Talifaki a Lautolu ke he Mesia

“Kua talifaki e tau tagata, ti fakakakano oti e lautolu ke he tau loto ha lautolu hagaao ki a Ioane, po ko ia kia e Mesia.”—LUKA 3:15, THE EMPHATIC DIAGLOTT.

1. Ko e heigoa e fakailoaaga fakaagelu ne logona he falu leveki mamoe?

KUA pouli tuai. Ko e tau tagata leveki mamoe i fafo, hane leveki e tau fuifui mamoe ha lautolu. Kua ofogia mooli a lautolu he tū tata atu e agelu a Iehova mo e lilifu he Atua ne kikila viko ia lautolu! Fanogonogo la! Kua taute he agelu e fakailoaaga ofoofogia nei: “Ua matakutaku a mutolu; kitiala, kua fakamatala atu e au kia mutolu e tala mitaki, ke fiafia lahi ai e tau tagata oti he motu. Ha ko e aho nai kua fanau ai ma mutolu . . . e Fakamoui, ko e Iki a ia ko e Keriso,” ka eke mo Mesia. Maeke e tau leveki mamoe ke kitia e tama mukemuke nei ne takoto he fale povi he taone ne tata age. Fakaofo ai, ko e “kau mai he lagi ne tokologa” kua kamata ke fakaheke a Iehova, he pehē: “Ko e fakahekeaga, ke he Atua ni ke he tau mena i luga muatua; mo e mafola ke he lalolagi, ko e finagalo fakaalofa ke he tau tagata.”—Luka 2:8-14.

2. Ko e heigoa e kakano he “Mesia,” ti maeke fēfē ke iloa a ia?

² Mooli, na iloa he tau leveki mamoe Iutaia kua hagaao e “Mesia,” po ke “Keriso,” na ki a ‘Ia kua Fakauku’ he Atua. (Esoto 29:5-7) Ka e maeke fēfē a lautolu ke fakaako mo e ke talitonu he falu ko e tama mukemuke ne talahau he agelu to eke mo Mesia ne fakauku ha Iehova? He kumikumi e tau perofetaaga he tau Tohiaga Tapu Heperu mo e fakatatai ai mo e tau matagahua mo e puhala moui he tama tote nei.

Ko e Ha ne Amaamanaki e Tau Tagata?

3, 4. Maama fēfē e tautolu e Tanielu 9:24, 25?

³ He ha ha i ai a Ioane ko e Papatiso he tau hake, ne takitaki he tau kupu mo e tau gahua haana e falu ke manatu kua hoko mai tuai e Mesia. (Totou Luka 3:15.) Liga kua maama hako he falu ko e perofetaaga faka-Mesia kua putoia e “fitugofulu e vaha tapu.” Ka pihia, liga maeke ia lautolu ke mailoga e magaaho ka hau e Mesia. Pehē e vala he perofetaaga: “Kamata mai he hoko atu e poaki kia liu taute mo e ati hake a Ierusalema, ke hoko atu ke he Mesia ko e Iki, ne fitu e vaha tapu mo e onogofulu ma ua e vaha tapu.” (Tani. 9:24, 25) Talia he tau pulotu kehekehe ko e tau vaha tapu he tau tau anei. Tuga anei, ko e Revised Standard Version pehē: “Fitugofulu e vahā tapu he tau tau kua fakavē.”

⁴ He vahā nei, kua iloa he tau fekafekau a Iehova ko e 69 e faahi tapu, po ke 483 e tau tau, ia Tanielu 9:25 kua kamata he 455 F.V.N. he fakaatā he patuiki Peresia ko Aretaseta a Nehemia ke liu fakafoou mo e ati a Ierusalema. (Nehe. 2:1-8) Ko e tau vaha tapu ia ne fakaoti he 483 e tau tau fakamui, he 29 V.N., he mogo ne papatiso a Iesu i Nasareta ati fakauku ai ke he agaaga tapu, ne eke mo Mesia.—Mata. 3:13-17.a

5. Ko e heigoa e tau perofetaaga mogonei ka fakatutala ki ai a tautolu?

⁵ Kia fakatutala a tautolu mogonei ke he gahoa he tau perofetaaga loga foki hagaao ke he Mesia ne fakamooli e fanauaga, vahā tote, mo e fekafekauaga ha Iesu. To fakamalolō mooli he mena nei e tua ha tautolu ke he kupu fakaperofeta he Atua. To foaki foki e fakamooliaga maaliali ko Iesu e Mesia ne leva e talifaki ki ai.

