‘Tafepoi Kia Moua Ai e Mutolu’

“Kia pihia ha mutolu a tafepoi, kia moua e mutolu.”—1 KORI. 9:24.

1, 2. (a) Ko e heigoa ne fakaaoga e Paulo ke atihake e tau Kerisiano Heperu? (e) Ko e heigoa ne tomatoma ke he tau fekafekau he Atua ke taute?

KO E tohi he aposetolo ko Paulo ke he tau Heperu, ne fakaaoga e ia e fakataiaga malolō he tau kupu ke atihake e tau matakainaga Kerisiano haana. Fakamanatu e ia ki a lautolu ne nakai ni ko lautolu hokoia hane tafepoi he poitufi ma e moui. Agaagai ia lautolu ko e ‘fakapotopotoaga lahi kua kitekite mai,’ ne kautū he hoko ke he fakaotiaga he poitufi. He manatu tumau e tau gahua tua fakamooli mo e tau laliaga eketaha ha lautolu nei ne tafepoi fakamua ka foaki ke he tau Kerisiano Heperu e kakano ke hohoko atu mo e nakai fiu he poitufi ha lautolu.

² He vala tala fakamua, kua fakatutala a tautolu ke he puhala moui he tokologa he ‘fakapotopotoaga kua kitekite mai.’ Ne fakakite e lautolu oti e tua nakai maueue ne fakamalolō a lautolu ke tumau fakamooli ke he Atua, ke tuga kua aaka atu a lautolu he poitufi ke he fakaotiaga. Moua e tautolu e fakaakoaga mai he kautūaga ha lautolu. Mailoga ai he vala tala ia, ne foaki e Paulo e tomatomaaga nei ke he tau matakainaga fakahele haana, putoia ai a tautolu: “Kia tuku kehe e tautolu e tau mena mamafa oti kana, mo e hala kua moua vave mai, ka e tafepoi fakauka a tautolu ke he poitufi kua toka ki mua ha tautolu.”—Hepe. 12:1.

3. Ko e heigoa e manatu ha Paulo he fakatonuaga hagaao ke he tau tagata tafepoi he tau feua Heleni?

³ Hagaao ke he poitufi, ko e taha he tau feua sipote talahaua he magahala ia, ko e tohi Backgrounds of Early Christianity kua talahau ki a tautolu “na faofao mo e fetoko telefua e tau Heleni.”a He tau tuaga pihia, kua utakehe he tau tagata tafepoi e tau mena mamafa po ke tau kavega ka tohotua aki a lautolu. Pete to totoko e tautolu e nakai fakalilifu mo e nakai gali ha lautolu, ne tafepoi pihia a lautolu he foli katoatoa ke moua e palepale he kautū. Ko e manatu a Paulo ke moua e palepale he poitufi ma e moui, kua latatonu ma e tau tagata tafepoi ke utakehe e tau fakalavelave oti kana. Ko e fakatonuaga aoga anei ke he tau Kerisiano i tuai, ti pihia foki ma tautolu he vahā nei. Ko e heigoa e tau mena mamafa po ke tau kavega ne liga fakatauhele a tautolu mai he moua e palepale he poitufi ma e moui?

‘Kia Tuku Kehe e Tau Mena Mamafa Oti’

4. Ko e heigoa ne lavelave lahi ai e tau tagata he vahā a Noa?

⁴ Ko e fakatonuaga a Paulo ke ‘tuku kehe e tau mena mamafa oti.’ Putoia ai e tau mena oti ne liga puipui a tautolu mai he foaki katoatoa e onoonoaga mo e laliaga mua ue atu ke he poitufi kua tafepoi ai a tautolu. Ko e heigoa falu he tau mena mamafa ia? He onoono ki a Noa—taha he tau fifitakiaga ia lautolu ne talahau e Paulo—ne manatu e tautolu e mena ne talahau e Iesu: “Tuga foki ne eke ke he vaha kia Noa, to eke pihia ni ke he vaha he Tama he tagata.” (Luka 17:26) Ne nakai matapatu e talahauaga ha Iesu hagaao ke he moumouaga hane tata mai; ne hagaao a ia ke he puhala ne momoui ai e tau tagata. (Totou Mataio 24:37-39.) Laulahi he tau tagata he vahā a Noa ne nakai fakakite e fiafia ke he Atua, ti nakai lali foki ke fakafiafia a ia. Ko e heigoa ne fakatauhele aki a lautolu? Nakai ko e tau mena lalahi. Ko e kai, inu, mo e fai taane mo e fai hoana—ko e tau mena mahani mau he moui. Ko e lekua mooli kua ‘nakai fakateliga a lautolu,’ tuga ne talahau e Iesu.

5. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke kautū he hoko ke he fakahikuaga he poitufi?

⁵ Tuga a Noa mo e haana magafaoa, lahi mahaki e mena ha tautolu ke taute he tau aho takitaha. Kua lata ia tautolu ke leveki e moui mo e ke leveki a tautolu mo e magafaoa ha tautolu. Maeke he mena ia ke lahi mahaki e lavelave ha tautolu a tau magaaho, malolō, mo e tau koloa. Mua atu ha kua uka e tuaga fakatupe, kua mukamuka ke fakaatukehe ke he tau levekiaga he moui. Ha ko e tau Kerisiano tukulele, ha ha ia tautolu foki e tau matagahua fakateokarasi kua aoga lahi. Fakalataha a tautolu he fekafekauaga, mautauteute mo e o ke he tau feleveiaaga Kerisiano, mo e fakatumau ke malolō fakaagaaga he fakaako fakatagata mo e tapuaki fakamagafaoa. Mai he tau mena oti ia ne fekafekau a Noa ke he Atua, ne “eke pihia ai e ia.” (Kene. 6:22) Mooli, he fakakaupā e kavega ka hahamo e tautolu, ti pihia mo e kalo kehe he fakamamafa aki e tau kavega nakai aoga, kua aoga kaeke ke tafepoi a tautolu he poitufi faka-Kerisiano ke hoko ke he fakaotiaga.

6, 7. Lata ke tokaloto e tautolu e fakatonuaga fe ha Iesu?

⁶ Ko e heigoa e kakano ha Paulo he pehē a ia ke tuku kehe e “tau mena mamafa oti kana”? Mooli, kua nakai fakatotoka katoatoa a tautolu mai he tau matagahua takitaha ha tautolu. He mena nei, tokaloto e tau kupu a Iesu: “Aua neke fakaatukehe a mutolu, mo e pehe age, To kai e tautolu ha ha, po ke inu e tautolu ha ha, po ke tapulu a tautolu ha ha? Ha ko e tau mena oti ia kua kumi he tau motu kehe. Ha ko e mena fioia he Matua ha mutolu ha ha he lagi kua aoga e tau mena oti ia kia mutolu.” (Mata. 6:31, 32) Hagaao e tau kupu a Iesu ke he tau mena ne fakahigoa ko e tau mena mahani mau tuga e tau mena kai mo e tau mena ke tui to eke mo pehiaaga po ke fakatauhele ka nakai ha ha he tokaaga kua lata.

⁷ Hagaaki ke he tau kupu a Iesu: “Ko e mena fioia he Matua ha mutolu ha ha he lagi kua aoga e tau mena oti ia kia mutolu.” Kua hagaao e mena nei ke he ha tautolu a Matua he lagi ko Iehova, ka taute haana vala ke leveki aki e tau manako ha tautolu. Ke iloa mitaki ko e “tau mena oti ia” ne liga kehe mai he mena ne hihiga fakatagata a tautolu ke manako po ke loto. Ka e talahau ki a tautolu ke nakai fakaatukehe hagaao ke he “tau mena oti ia kua kumi he tau motu kehe.” Ko e ha? Ne fakatonu fakamui e Iesu e tau tagata fanogonogo haana: “A mutolu neke pehia ha mutolu a tau loto, he fakaniniko, mo e konahia, mo e fakaatukehe he tau mena he mouiaga nai; neke fakaofo mai e aho ia kia mutolu. Ha ko e mena tuga ne matahele.”—Luka 21:34, 35.

