Ko Hai Mooli Kua Pule ke he Lalolagi?

LIGA nakaila feleveia a koe mo e tau takitaki he matakau ne fakatokatoka e mahani kolokolovao. Kakano kia e mena ia kua nakai ha ha i ai a lautolu? Ko e tau takitaki he mahani kolokolovao kua makaka he fufū e tau kitiaaga ha lautolu po ke gahua mai foki i loto he tau fale puipui. Ka ko e tau mataulu tala he nusipepa hagaao ke he tau taufetului ke he tau tulaki, tau matakau fakataka, mo e fefakafuaaki he tau tagata, ke totoku ni e falu, kua fakamanatu ki a tautolu e fakaohoohoaga matahavala mo e tau fua kelea lahi he tau matagahua mo e ha ha ai he tau tagata kolokolovao pihia. He fakamailoga ne toka hifo e lautolu ke he kaufakalatahaaga he tagata, iloa e tautolu kua ha ha i ai e tau takitaki kolokolovao.

Ko e Kupu he Atua, ko e Tohi Tapu ne fakakite na mooli a Satani, ne tuga e takitaki kolokolovao malolō lahi, ti matakite ki ai kua fakamooli e finagalo haana puhala he ‘fakamailoga pikopiko’ mo e “fakahehe oti he mahani kelea.” Ti ko ia “kua faliu [tumau] e ia a ia mo agelu he maama,” he talahau he Tohi Tapu. (2 Tesalonia 2:9, 10; 2 Korinito 11:14) Ko e ha ha i ai he Tiapolo ka moua pihia foki ke he tau fakamailoga ne toka hifo e ia. Ka e laulahi he tau tagata kua uka ai ke talitonu ke he mena fakaagaaga kelea muitui ne nakai kitia. Ato kumikumi fakahokulo a tautolu ke he mena ne talahau he Tohi Tapu hagaao ke he Tiapolo, kia kumikumi a tautolu ke he falu mena uka fa mahani mo e tau taofiaga hehē kua puipui e tokologa he talia e manatu ko e mena mooli e Tiapolo.

◼ “Maeke fēfē e Atua fakaalofa ke tufuga e Tiapolo?” Ha kua pehē e Tohi Tapu kua mitaki mo e katoatoa e Atua, kua tuga e nakai fetataiaki mo e manatu na tufuga e ia e mena moui kelea muitui mo e pikopiko. Ko e mooli kua nakai talahau he Tohi Tapu na tufuga he Atua e mena moui ia. Nakai pihia ai, kua pehē hagaao ke he Atua: “Ko e Maka tumau a ia, kua katoatoa ni e mitaki hana gahua; ha kua tonu hana tau puhala oti ni? ko e Atua kua fakamoli, nakai ha ha ia ia ha mahani kelea, ko e mahani tututonu mo e mahani hakohako ni a ia.”​—Teutaronome 32:4; Salamo 5:4.

Ko e manatu ke mailoga ko e mena moui mitaki katoatoa ne tufuga he Atua ka taute ha mena foki ke lafi ke he mena kua hako. He nakai taute e tau mena momoui haana tuga e tau ropoto, ne foaki he Atua ki a lautolu e atāina ke fifili—ko e lotomatala ke taute e tau fifiliaga ni ha lautolu. Ti ko e tau mena momoui mitaki katoatoa kua lotomatala ka fifili ke taute e mitaki po ke taute e kelea muitui. Mooli ai, ko e tau gahua ni kua taute he mena moui lotomatala, ko e tagata po ke agaaga kua foaki ki ai e atāina ke moua e aoga mooli he mahani.

