuahua ka e momoui agaia e tau aposetolo. Fēfē e onoonoaga he tau aposetolo ke he manatu ia?

Ne tala age e aposetolo ko Peteru ke he tau patu ne takitaki e fakapotopotoaga ke nakai “fia iki ke he kaina he Atua”; ne lata ia lautolu ke fakatapulu a lautolu ke he loto holoilalo ko e taha ki a taha. (1 Peteru 5:1-5) Ne hataki he aposetolo ko Paulo, mai i loto he fakapotopotoaga to tutupu mai e tau tagata ke “vagahau mai ke he tau mena fakakeukeu, to futiaki ai e tau tutaki kia mumui atu kia lautolu.” (Gahua 20:30) Ke hoko ke he matahiku he senetenari fakamua V.N., ne tohia he aposetolo ko Ioane e tohi ne totoko fakamalolō e ia e tutaki ne higoa ko Tioterefe. Ko e ha ne hataki ai? Taha kakano ko e tagata nei “kua fia mua” i loto he fakapotopotoaga. (3 Ioane 9) Ko e fakatonuaga pihia mai he tau aposetolo ne eke mo fakalavelave, he fai magaaho ne totoko e kumi tuaga ha lautolu ne manako talahaua.​—2 Tesalonia 2:3-8.

Nakai leva he mole e mate he aposetolo fakahiku, ne kamata e tau tagata takitaha ke kumi atu foki e talahaua. Pehē The Cambridge History of Christianity: “Liga kua nakai fai pisopo ne ‘pule katoatoa’ i Roma ato hoko e lotouho he senetenari ke uaaki.” He senetenari ke toluaki, ko e pisopo ha Roma ne fakatu a ia ko e pule lahi mahaki ke he falu vala he lotu.b Ke lahi e fakavēaga ke he talahauaga ko e pisopo ha Roma ne pule katoatoa, falu ne tohi hifo e tau tagata ka hukui a Peteru.

Pete ia, ko e tohi nei kua nakai lalago lahi e talahauaga. Ko e ha? Fakamua, falu higoa he tohi kua nakai fai fakamauaga. Mua atu, ko e fakavēaga he tohi kua hepehepe. Pihia fēfē? Pete foki he fakamatala a Peteru i Roma, tuga ne hagaao ki ai e falu tohi fakalalolagi mai he senetenari fakamua mo e uaaki, kua nakai fai fakamooliaga ko ia e ulu he fakapotopotoaga i ai.

Taha e fakamooliaga nakai ko Peteru e ulu he fakapotopotoaga i Roma, he mogo ne tohia e Paulo e tohi haana ke he tau Roma, ne putoia e ia e tohi loagitu he tau Kerisiano i ai. Ka e nakai fai totokuaga a ia ki a Peteru. (Roma 16:1-23) Ane mai ko Peteru e ulu he fakapotopotoaga, to manatu nakai a tautolu kua nimo e Paulo a Peteru po ke fakaheu a ia?

Mailoga foki, kavi ke he magaaho ne tohia e Peteru e tohi omoomoi fakamua haana, ne tohia e Paulo e tohi ke uaaki ki a Timoteo. He tohi ia, ne nakai fakauaua a Paulo ke totoku a Roma. Ne tohia ai e Paulo ono e tohi mai i Roma, ne nakai fai ne totoku a Peteru.

Kavi ke he 30 e tau he mole e tohia e Paulo e tau tohi haana, ne tohia he aposetolo ko Ioane tolu e tohi mo e tohi ha Fakakiteaga. Nakai fai matakavi he tau tohiaga nei ne totoku e Ioane e fakapotopotoaga i Roma kua talahaua lahi ai, po ke nakai hagaao a ia ke he takitaki he lotu ne moua e kotofaaga tokoluga ke hukui fakatai a Peteru. Ti nakai lalago foki he Tohi Tapu po ke fakamooliaga he fakamauaga tala e talahauaga na fakatu e Peteru a ia ko e pisopo fakamua he fakapotopotoaga i Roma.

Lalago Kia he Tau Mahani mo e Tau Fakaakoaga he Tau Pope e Talahauaga ha Lautolu?

Na tonuhia a tautolu ke amanaki ke he taha kua talahau ke eke mo “hukui he Tagata Tapu ko Peteru” mo e “Hukui he Keriso” ke mumui ke he tau mahani mo e tau fakaakoaga ha Peteru mo e Keriso. Ma e fakatai, talia nakai e Peteru e tauteaga pauaki he tau matakainaga tua haana ki a ia? Nakai. Ne nakai talia e ia ke fakaatā e tau talahauaga lilifu pauaki ke tuku atu ki a ia. (Gahua 10:25, 26) Ka e kua a Iesu? Ne pehē a ia na hau a ia ke fekafekau ke he falu, nakai ke fekafekau atu ki a ia. (Mataio 20:28) Kehekehe ai, ko e heigoa e fakamauaga ne moua he tau pope? Kalo kehe kia a lautolu he talahaua, fakaheu e tau matahigoa matalahi, ti fehola kehe mai he fakatātā fakaikaluga e monuina mo e pule?