8. Ko e ha ko e magaaho uho anei ke ‘tuku kehe e tau mena mamafa oti kana’?

⁸ Ko e laini fakahiku kua haia ni i mua. Ko e momoko ha ia ka fakaatā e tautolu a tautolu ke pehia he tau mena mamafa nakai aoga ka tauhele a tautolu he magaaho kua tata lahi a tautolu ke he fakaotiaga! Ko e fakatonuaga mogoia he aposetolo ko Paulo kua pulotu mooli: “Ko e mahani Atua mo e fakamate ko e koloa lahi ni haia.” (1 Timo. 6:6) Ko e tokaloto e tautolu e tau kupu ha Paulo ka fakaholo ki mua e tau amaamanakiaga ha tautolu ke moua e palepale.

“Hala kua Moua Vave Mai”

9, 10. (a) Kua hagaao ke he heigoa e talahauaga ‘hala kua moua vave mai a tautolu’? (e) Liga vihi fēfē a tautolu?

⁹ Lafi ke he “tau mena mamafa oti kana,” ne talahau e Paulo ke tuku kehe e “hala kua moua vave mai.” Liga ko e heigoa a ia? Hagaao ke he vagahau Heleni fakamua, ko e “hala kua moua vave mai” ne laga taha ni e tū he kupu nei he Tohi Tapu. Ko e pulotu ko Albert Barnes ne talahau: “Lata e tagata poi ke fakaeneene ke nakai veli a ia he tapulu ne mafiti ke vihi he tau hui haana ka poi, mo e fakatauhele a ia, ti pihia foki e Kerisiano, ne kua lata pauaki ke toka he mafoa e tau mena oti ne fakalavelave.” Liga vihi fēfē e Kerisiano, ti maeke he tua haana ke lauia po ke lolelole?

¹⁰ Ko e Kerisiano kua nakai galo e tua he taha ni e po. Kua liga tupu fakahaga e mena ia, ti halahū foki. He mataulu he tohi a Paulo, ne hataki e ia hagaao ke he hagahaga kelea he “tafia kehe” mo e ‘toka ai e loto kelea mo e nakai talia fakatonu.’ (Hepe. 2:1; 3:12) Ka vihi e tau hui he tagata poi he tapulu, ne mafiti a ia ke veli. Ko e hagahaga kelea he vihi kua kelea lahi ka fakaheu he tagata poi e hagahaga kelea he tui e vahega tapulu pauaki ka poi. Ko e heigoa ka fakatupu a ia ke fakaheu e hagahaga kelea? Liga ko e fakahanoa po ke molea e mauokafua po ke falu fakatauhele. Ko e heigoa e fakaakoaga ka moua mai e tautolu he fakatonuaga a Paulo?

11. Ko e heigoa ka fakatupu a tautolu ke galo e tua?

¹¹ Lata ke tokaloto e tautolu ko e galo e tua ti ko e fua to nakai leva ti kitia ai. Hagaao ke he ‘hala kua moua vave mai a tautolu,’ ne mailoga he taha pulotu “kua mua ue atu e agahala ki a tautolu, he tau tutūaga ne ha ha i ai a tautolu, ko e fakavēaga, mo e feoakiaga ha tautolu.” Ko e manatu ko e takatakaiaga ha tautolu, tau lolelole fakatagata ha tautolu, mo e tau feoakiaga ha tautolu ka foaki e fakaohoohoaga malolō ki a tautolu. Maeke he tau mena ia ke fakatupu a tautolu ke lolelole e tua po ke galo ai foki.—Mata. 13:3-9.