Ti felauaki ai mogoia, to nakai foaki he Atua ke he tau mena momoui haana e atāina he mahani mo e he magaaho taha puipui a lautolu mai he taute e kelea muitui ne kua fifili a lautolu ke taute. Hagaao a Iesu ke he fakaaoga fakahehē he atāina ke fifili he mogo ne pehē a ia hagaao ke he Tiapolo: “Nakai tumau ni a ia ke he mena moli.” (Ioane 8:44) Ko e talahauaga ia ne fakakite fakamaali ko ia ne eke mo Tiapolo ko e agaaga mitaki katoatoa he kamataaga, he taha magahala ne ‘tumau ke he mena moli.’a Ne tufuga e Iehova ko e Atua e tau mena momoui haana aki e tau aga atāina ke fifili ha kua ofania mo e falanaki a ia ki a lautolu.​—Kikite e puha “Maeke Kia a Ia ne Mitaki Katoatoa ke Galo e Mitaki Katoatoa?” he lau 6.

◼ “Ko e Tiapolo ko e fekafekau he Atua” Ma e falu, ne liga fakakite he Tohi Tapu e manatu nei he tohi a Iopu. Hagaao ke he taha fakamaamaaga he Tohi Tapu, ko e talahauaga ko e Tiapolo ne “fano feliuaki ke he lalolagi” kua hagaao ke he matagahua he tau toko Peresia i tuai, ne ō fenoga mo e hokotaki e tau fekau he tau gahua he patuiki ha lautolu. (Iopu 1:7) Pete ia, ka eke mooli e Tiapolo mo toko he Atua, ko e ha ne kua lata a ia ke fakamaama ke he Atua na hau a ia he “fano feliuaki ke he lalolagi”? He nakai fakatino a ia ko e kapitiga he Atua, ko e tala he tohi a Iopu ne fakahigoa e Tiapolo ko Satani ne kakano “Totoko,” ti fakakite ko ia mooli e matapatu Fī he Atua. (Iopu 1:6) Ti ko e mena fe mogoia ne hau ai e manatu ko e Tiapolo he fekafekauaga he Atua?

Liu taha ke he senetenari fakamua V.N., ko e tau tohi fakataitai tuga e “Book of Jubilees” mo e “Common Rule” he vahega lotu Qumran, ne fakaata e Tiapolo kua fakafetonu mo e Atua ka e muitua ai ke he finagalo Haana. He haana a tohi Mephistopheles, ko e tagata fakamau tala ko J. B. Russell ne fakamaama ko e Protestant Reformer ko Martin Luther ne hagaao ke he Tiapolo ko e kanavaakau he Atua, “tuga e titipi helehele po ke koho ne fakaaoga e ia ke kelikeli aki e katene haana.” Ko e manatu he lafi e Russell, ko e “koho kua fiafia ke moumou e tau pupu,” ka e ha ha agaia ke he lima malolō he Atua, ti fakamooli e finagalo he Atua. Ko e fakaakoaga a Luther—ne talia ai fakamui he akoako Falani ko John Calvin—ne fakahukia e logonaaga fakafili tonu he tokologa he tau tagata ne tua. Maeke fēfē e Atua fakaalofa ke nakai ni fakaatā e kelea muitui ka e finagalo foki ke hoko ai? (Iakopo 1:13) Ko e fakaakoaga nei, fakalataha mo e tau fakamatakutakuina he senetenari ke 20 aki, ne puipui e tokologa he talitonu ke he Atua mo e Tiapolo.

◼ “Ko e Tiapolo ko e matapatu noa ni he kelea muitui” Ke manamanatu ke he Tiapolo ko e matapatu noa he kelea muitui to taute e falu vala he Tohi Tapu ke teitei nakai maeke ke maama. Tuga anei, he fakamaama ia Iopu 2:3-6, ko hai he Atua ne vagahau ki ai? Kua liga kia ke vagahau a ia ke he fakataiaga nakai kitia he kelea muitui ia Iopu, po ke liga tutala na ia ki a ia ni? Lafi ki ai, to fakaheke kia e Atua ke he aga mitaki ha Iopu he taha mogo mo e fakaatā a Iopu ke kamatamata he fakataiaga he kelea muitui he taha mogo? He talahau e tau logonaaga pihia ke he Atua ka taute a ia ke eke mo Mena Moui pikopiko, ai ko ia ne “nakai ha ia ia foki ha mahani kelea.” (Salamo 92:15) Mamao ligo ai, ne nakai talia he Atua ke ‘fakaolo atu e lima haana’ ke fakamatematekelea a Iopu. Maaliali ai, ko e Tiapolo ne nakai ko e matapatu he kelea muitui po ke faahi pouliuli he aga he Atua ka ko e mena moui fakaagaaga ne eke ne ia a ia ko e Fī he Atua.