Talahau Tuai e Moui Haana he Vahā Tote

6. Fakamaama e puhala ne fakamooli e Kenese 49:10.

⁶ Ko e Mesia to fanau he magafaoa ha Iuta i Isaraela. Ato mate a ia, ko e fakamonuinaaga haana ke he tau tama taane haana, ne talahau tuai he tupuna ko Iakopo: “Nakai uta kehe e tokotoko ia Iuta, po ke ekepule mai hana tau hui, ato haele mai a Sailo, to omaoma e tau motu kia ia.” (Kene. 49:10) Tokologa e tau pulotu Iutaia i tuai ne fakahagaao e tau kupu ia ke he Mesia. Kamata aki e pule he Patuiki ko Tavita i Iutaia, ko e tokotoko (pule patuiki) mo e tokotoko he ekepule (pule ke poaki) ne moua ai ke he magafaoa ha Iuta. Fakakite he “Sailo” “Ko e Hana Ni; Ko Ia ne kua Pule ki Ai.” Ko e laini fakapatuiki ha Iuta to fakaoti ia “Sailo” ko e Hakeaga he patuiki tukulagi, ha kua tala age e Atua ki a Setekaia, ko e patuiki fakahiku ha Iutaia, to foaki e pule ki a ia kua moua e tonuhia ke eke mo patuiki. (Eseki. 21:26, 27) He mole a Setekaia, ko Iesu ni he magafaoa ha Tavita ke he tuaga patuiki ne kua mavehe ki ai. Ato hoko e fanauaga a Iesu, ne tala age e agelu ko Kaperielu ki a Maria: “To foaki atu he Iki ko e Atua kia ia e nofoaiki a Tavita hana matua; to eke a ia mo Patuiki he faoa a Iakopo tukulagi; ko e hana kautu foki nakai fai fakaotiaga ia.” (Luka 1:32, 33) Liga ko Sailo a Iesu Keriso, ko e magafaoa ha Iuta mo Tavita.—Mata. 1:1-3, 6; Luka 3:23, 31-34.

7. Fanau i fe e Mesia, ti ko e ha ne aoga e mena nei?

⁷ Ko e fanauaga he Mesia to fakahoko i Petelehema. “Ko koe, Petelehema-Efarata na e, kua tote a koe ke he tau afe a Iuta,” ne tohi he perofeta ko Mika, “to tupu mai ia koe taha māku ke eke mo Pule kia Isaraela, ko e hana moui mai ne tali mai he vaha fakamua, tali mai i tuai tigahau.” (Mika 5:2) Ko e Mesia to fanau he taone ha Iutaia i Petelehema, ne higoa he taha vahā ko Efarata. Pete ko e matua fifine ha Iesu ko Maria mo e matua hiki haana ko Iosefa ne nonofo i Nasareta, ne o atu a lautolu ki Petelehema ha ko e poakiaga Roma ke tohia e tau higoa, matakavi ia ne fanau a Iesu he 2 F.V.N. (Mata. 2:1, 5, 6) Ko e fakamooliaga kehe lahi he perofetaaga!

8, 9. Ko e heigoa ne talahau tuai hagaao ke he fanauaga he Mesia mo e tau mena tutupu ne mumui mai ai?

⁸ To fanau mai e Mesia he tamafine tote. (Totou Isaia 7:14.) Ia Isaia 7:14, ne perofeta ai ko e “tamafine tote” ka fanau e tama taane. Ko e kupu taha ia ne hagaao ke he tamafine ko Repeka ato fai taane a ia. (Kene. 24:16, 43) Ne pehē e tau tagata tohia Evagelia ko Mataio mo Luka, ko Maria ko e tamafine tote ne fatu puhala he gahuahuaaga he agaaga tapu he Atua.—Mata. 1:18-25; Luka 1:26-35.

⁹ To tamate e tau tama ikiiki he mole e fanau he Mesia. Fai mena pihia ne tupu he senetenari fakamua atu he poaki e Farao i Aikupito ke tamate e tau tama mukemuke taane Heperu he tolo ke he Vailele ko Naila. (Esoto 1:22) Ka e uho pauaki e Ieremia 31:15, 16, ne fakatino a Rahela ne tagi ha kua uta e tau tama taane haana ke he ‘motu ne fai fi.’ Ko e tagi aue haana ne logona atu ki Rama ne tu mamao, ko e faahimotu ha Peniamina ke he faahi tokelau a Ierusalema. Fakakite e Mataio ko e tau kupu a Ieremia ne fakamooli he mogo ne poaki e Patuiki ko Herota ke tamate e tau tama taane ikiiki i Petelehema mo e tau katofia i ai. (Totou Mataio 2:16-18.) Manamanatu ke he maanu he matakavi ia!