12. Ko e heigoa e tau fakamanatuaga kua lata ia tautolu ke tokaloto ke nakai matematekelea he galo e tua?

¹² Ke he tau tau loga, ko e vahega fekafekau fakamoli mo e loto matala ne fakamanatu ki a tautolu ke fakaeneene hagaao ke he mena ne kitekite mo e fanogonogo ki ai a tautolu, kakano ko e mena ne fakavē e tau loto mo e tau manamanatuaga ha tautolu. Kua hataki a tautolu ke he hagahaga kelea he vihi he kumi ke he tau tupe mo e tau koloa. Liga to fakatauhele a tautolu he kalopalopa mo e fulufuluola he lalolagi fakafiafia po ke fakaaliali tumau he tau matini foou. To eke ai mo hehē hagahaga kelea ke logona hifo ko e fakatonuaga pihia kua kikili lahi mahaki po ke hagaao ni ke he falu, ka kua liga lauia a tautolu takitokotaha ke he tau hagahaga kelea. Ko e halahū mo e fakahehē ko e tau mena vihi ne fakatoka he lalolagi a Satani he puhala ha tautolu. Ko e fakahanoa, molea e mauokafua, mo e tau fakatauhele ne moumou ai, ti ko e falu mena ia ka lauia e amaamanakiaga ha tautolu he moua e palepale he moui.—1 Ioa. 2:15-17.

13. Maeke fēfē a tautolu ke puipui a tautolu he tau fakaohoohoaga hagahaga kelea?

¹³ He tau aho oti, ne fakatapakupaku a tautolu ke he tau tagata ne fakaholo ki mua e tau foliaga, tau tuaga, mo e manamanatuaga he lalolagi ne takatakai ia tautolu. (Totou Efeso 2:1, 2.) Ka ko e laulahi he lauiaaga ki a tautolu ne fakavē lahi ni ki a tautolu, ke he puhala kua tali atu e tautolu ke he tau mena nei. “He pulagi” ne tutala ki ai a Paulo kua hagaao ke he matagi mate. Kua lata ia tautolu ke mataala tumau ke nakai looa po ke otioti e fafagu, ti kaumahala ke hoko ke he fakaotiaga he poitufi. Ko e heigoa e lagomatai kua moua e tautolu ke tumau he puhala? Ko Iesu e tagata poi mitaki katoatoa ne takitaki, ka talahau e koe. (Hepe. 12:2) Ha ha ia tautolu foki e fifitakiaga ha Paulo, ne kua totou fakalataha a ia mo lautolu ne tafepoi he poitufi faka-Kerisiano ti tomatoma ke he tau matakainaga fakahele haana ke fifitaki ki a ia.—1 Kori. 11:1; Filipi 3:14.

“Kia Moua e Mutolu”—Fēfē?

14. Fēfē e onoonoaga ha Paulo ke he tufaaga haana ni he poitufi?

¹⁴ Fēfē e onoonoaga ha Paulo ke he tufaaga haana ni he poitufi? He manatu fakahiku haana ke he tau motua mai i Efeso, ne pehē a ia: “Nakai manatu au ke he taha mena, ko e haku a moui foki nakai kuku e au, ka kia fakaoti e au haku a poitufi mo e fiafia, ko e feua ne moua e au mai he Iki ko Iesu.” (Gahua 20:24) Kua makai a ia ke foaki e tau mena oti, putoia e moui haana ke hokotia ke he fakaotiaga he poitufi. Ma Paulo, ko e tau laliaga oti kana mo e gahua malolō haana ma e tala mitaki to nakai fai aoga ka kaumahala a ia ke hoko ke he fakaotiaga he matagahua. Ka e nakai manamanatu ni a ia ki a ia he logona hifo to mua mooli a ia he poitufi. (Totou Filipi 3:12, 13.) Ko e hoko laia ke he fakaotiaga he moui haana ne talahau e ia e lahi he mauokafua haana: “Kua tau tuai au ke he tau mitaki, kua fakahiku e au a poitufi, kua taofi au ke he tua.”—2 Timo. 4:7.

15. Ko e heigoa e fakamalolōaga ne foaki e Paulo ki a lautolu ne tafepoi auloa mo ia he poitufi?

¹⁵ Lafi ki ai, ne mauokafua e manako ha Paulo ke kitia e tau matakainaga Kerisiano haana ke fakaoti e matagahua mo e nakai mokulu kehe ai he magahehala. Ma e fakatai, ne tomatoma a ia ke he tau Kerisiano i Filipi ke gahua malolō ma e fakamouiaga ni ha lautolu. Ne lata ke fakatumau ke “taofi e [la]utolu e kupu ke momoui ai.” Matutaki e ia: “Ke eke mo mena ke hula ai au ke he aho a Keriso, ha kua nakai poi teao au po ke gahua teao.” (Filipi 2:16) Pihia foki, ne tomatoma e ia e tau Kerisiano i Korinito: “Kia pihia ha mutolu a tafepoi, kia moua e mutolu [e palepale].”—1 Kori. 9:24.