Ko Hai Mooli Hane Pule ke he Lalolagi?

He vahā nei, tokologa ne logona hifo ko e aga tuai ke talitonu ke he Tiapolo. Ka e, nakai fai fakamaamaaga ke he kelea muitui mooli ne kehe mai he Tiapolo ne kua mitaki lahi. Ti ko e lali ke utakehe he manatu ke he Tiapolo, ne takitaki e tokologa he tau tagata ke fuluhi kehe katoatoa he Atua mo e tau fakakaupāaga he tau mahani.

“Ko e lagatau kelea ue atu he tiapolo,” ne tohia he tagata poeme ko Charles-Pierre Baudelaire he senetenari 19 aki, “ko e fakaohooho a tautolu ko e mena nakai ha ha i ai a ia.” He ufiufi he Tiapolo ko e mena ha ha i ai a ia, ne fakatupu ni e ia e tau tuahā hagaao ke he ha ha i ai he Atua. Ane mai ai fai Tiapolo, to nakai kia fakalago ke he Atua e tau kelea muitui oti kana? Nakai kia ko e mena tonu ia ne manako e Tiapolo ke he tau tagata ke talitonu?

Tuga ni e takitaki kolokolovao, kua ufiufi he Tiapolo e ha ha i ai a ia ke maeke ke moua e foliaga haana. Ko e heigoa e foliaga ia? Tali he Tohi Tapu: “Kua fakapouli he atua he lalolagi nai e tau manatu ha lautolu kua nakai tua, neke kikila atu kia lautolu e maama he vagahau mitaki he lilifu a Keriso, ko ia kua fakatai ke he Atua.”​—2 Korinito 4:4.

Taha agaia e hūhū aoga lahi. Ko e heigoa ka taute he Atua ki a ia nei ne fakatokatoka fakagalogalo i tua he tau mena kelea muitui mo e matematekelea oti kana? To fakatutala a tautolu ke he mena nei he vala tala ka mui mai.

[Matahui Tala]

[Blurb he lau 5]

Ko e Tiapolo kia ko e fekafekau he Atua po ke totoko he Atua?

[Puha​/Fakatino he lau 6]

Maeke Kia a Ia ne Mitaki Katoatoa ke Galo e Mitaki Katoatoa?

Ne fai mitaki katoatoa ne foaki he Atua ke he tau mena momoui iloilo haana. Pete he tufuga mitaki katoatoa, ne lata a Atamu ke fakalilifu e tau kaupāaga fakatino ne tuku age he Tufuga haana ki a ia. Ma e fakatai, to nakai maeke a ia ke kai e kelekele, maka, po ke akau ti nakai fua mai e matematekelea. Ane mai fakaheu e ia e fakatufono he fua lalolagi ti hopo hifo he kau afati tokoluga, to mate po ke pakia lahi a ia.

Pihia foki, nakai fai mena momoui mitaki katoatoa​—tagata po ke agelu—​ka molea atu he tau kaupāaga he tau mahani ne fakatoka he Atua ka e nakai lauia a ia ke he tau fua mamahi. Ti ko e magaaho ne fakaaoga hehē he mena moui iloilo e finagalo atāina haana, kua mukamuka lahi a ia ke to ke he hehē mo e agahala.​—Kenese 1:29; Mataio 4:4.