Ko Peteru mo e Keriso ko e tau tagata taane mahani hakohako tokoua ne fakatupu e mafola. Fakatatai e tau fakamauaga ha lautolu ke he enesaikolopetia Katolika Lexikon für Theologie und Kirche (Tohi Fakamaama ma e Lotu mo e Tapu) ke he mena ne talahau hagaao ke he Pope ko Leo X: “Putoia ke he fakapolitika mo e fa fili tagata he tuku mua e magafaoa mo e fakamakamaka ke he tau fakafiafiaaga loga he lalolagi, ne fakaheu e Leo X e mafiti he tau matagahua fakaagaaga.” Ko Karl Amon ko e patele mo e porofesa Katolika he fakamauaga tala he lotu, kua pehē ko e tau hokotaki mooli ne fakakite hagaao ke he Pope ko Alexander VI ne fakatikai “e lahi mahaki he nakai fakamooli, ti fakaaoga fakahehē e pule, fefakafuaaki he tau kotofaaga lotu, mo e mahani feuaki.”

Ka e kua e tau fakaakoaga he tau pope? Fakatatai fēfē ai mo e tau fakaakoaga ha Peteru mo e Keriso? Nakai talitonu a Peteru na o oti e tau tagata mitaki ke he lagi. Hagaao ke he patuiki mitaki ko Tavita, ne talahau fakamahino e ia: “Nakai hake a Tavita ke he lagi.” (Gahua 2:34) Nakai fakaako foki e Peteru kua lata e tau tama mukemuke ke papatiso. Ka e fakaako e ia ko e papatisoaga ko e lakaaga kua lata he tagata ne tua ke uta fakahokulo.​—1 Peteru 3:21.

Ne fakaako e Iesu nakai lata ke fai he tau tutaki haana ke talahaua lahi ke he falu. “Kaeke ke loto taha kia mua a ia,” he ui e Iesu, “ti muikau a ia ke he tau tagata oti kana, mo e fekafekau a ia he tau tagata oti.” (Mareko 9:35) Nakai leva ato mate a Iesu, ne tala age e ia e fakatonuaga maaliali nei ke he haana a tau tutaki: “Aua neke ui a mutolu Rapai; ha ko e mena tokotaha ha mutolu a takitaki [faiaoga], ko e Keriso haia; ka ko mutolu oti, ko e matakainaga a mutolu. Aua foki neke ui e mutolu taha ke he lalolagi ko e matua ha mutolu; ha ko e mena tokotaha ha mutolu a Matua, ko ia ha he lagi. Ti aua neke ui a mutolu ko e tau takitaki; ha ko e mena tokotaha ha mutolu a Takitaki, ko e Keriso haia.” (Mataio 23:1, 8-10) Logona hifo nakai e koe kua taofi mau e tau pope ke he tau fakaakoaga ha Peteru mo e Keriso?

Falu ne pehē kua fakatumau e hukui he tau pope pete he nakai muitua a ia he kotofaaga ke he puhala moui Kerisiano. Manatu nakai a koe kua tonu e fakakakano ia? Pehē a Iesu: “Pihia foki e tau akau mitaki oti kua takitaha mo e fua mai e tau fua mitaki; ka ko e tau akau kelea kua fua mai e tau fua kelea. Nakai maeke ke fua mai e akau mitaki e tau fua kelea, nakai maeke foki e akau kelea ke fua mai e tau fua mitaki.” Fakavē ke he fakamooliaga, manatu nakai a koe to manako a Peteru po ke Keriso ke matutaki mo e tau fua ne fakatupu mai he tau pope?​—Mataio 7:17, 18, 21-23.

[Tau Matahui Tala]

a Ko e fakatutala ha Iesu mo Peteru ne matapatu ke he kitiaaga he Keriso mo e haana a matagahua, nakai ke he matagahua ka taute e Peteru. (Mataio 16:13-17) Ko Peteru ni he mogo fakamui ne talahau ko Iesu e maka ne fakatu e fakapotopotoaga i ai. (1 Peteru 2:4-8) Ne fakamooli he aposetolo ko Paulo na ko Iesu, nakai ko Peteru e “maka ke fakamau aki e malokuaga” he fakapotopotoaga Kerisiano.​—Efeso 2:20.

b Ne hataki e Iesu mo e tau aposetolo to tokologa atu e tau patu ne fakamatala e fakaakoaga tiaki taofiaga he fakapotopotoaga Kerisiano. (Mataio 13:24-30, 36-43; 2 Timoteo 4:3; 2 Peteru 2:1; 1 Ioane 2:18) Ko e tau talahauaga ia kua moolioli he senetenari ke uaaki he mogo ne kamata e tau lotu, po ke fakapotopotoaga, ke fakaaoga e tau aga fakamotu pouliuli ti fio e fakaakoaga faka-Tohi Tapu aki e fakaakoaga Heleni.

[Tau Fakatino he lau 14]

Fakakite kia he fakamooliaga kua muitua e tau pope ke he fifitakiaga a Peteru?

    Tau Tohi Faka-Niue (1982-2025)
    Saini ki Fafo
    Saini ki Loto
    • Faka-Niue
    • Tufa
    • Tau Manako
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tau Kupu Fakaaoga
    • Fakavēaga Fakatagata
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Saini ki Loto
    Tufa