10. Fakamaama e puhala ne fakamooli ki a Iesu ia Hosea 11:1.

¹⁰ Tuga e tau Isaraela, to ui ai foki e Mesia mai i Aikupito. (Hosea 11:1) Ato hoko e poakiaga a Herota ke tamate, ne hataki he agelu a Iosefa, Maria mo Iesu ke o ki Aikupito. To nonofo ai a lautolu i ai “ato mate a Herota; kia fakamoli ai e kupu ne talahau mai he Iki [Iehova] ke he perofeta [ko Hosea], kua pehe mai, Na ui e au haku tama i Aikupito.” (Mata. 2:13-15) Mooli, ne nakai fakatokatoka e Iesu ha mena tutupu ne talahau tuai kua matutaki ke he fanauaga mo e moui haana he vahā tama.

Kua Gahua e Mesia!

11. Tauteute fēfē e puhala ke lata mo Ia ne Fakauku e Iehova?

¹¹ Kua tauteute e puhala ato hoko mai a Ia ne Fakauku. Talahau tuai e Malaki ko e “perofeta ko Elia” ka taute e gahua nei, he tauteute e tau loto he tau tagata ma e hauaga he Mesia. (Totou Malaki 4:5, 6.) Ne fakakite e Iesu ko ia nei ko “Elia” ko Ioane ko e Papatiso. (Mata. 11:12-14) Ti tuhi atu a Mareko ke he fekafekauaga ha Ioane ne fakamooli e tau kupu fakaperofeta a Isaia. (Isaia 40:3; Mare. 1:1-4) Ne nakai fakatoka e Iesu ma Ioane ke taute e gahua tuga ha Elia ko e tagata foafoa Haana. Ko e matagahua ha “Elia” nei ne talahau tuai kua taute fakatatau mo e finagalo he Atua ko e tau puhala ke iloa aki e Mesia.

12. Ko e heigoa e poakiaga kua lagomatai ke kitia e Mesia?

¹² Ko e poakiaga ne foaki he Atua kua lagomatai ke fakakite aki e Mesia. He sunako i Nasareta, ko e taone ne feaki hake a Iesu, ne totou a ia mai he tohi vakai a Isaia ti fakahagaao ki a ia e tau kupu: “Ha ha i luga ia au e Agaga he Iki [Iehova], ha kua fakauku e ia a au ke fakamatala e vagahau mitaki kia lautolu kua nonofogati; kua fakafano mai e ia au ke fakamalolo e tau loto ne malipilipi, ke fakamatala ai e tokonoaaga ke he kaumahala, kia ala ai foki e tau matapouli, ke toka noa ai a lautolu ne matematekelea, Ke ogoogo e tau kua mafola ai e finagalo he Iki [Iehova].” Ha ko Iesu mooli e Mesia, ne maeke a ia ke talahau fakahako: “Ko e aho nai kua fakamoli ai e tohi nai he fanogonogo ki ai a mutolu.”—Luka 4:16-21.

13. Talahau tuai fēfē e gahua fakamatala ke he tau tagata ha Iesu i Kalilaia?

¹³ Ko e gahua fakamatala he Mesia ke he tau tagata i Kalilaia ne talahau tuai. Hagaao ke he “motu ko Sepulona mo e motu ko Nafatali . . . ko Kalilaia he tau motu kehe,” ne tohi e Isaia: “Ko e motu ne o ke he pouli kua kitia e lautolu e maama lahi; ko lautolu ne nonofo ke he motu he ata he mate, kua kikila mai kia lautolu e maama.” (Isaia 9:1, 2) Ne kamata e Iesu e gahua fakamatala haana i Kalilaia, ti nofo i Kapanaumi, ne ha ha ai tokologa e tau tagata Sepulona mo Nafatali i ai ne aoga mai he maama fakaagaaga ne tamai e ia ki a lautolu. (Mata. 4:12-16) I Kalilaia, ne fakahoko e Iesu haana Lauga he Mouga ne omoomoi, fifili haana tau aposetolo, taute e mana fakamua haana, ti liga tū atu ke he tau tutaki ne kavi ke he 500 he mole e liu tu mai haana. (Mata. 5:1–7:27; 28:16-20; Mare. 3:13, 14; Ioane 2:8-11; 1 Kori. 15:6) Ne fakamooli tuai e ia e perofetaaga a Isaia he fakamatala ke he “motu ko Sepulona mo e motu ko Nafatali.” Mooli, ne matutaki a Iesu ke fakamatala e ogo he Kautu ke he falu matakavi i Isaraela.

Ko e Falu Matagahua he Mesia ne Talahau Tuai

14. He puhala fe ne fakamooli e Iesu e Salamo 78:2?

¹⁴ To vagahau e Mesia ke he puhala he tau fakatai. Ne lologo e salamo ko Asafo: “To vagahau atu e au ke he tau kupu fakatai.” (Sala. 78:2) Iloa fēfē e tautolu kua hagaao fakaperofeta e mena nei ki a Iesu? Talahau pihia e Mataio ki a tautolu. He mole e talahau e tau fakatai nukua fakatatai e Iesu e Kautu ke he tega tinapi mo e fakaea ne tupu, pehē e Mataio: “Ko e tau fakatai hokoia ne vagahau atu ai a ia [Iesu] kia lautolu; kia fakamoli ai e kupu he perofeta ne pehe mai, To vagahau atu au ke he tau fakatai, to tala atu e au e tau mena ne galo tali mai he fakave e lalolagi.” (Mata. 13:31-35) Ko e tau kupu fakatai foki e tau puhala aoga lahi he fakaako atu a Iesu.