16. Ko e ha kua lata ia tautolu ke kitia maaliali e foliaga, po ke palepale?

¹⁶ He poi manavaloa, tuga e malafoni, kua nakai kitia e laini fakahiku ato hoko ki ai. Ka e he poitufi katoa, kua hagaaki tumau e tagata poi ke he fakaotiaga. Ko e hagaaki ia kua kitia maali fakahaga ka iloa e ia kua tata tuai e foliaga. Kua lata ke pihia foki e poitufi ha tautolu. Ko e foliaga, po ke palepale, kua lata ke moolioli ki a tautolu. To lagomatai he mena ia a tautolu ke moua ai.

17. Putoia fēfē e tua he hagaaki tumau ke he palepale?

¹⁷ “Ka ko e tua, ko e falanaki haia ke he tau mena kua amaamanaki ki ai, ko e fakamoli he tau mena nakai kitia atu,” he tohi e Paulo. (Hepe. 11:1) Ko Aperahamo mo Sara ne makai ke toka e puhala moui tokotoko mitaki mo e nonofo tuga e “tau tagata kehe a lautolu mo e tau tagata o fano ke he lalolagi.” Ko e heigoa ne lagomatai a laua? “Kua iloa ai [e lautolu e fakamooliaga he tau maveheaga he Atua] ka e mamao.” Ne tiaki e Mose e “fiafia ke he hala kua mole vave” mo e “tau tanakiaga koloa a Aikupito.” Moua fēfē e ia e tua mo e malolō ke taute pihia? “Kua amaamanaki a ia ke he [ta]ui.” (Hepe. 11:8-13, 24-26) Maama ai, ne kamata e Paulo e talahauaga haana ke he tau tagata takitaha nei aki e talahauaga “ko e tua.” Kua fakamalolō he tua a lautolu ke onoono muatua atu he tau kamatamata mo e tau mena uka he fakatokaaga nei mo e kitia e mena ne taute mo e to taute he Atua.

18. Ke tuku kehe e ‘hala kua moua vave mai a tautolu’ ko e heigoa e tau lakaaga mitaki ka taute e tautolu?

¹⁸ He manamanatu fakahokulo ke he tau tagata taane mo e tau fifine he tua ne talahau ia Heperu veveheaga 11 mo e muitua e fifitakiaga ha lautolu, maeke ia tautolu ke feaki e tua mo e tuku kehe e ‘hala kua moua vave mai a tautolu.’ (Hepe. 12:1) Maeke ke “manatu foki a tautolu ko e taha ke he taha, ke fakalagalaga ai e fakaalofa mo e tau gahua mitaki” he fakapotopoto auloa mo e tau tagata kua feaki e tua pihia.—Hepe. 10:24.

19. Fēfē e logonaaga haau hagaao ke he hagaaki tumau ke he palepale?

¹⁹ Kua tata a tautolu ke he fakaotiaga he poitufi ha tautolu. Ko e laini fakahiku kua maeke ke kitia mitaki ai. Puhala he tua mo e lagomatai a Iehova, maeke foki ia tautolu ke “tuku kehe e tautolu e tau mena mamafa oti kana, mo e hala kua moua vave mai.” E, maeke ia tautolu ke tafepoi he puhala ke moua e palepale—ko e tau monuina ne mavehe mai he ha tautolu a Atua mo e Matua ko Iehova.

[Matahui Tala]

Manatu Nakai e Koe?

• Ko e heigoa ne putoia he tuku kehe e “tau mena mamafa oti kana”?

• Ko e heigoa ne liga fakatupu e Kerisiano ke galo e tua?

• Ko e ha kua lata ia tautolu ke hagaaki tumau ke he palepale?

[Fakatino he lau 23]

Ko e heigoa e ‘hala kua moua vave mai a tautolu,’ ti moua fēfē ai a tautolu?