15. Fakakite e puhala kua fakamooli e Isaia 53:4.

¹⁵ Ko e tau matulituli ha tautolu ne fua fano he Mesia. Ne talahau tuai e Isaia: “Ko e moli, kua uta fano e ia ha tautolu a tau matematekelea [gagao], ti fua fano e ia ha tautolu a tau mamahi.” (Isaia 53:4) Ne talahau e Mataio he mole e fakamaulu e Iesu e matua fugavai fifine a Peteru, ne fakamaulu foki e ia e falu “kia fakamoli ai e kupu he perofeta ko Isaia, ne pehe mai, Ko ia ni kua uta māna e lolelole ha tautolu, kua uta fano foki e ia e tau gagao ha tautolu.” (Mata. 8:14-17) Ti ko e taha anei he tau fakamauaga loga ne fakamaulu e Iesu e tau kafo.

16. Fakakite fēfē he aposetolo ko Ioane, ko Iesu ne fakamooli e Isaia 53:1?

¹⁶ Pete e tau mena mitaki oti ne taute he Mesia, tokologa e tagata ka nakai talia a ia. (Totou Isaia 53:1.) He fakakite kua fakamooli e perofetaaga nei, ne tohi he aposetolo ko Ioane: “Ne eke e [Iesu] e tau fakamailoga lalahi ki mua ha lautolu, ka e nakai talia e lautolu a ia, Kia fakamoli ai e kupu he perofeta ko Isaia, ne pehe mai, Ko [Iehova] na e, ko hai kia kua talia ha mautolu a tala? Kua fakakite atu foki kia hai e lima he Iki [Iehova]?” (Ioane 12:37, 38) Tokogahoa foki ne tua ke he tala mitaki hagaao ki a Iesu ko e Mesia he magahala he fekafekauaga he aposetolo ko Paulo.—Roma 10:16, 17.

17. Ko e heigoa e fakagahuaaga ne taute e Ioane he Salamo 69:4?

¹⁷ To fakavihia teao e Mesia. (Sala. 69:4) Kua fatiaki he aposetolo ko Ioane a Iesu he pehē: “Ane nakai eke e au kia lautolu e tau gahua, nakai eke ni e taha, po kua nakai fai hala a lautolu; ka ko e ainei, kua kitia tuai e lautolu, mo e fakavihia mai a lautolu kia au, katoa mo e haku a Matua. Ka e pihia ni kia fakamoli ai e kupu ne tohi ke he [F]akatufono ha lautolu, Kua fakavihia teao mai a lautolu kia au.” (Ioane 15:24, 25) Fa mahani ko e ‘Fakatufono’ kua kakano ko e tau Tohiaga Tapu katoa. (Ioane 10:34; 12:34) Na fakamooli he tau tala Evagelia kua fakavihia a Iesu, mua atu he tau takitaki lotu Iutaia. Lafi ki ai, ne pehē e Keriso: “Nakai maeke ke he lalolagi ke fakavihia a mutolu; ka e fakavihia a au, ha kua talahau e au a ia, kua kelea hana tau mahani.”—Ioane 7:7.

18. Ko e heigoa falu kumikumiaga kua lata ke fakamalolō e mauokafua ha tautolu ko Iesu e Mesia?

¹⁸ Ko e tau tutaki ha Iesu he senetenari fakamua ne mauokafua ko Iesu e Mesia, ha kua fakamooli e ia e tau perofetaaga faka-Mesia ne moua he tau Tohiaga Tapu Heperu. (Mata. 16:16) He kitia e tautolu, falu he tau perofetaaga nei ne fakamooli he vahā tote mo e fekafekauaga ha Iesu i Nasareta. Ko e falu perofetaaga faka-Mesia to kumikumi ki ai he vala tala ka mui mai. Ko e liogi mo e manamanatu ha tautolu ki ai to fakamalolō mooli e mauokafua ha tautolu ko Iesu Keriso hokoia e Mesia ne fakauku he ha tautolu a Matua he lagi ko Iehova.

[Matahui Tala]

To Tali Fēfē e Koe?

• Ko e heigoa e tau perofetaaga kua fakamooli ne matutaki mo e fanauaga a Iesu?

• Tauteute fēfē e puhala ke lata mo e Mesia?

• Ko e heigoa e tau kupu fakaperofeta ia Isaia veveheaga 53 ne fakamooli ia Iesu?